موشک بالستیک

اشنایی با موشک های بالستیک

اشنایی با موشک های بالستیک

اشنایی با موشک های بالستیک

محمد جواد عسگرپور

تاریخچه:
همان گونه که در قرون گذشته پرواز و سفر در زیر آب از رویا های انسان بوده یکی دیگر از موضوعاتی که ذهن انسان را به خود مشغول کرده بود سفر به فضا بود و در نهایت این تفکر منجر به ساخت موشک های بالستیک شد آقای کنستانتین اودور دوش تزیلکوسکی که در سال های ۱۸۵۷ تا ۱۹۳۵ در روسیه زندگی میرد مطالعات فراوانی در زمینه پرواز به فضا انجام داد و او را اولین و یکی از برترین تئوریسین های فضایی میشناسند او کار عملی انجام نداد و تمام تحقیقاتش تئوری بود وی در این زمینه به نتایج بسیار ارزشمندی و محاسباتی در این زمینه انجام داد که سالها بعد شوروی با استفاده از همان اطلاعات اولین موشک های بالستیک و راکت های فضایی خود را توسعه داد و در دهه ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ میلادی در ایالات متحده مهندس رابرت گودارد در زمینه راکتی فعالیت های با ارزشی انجام داد فعالیت های گودارد برخلاف فعالیت های تزیلکوسکی بیشتر عملی بود و چند راکت سوخت مایع و جامد و چند آزمایش موفق هم داشت ولی دولت ایالات متحده از وی پشتیبانی نکرد و گاهی هم رسانه ها در آن زمان به مسخره کردن رابرت گودارد پرداختند و در دهه ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ یک مهندس هوافضای آلمانی بنام ورنر فون براون کار طراحی موشک بالستیک را تمام کرد وی که آرزوی سفربه فضاوساختن فضاپیما در ذهن خودداشت راکت A4 را طراحی کرد که بعد ها وی۲ نام گرفت این موشک بالستیک که از نوع سوخت مایع تک مرحله ای بود و دارای برد ۳۲۰ کیلومتر و ده کیلومتر خطا بود این موشک توسط آلمان نازی چندین بار بسمت لندن شلیک شد در نهایت با شکست رایش فاشیستی روس ها و آمریکایی ها مدارک و دانشمندان موشکی آلمان را غنیمت گرفتندکه دراین بین فون براون به آمریکاپناهنده شدودرسال ۱۹۴۹ یک راکت وی۲غنیمت گرفته شدهدر نیومکزیکو آمریکا به فضا پرتاب شد و اولین عکس را از فضا گرفت و ورنر فون براون در آمریکا کار موشک را ادامه داد و پدر موشکی آمریکا شد وی موشک ساترن ۵ را طراحی کرد و با آن فضاپیمای آپولو ۱۱ با دو سرنشین را به کره ماه رساند.
درست است که موشک های بالستیک برای سفر و رساندن محموله به فضا در وحله اول در نظر گرفته شده بودند ولی از همان اول کار نقش نظامی پیدا کردند و در نهایت در طول جنگ سرد موشک های قاره پیما با چند کلاهک اتمی هم ساخته شدند که وحشت یک جنگ اتمی تمام عیار را بر روی سر ملت ها سایه انداخت.

مسائل فنی و طراحی :
موشک های بالستیک از لحاظ برد به چند دسته تقسیم میشوند به موشک بالستیک تا برد ۵۰۰ کبلومتر تاکتیکی و از ۵۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلومتر کوتاه برد و از ۱۵۰۰ تا ۳۵۰۰ کیلومتر میانبرد و از ۳۵۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر بلندبرد و از ۵۵۰۰ کیلومتر به بالا قاره پیما میگویند
و از لحظ سوخت هم کلا موشک های بالستیک به دو نوع تقسیم میشوند نوع اول موشک های سوخت مایع و نوع دوم موشک های سوخت جامد هستند اولین موشک بالستیک در جهان از نوع سوخت مایع بود که منظور همان راکت V2 است موشک های سوخت مایع همانطور که از نامش پیداست سوخت آنها بصورت مایع و قابل پمپاژ شدن است و موشک های سوخت مایع دارای دو مخزن یکی برای اکسیدکننده که کار اکسیژن را برای احتراق در خارج از جو انجام میدهد و از اکسید کننده ها میتوان به اسید نیتریک ، اکسیژن مایع اشاره کرد و در مخزن دیگر خود سوخت موشک قرار میگیرد که به عنوان مثال میتواند الکل اتانول ، دی متیل هیدرازین یا هیدروژن مایع و نفت سفید باشد
در کل راکت های سوخت مایع تشکیل شده از بخش های زیر هستند
مخزن سوخت و مخزن اکسید کننده و توربوپمپ و اتاقک احتراق و خروجی و نازل
رای راکت های سوخت مایع ما دست کم دو مخزن داریم که یکی برای اکسید کننده و دیگری برای سوخت است که مخزن ها از جنس آلومینیوم و استیل ضد زنگ هستند سوخت ها معمولا از کروسین دی متیل هیدرازین و هیدروژن مایع و اکسید کننده ها که کار اکسیژن در خارج از جو را انجام میدهند معمولا اسید نیتریک و اکسیژن مایع هستند و موشک هایی که از سوخت یا اکسنده بسیار سرد استفاده میکنند را کرایوژنیک مینامند .
حال ما دو مخزن داریم یکی حاوی سوخت و دیگری حاوی اکسید کننده که باید این سوخت و اکسنده را با دبی جرمی خاصی با فشار مناسب وارد اتاقک احتراق کنیم حال برای تحت فشار قرار دادن سوخت و اکسنده دو راه داریم یکی توربوپمپ و دیگری دمیدن گاز تحت فشار است برای روش دومی برای تحت فشار قراردادن اکسنده یا سوخت گازی خنثی مانند هلیوم را با فشار مناسب به درون مخزن میدمیم بخاطر این از گاز خنثی استفاده می کنیم چون گاز خنثی با سوخت یا اکسنده واکنش نمیدهد
حال روش دیگر استفاده از توربوپمپ است برای استفاده از توربوپمپ مخزن باید دارای فشار مثبت باشد تا خلا ایجاد نشود حال در اینجا که توربوپمپ قلب موتور سوخت مایع است به یک توربین متصل است که توربین با یک شفت به دو پمپ و یک گیر بکس برای تنظیم سرعت چرخش استفاده میشود زملنی که سیال عامل مانند این که در راکت V2 آب اکسیژنه و سدیم پر منگنات است با هم واکنش داده و گاز حاصل از واکنش از توربین عبور کرده و و توربین را با ۴۰۰۰ rpm میچرخاند و در اینجا توربوپمپ به کار میفتد و توربوپمپ از دو نوع گریز از مرکز و محور خطی است که نسخه گریز از مرکز با یک ورودی دیفیوزر باعث تنظیم فشار میشود و در نوع محور خطی همانند کمپرسور محور خطی است که با پره های خود باعث افزایش فشار میشود .
هر مخزن اکنسده یا سوخت دارای یک یا دو توربین و پمپ است حال این سوخت با فشار مناسب از توربوپمپ خارج شده و با عبور از انژکتور ها و فیلتر ها بصورت پودر درون اتاقک احتراق پاشیده میشود تا با جرقه کامل بسوزد و با خروج گاز داغ از نازل همگرا واگرا با توجه به قانون سوم نیوتن که هر عملی عکس العملی در خلاف جهت آن دارد رانش بوجود بیاید برای بوجود آمدن رانش میتوان دلایلی همچون تبدیل نیروی ترمودینامیکی به جنبشی گاز یا انبساط گاز ها هم عنوان کرد. .
سیکل موتور راکتی دو نوع است یا از نوع باز است که سیال عامل بلافاصله تخلیه شده و مدار بسته که سیال عامل وارد اتاقک احتراق میشود و خروجی موتور راکت های سوخت مایع در فاز آخر بشکل یک قیف است که برای تک محور کردن گاز های خروجی بکار میرود و زمانی که دبی سوخت ورودی و گاز خروجی برابر شود احتراق به تعادل میرسد و در نتیجه در آخر کار گاز های داغ از خروجی موتور خارج شده و با توجه به قانون سوم نیوتن که هر عملی عکس العملی دارد رانش در جهت بالا ایجاد میشود یا به عبارتی با تبدیل نیروی ترمودینامیکی گاز به جنبشی نیروی تراست بوجود می آید یا به شکل دیگر هم میتوان گفت که با انبساط گاز های خروجی در حین خارج شدن رانش فراهم میشود
فرمول بدست آوردن رانش بصورت زیر میباشد
F=W÷g (V2-V1)+A (P2-P1)
Fنیروی رانش
W وزن سیال هوا
gشتاب ثقل زمین
V2 سرعت خروجی
V1 سرعت ورودی
P1 فشار ورودی
P2 فشار خروجی
A مساحت سطح ورودی
و همچنین فرمول های زیر هم برای خاصیت ترمودینامیکی گاز های خروجی صدق میکند
◇U=U2-U1
دلتا U برابر است با انرژی پتانسیل ثانویه منهای اولیه
Q=W +U
گرما برابر است با مجموع کار و انرژی پتانسیل
واکنش شیمیایی احتراق و گاز خروجی:
CO+1/2O2=CO2
و همچنین فرمول زیر برای گرما
Q=MC◇T
راکتهای سوخت مایع دارای مزایا و معایب خودشان هستند از مزایای آن میتوان به قدرت بیشتری که نسبت به سوخت جامد فراهم میکند اشاره کرد ولی از معایب آن میتوان به هزینه بر و سخت بودن طراحی راکت سوخت مایع و معمولا اکسید کننده سمی اسیدی یا ناپایدار است بنابریان سوختگیری بسیار مشکل است و در راکت های سوخت مایع اولیه گاهی چند ساعت طول میکشید و چون اکسید کننده اسیدی است و باعث خورده شدن مخزن میشود بنابراین موشک بعد از فرآیند سوختگیری باید شلیک شود.
نوع دیگر موشک های بالستیک سوخت جامد است همانطور که از اسم پیداست در این نوع راکت ها سوخت بصورت جامد و غیر قابل پمپاژ میباشد سوخت های جامد به دو نوع همگن و ناهمگن تقسیم‌ میشوند نوع همگن به نوعی از سوخت های جامد میگویند که در آن سوخت و اکسید کننده از یک نوع ملکول بهره میبرند مثل نیتروسلولوز و نیتروگلیسیرین و نوع دیگر ناهمگن است که سوخت و اکسید کننده از یک نوع ملکول بهره نمیبرند سوخت فشرده شده است که به آن گرین میگیند و اکسید کننده همانند پودر در سوخت پخش شده اکسید کننده ها معمولا مواد های با علامت های اختصار شیمیایی زیر هستند AN,AP,NP,KP,KN,RDX,HMX شناخته میشوند وبرای تنظیم ضربه ویژه و چگالی در گرین ذرات فلز همانند آلومینیوم مخلوط میکنند. و در راکت های سوخت جامد مخزن سوخت همان اتاقک احتراق است گرین در اتاقک احتراق قرار میگیرد و با شمع ها از همانجا میسوزد و هرچه سطح سوختن سوخت بیشتر باشد رانش بیشتر و هرچه سطح سوختن کمتر رانش فراهم شده کمتر میباشد و احتراق صورت میگیرد و گاز حاصله از خروجی خارج میشود و باعث رانش میشود
راکت های سوخت جامد دارای مزایا و معایب خویش هستند از مزایای آن میتوان به راحتی طراحی آن کم هزینه بودن و همچنین میتوان راکت های سوخت جامد را برای مدتها شاید تا بیست سال انبار کرد ولی از معایب آن میتوان به اینکه رانش کمتری نسبت به سوخت مایع فراهم میکند و زمانی که احتراق شروع شد نمی توان از آن جلوگیری کرد و باید تا انتها بسوزد و نمی توان جلوی آن را گرفت .
حال به بحث اینکه چرا بعضی از موشک ها چند مرحله ای هستند میرسیم مثلا موشکی مثل مینوتمن سوخت جامد سه مرحله ای است
از زمانی که راکت شلیک میشود و سوختش در حال مصرف شدن و کمتر شدن است پس خود به خود نسبت با سبکتر شدن راکت رانش آن بیشتر شده و بردش بیشتر میشود حال با ساختن راکت در دو استیج با جدا کردن استیج اول وزن راکت بازم کاهش میابد و سرعتش بیشتر افزایش میابدبردش بیشتر
موتور سوخت مایع موشک وی2…دو مخزن یکی برای اکسید کننده و دیگیر سوخت که پیشرانه با هم ترکیب می شوند
شکل کلی درون موشک وی2 که مخازن سوخت و پیشرانه در ان مشخص است
پیشرانه سوخت مایع
سوخت جامد
تفاوت سوخت جامد و سوخت مایع.. سمت راست سوخت جامد و سمت چپ سوخت مایع
هدایت و کنترل:
بعضی موشک ها دارای بالچه هایی برای پایداری در جهت های رول پیتچ و یاو میباشند و دارای بالچه های متحرک کوچکتر هم میباشند کلا سیستم کنترل موشک های بالستیک بصورت اینرسی است یعنی با ژیروسکوب هدایت میشوند ژیروسکوب یک قطعه ای است که همانند چرخ است و حول محور دواری میچرخد وبیشتر وزنش بر روی رینگ آن است و این قطعه نشان میدهد که موشک چقدر از مسیر خود منحرف شده و سپس پتانسیومتر که با ولتاژ حاصل شده توسط ژنراتور کار میکند سرووموتور هارا به راه انداخته و موشک را هدایت و به سر جای خود بازمیگرداند امروزه از فناوری GPS هم در هدایت موشک ها استفاده میشود در طراحی موشک باید در نظر داشته باشیم که هرچه بدنه موشک کوچکتر باشد بهتر است چون سبکتر بوده و مساحتی که ایجاد اصطحکاک میکند وباید خنک شود کمتر است بدنه موشک باید از موادی ساخته شود که هم سبک باشد و هم مقاوم و معمولا بدنه موشک از جنس فایبرگلاس و تیتانیوم است .
گاهی اوقات در دماغه موشک ها چیزی مشابه آنتن وصل میشود دلیلش این است که سطح تخت این آنتن ایجاد درگ کرده و باعث میشود که حجم هوای بین سطح تخت و دماغه کمتر شده بنابراین اصطحکاک هوا کم شده و درگ کاهش میابد
سرووموتور
ژیروسکوپ
موشک هایپرسونیک با دماغه منحنی کمانی
سایوز و آنتن نوک موشک…..

کلاهک
در وحله اول موشک های اولیه و بیشتر موشک ها مانند V2 مجهز به یک کلاهک هستند کلاهک این موشک ها یا از نوع متعارف یا از نوع نا متعارف است در نوع نا متعارف مانند اتمی و شیمیایی و بیولوژیکی
در نوع شیمیایی میتوان چهار نوع مواد شمیایی مختلف در قالب گاز مانند انواع عصبی خونی تنفسی تاول زا هستند را در کلاهک جای داد(منظور هر کدام به تنهایی است) مثلا موشک بالستیک اسکاد یا راکت فراگ را میتوان به کلاهک های شیمیایی مجهز کرد نوع دیگر نامتعارف بیولوژیکی(میکروبی ) و اتمی هستند که طبق قوانین بین الملل استفاده از آنها ممنوع است و اما در نوع متعارف کلاهک موشک حاوی مواد منفجره است در کلاهک یا همان سرجنگی یک فیوز قرار میگیرد که یا از نوع ضربتی یا از نوع مجاورتی میباشد و این فیوز چاشنی را تحریک میکند و چاشنی منفجر میشود چاشنی مثلا از نوع نیترو گلیسیرین است و اندازه اش کوچک است ولی حساسیت بالایی دارد و با ترکیدن چاشنی مقدار زیادی از tnt یا مواد منفجره دیگر منفجر شده و با انفجار tnt مقدار زیادی مواد منفجره با قدرت تخریب بسیار بالا مثل نیترات آمونیوم منفجر میشود و بدین گونه است که کلاهک همانند یک دومینو بصورت پله ای و مرحله به مرحله عمل میکند .
و اما در بعضی موشک ها مانند پرشینگ ۲ خود کلاهک مجهز به بالچه هایی است برای اینکه در جهت رول پیتچ و یاو کنترل و پایداری صورت پذیرد و در نتیجه دقت بالاتر رود امروزه در موشک هایی مثل اسکندر روسی در کلاهک یک دوربین اپتیکی جایگزاری شده و در فاز آخر هدایت از نوع اپتیکی است که باعث بالاتر رفتن دقت میشود .
کلاهک های MIRV یا چند گانه
اولین بار این نوع کلاهک ها در سال ۱۹۷۰ در موشک مینوتمن ۳ بکار رفت که این موشک دارای سه کلاهک چندگانه اتمی داشت این نوع موشک ها برای عبور از سیستم های دفاع موشکی و همزمان هدف قرار دادن چند هدف استفاده میشوند و امروزه موشک RS28 سرمات حتی میتواند به کلاهک های چند گانه هایپرسونیک مجهز شود که میتواند با آن از سپر های دفاع موشکی عبور کند .
کلاهک های MRV یا خوشه ای
در این نوع کلاهک همانند بمب های خوشه ای ریز مهمات موجود است مثلا در موشک ایرانی زلزال بارشی کلاهک مجهز به ۱۷ ریز مهمات ۳۰ کیلوگرمی است ولی بر خلاف کلاهک های MIRV کلاهک های MRV فاقد سیستم هدایت و تنها برای هدف قرار دادن یک هدف مانند یک فرودگاه بکار میرود ولی در موشک MGM140 اتاکامز آمریکایی در نسخه C کلاهک موشک مجهز به ریز مهمات های هدایت لیزری GBU 44 BAT بودند که این نسخه برنامه اش لغو شد .

موشک پرشینگ ۲ کلاهک مجهز به بالچه است
کلاهک موشک زلزال بارشی مجهز به ریز مهمات
عملکرد کلاهک های چند گانه MIRV

مقالات مشابه

اشنایی با موشک های بالستیک ایران

اشنایی با موشک های بالستیک امریکا

اشنایی با موشک های بالستیک روسیه

اشنایی با موشک های بالستیک چین

اشنایی با موشک های بالستیک عربستان

اشنایی با موشک های بالستیک ترکیه

اشنایی با موشک های بالستیک هند

اشنایی با موشک های بالستیک پاکستان

توان بالستیک اسرائیل 

توان بالستیک کره جنوبی

توان موشکی کره شمالی

چه کشورهای موشک بالستیک دارند

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن