ایران

اف14 و یا اف15 برای ایران؟

نويسنده رضا پاشاپور

اين مقاله به برتري اف14 و دلايل انتخاب ان توسط ايران ميپردازد .مسلما  تنها بازه زماني اين انتخاب ملاك بررسي  ونقد است و ما تنها به جايگاه اين دو پرنده ارزشمند براي ايران مپردازيم نه برنامه كلي و استراتژي مسئولان ان دوره براي نيروي هواي كه اف14 بخشي از نيازها را پاسخ گو بوده است و گوشه اي از برنامه اي كه شامل مونتاژ پرنده اي(اف16) در داخل تا ساخت جنگنده ي نسل پنجم در دهه 80 شمسي از سوي كشورمان بوده است. دوره اي كه با رشد اقتصادي جنگنده هاي اف5 جاي خود را به اف16 هاي رويايي ميدهند و شركتهاي صها و هسا تاسيس ميشوند تا برگي زرين در تاريخ نظامي كشور ورق بزنند ,ساخت جنگنده هاي پيشرفته(نسل پنجم) كه از سوي مخالفان نوعي جاه طلبي تعبير ميشود. اين مقاله مورد تایيد جنگاوران نيست . در اين مقاله به شرح   و معرفي اين دو پرنده به ياد ماندني نميپردازيم كه در سايت جنگاوران به شيوايي معرفي شده اند.

برای اشنایی با اف14 اینجا را کلیک کنید

برای اشنایی با اف15 اینجا را کلیک کنید

همسايه شمالي شوروي قدرت صنعتي كه براحتی توان ساخت انواع جنگ افزارهاي مخوف را داشت.شوروي داراي ناوگان بزرگي از انواع بمب افكن با ويژگي هاي مختلف بود مانند توپولف16.توپولوف فراصوت22ام كه توان حمل 21تن بمب با سرعتي بيش از 2000 كيلومتر در ساعت و ديگر بمب افكنها كه توان جنگ الكترونيك و استفاده از موشكهاي كروز اتمي و متعارف را داشتند .بنا بر نياز ميتوانستند از پوشاله هاي المينيومي و شعله هاي فريب دهنده استفاده كنند.از سلاحاي مخوف انها موشك ضد رادار خا22پي بود .اين بمب افكنها توان پرواز در ارتفاع كم داشتند .پرواز در ارتفاع كم ,جنگ الكترونيك ,موشك ضد رادار  عملا سامانه هاوك ايران را از ميان برداشته بود .در ان دوران نياز بود تا سيستمي بمب افكنهاي شوروي را در ارتفاع پست شناساي كند از پس جنگ الكترونيك نسخه هاي مخصوص جنگ الكترونيك بمب افكنها برايد و از صد اسگرت دسته بمب افكن بر ايد .

مشخص است كه اين پرنده توان نابودي مراكز مهم نظامي ,صنعتي و هر هدفي كه فرماندهان مشخص كرده باشند را به خوبي دارا مي بود. اما ما چگونه ميتوانستيم اين پرنده را از كاربيندازيم؟ما از نظر فناوري هنوز در اغاز راه بوديم پس چه راهي براي دفاع داشتيم. امريكا به عنوان دشمن شوروي(دشمن دشمن ما) كه قدرت صنعتي و علمي بزرگي بود و تهديدات مشابه ما داشت با اين تفاوت كه انها در وسط اقيانوس مورد تهديد بمب افكني مانند توپولوف22 و خا22 بودند .انها براي دفاع از خود پرنده هاي توانا مانند اف14 تامكت و اف15 ايگل همراه با رادارهاي پرنده اواكس را به ميدان اورده بودند .

هر كدام از اين دوپرنده كه موضوع اصلي اين مقاله است ميپردازيم.اف15 :استفاده از موشكهاي ارزان تر اسپارو كه خدمه با ان كار كرده اند و با ان اشنا هستند و نياز به هزينه اموزش نيست .اسپارو در مدل هاي پايین تر در انبار موجود است و خرديدهاي گستره لازم نيست .اف15 ساده تر از رقيب خود اف14 است و ارزان تر . در برابر اف14 دو امتياز دارد يك موشك شليك كن فراموش كن فونيكس و بالهاي متغير.

حال اين دورا در ميدان عمل ميسنجيم .به ما از سوي شوروي حمله شده است وما در مقابل دفاع ميكنيم .

برفرض بمب افكنهاي شوروي در مدل توپولوف22ام همراه اسكرت به مناطق و مراكز مهم نظامي حمله كردهاند و شكاري ها وظيفه نابودي بمب افكنها پيش از رسيدن به هدف را دارند. پرنده ها در فضاي جنگ الكترونيك در فاصله فرضي 80 كيلومتري دسته مهاجم را كشف ميكنند كه دسته خودي شامل 4 فروند اف14 هركدام دوتير موشك فونيكس و دو ايم9 .موشكها شليك ميشوند و با در نظر گرفتن احتمال اصابت 50 در صد در فضاي جنگ الكترونيك چهار بمب افكن نابود ميشوند و عملا دسته پروازي دشمن از هم مي پاشد ايندر حالي است كه جنگنده هاي تهاجمی فرصت دفاع پيدا نكرده اند با احتساب 50 فروند جنگنده اماده از 80 فروند عملا مهاجمان به بسياري از اهداف نرسيده اند.

.اما اگر اف15 ها دشمن را رهگيري كنند چگونه است: در هر فاصله اي كه مهاجمان كشف شوند بايد جنگنده به برد سلاح خود كه 40 تا 50 كيلومتر براي انواع اسپارو است بايد برسد كه در ان زمان احنمال درگيري با جنگنده هاي حريف فراوان است كه احتمالا بمب افكنها عبور خواهند كرد و جنگنده اف15 مشغول دفاع از خود در برابر  ميگ23 ها و ميگ21 هاست.اگر فرض كنيم ميگها نيستند يا اف15 فرصت شليك اول را دارند ايا موشكي مانند اسپارو كه هدايت رادار غير فعال است ايا ميتواند در فضاي جنگ الكترونيك به هدف بخورد ؟ در جنگ اول خليج فارس يك چهارم اسپاروها در برابر  پرنده هاي عراق جهان سومي به هدف نخوردند كه ضعف ذاتي موشكهاي هدايت راداري نيمه فعال هستند كه نمونه هاي روسي ان مانند  موشكهاي ار27 كه تاثير بدتري داشتند.در اين روش امكان خلال در هدايت موشك بسيار زياد است. در صورت اثابت هم ايا سرجنگي اسپارو توان نابودي يك بمب افكن بزرگرا دارند ؟

در فرض بالا روياروي از روبرو كه محتمل تر بود است .اگر در از پشت رهگيري شود بايد اف15 نزديك تر شود زيرا اگر از فاصله 35 كيلومتري موشك شليك شود عملا تا به بمب افكن برسد بمب افكن با سرعت بيش از 2000 كيلومتر از برد اسپارو مدل ايي خارج شده است پس جنگنده اف15 بايد به 20 كيلومتري برسد و احتمال جنگ با ميگ 21 ها را به جان بخرد ويك موشكي كه احتمالا در ميان پارازيت گم خواهد شد اتش كند و تا به هدف برسد هيچ كاري نمينتواند بكند  زيرا در صورت برخورد فرضي هم سرجنگي ان توانایي از كار انداختن كامل يك  بمب افكن پرتوان را ندارد.اما فونيكس اين مزيت را دارد كه ميتواند از فاصله  مثلا70 كيلومتري  (در فضاي جنگ الكترونيك ديرتر كشف انجام شده)پرتاب شود و در مرحله اخر نيازي به جنگنده مادر ندارد و خلبان ميتواند كاري ديگر انجامدهد .مشكل جنگنده ها را هم ندارد .سرجنگي  قدرت مند ان دخل توپولوف را خواهد اورد؟

در اينجا لازم است كه به برتري هاي اف15 اشاره شود. اف15 و اف14 گرچه ساخت يك كشور ,يك دوره هستند اما براي اهداف متفاوتي ساخته شده اند .اف15 براي شكار جنگنده ها و بمب افكنهاي تاکتیکی ساخته شده است و تجربيات نبردهاي هوائي پيشين  در ساخت ان بكار رفته است.اف15 براي تعقيب ,فرار كشت و ديگر الزامات شكار پرنده هاي ريز نقش داراي سرعت زياد قدرت مانور خوب بود در حالي كه اف14 قرار نبود وارد نبرد نزديك شود و بنابر اين بود كه از فاصله دور موشك خودرا پرتاب كند در حالي كه اف15 بايد به دشمن نزديك شود تا انرا شكار كند. نگاهي به برخی ويژگي هاي اين دو.(وزن اف14دي 19838بادو  موتور اف100 جي اي 400 با توان 13810 پاند بدون پسوز )(وزن اف15 12700 گيلوگرم بادو  موتور پرات انديويتي اف100 با توان 1700 پاند بدون پسوز).موتور كاراتر و وزن كمتر اما ايا اف15 ميتواند با ان موتورش و بردش يك بمب افكن استراتژيك را سرنگون كند ؟ مشكل باقيست!

البته اف15  امكان داشته در تعداد بيشتري خريداري گردد زيرا ارزان تر بوده است براي مثال فرض است در تعداد 120 فروند خريداري شده است و تاكتيك بكارگيري ان ميتوانسته است با روش بكارگيري اف14 متفاوت باشد مشخص است كه هدف از طراحي هر كدام متفاوت بوده است و سلاح و امكانات هركدام روش و تاكتيكي می‌طلبید مثلا اف14 ها  كه داراي موشك برد بلند بودند و وزن بيشتري داشتنددر اصفهان و دور از دسترس مهاجمين قرار گرفتند كه در صورت خريد اف15 ميتوانسته اند انها را در پايگاهاي سراسر كشور تقسيم كنند اينجا اين فرض را ميكنيم به اين صورت كه كه در پايگاهاي تهران و تبريز در هر پايگاه يك اسكادران 12 فروندي مستقر باشند ميتوانند موج اول حمله متشكل از بمب افكنهاي تاكتيكي وجنگنده بمب افكنهاي مهاجم را پس بزنند(اين نتيجه با خوشبيني تمام در نظر گرفته شده است زيرا اسپارودر جنگ اول خليج فارس رقم 68درصد موفق بود ,رادار اماده و اسپارو به روز در حالي كه امار شكار اسپارودر جنگ ايران و عراق بسيار كمتر بوده است واز اسلاحاي خوب و اثر گذار ما نبوده انهم در بابر پرنده هاي ضعيف تر عراقي.پس در بهترين حالت اف15 با اتش كردن شش موشك اسپارو و توپ ان هريك ميتوانند سه شكار داشته باشند.تقربیا افسانه وار!!!) اما در برابر جنگ الكترونيك و سرعت بمب افكنهاي فراصوت كمتوان خواهند بود در حالي كه در صورت استقرار 6فروند اف14 در دوپايگاه ياد شده و امادگي چهار فروند انها با مجهز بودن هز پرنده به شش فونيكس و ايجاد فرصت پريدن با كمك اف16 ها(قافل گير شده ايم تعدادي از باندها تخريب شده اف16 ها با استفاده از ويژگي خود از باندهاي كوتاه پريده و مهاجمان را پراكنده كرده اند تا اف14 ها فرصت بيابند)به هوا برخاسته و هريك از تامكتها با پرتاب 4 فونيكس پرندهاي تا60 كيلومتري را هدف قرار داده و شروع به كشت هواي ميكنند تا اف14 ها از اصفهان برسند.با قفل رادار بر روي پرنده هاي فراتر از 70 كيلومتري پرنده ها مجبور به گردش ,رهاكردن بمبها و تجهيزات سنگين و روشن كردن پسوز موتور براي دور شدن از برد موشك خواهند شد كه در اينحال تعداد زيادي پرنده براي ساعتهايي از ميدان نبرد دور خواهند شد.اين از امتيازات تامكت است.

لازم به ذكر است كه از دلايل انتقال تامكت به اصفهان دسترسي اين پرنده به تمام نقاط كشور در صورت نياز و همچنين نگراني از نابودي اين پرنده گران بروي زمين بوده است همان تور كه ميدانيد اين شكاري تاحدودي كند و سنگين است و پيشبيني ميده اسن نتواند به سرعت از باند كنده شود در حالي كه اف15 چالاك و ارزان بود ميتوانست در منطق پرخطر تر مستقر شود  ودر صورت خطر واكنشي خوب از خود نشان دهد براي مثال در پايگاهاي تهران(مهر اباد ) و تبريز كه در صورت جنگ اولين مكانهاي بودند كه مورد هدف شوروي واقع ميشدند.

  

در رزم هوایي هم گرچه ميگ 21 و ميگ 23 حريف ي براي اف15 نيست اما ميراژ اف1 ميتوانست با موشك خود مشكلاتي ايجاد كند اما اف14 عملا با فاصله فناوري ميراژ ها را رانده بود . يكي از مزاياي فونيكس اين بود كه تا مدتها ما را از رقابت تسليحاتي دور كرد چه بسا با امدن ميراژ2000, ميراژ اف1 سوخو27 با ار27 ما بايد دنبال سلاح هاي تازه ميرفتيم يا اف15 هايمان را از فاصله 73 كيلومتري جنگنده هاي حامل ار27 دشمن دور ميكرديم و اگر دشمنان ما مسلح به سوخو30 ميشدند و هيچ ارتقاعي در نيروي هوائي ما صورت نميگرفت اف15 با اسپارو ائي يا حتي ام در برابر ان كاري از پيش نميبرد درحالي كه اف14 با تمام ضعفش حريفي بشمار ميرود.البته اف15 پرنده اي دست و پا بسته نبوده است و در تمام دوران داراي سلاحي برد بلندتر از رقيبان بوده است به مانند زماني كه شوروي ميگ23 را به موشك ار23  با برد 35 كيلومتر مسلح كرده بود اف15 با اسپاره ميتوانست اهداف خود را در 40-50 كيلومتري سرنگون كند.مسئله اصلي بعد از خطر توپولوف ها اين است كه اگر ما داراي اف15 بوديم امروز در برابر جنگنده هاي مهاجم  عملا بي دفاع بوديم از اين روي كه در سلاح ما اسپارو هيچ تغییر حاصل نميگشت و در برابر مهاجمان پرندهاي ما مجبور به گردشهاي شديد ميشدند تا شايد از برد موشك رها شده دشمن خارج شوند و عملا فرصت ارز اندام پيدا نميكردند در حالي كه فونيكس نيمه واكنشي ميتواند از خود نشان دهد .اف15 سايه ميگهاي سوري را از جنوب لبنان محوكرد ,در سركوبي نيروي هوائي عراق در جنگ اول خليج فارس شركت كرد اف14 هم بخش بزرگي از پرنده هاي عراقي را به زير افكند(منظور جنگ ایران و عراق است) هردو شكارگر ماهري هستند اما امتياز بزرگ تامكت توانائي شكار بمب افكن هاي استراتژيك و فراصوت دشمن بود كه از ابتدا براي مقابله با ان طراحي شده بود در حالي كه اف15 را براي هدفي ديگر ساخته بودند .زماني كه اف15 و اف14 هردو ميتوانند  جنگنده بمب افكنهاي دشمن را سرنگون كنند چرا بايد بجاي اف15 چالاك ,ارزان وساده تر كه بيش از 100 پيروزي هوايي بدون حتي يك شكست ندارد را كنار گذاشت و اف14 گران ,سنگين و پيچيده را انتخاب كرد؟اف14 تنها سلاح موثر در برابر  بمب افكنهاي شوروي بود كاري كه اف15 شكاركننده ميگ25 از انجام ان بشكل موثر ناتوان بود(البته با امدن امرام و ترکیب با ایگل این توان را نیز به دست اورد و همچنین تمامی پیروزی های هوایی که تامکت با فونیکس به دست اورد از میگ25 تا میراز اف1 را ایگل با اسپارو  با همه مشکلاتش نیز به دست اورد و حتی موفق به سرنگونی نسل چهارمی چون میگ29 نیز شد ).

.امروز پس از سالهاي زياد از پايان جنگ سرد نه نشاني از بمب افكنهاي زياد ومهيب شوروي است نه از شكارچي انها بر روي ناو ها جز تعدادي بمب افكن در روسيه وتعدادي اف14 خسته و فرسوده در ايران .امتياز اصلي اف14 فونيكس بود كه با عدم نياز به ان اف14 هم از رونق افتاد اما اف15 چالاك سبك و ارزان ارتقاع هاي به خود ديد و نقش هاي تازه اي پيداكرد.اف15 تبديل به جنگنده تهاحمي مانند اف15ائي شد پرنده اي كه توانايي نفوذ در اعماق خاك دشمن و ضربات ويرانگر با استفاده از محموله زياد خود دارد .اف14 پرنده اي بود كه براي مساله خاص در دوران جنگ سرد ساخته شد و با پايان جنگ سرد نقش وماموريت ان از ميان رفت.

انتخاب اف14 از سوي سران كشور زماني رقم خورد كه هنوز ساخته نشده بود .ويژگي هاي شگفت ان مقامات مارا براي بدست اوردن ان به كوشش انداخت .زماني كه كمپاني سازنده از كشورما وام گرفت عملا ما خريدار اين پرنده شديم وگرنه اين امكان وجود داشت كه امريكا به ما حتي اجازه پيشنهاد خريد را هم ندهد

چندین کشور اف14 را بررسی کردند ولی نهایت دست به خرید اف15 (اسرائیل و ژاپن)و اف18(کانادا) زیرا انها یک شکاری برتری هوایی میخواستند و نه یک شکار ی رهگیر

پاينده باد ايران شهر شكوهمند.

مقاله مشابه:چرا اسرائیل اف14 را انتخاب نکرد

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن