ایرانتانک

تانک ذوالفقار

تانک ذوالفقار

در ابتدای جنگ ایران و عراق،نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران چیزی حدود به 1700 عراده تانک را از نیرو زمینی رژیم پیشین به یادگار برده بود و همانند رژیم پیشین به قوای زرهی خود بسیار تکیه داشت و در عملیات های اولیه ی جنگ از آن ها بهره برد.اما در طول همان عملیات های ابتدایی جنگ(منظور عملیات نصر می باشد) این تانک ها نقاط ضعف خود را نشان دادند(مخصوصا ستون فقرات نیروی زرهی ایران که تانک چیفتن مارک3 بود،البته شکست در عملیات های ابتدایی فقط مربوط به این تانک ها نبود و با این که نیروی زرهی ایران بر روی کاغذ از نیروی زرهی عراق برتری داشت به دلیل مشکلات ذکر شده برای تانک ها و مشکلات اساسی در فرماندهی بود). البته تانک M60 در برابر تانک هایی مانند T55 ،T62 و تایپ 59 برتری نسبی داشت اما با رسیدن تانک های T72 به ارتش عراق ضعف های اساسی M60 آشکار شد.
بعد از اتمام جنگ ایران و عراق ، ارتش ایران با علم به این نقاط ضعف در قوای زرهی خود و مشاهده ی عملکرد تانک های عراقی در جنگ اول خلیج فارس در سدد نو سازی اساسی و پوشاندن نقاط ضعف نیروی زرهی ایران که خود به دو صورت خرید های خارجی(مثل خرید T72SوBMP2) و ساخت و نوسازی تانک ها در داخل(در جهاد خود کفایی نیروی زمینی) وارد مرحله ی اجرا شد که تانک ذوالفقار ثمره ی جهاد خود کفایی نیروی زمینی است که در مجموعه ی صنعتی شهید کلاهدوز ساخته شده است.

ذوالفقار 1
تانک ذوالفقار1

ذوالفقار1: تاریخچه ی ساخت تانک ذوالفقار به میانه ی دهه ی 70 شمسی بازمیگردد که نسل اول این تانک با نام ذوالفقار یا ذوالفقار1 ساخته شد.ظاهر این تانک بیشتر شبیه به تانک M48 با یک برجک جدید و توپ جدید 2ای42 است(در واقع شاسی  متعلق به تانک ام 48 است که در نیروی زمینی خدمت میکردند و دلیل دیده نشدن ام 48 طی چند سال گذشته در ایران این تبدیل است) .
برجک از شکل سنتی برجک تانک هایی مانند M60 و T72 خارج شده و حالت 5 ضلعی دارد.این تانک از یک موتور 700 اسب بخاری استفاده می کند و وزن آن نامعلوم است ولی احتمالا بین 36 تا 40 تن وزن دارد که اگردارای وزن 40 تن باشد،دارای نسبت قدرت به وزن 17.5 اسب بخار بر تن خواهد شد که در آن زمان این رقم از بیشتر تانک های آن زمان ایران بیشتر بود(البته در سطح جهانی رقم پایینی است). تانک ذوالفقار نسل اول از توپ 125 میلی متری بدون خان 2ای46 استفاده می کند که نشان دهنده ی الگو برداری طراحان آن از تانک T72 است و این توپ به دلیل داشتن بار گذار اتوماتیک در برجک از 2 خدمه استفاده میکند و باعث کم تر شدن ارتفاع تانک نسبت به M60 شده است اگرچه مشکلات این توپ در این تانک هم مشهود است ولی نسبت به توپ M68 در تانک M60 برتری دارد(از جمله اینکه نفوذ مهمات ضد تانک به درون بدنه باعث انفجار مهمات درون تانک میشود که به دلیل شکل چرخفلکی خشاب تقریبا تمامی زیر برجک را گرفته است و احتمال برخورد با ان بسیار بالا ).بر روی برجک ذوالفقار1، 8 عدد نارنجک دود زا تعبیه شده است که برای درست کردن صفحه ی دود و شکستن قفل لیزری بر روی تانک کاربرد دارد.وضعیت فعلی این تانک و تعداد تولید آن نامعلوم است ولی به نظر می رسد بین 5 تا 10 تانک ساخته شد و برنامه رها شد

ذوالفقار 1 با نارنجک های دود زا و 2ای46ام
ذوالفقار 1 با نارنجک های دود زا و 2ای46ام

ذوالفقار 2: نسل بعدی این تانک ذوالفقار 2 نامیده میشود و به نظر میرسد که ذوالفقار 2 عملیاتی نشده و صرفا از آن پیش نمونه هایی درست شده باشد.این تانک همانند بسل قبلی خود از توپ 2ای46 ام استفاده میکند و دارای شاسی بزرگ تر است.
تانک ذوالفقار3:این تانک آخرین نسل تانک های سری ذوالفقار است و می توان گفت که این تانک در صورت عملیاتی بودن،پیشرفته ترین تانک ایران حتی برتر ازT72S و صمصام خواهد بود.تانک ذوالفقار3 از لحاظ ظاهری،نسبت به نسل اول خود بسیار متفاوت است و دارای برجکی شبیه به تانک M1(با این تفاوت که کوچکتر و دارای 2 خدمه است که مانند تانک T72 توپچی در سمت راست برجک و فرمانده در سمت چپ آن قرار دارد و توپ و سامانه ی بارگزار خود کار در بین 2 خدمه و چرخ و فلک مهمات در زیر برجک قرار دارد).شاسی این تانک،بر خلاف نسل اول خود که دارای 6 چرخ بود،کمی کشیده تر و دارای 7 چرخ و ظاهری متفاوت است.

تانک ذوالفقار 3
تانک ذوالفقار 3

این تانک را به دلیل داشتن شباهت های ظاهری مخصوصا در برجک با تانک M1abrams،آن را مشابه و الگو گیری شده از آبرامز می دانند ولی حقیقت این است که این تانک بعد از نسل دوم،شبیه به یک نمونه ی کوچک شده با برجک شبیه ب تانک چیفتن یا مبارز است که از بارگذار اتوماتیک و سامانه های پیشرفته تری دست کم نسبت به چیفتن دارد.

تانک مبارز که بهینه شده ی چیقتن است.
تانک مبارز که بهینه شده ی چیقتن است.
تانک ذوالفقار
تانک ذوالفقار

در این تانک راننده بر خلاف تانک T72 که در وسط تانک قرار داشت کمی در چپ تر قرار دارد و سامانه های دید در شب و روز راننده به خوبی بر روی بدنه ی تانک مشخص است.این تانک همانند 2 نسل قبلی خود و به الگو گیری از T72 از توپ 2ای46 ام استفاده میکند که به این تانک اجازه ی شلیک انواع توپ و موشک هدایت لیزری رفلکس یا نمونه ی ساخت ایران آن را که رعد نام دارد را میدهد.این توپ دارای برد موثر 3000 متر بر علیه تانک ها و ادوات زرهی است و در فواصل بیشتر بی دقت و ضعیف عمل میکند اگرچه در فاصله ی 3000 متر هم دقت و قدرت نمونه های غربی را ندارد.

در این تانک از سامانه ی کنترل آتش kat-72که نمونه ی داخلی سامانه ی کنترل آتش EFCS_3_55 ساخت اسلوونی است، استفاده میکند.این سامانه علاوه بر تانک ذوالفقار در تانک های دیگری مانند T72Z(ذوالفقار)و سفیر 74 و صمصام استفاده شده است.این سامانه دارای کانال دید در روز با قابلیت زوم 10 ایکس و دید در شب نسل دوم با زوم 7.5 ایکس برای توپچی می باشد.این سامانه برای فاصله سنجی از یک فاصله سنج لیزری ساخت شرکت صاایران استفاده میکند که این فاصله سنج میتواند تا فاصله ی 10000 متر را با دقت بالا حساب کند.سامانه ی کنترل آتش علاوه بر فاصله یاب لیزری از سنسور هایی مانند سنسور باد،دما و زاویه ی توپ را داراست که دقت در تیر اندازی تانک با بالا می برد.

کامپیوتر بالستیکی KAT72
کامپیوتر بالستیکی KAT72

این سامانه ی کنترل آتش میتواند در حالتی که تانک و هدف هردو در حال حرکت هستند و باد هم در حال وزیدن است در فاصله ی 2000 متری تیراندازی کند و توپ به احتمال بالا ی 80 درصد به هدف برخورد کند که از تمام تانک های ایران برتر است.برای بالا تر بردن دقت تیر اندازی در هنگام حرکت از پایدارکننده(استابیلایزر)در دو راستای افقی و عمودی استفاده شده است.در فیلم های منتشر شده از این تانک در رسانه های ایران،این تانک در حال حرکت به هدف در فاصله ی 1200 متری درگیر و آن را نابود میکند و در فاصله ی 2200 متر و در حالت سکون با شلیک اول تیر به هدف اثابت میکند.البته این ارغام به نسبت تانک های پیشرفته ی غربی و بعضی از تانک های شرقی کمتر است اما با این حال،این تانک نسبت به تانک های داخلی عملکرد بهتری دارد.
این تانک از یک گیرنده ی هشدار لیزری ساخت شرکت صاایران استفاده میکند که دارای پوشش 360 در راستای افقی و 60 درجه در راستای عمودی است و در صورت تابیده شدن پرتوی لیزر به طرف تانک(که نشانگر قفل یا نشان گذاری لیزری بر روی تانک است)خدمه را آگاه کرده و فرمانده میتواند برای شکستن قفل لیزری از نارنجک های دود زا که در 2 طرف تانک قرار دارد استفاده کند و یا به صورت اتوماتیک برجک تانک را به طرف منشا لیزر بچرخاند تا توپچی آن را نابود کند.

ذوالفقار 1 وگیرنده ی هشدار لیزری
ذوالفقار 1 وگیرنده ی هشدار لیزری

به نظر می رسد که در این تانک فرمانده از سایت پانارومیک استفاده میکند و فرامانده برای دید در شب از یک دوربین دید در شب نسل دوم مانند توپچی استفاده میکند.

سایت پانارومیک فرمانده
سایت پانارومیک فرمانده

در بالای دریچه یفرمانده ی تانک ذوالفقار 3 یک عدد مسلسل سنگین dshkقرار دارد که فرمانده برای استفاده از آن باید از تانک خارج شود.توپچی هم دارای یک مسلسل mg3در بالای دریچه ی خود است و این مسلسل هم مانند مسلسل فرمانده قابلیت کنترل از داخل تانک را ندارد و برای استفاده کردن از آن باید توپچی خود را ازتانک خارج کند ولی به نظر می رسد که دلیل نصب یک تیر بار اضافی برای توپچی، استفاده ازآن در درگیری هایی مانند درگیری های شهری است که معابر تنگ و برجک توانایی چرخش به اطراف را ندارد ولی عدم داشتن سامانه ی کنترل از راه دور،جان خدمه ی تانک را در خطر قرار میدهد.در بعضی نسخه های ساخته شده از این تانک یک مسلسل سنگین Dshk علاوه بر این مسلسل ها دید شده که از سامانه ی کنترل از راه دور استفاده میکند.

ذوالفقار 3 همراه با مسلسل سنگین DshKبرای فرمانده،MG3برای توپچی و یک DshK کنترل از راه دور
ذوالفقار 3 همراه با مسلسل سنگین DshKبرای فرمانده،MG3برای توپچی و یک DshK کنترل از راه دور

ذوالفقار نسل سوم دارای دو مدل شناخته شده ی ذوالفقار 3 و ذوالفقارE است، که دوالفقارEاز تور استتار حرارتی برای کم کردن اثرات حرارتی تانک و کاهش فاصله ی کشف در برابر تانک ها و هلیکوپتر های دشمن بهره میبرد.کم شدن فاصله ی درگیری به نفع ذوالفقار است زیرا توپ 2ای46 در فواصل زیاد دقت و اثر بخشی کافی را ندارد و این تور میتواند نقاط ضعف توپ را تا حدی(البته نه خیلی زیاد)بپوشاند.

تانک ذوالفقار 3E
تانک ذوالفقار 3E

موتور مورد استفاده در این تانک نامعلوم است ولی احتمالا به دلیل تخت بودن جایگاه موتور از موتور های سری 6TDاستفاده میکند و اگر ذوالفقار در نسل سوم خود دارای 52 تن وزن باشد،نسبت قدرت به وزن این تانک 20 اسب بخار بر تن خواهد شد .ورودی هوای این موتور در کنار بدنه و خروجی آن در پشت تانک قرار دارد که این نحوه ی قرار گیری،خروجی(که امواج فرو سرخ از این بخش تابش پیدا میکند)را از دید پنهان کرده و به استتار حرارتی آن کمک میکند.

از چپ به راست:توپ ضد هوایی خود کششی zsu-57-2،تانک ذوالفقار 3،نفر بر زرهی BTR-60،تانکT-72S
از چپ به راست:توپ ضد هوایی خود کششی zsu-57-2،تانک ذوالفقار 3،نفر بر زرهی BTR-60،تانکT-72S

زره این تانک نامعلوم ولی برخی آن را کنتاکت 1 یا 5(که بعید به نظر میرسد)،که تاکنون هیچ کدام از این زره های واکنشی بر روی ذوالفقار دیده نشده است و مدل E هم به دلیل داشتن تور استتار حرارتی وضعیت زره نامعلوم است ،یا زره کامپوزیتی ساخت داخل می دانند.این تانک از یک دامن زرهی مشابه تانک چیفتن و مبارز استفاده میکند که چرخ های تانک را تا حدودی می پوشانند.
در صورت عملیاتی شدن و استفاده از این تانک به عنوان ستون اصلی زرهی،قوات زرهی ایران یک جهش نسبتا بزرگ داشته اند و این تانک بهترین تانک قوات زرهی ایران خواهد بود با این حال این تاک هنوز هم دارای نقاط ضعف در برابر تانک های غربی و کشور های همسایه است که نیاز به بر طرف کردن دارد.
و اما حرف آخر،اگر هر کشوری،دارای برترین تانک ها،برترین ارتش،برترین نیرو های ویژه و … باشد اما برتری هوایی نداشته باشد(چه با پدافند هوایی و چه بی پدافند هوایی) شکست خورده به حساب می آید و در یا زود از پای درخواهد آمد.(در مجموع عملیات های instant thunder,desert storm,desert shield که در کل 43 روز طول کشید،40 روز از آن نیرو های آمریکایی هنوز وارد درگیری نشده بودند و بمباران های دقیق هوایی انجام می شد و در 3 روز آخر پیشروی ها و درگیری های زمینی انجام شد.95 درصد تانک ها و نیرو های عراقی قبل از رسیدن به خط مقدم نابود یا متوقف شدند،چه عراق از T-34 استفاده میکرد یا T90)

مقالات مشابه

تانک کرار

تانک ذوالفقار

تانک تی 72

گرداوری:نیما رشیدی

نوشته های مشابه

‫2 نظرها

  1. سلام دو تا سوال داشتم 1 اینکه باید چه کار کرد که این تانک به یه تانک قابل رقابت با تانک های دیگه غرب و شرق بشه 2 کرار زره بیشتری دارد یا ذوالفقار3

    1. سلام اول ذولفقار تولید نشد و کلا باید از نوع طراحی بشه از جمله در زمینه موتور و زره و مهمات توپ
      به نظر کرار

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن