موشک های بالستیک هند

موشک های بالستیک هند

بروز رسانی:دی1400

تاريخچه فعاليتهاي موشكي هند به چهار دهه قبل بر مي گردد .البته اين كشور در ان زمان و حداقل تا اوسط دهه80 ميلادي پروژه هاي موشكي خود را براي انجام امور فضاي همچون پرتاب ماهواره دنبال مي كرد. با گسترش بر نامه هاي هسته اي هند در رقابت براي مقابله با دو دشمن ديرينه اين كشور در همسايگي هند يعني چين و پاكستان توجه زيادي به موشكهاي بالستيك از دهه80 شد.گسترش برنامه هاي موشكهاي هند به طور چشمگير وابسته به برنامهاي پاكستان است زيرا تقريبا هر دو در يك زمان دست به گسترش برنامهاي هسته اي و موشكي خود زده اند و البته به نظر مي رسد كه هند به دليله تكنولوژيهاي پيشرفته تر در اين زمينه از پاكستان جلو تر ولي به دليل دير شروع كرده برنامهاي موشك خود نسبت به چين ان هم به ميزان سه دهه از چين عقب تر باشد.

موشک کوتاه برد تاکتیکی پریتوی

اولين موشك بالستيك عملياتي هند موشك تک مرحله ای و سوخت مايع پریتوی  بود كه داراي برد 150 كيلومتر بود و گفته شده داراي يك سرجنگنده 800 تا 1000 كيلوگرمي بود .اين موشك داراي برد بسيار كم بود و بعد از ان موشكهاي پریتوی 2 با برد250 كيلومتر و يك سرجنگنده قدرتمند تر بود. هند نيز مانند بسياري از كشورهاي جهان در توسعه طرح هاي موشكي خود از موشك اسكاد روس بسيار بهره گرفته است .بسياري معتقدند كه موشك پریتوی  مدل بهسازي شده موشك اسكاد است.بعدها نمونه كشتي پرتاب اين موشك با نام دانشوب براي پرتاب از كشتيهاي جنگي ارتش هند نيز با برد 350 كيلومتر عرضه شد.اگرچه اين سلاح وظيفه انجام عملياتهاي غير هستي را دارد ولي داراي توان حمل يك سر جنگنده اتمي نيز برخوردار است.اين موشك براي هدف قرار دادن تاسيسات كليدي و ساختمانهاي مهم دشمن مورد استفاده مي گيرد .اولين مدل  اين موشك كه پریتوی1 يا SS-150 نام گرفت داراي يك موتور تک  مرحله  سوخت مايع بود و از سكوي پرتاب متحرك شليك مي شد .موشك داراي طول 9 متر و قطر 1.1 متر مي باشد.وزن كامل موشك 4400 كيلوگرم است و گفته شده مي تواند يك سر جنگنده انفجاري 800 تا 1000 كيلوگرمي را حمل كند .برد اين موشك 150 كيلومتر و میزان خطا ان 10 تا 50 متر است .تمامي خانواده موشكهاي پریتوی از سيستم هدايت INS و براي مرحله پاياني پرواز براي تصحيح مسير از هدايت ماهوارهاي GPS استفاده مي كند.اين مدل از سال1994 عملياتي بوده و در حال خدمت است.با افزايش برد و دقت اين سلاح موشك پریتوی2 به وجود امد كه در واقع با افزايش قدرت موتور سوخت مايع تک  مرحله اين موشك براي دست يابي به برد بيشتر به دست امد.اين مدل كه SS-250 نيز ناميده مي شود داراي طول 8.56 و قطر 1.1 متر مي باشد و از وزن خالص 4600  كيلوگرم و يك سرجنگنده مشابه مدل قبلي استفاده مي كند.اين مدل دارايخطاي 75 متر مي باشد و مي تواند يك سر جنگنده 1000كيلوگرمي را تا مسافت 250 كيلومتر حمل كند. پریتوی2 در سال1996 ازمايش شد و از سال2000 عملياتي شده است. البته در ازمایشاتی در هند در سال 2010 با کاهش وزن کلاهک برد به 350 کیلومتر نیز رسید.هند ادعا میکند پریتوی 2 دارای توان انجام پرواز فریب برای فرار از دست سامانه های ضد بالستیک است. اخرين مدل عملياتي اين موشك پریتوی در واقع پریتوی3 مي باشد كه SS-350 نيز ناميده مي شود كه داراي برد 350 كيلومتر است. پریتوی3 نسبت به دو مدل قبلي دارای  تفاوتهاي بسياري مي باشد اين درحالي است كه پریتوی2 در واقع مدل بهسازي شده پریتوی1 بوده است.

پریتوی 3 دارای یک مرحله سوخت جامد است و اولین سوخت جامد هندیها . برد ان با یک کلاهک 1000  کیلویی عدد 350  کیلومتر و با یک کلاهک 500  کیلویی عدد 600 کیلومتر است و با کلاهک 250 کیلویی 750 کیلومتر خواهد بود.اين موشك مي تواند دو سرجنگنده متفاوت با وزن 500 كيلوگرم(براي برد 600 كيلومتر)و يك سرجنگنده 1000 كيلوگرمي (براي برد350 كيلومتر )را با خود حمل كند.اين مدل داراي5600 كيلوگرم وزن خالص است و داراي دارای خطاي بهبود يافته 25 متر است.استفاده از سوخت جامد باعث به توسعه مدلي از اين موشك با نام دانشوب را كه در واقع مدل كشتي پرتاب پریتوی3 مي باشد شده است. اين مدل در سال1998 آزمايش شد .تمامي مدلهاي پریتوی داراي بدنه از جنس المينيوم و سيستم هدايت INS در كنار سيستم هدايت GPS هستند.تمامي انها  از يك سكوي پرتاب متحرك كه يك كاميون 8*8 مي باشد استفاده ميكند.

موشک اگنی 1

موشك هاي پریتوی داراي برد كمي بودند اگرچه دقت بالاي نسبت به موشكهاي بالستيك برد كوتاه داشتند.با وجود اينكه به وسيله اين موشك به عنوان يك سلاح اتمي اكثر شهرهاي مهم پاكستان در تير راس اين موشكها بود ولي اين در مورد چين صدق نمي كرد كه هيچ كدام از شهرهاي مهم اين كشور را نمي شود با پریتوی مورد حمله قرار داد .از اين رو هند از اواسط دهه80 ميلادي دست به توسعه موشكهاي بالستيك ميان برد خود زد. اين تلاش منجر به ازمايش موشك اگني1 در سال1989 شد. اين موشك مدل بهسازي شده اگنيTD بود كه به صورت اثبات گر فناوري ساخته شد ولي از نظر كارايي بسيار به اگني1 شبيه است.اگنی 1 دارای بدنه ای کشیده است تا مقاومت کمتری ایجاد کند و تنش گرمایی به میزان کمتری بروز کند .اگني1 كه امروزه ديگر به صورت عملياتي در دست راس ارتش هند است داراي طول 15 متر،قطر يك مترو 12000 كيلوگرم وزن است.اين موشك از يك موتور يك مرحله اي سوخت جامد استفاده ميكند كه به كمك ان مي تواند 1000 كيلوگرم مواد منفجره را(سرجنگنده) تا برد 850 كيلومتر حمل كند.اين موشك مي تواند به عنوان يك موشك هسته اي كلاهك اتمي با قدرت تخريب15 تا200 كيلوتن TNT را با خود حمل كند ويا به عنوان سلاحي متعارف انواع سرجنگندهاي خوشه اي و اتش زا را با خود حمل كند. میتوان با کاهش وزن کلاهک برد موشک را تا 1200 کیلومتر نیز افزایش داد.اگني1 داراي لانچر پرتاب متحرک چرخدار است .اگني يك در رزو های نخست داراي دايره خطاي 120 متربود ولی گفته شده طی ارتقاعات انجام شده این داریه خطا به 25 متر کاهش یافته است  و همچون موشك پریتوی از دو سيستم INS براي هدايت طول مسير و از هدايت GPSبراي تصحيح مسير استفاده مي كند.

