رادارهای روسی در برابر هواگردهای پنهانکار (2)

رادارهای روسی در برابر هواگردهای پنهانکار (2)

  • روس ها به دنبال چه بودند؟

پس از شکار تاریخی اف-117 در طی جنگ کوزوو توسط صرب ها, اعتبار طرح پنهانکاری آمریکا زیر سوال رفت و روس ها تلاش کردند تا بیشتر بر روی طرح رادارهای فرکانس VHF تمرکز کنند. روس ها علاوه بر ارتقای رادارهای قبلی, مشغول به ساخت رادارهای جدیدتر سه بعدی شدند. پیش بینی می شد که این رادارهای جدید بتوانند هواگردهای پنهانکار را در یک محیط آلوده به جنگ الکترونیک و هواپیماهای اخلالگر از فاصله 50 کیلومتری شناسایی کنند. هر چند که این طرح در آن زمان طرح خوبی به نظر می رسد ولی با توسعه موشک های دور ایستا و توسعه جنگنده پیشرفته ای نظیر اف-22 این رادارها در حال حاضر کارایی بالایی برای حفظ یک منطقه امن نخواهند داشت.

یک جنگنده اف-22 (رپتور), با توجه به سطح مقطع راداری بسیار پایین رپتور و بمب افکن بی-2 نباید انتظار داشت تا سامانه های پدافندی در چند دهه پیش رو بتوانند منطقه امنی را در برابر آنها ایجاد کنند.
یک جنگنده اف-22 (رپتور), با توجه به سطح مقطع راداری بسیار پایین رپتور و بمب افکن بی-2 نباید انتظار داشت تا سامانه های پدافندی در چند دهه پیش رو بتوانند منطقه امنی را در برابر آنها ایجاد کنند.

اولین طرح روس ها برای انهدام این هواگردها, استفاده از سامانه های پدافندی و همچنین استفاده از موشک های حرارتی بود. به اینگونه که پس از کشف هواپیمای مذکور, مکان تقریبی آن به جنگنده های رهگیر حاضر در منطقه داده می شد و آنها توسط جستجوگرهای حرارتی که با خود حمل می کردند وظیفه داشتند تا به انهدام این هواپیماها بپردازند. با اینکه هر دو طرح برای مقابله با بمب افکن هایی نظیر اف-117 موثر به نظر می رسید ولی پس از ورود نسل جدیدی از جنگنده های پنهانکار در واقع این پروژه های تاثیر خود را از دست دادند. در واقع اف-117 یک بمب افکن بی دفاع بود که شکار راحتی برای رهگیرهای روسی محسوب می شد در صورتی که با ورود جنگنده های اف-35 و اف-22, انهدام این جنگنده ها برای هواپیماهای قدیمی روسی و حتی نسل جدیدتر رهگیرها نظیر سوخو-35 و میگ-35 ممکن نبود.

روس ها در نظر داشتند تا با ایجاد یک پوشش سراسری از رادارهای VHF, هر گونه پرنده پنهانکاری را به سرعت کشف و منهدم کنند. در اینصورت می توانستند بر اخلالگرهای الکترونیکی که باندهای S و X را هدف قرار می دادند غلبه کنند. چین نیز همزمان به دنبال توسعه چنین رادارهایی و هماهنگی آنان با موشک های مدرن زمین به هوا بود. ویژگی دیگری که طراحان روسی را به تولید رادارهای VHF تشویق می کرد, عملکرد پاسیو آن بود. به این صورت مشکل عظیمی برای موشک های ضد رادار غرب نظیر آلارم و هارم بوجود می آمد و دیگر انهدام این رادارها توسط اینگونه موشک ها بسادگی قبل نبود. به این صورت خلبانان می بایست با کشف مکان دقیق رادارها با تسلیحات متفاوتی آنان را منهدم می کردند.

یک سامانه پدافندی برد بلند سام-21 (اس-400), روسیه در طی دهه های گذشته به دنبال توسعه سامانه های پدافندی مطمئن تر در برابر جنگنده های پنهانکار بوده است
یک سامانه پدافندی برد بلند سام-21 (اس-400), روسیه در طی دهه های گذشته به دنبال توسعه سامانه های پدافندی مطمئن تر در برابر جنگنده های پنهانکار بوده است
  • گزینه های آمریکا چیست؟

با توسعه این نسل جدید از رادارهای VHF, آمریکایی ها نیز به دنبال راه های مقابله با آن هستند. اولین گزینه ای که جهت مقابله با این رادارها به ذهن می رسد ایجاد اخلال الکترونیکی بر روی آنان است. به دلیل عظیم بودن مجموعه این رادارها, اخلال بر روی آنان با پادها الکترونیکی داخلی و یا حتی پادهای بزرگتر که بر روی هواپیماهای E-6B و EA-18G نصب می شدند, ممکن نبود. پس می بایست از هواپیماهای غول پیکری نظیر EC-130 و… استفاده شود که با ورود سامانه های پدافندی برد بلندی نظیر اس-400 (سام-21) توسط روسیه غیرممکن است.

هر چند که این رادارهای مزیت هایی دارند ولی به علت عظیم بودن این مجموعه های راداری به سرعت قابل شناسایی هستند. پس دومین راه شناسایی مکان احتمالی این رادارهای و استفاده از جنگنده هایی نظیر اف-22همراه با تسلیحات دور ایستا و بمب های هدایت ماهواره ای برای نابودی این رادارهاست. رپتورها  به دلیل بهره مندی از سامانه های مدرن می توانند حتی در صورت شناسایی شدن، سامانه های پدافندی و همچنین مدرن ترین جنگنده های روسی را به چالش بکشند. به همین علت روس ها به دنبال ایجاد تحرک پذیری هر چه بیشتر در این سامانه ها و زمان استقرار آنان در میدان عملیاتی جنگ هستند. برای مثال رادار Nebo می تواند ظرف مدت زمان 45 دقیقه عملیاتی شود در صورتی که در نمونه های جدیدتر نظیر Vostok E این زمان به 5 دقیقه کاهش یافته است!

تصویری از نمایشگر یک رادار P-18 بعد از ایجاد اخلال الکترونیکی بر روی آن
تصویری از نمایشگر یک رادار P-18 بعد از ایجاد اخلال الکترونیکی بر روی آن

هر چند که چنین سامانه هایی تحرک پذیری بیشتری کسب کرده اند ولی باید توجه داشت که جنگنده های پنهانکار نیز پیشرفت های زیادی کرده اند. برای مثال جنگنده اف-35 دارای سیستمی است که اطلاعات جمع آوری شده از نمای 360 درجه ای جنگنده را به جنگنده های دیگر و همچنین ناوهای فرماندهی ارسال می کند و اگر رادار یا سامانه پدافندی در منطقه شناسایی شود به سرعت به دیگر جنگنده ها مکان آن برای نابودی احتمالی گزارش خواهد شد. از طرفی هر چند که رادارهای VHF پیشرفت های بسیاری کرده اند ولی لازم به ذکر است که هنوز هم سامانه های پدافندی نمی توانند منطقه ی امنی در میدان نبرد علیه هواگردهای پنهانکار ایجاد کنند. زیرا که کشف یک هدف با وجود تسلیحات دور ایستا از فاصله 50 کیلومتری رضایت بخش نیست.

تصویری از عملکرد رادار Nebo و سامانه های پدافندی سام-10 (اس-300)
تصویری از عملکرد رادار Nebo و سامانه های پدافندی سام-10 (اس-300)

در پایان نباید انتظار داشت تا در طی 1-2 دهه آتی شاهد ظهور رادارهای و نسل جدیدی از سامانه های پدافندی باشیم که بتوانیم به آنها در برابر اهداف پنهانکار به طور قطعی اتکا کنیم.

—-

گردآوری و تالیف : مهدی زمانی

رادارهای روسی در برابر هواگردهای پنهانکار (1)

رادارهای روسی در برابر هواگردهای پنهانکار (2)

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن