تانک

تانک ام بی تی لئوپارد1

تانک ام بی تی لئوپارد1

 در دهه 1950 المان غربی دوباره اجازه تشکیل ارتش منظم را یافت. این ارتش  به سرعت دست  به تحویل تانک های چون ام 47 و ام 48 از امریکا زد تا بتواند خود را در برابر ارتش شوروی و کشورهای اروپای  شرقی تجهیز کند

کمپانی دایمر بنز و پورشه که در زمان جنگ جهانی دوم از سازندگان تانک و موتور تانک بودند تلاش در جبران عقب ماندگی المان  بعد از جنگ و تولید تانک جدید کردند. پورشه در 23 نوامبر سال 1956  در نهایت از سوی  دولت المان تکلیف به ساخت نخستین تانک بومی المان بعد از جنگ جهانی دوم شد

ارتش المان خواهان یک تانک با وزن 30 تن و تحرک بالا بود  و زره و قدرت اتش در اولویت  دوم بود.المانها در طراحی  تانک جدید از همان تاکتیک تانک های جنگ جهانی دوم بهره می بردند که تانک دارای تحرک بالا باشد و از طرفی زره ان از جلوی برجک و بدنه  بسیار  بیشتر از دو طرف  برجک و بدنه بود

در سال 1957 فرانسه و المان  یک توافق  نامه برای ساخت یک تانک جدید به صورت مشترک امضا کردند و وزارت دفاع المان نیاز خود را به تانکی با ویژگی های چون دارا بودن  وزن 30 تن، رانش  به وزن 30 اسب بخار بر تن، توان اتش در روز و شب و توان نفوذ  مهمات در 150 م م در  زره 30 درجه در 2000 تا 2500 متر و زره مقاوم در برابر یک پرتابه 20 م م در برد زیر 100 متر  را اعلام  کرد. ایتالیا در سال 1958 نیز به این طرح پیوست

المان هزینه  توسعه تانک جدید را داد و پروشه در مرحله اول طرحی با نام پروژه 734 را پیشنهاد داد ولی بعد به  دنبال طرحی بهبود  یافته با نام پروژه 2 رفت . ساخت شش پیش نمونه به تصویب  رسید  ولی دو پیش نمونه بیشتر تولید نشد . المان و فرانسه در نیازمندی های تانک اینده با هم به توافق نرسیدند  و هر کدام در سال 1961 تصمیم به رفتن به دنبال تانک بومی خود گرفتند و المانها پروژه جدید  را در سال 1963 ، لئوپارد1 نامید و فرانسه به دنبال  طرح ای ام ایکس 30

تانک در سال 1965 وارد خط تولید شد ولی به زودی مشخص شد با وجود برتری بالا در دقت  اتش و قدرت تحرک  ، ولی زره کمی دارد و در برابر تانک چون تی 62 و شوروی چندان کارایی ندارد . در واقع المانها تاکید بسیاری بر تحرک داشتند و از این رو حفاظت را قربانی تحرک تانک کردند. ارتش به سرعت دست  به توسعه طرحی با نام ام بی تی 70 در اواخر دهه 1960 با امریکا زد که البته برنامه به جای نرسید و از سال 1970 کار روی پروژه لئوپارد 2 را اغاز کرد

پیش نمونه لئوپارد1
پیش نمونه لئوپارد1

لئوپارد1 یک ام بی تی  با وزن 40 تن است  که دارای چهار نفر خدمه است

 رانند در جلوی تانک سمت  راست قرار گرفته و با سه پیرسکوپ   به بیرون دید دارد.

فرمانده و توپچی  در برجک سمت  راست و لودر در سمت چپ قرار می گیرد

تانک تا نسخه لئوپارد1 ای3 فاقد سامانه برای  مسافت یابی بود  و  تنها با کمک شلیک گلوله رسام از مسلسل  هم محور  با توپ اصلی و یا شلیک  گلوله قلق  از توپ اصلی  مسافت را به دست می اورد  ولی در نسخه ای4 دارای مسافت یاب نوری  بود و در نسخه ای5  دارای  مسافت یاب لیزری  شد. توپچی دارای یک سایت اتش  با توان درشت نمایی 8 ایکس  بود  و تا 3000 متر درجه بندی شده بود ولی اتش تا برد 1000 متری  به صورت دقیق به دلیل نبودن مسافت یاب ممکن بود. این سایت در سمت چپ  کنار برجک قرار دارد و نکته جالب اینکه فرمانده نیز دارای یک سایت مشابه در سمت راست کنار برجک بود که به ان اجازه مستقل استفاده از توپ را میداد . این رو لئوپار1  دارای دو سایت اتش یکی برای فرمانده و دیگری توپچی بود . تانک همچنین دارای یک سامانه دید شبانه نسل اول بود که با کمک  یک نورافکن  فروسرخ  روی لوله توپ اصلی کار میکرد . برد اتش  در شب در بهترین حالت 1000 متر بود. در نسخه  لئوپارد1 ای 5 این تانک مجهز به یک سایت اتش EMES-18 شد که دارای  سامانه نسل دوم دید حرارتی بود که توان کشف هدف را در شب در 3000 متری و اتش  به ان را در 1500  تا 1800 متری را در شب  و در 2000  تا 2500 متری در روز بود. فرمانده  نیز به این سیستم  از طریق  چشمی دست داشت و میتوانست   با توپ اصلی اتش کند. همچنین این نسخه  دارای رایانه اتش بالستیک  نیز بود.

اجزایی سامانه نظارت و اتش
اجزایی سامانه نظارت و اتش

همچنین فرمانده نیز دارای یک سایت پانورماتیک ساده بود که در نوع خود بسیار جالب بود  و   تا 12 ایکس درشت نمایی میکرد  اگرچه دور تا دور دریچه بالای سرش دارای  پیرسکوپ ساده برای دید 360 درجه بود. سایت پانورماتیک فرمانده تا نسخه لئوپارد1  ای4 توان دید شبانه نداشت ولی لئوپارد1 اولین تانک جهان با یک سایت پانورماتیک برای فرمانده  مجهز بود

لئوپارد دارای زره فولادی بود. تانک از روبروی  بدنه  دارای 70   م م زره  30 درجه بود که معادل 140 م م زره تخت بود  و از دو طرف بدنه دارای 25 تا 35 م م زره  بود و از روبروی برجک  دارای 52  م م زره  30 درجه  است که  البته دارای  یک لایه لاستیک نیز است و از دو طرف برجک دارای60 م م زره است.

لئوپارد1 زره کمی دشت و به راحتی توسط راکت های چون ارپی چی 7 نیز صدمه پذیر بود  ویا توسط اکثر موشک های ضد تانک قابل شکار شدن  و در نبرد زرهی  مهمات تی55 حتی در دهه1960 هم در 1500  متر در  زره این تانک نفوذ میکرد و عملا شانسی  در برابر  تی 62 با توپ 115 و تی  64 و تی 72 با توپ 125 م م  نداشت این یکی از دلایل رفتن به دنبال لئوپارد 2 بود. از نظر زره لئوپارد 1 بسیار پاینتری  از چیفتن، ام 48 و ام 60 در غرب بود و پاینتر از تمامی تانک های روسی بعد از جنگ جهانی دوم

برخی از نسخه ها ارتقا یافتند و مجهز به زره اضافی در کنار و جلوی برجک شدند. در تصویر لئوپارد1 در خدمت کانادا که ارتقا در ناحیه زره به خود دید
برخی از نسخه ها ارتقا یافتند و مجهز به زره اضافی در کنار و جلوی برجک شدند. در تصویر لئوپارد1 در خدمت کانادا که ارتقا در ناحیه زره به خود دید

لئوپارد 1 دارای توپ 105 م م ال7  ساخت انگلستان است. این توپ ، توپ اصلی اکثر تانک های بلوک غرب  در دهه 1960 بود. این توپ 20 درجه به طرف بالا و 9 درجه به طرف پایین حرکت میکرد. تانک توان حمل 42 مهمات 105 م م را دارد و البته  مهمات های بسیار موثری برای ان  توسعه یافته است که همگی المانی هستند و حتی مورد استفاده دیگران نیز قرار گرفت

در زیر جدول مهمات های این تانک امده است

مهمات نوع سرعت دهانه توان نفوذ توضیحات
ال 52 مهمات انرژی جنبشی 1426 متر بر ثانیه 300 م م در 2000 متر هسته تنگستنی
دی ام 23 مهمات انرژی جنبشی 1455 متر بر ثانیه 390 م م در 2000 متر هسته تنگستنی
دی ام33 مهمات انرژی جنبشی 1450 متر بر ثانیه 420 م م در 2000 متر هسته تنگستنی
دی ام 63 مهمات انرژی جنبشی 1455 متر بر ثانیه 530  م م در 2000 متر هسته تنگستنی
ام 456 ای و ای 2 خرج گود 1173 متر بر ثانیه 390 م م  و 430 م م