موشک اگنی 2

اگني 1 از سال1996 يا به قولي1998 به مرحله عملياتي رسيد و به ارتش هند اين امكان را داد كه تمامي خاك پاكستان را تحت پوشش موشكهاي خود قرار دهد ولي اين موشك از هدف قرار دادن بخشهاي مرگزي و شرقي چين از جمله پايتخت عاجز است از اين رو هندوستان دست به توسعه موشك اگنيII و مدلهاي برگرفته شده از ان زد .چين از اواخر دهه60 ميلادي از توانايي حمله به تمامي شهرهاي هند برخوردار بود .طرح موشك اگني II با موشك اگني I شروع شد ولي از اينجاي كه برد موشك  اگني II بيش از 2000 كيلومتر و برد موشكهاي پریتوی بيش 150 تا 350 كيلومتر بود اگنيI براي پر كردن خلا بردي اين دو موشك ساخت شد و از طرفی  قرار بود تا زمان ورود به خدمت اگنيII تا حدي وظايف اين موشك را بر عهده بگيرد .طرح اگني II به صورت مستقيم از طرحهاي موشك فضايي هند سر چشمه مي گيرد اگرچه بسياري معتقدند اين موشك به كمك كره شمالي در واقع مدل هندي موشك تائو پودونگ كره شمالي است.اگنيII موشك دو مرحله سوخت جامد است كه مي توان ان را در عرض 15 دقيقه اماده شليك كرد.اين موشك را به طور معمول به وسيله ريل راه اهن ویا کامیون جابجا كرده به محل مورد نظر آورده بر روي سكوي پرتاب عمودي قرار مي دهند و بعد ان را شليك مي كنند .از اينجاي كه در بعضي از نقاط هند همچون مناطق شمالي شرقي هند جاده هاي مناسبي براي حمل نقل موشك نبود استفاده از راه اهن منطقي به نظر مي رسد ولي از طرفي كه در يك جنگ احتمالي با قدرتي چون چين ،دشمن اول خطوط راه اهن را مورد هدف قرار مي دهد هند دست به طراحي كاميوني براي حمل موشك اگني II در مواقع اضطراري زد. موشك اگني داراي دو مدل اگنيII و اگنيIIAT مي باشد. اگنيII اولين پرتاب آزمايشي خود را در سال 29 مي 1994 انجام داد و گفته شده از سال2001 ميلادي به جمع موشكهاي عملياتي ارتش هند پيوسته است. اگني II داراي طول 20 متر،قطريك متر و وزن16000 كيلوگرم به همراه سر جنگنده است.وزن سرجنگنده اين موشك 700 تا 1000 كيلوگرم است . برد  اگني II به درستي معلوم نيست بعضي معتقدند كه برد اگني بين 2000 تا 2500 كيلومتر است.اگر چه رقمهاي 3000 و حتي3700 كيلومتر نيز براي اين موشك ذكر شده است. چیزی که معلوم است برد اگنی 2 بسته به کلاهک بین 2 تا 3 هزار کیلومتر است.جرج فرناندز وزير دفاع هند در سال 1999 اعلام كرد كه برد رزمي اگنيII 3000 كيلومتر است ولي امروزه معلوم شده كه اگني II در آزمايشات خود به بردهاي مختلفي دست پيدا كرده است .اين موشك در يك ازمايش در سال1999 به برد2300 كيلومتر و در سال بعد به برد2100 كيلومتر رسيده است.ولي به نظر مي رسد اين موشك مي تواند با يك سرجنگنده 1000 كيلوگرمي مسافتي بالغ بر 3000 كيلومتر را طي كند.اگني را مي توان به كلاهكهاي اتمي با قدرت تخريب 200كيلوتن مجهزكرد كه البته تجهيز ان با سرجنگنهاي بزرگتر اتمي نيز مد نظر است.

اگني II داراي میزان خطاي 40 متر مي باشد و داراي سامانهاي هدايتي مانند اگني I مي باشد . از پردازنده و سامانه های سنجشی پیشرفته ساخت هند بهره میبرد.موتور دو مرحله موشك از دو مرحله سوخت جامد تشكيل شده است كه مرحله اول داراي وزن 10800 كيلوگرم و وزن سوخت 9342 كيلوگرم  و زمان كاركرد 49 ثانيه است.طول راكت اين مرحله 10.3 متر مي باشد .مرحله دوم  كوچكتر است و داراي وزن4200 كيلوگرم و وزن سوخت 3570 كيلوگرم مي باشد.زمان كاركرد اين موتور 32 ثانيه است و 4.8 متر طول دارد .مرحله اول بعد از كاركرد تقريبي 50 ثانيه موشك را به ارتفاع 24 تا30 كيلومتري رسانده و بعد از موشك جدا مي شود و موتور مرحله دوم كار خود را آغاز مي كند. بعد از ان كه موشك به ارتفاع 100 تا 120 كيلومتري رسيد موشك مرحله دوم خود را رها كرد و راكت كوچك مرحله اخر كه البته جزع راكت دو مرحله اي به حساب نمي ايد و به سر جنگنده متصل است ،سرجنگنده را كه ديگر تنها ان از موشك باقي مانده است را تا ارتفاع 400 كيلومتر بالا برد و بعد از دور زدن مسير مورد نظر در خارج از جو  دوباره وارد جو شده و در حالي كه داراي درجه حرارت 3000 سانتيگراد است به طرف هدفش در اخرين مرحله پرواز حركت مي كند.اگنيII دارای سرعت پروازی 12 ماخ است.

 جرج فرناندز وزير دفاع هند در سال2001 از توليد محدود اين موشك خبر داد گفته شده كه هند تا سال2005 به ظرفيت توليد18 فروند موشك اگني II در سال رسيده است.با وجود كاركرد بالاي اگني II اين موشك بازدارندگي كامل را براي هند در مقابل چين به وجود نياورد .اگر چه هند از سال1998 راسما به كشورهاي داري سلاح هسته اي پيوست ولي حركت خود را از سالها قبل براي ساخت موشكي كه بتواند تمامي چين را مورد حمله قرار دهد را آغاز كرده بود.موشك جديد بايد از فناوريهاي جديدي از جمله تواناي فريب سيستمهاي ضد موشك و حسگرها پيشرفته خارج از جو را داشته باشد و همچنين براي افزايش كاراي اتمي به سرجنگندهاي مجتمع مجهز باشد تا بتواند در يك پرتاب چندين كلاهك هسته اي را به طرف اهداف مختلف پرتاب كند.

موشک اگنی 3

كار بر روي اگنيIII با ازمايش اين موشك در سال2006 ميلادي اغازشد.گفته شده این موشک در سال 2011 رسما عملیاتی شده است .اگنيIII موشك است دو مرحله اي با سوخت جامد كه بردي ان بسته به کلاهم بین 3500 تا 5000 کیلومتر  ذكر مي كنند . موشك اگنيIII داراي طول 17  متر و قطر 2 متر است.وزن پرتاب اين موشك  22تن  كه شامل يك سرجنگنده 2000 تا 2500  كيلوگرمي نيز مي شود.يكي از قابليت اين موشك نسبت به موشكهاي ديگر اگني وجود سر جنگندهاي مجتمع است.اين موشك مي تواند سه سرجنگنده مجزا را در درون كلاهك خود حمل كند كه هريك 600 كيلوگرم وزن دارند. البته هنوز تائید نشده که هند چنین کلاهکی بر روی موشک خود تست کرده باشد.البته اين موشك را مي توان به يك سرجنگنده انفجار قوي 1800 كيلوي نيز تجهيز كرد(برخی منابع تا 2500 کیلوگرم).داریه خطای این موکش 40 کیلومتر عنوان  شده است .موشك ازيك موتور دو مرحله سوخت جامد استفاده ميكند.مرحله اول موتور اين موشك داراي وزن 24000 كيلوگرم است كه شامل 21000 كيلوگرم سوخت مي باشد.طول اين مرحله 7 متر و به احتمال فراوان زمان پرواز اين مرحله 50 ثانيه مي باشد.مرحله دوم نيز سوخت جامد است.اين مرحله داراي وزن8000 كيلوگرم و وزن سوخت 6920 كيلوگرم مي باشد. ارتفاع موتور مرحله دوم 2.5 متر و زمان سوزش 60 ثانيه  است و اين موشك نيز داراي سيستم هدايت مشابه اگني II است كه البته همان طور كه گفته شد از دايره خطاي ان اطلاعاتي در دست نيست اگرچه برخی منبع عدد 40 متر را ذکر کرده اند ..گفته شده اين موشك مي تواند يك كلاهك 200كيلوتني را با خود حمل كند.

موشک اگنی 4

از دیگر موشک های سری اگنی میتوان به اگنی 4 اشاره کرد.اگنی 4  را باید نسخه توسعه یافته اگنی 2 دانست که برد ان افزایش یافته. اگنی 4 دارای دو مرحله سوخت جامد است و برد ان به 4000 کیلومتر می رسد. طول ان 20 متر و زنش 17 تن است و گفته شده توان رساندن یک کلاهک یک تنی را تا برد 4000 کیلومتری دارد. دارای  ژیرسکوپ حلقه لیزری است و از بدنه سبکتر  بهره میبرد و سرعت بیشتری دارد و دقتش به 40 متر میرسد.

موشک اگنی5

هند بعد از اگنی سه به دنبال موشک دوربرتری رفت. نتیچه این کار اگنی 5 شد.اگنی 5 یک موشک قاره پیما است که دارای سه مرحله ای  سوخت جامد است و برد ان 5500 تا 8500 کیلومتر می رسد.اگنی  5 نسخه ارتقاع یافنه اگنی 3 است ولی با برد بیشتر و دارای شاسی متحرک نیز است. وجودش برای اولین بار در سال 2007 فاش شد و اولین تست  به سال 2012 بر میگردد. دومین تست در سال 2013 انجام شد. اگنی 5 گفته شده 24 ماخ سرعت پرواز در فاز نهایی دارد  و برد تست شده ان تا کنون 5000 کیلومتر است ولی منابع غربی اعتقاد دارد اگنی 5 توان رسیدن به برد 8000 کیلومتری نیز دارد.موشک 50 تن وزن و 17.5متر طول دارد. کلاهک ان 1.5 تن است و گفته شده دقتش تنها 10متر است که در صورت درستی این موضوع  این دقت فوق العاده است . با وجود اینکه این موشک  تا سال 2016 نیز عملیات نمیشد ولی ساخت چنین موشکی بی دردسر نبوده . از چین تا روسیه و امریکا به ساخت اگنی اعتراض  دارند زیرا برد اگنی 5 بیش از نیاز هند و بیش از دشمنان هند است.از این رو هر بار ازمایش اگنی 5 با سرصدای زیادی همراه بوده است.از همه مهمتر اینکه هند حتی برنامه توسعه موشک اگنی 6 با برد 6 تا 9 هزار کیلومتر را دارد که البته در مرحله توسعه است. گفته شده اگنی 6 توان حمل 10 کلاهک اتمی  مجتمع اتمی هدایت شونده را دارد

اگنی-پی4

این موشک در سال 2021 تست شد که یک موشک دو مرحله ای سوخت جامد با برد 1000 تا2000 کیلومتر بسته به کلاهک ان است. این موشک که از لانچر متحرک پرتاب می شود برای جایگزینی موشک های بالستیک اگنی1 و2 ساخته شد.بر اساس اطلاعات منتشر شده اگنی-پی دارای  دو کلاهک اتمی مجتمع است و در کل کلاهک میتواند یک محموله 1500 تنی را حمل کند .موشک از یک تریلر 8 چرخ شلیک می شود و دارای سیستم هدایت داخلی و هدایت ماهواره ای است. این موشک تا سال2025 عملیاتی می شود

موشک ساگاریکا(کا15)

یکی از تحولات بزرگ در توان هسته ای هند  موشک بالستیک زیر دریایی پرتاب ساگاریکا  یا کا 15 است. این موشک سوخت جامد دو مرحله ای در سال 2010 وارد خدمت شد و از زیر دریای های اریهانت پرتاب میشود. این موشک دارای برد 700 تا 2000 کیلومتر بسته به کلاهک جنگی است. هر زیر دریایی کلاس اریهانت توان حمل تا 12 موشک اتمی را دارد و بدین ترتیب  هند یک گام از پاکستان که فاقد قابلیت پرتاب موشک از زیر دریایی است جلو افتاده است.این موشک اولین بار در سال 2008 تست شد و به سرعت وارد خدمت شد اکرچه گفته شد تا سال 2010 در خدمت بوده ولی توان واقعی عملیات این موشک از سال 2014 در خدمت هندیها در امد زیرا تا سال 2014 اولین فروند زیر دریایی کلاس اریهانت عملیاتی نبود.در حال حاظر هند تنها یک زیر دریایی با توان شلیک این موشک را در خدمت دارد ولی تا سال 2020 سه زیر دریایی دیگر از این کلاس را دریافت خواهد کرد. چنین توانی برای هند با در نظر گرفتن داشتن توان مشابه توسط چین بسیار مهم است

موشک کا4

این موشک نیز یک موشک زیر دریایی پرتاب است که در سال 2014 میلادی اولین بار تست شد ولی هنوز تصاویر و  اطلاعات درستی از ان دردست  نیست..از انجای که کا15 تنها با یک کلاهک 100 کیلوگرمی میتوانست به برد 2000 کیلومتری برسد و این وزن کلاهک کم بود هند موشک کا4 را طراحی کرد که البته هنوز عملیات نشده ولی چندین تست در سال 2018 و 2019 با موفقیت داشته است. این موشک دو مرحله ای سوخت جامد میتواند با یک کلاهک2 تنی به برد 3500 کیلومتری برسد. مشخص نیست این موشک در نهایت کی به مرحله عملیاتی برسد و تحول بزرگی در توان اتمی هند است

موشک پراهار

جدید ترین موشک بالستیک هند موشک کوتاه بر تاکتیکی پراهار است. این موشک با برد 150 کیلومتر و سوخت جامد قرار است جایگزین موشک پریتوی 1 شود. این موشک چند بار تست شده ولی گفته شده در عرض 2تا 3 دقیقه امده پرتاب میشود.پراهار با شاسی متحرک پرتاب  شامل شش موشک روی یک کامیون چرخدار و وزن 1200 کیلوگرم در حال توسعه است و احتمالا در اینده جایگزین کل خانواده پریتوی شود.

پرالای

یک موشک سوخت جامد تک مرحله ای تاکتیکی با برد حدود500 کیلومتر دارای کشنده چرخدار که میتواند یک کلاهک500 کیلوگرمی را حمل کند. دقت این موشک در ازمایشات به زیر ده متر میرسد  و وزن کل موشک 5 تن گذارش شده است.

گرداوری:عبدالحمید تارخ

مقالات مشابه

آرایش موشک های بالستیک در جهان

توان موشکی ایران

توان بالستیک هند

موشک های بالستیک ساخت شوروی و روسیه

موشک های بالستیک ساخت امریکا

توان بالستیک اسراییل

توان بالستیک عربستان

توان بالستیک ترکیه

توان بالستیک پاکستان

توان بالستیک کره شمالی

توان موشکی کره جنوبی

موشک های بالستیک چین