بالگرد ترابری سی اچ-46 سی نایت
در سال 1958 شرکت ورتول روی یک بالگرد متوسط شروع به کار کرد که دارای شباهت های از نظر شکل چرخاننده به بالگرد اچ 21 بود. اچ21 که لقب موز پرنده را به خود اختصاص داده بود دارای دو تیغه ملخ در پشت سر هم بود که با چرخش بر خلاف هم دیگر، گشتاور بالگرد را خنثی میکردند . بالگرد جدید دارای موتور توربوشفت بود در حالی که بالگرد اچ21 دارای موتور پیستونی بود
طرح جدید ورتول ، ورتول مدل وی 107 نام گرفت . اولین پیش نمونه در تاریخ 22 اوریل سال 1958 اولین پرواز خود را انجام داد که مجهز به موتور لیکومینک تی 53 با توان 860 اسب بخار بود.نیروی زمینی طرح را ازمود و از ان خوشش امد و خواهان تولید 10 پیش نمونه با نام YHC-1A شد.
همزمان نیروی زمینی درخواست ساخت یک نمونه بزرگتر از بالگرد YHC-1A را داد که بزرگتر باشد و توان حمل باری بیشتر را داشته باشد که نتیجه طرح بالگرد بسیار شبیه YHC-1A ولی پر قدرت بود و با نام YHC-1B شناخته شد .این نسخه در 21 سپتامبر سال 1961 اولین پرواز خود را انجام داد . نیروی زمینی سه پیش نمونه از هر دو طرح را دریافت کرد و مورد ازمایش قرار دادولی در نهایت در سال1962 نیروی زمینی طرح دوم یعنی YHC-1B را مورد پسند قرار داد که در خدمت به ان نام سی اچ-47 شینوک داده شد.ولی این پایان کار طرح نخست یعنی YHC-1A نبود
در سال 1962 شرکت ورتول دچار مشکلات مالی شد و توسط بوئینگ خریداری شد . یک سال قبل در حالی که نیروی زمینی در حال تست هر دو طرح بود، سپاه تفنگداران دریایی طرح نخست یعنی YHC-1A مورد پسند قرار داد و خواهان به خدمت گیری ان با نام سی اچ-46 سی نایت شد
اولین سی اچ 46 ای سی نایت برای تفنگداران دریایی در 16 اکتبر سال 1962 به پرواز در امد و در سال 1964 وارد خدمت شد و 160 فروند از نسخه اولیه CH-46A سفارش داده شد
سی نایت در نسخه تولیدی بالگردی بود با دو پروانه پشت سر هم که بر خلاف هم می چرخید و از دو موتور توربوشفت لیکومینگ تی 58-جی ایی8-8 بی با توان 1250 اسب بخار قدرت میگیرد که هر دو موتور در پاییه ملخ عقبی نصب بود(برخلاف موتور شینوک که بیرون بود در سی نایت در داخل بدنه کار گذاشته شده بود)که هر پروانه دارای سه تیغه ملخ بود و برای نگهداری اسان ان روی ناو دارای تیغه های جمع شونده بود
دارای یک درب بارگیری عقب با یک سطح شیب دار بود که به ان اجازه بارگیری راحت وسایل چرخدار را از عقب بالگرد میداد.همچنین بالگرد دارای یک درب کشوی با پلکان در سمت راست بدنه بود و یک پنجره بزرگ نیز در سمت چپ بدنه دارد و دارای یک غلاب برای حمل بار اویخته در زیر بدنه است.سی اچ46 ای دارای سه خدمه بود و میتوانست 17 سرباز مسلح ویا 15 برانکار را با خود حمل کند و ظرفیت حمل بار ان 1819 کیلوگرم بود.اگرچه توان حمل سلاح را نداشت ولی همواره از دو طرف (از درب کشوی سمت راست و پنجره سمت چپ) مجهز به مسلسل 12.7 م م ویا 7.62 م م شد.
سی نایت دارای ارابه فرود سه چرخ ثابت داشت و در مخازن سوخت داخلی خود 1438 لیتر سوخت حمل می کرد.بالگرد دو زیست نبود ولی در صورت نیاز میشد برای شناور ماندن روی اب به ان کیسه های هوا نیز نصب کرد. بیشترین سرعت ان 256 کیلومتر بر ساعت و برد ان 370 کیلومتر با محموله کامل بود.
تولید سی اچ-46 با تولید 266 فروند سی اچ-46 دی ادامه یافت. این نسخه در سپتامبر سال 1966 تحویل شد و دارای موتور پر توانتر تی 58- جی ایی -10 با توان 1400 اسب بخار بود.قدرت بیشتر به معنی افزاش توان حمل بار بود و از این رو میتوانست 25 سرباز و 3175 کیلوگرم بار را حمل کند . در نهایت به غیر از 266 فروند نسخه تولید 12 فروند نسخهA هم به نسخه دی ارتقا یافتند
بر اساس مدل دی با ارتقا در الکترونیک و سامانه ناوبری و رادیویی نسخه اف ساخته شد که 164 فروند از ان تولید شد
نیروی دریایی نیز به سی نایت علاقمند شد و در سال 1965 نسخه با نام یو اچ46 ای تحویل نیروی دریایی شد که شبیه سی اچ-46 ای بود. 14 فروند از این نسخه تولید شد و در ادامه برای نیروی دریایی ده فروند یو اچ-46 دی ساخته شد که برخی از هر دو مدل تحویلی به نیروی دریایی بعدها با اضافه شدن یک بالابر در سمت راست بدنه و یک رادار هواشناسایی تبدیل به نسخه جستجو و نجات شدند که با نام اچ اچ 46 ای و اچ اچ 46 دی شناخته می شدند.
به دلیل تنوع بالای در مدلهای مختلف در خدمت در نهایت تفنگدارن دریایی تصمیم به ارتقا تمامی مدلهای به نسخه E گرفتند.CH-46E دارای موتور قوی تری با توان 1870 اسب بخار بود و ظرفیت سوخت داخلی ان دوبرابر شده بود و پروانه های اصلی با جنس فایبر گلاس جایگزین شدند
در دهه 1980 ناوگان ارتقائاتی همچون نصب پرتاب کننده شراره ، نصب هشدار دهنده راداری، سامانه ناوبری جدید ،کیسه های هوای جدید برای فرود روی اب،سامانه هشدار دهنده نزدیک شدن موشک و همچنین جیمینگ فروسرخ تجهیز شدند.
در جریان جنگ ویتنام سی نایت از نخستین بالگردهای بود که در جنگ به کار رفت و به دلیل اینکه از نظر وزنی و توان جابجایی بین یو اچ1 هیویی و سی اچ 53 سی استالیون بود ارزش بسیار داشت
با وجود این مشکلایت برای بالگرد وجود داشت که برای نمونه به دلیل گرد و غبار و شرجی بالا در جنوب شرقی اسیا موتور دارای طول عمر تعمیراتی 85 ساعت بود تا میانه سال 1966 که فیلتر های جدید روی موتور نصب شد این مشکل ادامه داشت .از سال 1968 برای فروریخت عامل نارنجی در ویتنام به کار رفت که در واقع مواد شیمیایی بود که باعث ریختن برگ درختان میشد تا ویتکنگها نتوانند در بین درختان مخفی بمانند . تا پایان جنگ دست کم 100 فروند سی نایت از دست رفت. تا میانه دهه 1980 تمامی انواع A که به نسخه E ارتقا یافته بود از خدمت خارج شدند و با اغاز درگیری در افغانستان در سال 2001 میلادی و عراق در سال 2003 ، CH-46E برای تفنگداران به کار گرفته شد که معمولا توسط نیروی های ویژه تفنگداران مورد استفاده قرار میگرفت و با از دست رفت دو فروند از سی نایت ها در عراق انها مجهز به هشدار دهنده فروسرخ پیشرفته تری برای هشدار در مورد نزدیک شدن موشک شدند.
نیروی دریایی و تفنگداران دریایی در سال 2004 میلادی سی نایت های خود را برای همیشه از خدمت خارج کردند
سی نایت در دیگر کشورهای نیز به خدمت گرفته شد
کانادا 18 فروند سی اچ -46 ای را با نام سی اچ-113 در نقش جستجو و نجات برای نیروی هوایی به خدمت گرفت. نسخه کانادایی دارای تجهیزات فرود روی اب، غلاف برای حمل بار تا 5 تن ، تجهیزات پزشکی با توان حمل 18 نفر سرنشین بود . این ناوگان در نهایت تا سال 2005 میلادی با سی اچ 149 جایگزین شد
ژاپن بزرگترین مشتری سی نایت بود . این کشور درسال 1962 خط تولید این بالگرد را برای تولید در صنایع سنگین کاوازاکی را دریافت کرد و 161 فروند سی نایت تولید کرد. از سال 1966 حتی حق بازاریابی و فروش ان را نیز دریافت کرد . نسخه ژاپنی کی وی 107 نام گرفت و در نسخه های مختلف تولید شد و نقشهای چون جستجو و نجات، تربری سنگین ، مین روب، گشت دریایی، غیر نظامی را بر عهده داشت . نسخه تولید در ژاپن به غیر از نیروی دریایی و زمینی در ارتش سوئد و عربستان نیز خدمت کرد
در مرحله اول در سال 1963 سوئد ده فروند یو اچ-46 بی را از خود امریکا دریافت کرد که انها را به تجهیزات ضد زیر دریایی تجهیز کرد و در سال 1973 دست به سفارش هشت فروند دیگر به کاوازاکی ژاپن البته با موتور انگلیسی زد.این بالگردها در سال 2011 با بالگرد بلک هاوک جایگزین است
عربستان نیز بین سالهای 1979 تا 1990 از کاوازاکی 16 فروند سی نایت را به دست اورد که بسیار نیز از انها راض بود ولی در نهایت با بالگردهای کم هزینه تر بلک هاوک جایگزین شد
تایوان نیز سه فروند سی نایت تولید کاوازاکی را دریافت کرد که ان نیز از خدمت خارج شده است
امروزه سی نایت در هیچ کشوری به صورت عملیانب خدمت نمی کند اگرچه در دو شرکت غیر نظامی کانادایی و امریکا خدمت میکند.
مشخصات CH-46E سی نایت
خدمه: سه نفر
تعداد مسافر قابل حمل:24 سرباز ویا 15 برانکارو یا 2270 کیلوگرم
طول:13.6 متر
ارتفاع:5.09 متر
وزن خالی:5225 کیلوگرم
بیشترین وزن برخاستن:11000 کیلوگرم
موتور: دو دستگاه موتور جنرال الکتریک تی 58-جی ایی -16 با توان 1870 اسب بخار
بیشترین سرعت:267 کیلومتر بر ساعت
برد انتقالی:1100 کیلومتر
برد با محموله کامل :300 کیلومتر
سقف پرواز:5180 متر
ترجمه:عبدالحمید تارخ