همچنین این توپ توان شلیک مهمات انفجار اچ ایی بر ضد ساختمانها و نیروی های پیاده  را نیز دارد

علیرقم اینکه لئوپارد1 زره کمی داشت نسبت به انواع شرقی داشت ولی برتری خود را نیز داشت  ..یک دقت اتش ان دست کم تا قبل از نسخه ای 4 اگر از تانک های روسی برتر نبود کمتر نیز نبود و از نسخه ای4 و و ای 5  دقت اتش انها به صورت قابل ملاحظه ای برتر   از تی 64 و یا تی 72 بود. همچنین از دیگر برتری این تانک این بود که اگرچه توپ105 م م  کوچکتر  از توپ 115 م م و 125 م م بود ولی عملا مهمات های را شلیک میکرد که توان نفوذ  برابر با توپ های روسی را داشت و دست کم تا زمان ورود به خدمت تی 80 یو  و یا تی 80 بی وی  ، مهمات های شلیک انرژی جنبشی این تانک تمامی ، تانک های روسی را حریف بودند.

همچنین لئوپارد1 دارای دو مسلسل بود که شامل  یک مسلسل 7.62 م م هماهنگ با برجک اصلی  و یک مسلسل  ام جی 3  نیز بر روی برجک بود که در مجموع 5500  گلوله حمل میکرد.  مسلسل روی برجک در بالا  دریچه گلوله گذار  قرار داشت و توسط ان  اتش میشد ولی میشد در جلوی دریچه فرمانده بر روی برجک نیز یک مسلسل 7.62 م م نصب کرد

تانک از یک موتور دیزل المانی ام تی یو  ده سیلندر با توان 819 اسب بخار بهره میبرد. این موتور دیزل میتوانست  گازوئیل و یا بنزین را بسوزاند و دارای شش دنده است که چهار عدد دنده رو به جلو و دو دنده رو به عقب است. موتور با گشتاور 2200 دور بر دقیقه   را میتوان در عرض 20 دقیقه تعویض کرد . با در نظر گرفتن وزن 40 تنی لئوپارد1 تانک  دارای رانش به وزن 19.6 اسب بخار بر تن بود که   در میان تانک های هم دوره خود رقم بالای بود.تانک دارای هشت  چرخ جاده بود و سیستم تعلیق بسیار ساده  و مستحکمی داشت به صورتی که در ازمونهای ناتو بهترین تحرک را داشت  و تا مدتها تانکی با تحریک لئوپارد1  در جهان وجود نداشت.

تانک در تمرینات  در شیب های تند تر و چاله های  عمیق تری نصبت به تانک های دیگر غربی حرکت می کرد و سرعت جاده ان 65 کیلومتر بر ساعت بود. برد این تانک با سوخت داخلی 450 کیلومتر است

مدل های مختلف

لئوپارد1

نخستین نمونه تولید که بین سالهای 1965 تا 1966 ساخته شد  که دارای تثبیت کننده لوله برای اتش  در حین حرکت ، سامانه دید حرارتی غیر فعال با کمک یک نورافکن فروسرخ  روی لوله و سایت اتش  توپ چی که در کنار سمت چپ  برجک اصلی و سایت اتش فرمانده  در سمت راست برجک اصلی  قرار گرفته بود. این نسخه 55 گلوله حمل میکرد .

لئوپارد1 ارتش المان در سال 1965...بر روی لوله نورافکن فروسرخ دیده میشود
لئوپارد1 ارتش المان در سال 1965…بر روی لوله نورافکن فروسرخ دیده میشود

لئوپار1 ای 1

نسخه ارتقا یافته لئوپارد1 که در واقع یک ارتقا بر روی تمامی لئوپارد 1 در خدمت بین سالهای 1974 تا 1977 که شامل  ارتقا زره برجک با یک لایه لاستیک برای دفاع بهتر  در برابر مهمات های جنبشی،نصب یک لایه زره در کنار بدنه برای حفاظت از سیستم تعلیق تانک.

لئوپارد1 ای1
لئوپارد1 ای1

لئوپارد1 ای 2

تولید سری پنجم لئوپارد از سال 1972 تا میانه سال 1973 برای جایگزینی تانک های ام 48 در خدمت .این نسخه دارای  زره ارتقا یافته  از ناحیه  برجک، یک استر  حرارتی روی  لوله  تانک، تثبیت کننده جدید برای توپ اصلی . 232 عراده از این مدل ساخته شد و برخی نسخه های لئوپارد1  به این نسخه ارتقا یافتند

لئوپارد1 ای3

جزئی از سری پنچ تولیدی   که در سال 1973 تولید شد. این نسخه دارای  برجک بزرگتر از نوع طراحی شده  بود و دارای چهار لوله نارنجک انداز دودزا در هر سمت برجک بود . در مجموع 110 عراده از این نسخه تولید شد. تمامی نسخه های قبیل به این نمونه ارتقا یافتند

لئوپارد1 ای 3
لئوپارد1 ای 3

لئوپارد1 ای4

سری ششم تولید شامل  رایانه اتش بالستیک و سایت اتش جدید EMES 12A1 مجهز به یک مسافت یاب نوری  با برد اتش  بیشتر و دقت بالاتر متصل به رایانه  اتش بالستیک  بود. همچنین در این مدل تانک مجهز به یک سایت پانورماتیک برای فرمانده شد که دارای توان دید حرارتی نسل اول نیز به صورت مستقل داشت  .  کاهش مهمات درون تانک از 55 به 42 گلوله.250 عراده از این مدل تا سال 1976 تولید شد. این نسخه اخرین نمونه تولیدی بود

لئوپارد1 ای5

 یک برنامه ارتقا جامع در اوائل دهه 1980 که 1225 عراده لئوپارد را در برمی گرفت و با کد لئوپارد 1 ای5 نامیده میشد. این نسخه دارای سامانه کنترل اتش  جدید  EMES 18 با دید حرارتی نسل دوم که برد کشف هدف را تا 3000 متر در شب و درگیر را تا 1500 تا 1700 متر افزایش داد. سامانه کنترل اتش جدید توان شلیک موثر تا برد 2200 متری را در روز به لئوپارد 1 میداد.سایت اتش جدید بر روی  برجک  سمت راست نصب شده بود و  فرمانده و توپچی به ان دستراسی داشتند   که در حالی که تا پیش از این تانک دارای دو سایت اتش یکی برای فرمانده و دیگری توپچی بود . این نسخه دارای رایانه کنترل اتش  جدید و مسافت یاب لیزری با برد 5000 متر  شد و در تمرینات  میتوانست  در روز به دقت بالای یک مهمات انرژی جنبشی را در برد 2500 متری به هدف بزند.تا سال 1991  ، 1225 عراده لئوپارد  از نسخه های قبلی به این نسخه ارتقا یافت

لئوپارد 1 ای5 پیشرفته ترین نسخه لئوپارد مجهز به زره ارتقا یافته با یک لایه اضافی در دو طرف برجک و جلو برجک و یک سایت اتش جدید بر روی برجک سمت راست به جای سایت قدیمی در دو طرف برجک
لئوپارد 1 ای5 پیشرفته ترین نسخه لئوپارد مجهز به زره ارتقا یافته با یک لایه اضافی در دو طرف برجک و جلو برجک و یک سایت اتش جدید بر روی برجک سمت راست به جای سایت قدیمی در دو طرف برجک

لئوپارد 1 ای 6

نسخه با برجک توپ 120 م م که در سال 1986 پیشنهاد شد ولی برنامه لغو شد

بر اساس شاسی لئوپارد 1 یک نسخه مهندسی  یا یک چرثقیل روی ان نیز برای واحدهای مهندسی طراحی شد و با نصب یک رادار و دو توپ 35 م م اورلیکن سامانه پدافند هدایت راداری چاپارل ساخته شد

المان در میانه دهه 1980 بیش از 2437  لئوپارد1 داشت ولی با پایان جنگ سرد این کشور شدت به فروش تعداد زیادی از لئوپاردهای 1 و 2 به دیگر کشورها زد. با وجود این بسیاری از کشورها  در همان  زمان جنگ سرد نیز به صورت نو و دست دوم این تانک را تحویل گرفتند

استرالیا:این کشور  در سال 1974 دست به سفارش 101 عراده لوپارد1 زد که تا سال 1976  این کشور 90 لئوپارد1 ای 3 و تعدادی  نسخه مهندسی را تحویل گرفت که ان را جایگزین تانک سنجورین انگلیسی کرد.این کشور در سل 2004 این تانک را با ابرامز جایگزین کرد

بلژیک : این کشور تا سال 1971 در مجموع 334 عراده لئوپارد 1 ای 3 را تحویل گرفت که در هشت هنگ زرهی  هر  کدام شامل  تقریبا 40 تانک به خدمت گرفت.در سال 1984 دست کم  184 عراده به نسخه ای 5 ارتقا یافتند و 90 عراده به برزیل تحویل داده شد . برخی از تانک های بلژیکی در افغانستان  و کزوو خدمت کرد و دهه گذشته از خدمت خارج شد

برزیل: این کشور دست کم 400 عراده لئوپارد ای1 و ای5 به صورت دست دوم تحویل گرفت که همچنان در خدمت است

کانادا: این کشور 127 عراده لئوپارد 1ای3 را تا سال 1979 تحویل گرفت که با نام سی1  انها را در خدمت می خواند. در دهه 1980 تعدادی مجهز به زره جوشکاری شده در نایحه  بدنه و برجک  شدند که با نام سی 1 MEXAS  شناخته میشدند. 66 عراده ازاین تانک به استاندارد  ای5 رسیدند که با نام سی 2 شناخته شدند که شامل  تعویض برجک با برجک ای 5 بود  و در سال 2006 به افغانستان اعضام شد. در این اعضام این کشور 15 عراده سی2 را بب افغانستان اعضام کرد  و تا سال 2011 در انجا باقی ماند تا با لئوپارد2 کانادایی جایگزین  شدند. قرار شده است این تانک تا پایان سال 2015 از خدمت کانادا خارج شود ولی هنوز  برنامه ای اعلام نشده . همکنون تنها نسخه سی 2 در خدمت است

لئوپارد سی2 ارتش کانادا در حال پیاده شدن از یک سی 17 در افغانستان در سال 2006
لئوپارد سی2 ارتش کانادا در حال پیاده شدن از یک سی 17 در افغانستان در سال 2006

دانمارک: این کشور  235 عراده لئوپارد ای 3 را تحویل  گرفت که بعدها همگی را به نسخه  ای 5 ارتقا داد و در سال 1994 به عنوان نیروی  صلح  بان به بوسنی اعظام شد . این تانک همکنون از خدمت خارج شده است

یونان : در سال 1983  برای اولین بار 103 عراده لئوپارد1 ای3 را تحویل  گرفت  و در دهه 1990  نیز 270  عراده دیگر از نسخه   ای5 از المان و هلند تحویل گرفت که همچنان در خدمت هستند

ایتالیا:این کشور  دومین مشتری لئوپارد1 بعد از خود المان بود و تا سال 1971 دست کم 200 لئوپارد1 را برای جایگزینی ام47 تحویل گرفت .200 عراده ای2 دیگر در سال 1974 تحت امتیاز در ایتالیا تولید شد  و از سال 1980 تا 1983 نیز 150 عراده ای5 را تحویل گرفت و 600 عراده دیگرنیز در داخل تولید کرد. این کشور در دهه 1990 نیز تعدادی ای5 دست دوم المانی را تحویل گرفت . همکنون بیش از 720 لئوپارد1 را از خدمت خارج کرده  است

لبنان:43 نسخه ای 5 را از بلژیک دست دوم تحویل گرفت

هلند: این ارتش بیش از 480 لئوپارد1  در خدمت داشت که اکثرا به نسخه ای 4 ارتقا یافتند و در سال 1988 با لئوپارد2 جایگزین  شد و سرانجام  در دهه 1980 به کشورهای دیگر فروخته شد

ترکیه: به صورت دست دوم دست به دریافت لئوپارد  1 و ای 4 زد و نسخه های ای 1 را به نسخه ولکان با کمک تجهیرات اپتکی ساخت داخل کرد که دارای  سایت اتش  با دید حرارتی نسل دوم است و برد اتش ان در روز به 2500 متر می رسد. این تانک همچنان در خدمت ترکیه است

لئوپارد1 ای5 ارتش بلژیک. این نسخه تا سال 2011 در خدمت بود
لئوپارد1 ای5 ارتش بلژیک. این نسخه تا سال 2011 در خدمت بود

همچنان  لئوپارد1 در شیلی،اکوادور در خدمت است

لئوپارد1 تنها  مدتی در بسنی و افغانستان   سابقه رزمی   دارد که تنها در افغانستان رسما توسط کانادا به علیه طالبان استفاده شد

در مجموع ۶۴۸۵ لئوپارد ۱ تولید شد که ۴۷۴۴ دستگاه آن تانک جنگی و بقیه خودروهای زرهی مشتق از آن مثل انواع ضدهوایی و تعمیر و بازیابی و مهندسی بود

ترجمه:عبدالحمید تارخ

منابع:

https://en.wikipedia.org/wiki/Leopard_1

https://de.wikipedia.org/wiki/Leopard_1

نوشته های مشابه

همچنین ببینید

بستن
دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن