سیستم های پرتاب عمودی نیروی دریایی چین

سیستم های پرتاب عمودی نیروی دریایی چین

نویسنده: امیر رهبری

اولین شناور نیروی دریایی چین که مجهز به پرتاب گرهای عمودی جدید و مطابق با استاندارد های جهانی شده است، شناور های کلاس Type-052D میباشند. که این پرتابگر ها شناسه CN VLS معروف شده اند، این پرتابگر های عمودی در شناور های سنگین وزن آینده چین همچون کلاس 055 نیز استفاده خواهد شد که توان حمل 112 تا 128 پرتابگر عمودی برای این شناور های جدید چینی قابل پیش بینی میباشد.این سیستم پرتابگر بسیار منعطف و قابل انطباق با انواع شناور های ساخت داخل چین میباشد و در طیفی از ناو های هواپیمابر تا شناور های آبی خاکی و کوروت ها با ظرفیت های متفاوت قابل استفاده میباشد. همچنین در آینده در صورت سفارش شناورهای چینی از طرف بازار های صادراتی امکان صادرات این سیستم در نظر گرفته شده است. البته این پرتابگر های عمودی توان استفاده در شناور های قدیمی چینی همچون کلاس های اولیه 052 و 054 و کلاس سوورمنی را دارد. استفاده از این پرتابگر در این کلاس ها نیاز به بروز رسانی های اساسی و گرانقیمت خواهد داشت زیرا بخشی از سازه کشتی و سیستم های مرتبط با آن به صورت کلی باید تعویض و جا به جا شود. البته اتفاق همچین تغییراتی از سوی چین آنچنان بعید نیست زیرا نصب این سیستم و پتانسیل بالای آن در حمل سلاح ها باعث افزایش توانایی و بهره وری سیستم های قدیمی خواهد شد.

سیستم مورد اشاره Chinese Navy Vertical Launch System یا CN VLS با استاندارد های جهانی این سیستم طراحی شده است و شباهت بسیار بالایی به VLS نیروی دریایی آمریکا همچون مارک 41 و Sylver ساخت فرانسه داشته و همچون این سیستم ها توانایی حمل و شلیک سلاح های متنوعی برای آن پیش بینی شده است.سیستم ساخت چین توانایی پرتاب سلاح به هر دو روش سرد و گرم را دارا میباشد به این صورت که در حالت گرم سلاح در کنیستر آتش میشود و گازهای داغ توسط مجاری تعبیه شده در ساختار VLS تخلیه شده. و در روش سرد سلاح یا موشک ابتدا به وسیله یک بسته خرج انفجاری به بیرون از پرتاب گر پرتاب میشود و سپس موتور اصلی موشک روشن میشود. همین قابلیت باعث میشود پرتابگر با طیف وسیعی از موشک های موجود در زرادخانه چین که به دو گونه از لانچر شلیک میشوند را داشته باشد.

اولین لانچر عمودی نصب شده در شناور های چین مربوط به موشک های پدافندی HHQ-9 بود که این لانچر ها به صورت دایره وار قرار میگیرند و نسبت به فضای اشغالی،موشک کمی حمل میکنند این لانچر نمونه ای از لانچر موشک های پدافندی S-300F بود که در ناوگان روسیه استفاده میشد. این پرتابگر به وضوح در عرشه ناو های کلاس کیروو دیده شده است.این نوع پرتابگر اولین بار در سال 2004 در عرشه کلاس 052C قرار گرفت و تنها قادر به پرتاب موشک های رهگیر HHQ-9 بود. دومین نمونه VLS نمونه ای بود که میتوانست موشک های HHQ-16  و در نهایت موشک کوچک ضد کشتی را شلیک کند ولی همچنان مثل پرتابگر چندکاره MK 41 آمریکا نبود و در نوع سلاح محدودیت داشت. اما در اواخر سال 2000 با شایعات ورود به خدمت ناوشکن کلاس 052D وجود یک سیستم VLS جدید نیز مطرح شد که در طی نمایش به آب اندازی کلاس جدید در سال 2012 وجود این سامانه هم به تایید رسید. این تاییدیه به این صورت بود که در این سال اسنادی با نام Guojia Junyong Biaozhun به بیرون راه یافت که همچون استاندارد های بین المللی دفاعی یا شبیه استاندارد MILD-STD میباشد که در آن اطلاعات زیادی از ناوشکن جدید ارائه شده بود و ذکر شده بود که پرتابگر VLSجدیدی برای این ناوشکن با استاندارد های جهانی ساخته شده است.

در صفحات GJB به صراحت از توانایی های این سامانه عنوان شده بود که بخش هایی از آن را بیان میکنیم.

-قطر کنیستر های این سامانه 85 سانتی متر میباشد و از نمونه جدید آمریکایی MK 57 با قطر 71 سانتی متر و MK 41 با قطر 63 سانتی متر بزرگتر است.

-در این سامانه، کنیستر در سه سایز متفاوت ساخته شده است دقیقا همچون MK 41 تا سلاح های گوناگونی قابلیت انطباق داشته باشد.

-سامانه قابلیت چهارتایی دارد یعنی در آن واحد میتواند سلاح های زمین به هوا و موشک کروز و موشک ضدکشتی و ضد زیر دریایی را حمل کند.

-سیستم VLS توان پرتاب به صورت سرد را دارد

-سیستم VLS توان پرتاب به صورت گرم را دارد. منتهی در این پرتابگر ها هر کنیستر  از مجرای متحدی برخوردار هستند که گاز های حاصل از آتش موتور را به بیرون هدایت میکند و این برخلاف نمونه آمریکایی میباشد.و هر هشت پرتابگر یک VLS به یک مجرای مشترک برای خروج گازها متصل نیست.در پرتابگری مثل MK 41 این ونترال یکی میباشد.

اما بهتر هست یک مقایسه ای نیز بین روش های پرتاب گرم و سرد داشته باشیم تا از کیفیت سیستم ها بیشتر آشنا بشویم.

پرتاب سرد به علت استارت موتور اصلی در خارج از VLS به علت کاهش فشار شدید بر روی سازه پرتابگر باعث افزایش عمر عملیاتی و دوره بازبینی آن خواهد شد.از مزایای دیگر این نوع پرتاب میتوان به کم بودن محدودیت نسبت به سایز موشک داخل کنیستر است که میتوان تا جای ممکن قطر موشک و سایز موتور و نازل موتور را بزرگ طراحی کرد ولی این موارد به شدت در سیستم های پرتاب گرم با اهمیت و دارای طراحی های کنترل شده بیشتر میباشد.همچنین در این پرتابگر ها نیاز به فضایی در مابین پرتابگر ها به منظور خروج گازهای داغ نیست و این موضوع باعث کوچکتر شدن فضای کلی سامانه VLS در عرشه میشود.پس به صورت کلی از این نوع پرتابگر ها میتوان موشک های بزرگتری را پرتاب کرد.اما با تمام این مسائل مواردی است که از نظر تکنیکی باعث افزایش ریسک استفاده از پرتاب سرد میشود به طور مثال امکان مشتعل نشدن موتور اصلی موشک پس از خروج از کنیستر است.در این صورت پس از باز گشت موشک بر روی عرشه احتمال بروز فاجعه حتمی است.این اتقاق چند مرتبه برای موشک های سامانه اس 300 پس از پرتاب از تیوپ ها رخ داده و موتور اصلی عمل نکرده است.در این حالت چینی ها برای کاهش ریسک پرتاب موشک های HHQ-9 پس از پرتاب موشک به بیرون،سعی کرده اند تا با قرار دادن متمایل تیوپ های پرتاب موشک در داخل بدنه موشک را با تمایل کمی به بیرون پرتاب کنند تا در صورت عمل نکردن موتور اصلی موشک به آب سقوط کند.

یک اشکال جزئی دیگری نیز به روش پرتاب سرد وارد است و آن هم افزایش زمان درگیری است و با خروج موشک از لانچر و استارت موتور اصلی وسپس افزایش شتاب در کل باعث افزایش زمان رسیدن موشک به هدف میشود در صورتی که در پرتاب گرم افزایش شتاب موشک از داخل پرتابگر آغاز میشود.موضوع زمان درگیری در انتها باعث تاثیر در انرژی جنبشی پرتابه خواهد شد واین موضوع یک اولویت اساسی برای موشک های بدون سرجنگی است و موشک برای انهدام هدف متکی به انرژی جنبشی کسب کرده در طی مسیر پرواز است.همچنین پرتاب گرم در سیستم های درگیری نزدیک و برد میانی بسیار مهم است زیرا با توجه به سرعت پرتابه نزدیک شونده دشمن.زمان مقابله به مثل به یک شاه کلید برای دفاع تبدیل میشود به گونه ای که هرچقدر سریع تر موشک خودی درگیر شود احتمال موفقیت افزایش خواهد یافت.به طور کلی پرتابگر های گرم از قابل اعتماد ترین سیستم ها هستند و حتی در صورت عمل نکردن موتور موشک نه احتمال بروز فاجعه ای است و نه حتی موشک از دست میرود و به سادگی در داخل کنیستر باقی خواهد ماند.اما با این حال پرتابگر های عمودی گرم سنگین تر و پیچیده تر و در معرض فشار و دمای زیادی قرار دارند که باعث افزایش خرابی ها و کاهش دوره های بازبینی و به دنبال آن افزایش هزینه خواهد بود.اما متخصصین چینی در سیستم CN VLS با در نظر گرفتن این موارد هر دو روش پرتاب سرد و گرم را با هم ترکیب کرده اند این مسئله باعث افزایش انعطاف پذیری زیاد این سامانه شده است و این امکان را میدهد تا خدمه نسبت به موقعیت سلاح در خور را که امکان دارد از هرکدام از روش های پرتاب بهره ببرد از یک سیستم پرتاب کنند همچنین باعث افزایش گستره سلاح های قابل انطباق در این VLS میشود.با این موارد گفته شده هر پرتابگر استاندارد CN VLS هشتایی نسبت به نمونه مشابه آمریکایی MK 41 بزرگتر میباشد.و هر کنیستر نیز نسبت به نمونه آمریکایی بزرگتر است و در نتیجه میتوان سلاح های بزرگتری را در داخل پرتابگر چینی قرار داد.عظمت سامانه و جدایش مسیر خروجی گازهای های هر موشک اصلی ترین دلیل بهره گیری از روش پرتاب سرد در کنار پرتاب گرم است.تمام این موارد باعث بزرگتر شدن موشک و به دنبال آن افزایش برد و سر جنگی و برد میشود.

در این بخش نیز به گستره سلاح های قابل پرتاب توسط CN VLS میپردازیم.

تسلیحات زمین به هوا:

همانطور در صفحات GJB عنوان شده بود این پرتابگر همچون نمونه MK 41 سه سایز طراحی شده است و برای پرتال موشک های برد بلند HHQ-9 یا نمونه های هم سایز که در آینده توسعه خواهد یافت از نمونه LR که در واقع تشابهی با نمونه استاندارد سامانه ام کا 41 دارد استفاده میشود.همچنین از موشک های میان برد HHQ-16 نیز در این سامانه استفاده میشود به علاوه در آینده با توسعه نمونه های جدید تر و کاهش قطر موشک از کنیتسر های چهار تایی استفاده خواهد شد(یعنی چهار موشک به جای یک موشک که باعث افزایش تعداد قابل حمل میشود)در این زمینه میتوان از موشک های DK-10 که در حال توسعه برای استفاده در ناوگان دریایی است استفاده کرد و نمونه ای مشابه و تکامل یافته تر از موشک های سامانه Sea Sparrow نیروی دریایی آمریکا، در نیروی دریایی چین خواهد بود.

موشک های ضد کشتی:

چین در بعد سلاح های AShM یا موشک های ضد کشتی از تنوع بالایی برخوردار است و اکثریت با پرتابگرهای CN VLS همخوانی دارند و میتوان در این بعد از موشک های YJ-82 تا YJ-62 نام برد که یک موشک کروز ضد کشتی بوده و از نظر ظاهری تشابه بالایی به تاماهاوک آمریکایی دارد، را نام برد.اما مهمترین موشک ضد کشتی که انتظار میرود از CN VLS پرتاب شود موشک YJ-18 میباشد.این موشک نمونه مشابه موشک کروز 3M-54 میباشد که یک موشک کروز مادون صوت تا میانه مسیر میباشد و در انتهای مسیر به صورت مافوق صوت عمل میکند.البته قطر زیاد کنیستر موشک میتواند جایگاهی برای موشک هایپرسونیک آینده چین نیز باشد که تحت عنوان YJ-12 و به منظور جایگزینی موشک موسکیت در ناوگان شوورمنی این نیرو مد نظر است.

موشک های ضد اهداف زمینی:

انتظار بر این است که CN VLS موشک های LACM یا کروز های بر ضد اهداف زمینی همچون تاماهاوک در لانچر های ام کا 41 را نیز با خود حمل کند.در این بخش نیز بهترین گزینه نمونه عمود پرتاب موشک DF-10 با نام YJ-100 مطرح است.البته استفاده از این موشک به صورت رسمی تایید نشده است ولی به احتمال بالا در صورت عملیاتی شدن رزمناو های Type-055 استفاده از این موشک نیز قطعی باشد.موشک DF-100 یک موشک کروز با برد 1500 کیلومتر میباشد.

موشک های ضد زیر دریایی:

در این بخش نیز انتظار میرود که موشک های ضد زیر دریایی یا ASROC عمود پرتابی برای CN VLS توسعه یابد.البته استفاده از این تسلیحات قبلا در پرتابگر های عمودی کلاس تایپ 54آ استفده شده است که با نام Yu-08 شناخته میشود.برای تسلیح لانچر های جدید نیاز به موشک هایی با قطر بیشتر و سایز بزرگتری است.

تسلیحات ضد بالستیک و ضد ماهواره:

تا زمان تکمیل لانچر های CN VLS سلاح ضد بالستیک یا ضد اهداف مدار های پایین طراحی نشده است.اما اخبار و شواهدی بر،در دست طراحی بودن این قسم از تسلیحات BMD و ASAT در چین وجود دارد.ولی عملیاتی شدن این تیپ تسلیحات زمان بر خواهد بود ولی مسئله مهم فراهم بودن بستری با انعطاف بالا هست که در صورت تکمیل تسلیحات پاسخ گوی استفاده از آنها خواهد بود.اما این نکته باید توجه شود که تاکید چین به بحث تسلیحات ضد هوایی در برد میانی و بلند بیشتر از مباحث ضد بالستیکی است.

اولین شناور های دریافت کننده CN VLS ناوشکن های Type-052D بود و انتظار بر این است که در تولیدات بعدی این ناوشکن ها نیز استفاده شود.و با ورود به خدمت ناوشکن یا در بعضی گفته ها رزم ناو های 055 نیز مورد استفاده قرار گیرند.در این شناور ها تعدادی در حدود 112 تا 128 لانچر از نوع CN VLS مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت و در شناور های سبک تر آینده چین نیز انتظار میرود که از نمونه کوچکتر این پرتابگر نیز استفاده شود. به احتمال قوی در شناور هواپیمابر دوم از کلاس لیائونینگ نیز از این لانچر ها بهره برداری شود. اما در مورد شناور های قدیمی نیز در صورت برنامه ارتقاء استفاده از این لانچر ها قطعی است.در برنامه روزآمد سازی ناوشکن های شوورمنی این نیرو استفاده از پرتابگر عمودی مطرح شده بود که به احتمال بسیار از CN VLS استفاده میشود.