جنگ دوم چچن

همانطور که  در مقاله نبرد اول چچن گفته شده، بین سال های 1994 تا 1996 درگیر در چچن و گروزنی علیرغم تمامی فرازها  و نشیب هایش برای روسها باعث تثبیت  جایگاه روسها در چچن شد و برای مدتی درگیری ها  را خواباند  و مبارزان  چچنی را راهی خانه کرد

برای خواندن مقاله جنگ اول چچن اینجا را کلیک کنید

بعد از پایان جنگ مشکلات جدید اغاز شد. برای نمونه  نبودن کار و عدم بازسازی خرابها به سرعت بسیاری از جنگجویانی که موقت  دست از جنگ کشیده بودند را دوباره به طرف  خشونت  سوق داد و این مسئله باعث شد تا مناطق بیشتری از چچن دچار بی نظمی و سقوط به کام مبارزین افراطی شوند  و از طرفی انها دست به عملیات در جمهورهای اطراف چچن نیز میزدند که خود مسکو را دچار مشکل اساسی کرده بود. دولت وابسته به مسکو در چچن  از پس مشکلات بر نمی امد  و طی سال 1996 تا 2000 میلادی مبارزین برای درامد  دست به ادم روبایی  و اخاذی از دولت مرکزی میزدنند و دست کم 1300 ادم ربای رخ داد که 200 میلیون  دلار برای انها درامد داشت. در سال 1997 طی انتخاب ریاست جمهوری چچن  علیویچ ماسخادوف  به قدرت رسید که خود قبلا از مبارزین چچنی بود، ولی به چچنی ها بهای زیادی می داد و تلاش جدی در سرکوب انها نمی کرد اگرچه تلاش داشت همزمان رابطه خود با مسکو را نیز حفظ کند

مورد بعد رو اوردن بسیاری از مبارزین چچنی به سلفی گری  و اسلام افراطی بود. انها قبلا این چنین نبودند  حتی عقاید لیبرال داشتند ولی فشار روسها انها را به طرف سلفی گری  سوق داده بود و در ژوئیه سال 1998 در چچن توسط دولت   چچن، حال فوق العاده اعلام شد زیرا بسیار وضعیت وخیم بود  و در همین  ماه دست کن 50 نفر در درگیری بین گارد دولتی چچن  و نیروی  های اسلام  گرا کشته شدند و یک بمب گذار انتحاری در گروزنی15 نفر را کشت

در مارس سال 1999 ژنرال  Nikolaevich Shpigun  فرستاده مسکو به چچن ربوده شد و بعدها جست ان یک سال بعد پیدا شد. این تنش ها افزایش تحرک جدای طلبان چچنی در مرز با دیگر جمهورها باعث شد که در همان مارس  1999، روسها تصمیم  به حمله و اشغال  دوباره چچن بگیرند ولی مدتی بعد این فرمان  لغو شد. با وجود این  فعالیت چچنیها به خود چچن محدود نبود. انها بین سال های 1996 تا میانه سال 1999 دست کم 30 عملیات تروریستی  در خارج چچن انجام دادند  که حدود 300 شهروند  روس کشته شدند  و همچنین گهگاه انها  به یگان‌های ارتش روسیه در مرز های چچن نیز یورش بردند. در واقع در دور جدید درگیری ها چچنیها از یک گروه مبارز ازادی خواه بیشتر جنبه تروریستی گرفته بودند و این مسئله  باعث شد تا روسها برای مقابله با انها مصمم تر شوند

ولی اولین درگیری بزرگ جنگ دوم چچن بر میگردد  در اوت سال 1999 بود که حدود 2000  مبارز چچنی که اکثر انها  سلفی بودند که حتی در بین انها شهروندان کشورهای عربی چون عربستان نیز دیده می شدند  حمله ای به  جمهوری دغسان در همسایگی  جمهوری چچن انجام دادند.این گروه که خود را دولت اسلامی داغستان می نامیدند حملات شدید به این جمهوری انجام داد و گارد مسلح داغستان دست به مقاومت زد ولی کاری از پی نبردند  انها واقعا روحیه نبرد  را نداشتند . انها چندین  روستا را اشغال کردند و روسها  به سرعت وارد عمل شدند و باز مانند همیشه بی حساب کتاب دست به بمب باران  روستا ها زدند  و در 23 اوت نیروی زمین روسها با تانک تی 90 که اولین تجربه  جنگی خود را پشت  سر می گذاشت وارد میدان جنگ شد و انها در نهایت موفق  به پس گرفتن روستاها از اسلام گراها شدند

چچنیها در اوائل سپتامبر برگشتند و  با حملاتی را انجا داد که باز تا میانه سپتامبر روسها بر انها غلبه کردند و داستان داغستان تمام شد و مبارزین باز  به چچن برگشتند. در این حادثه بالگرد های  نیروی زمینی  بسیار بد عمل کردند و اولین زمزمه های گرفتن بالگردها از نیروی زمین و دادن انها به نیروی هوایی در روسیه به میان امد

شکست  در دغستان اگرچه در زمینه جنگی مبارزان را عقب راند  ولی انها به سرعت دست به عملیات ها تروریستی زدند و طی 4 حمله به چهار اپارتمان  در بخشهای  مختلف روسی و یک مرکز خرید 300 نفر را  کشتند که دو تایی این حملات در مسکو بود. در بزرگترین این حملات در 13 سپتامبر یک بمب بزرگ در زیر زمین یک متجمع در مسکو بود  که 119 نفر کشته و 200 نفر زخمی شدند

در اوت و سپتامبر سال 1999 یعنی زمانی که در دغستان جنگ با چچنیها  ادامه داشت و شهرهای روسیه نیز شاهد بمب گذاری ها بودند  نیروی هوایی دست به انجام عملیات سراسری بزرگی بر ضد چچنیها زد.در 20 سپتامبر مبارزین حمله  سراسری را به گروزنی انجام دادند و بخش های از این شهر را گرفتند. نیروی هوایی روسیه به سرعت فرودگاه این شهر  و مخازن سوخت در اختیار  مخالفین را بمب باران کرد . این حملات تا 27 سپتامبر انجام شد که 150 نفر  گشته به جای گذشت که نیمی از انها غیر نظامی  بودند بین 26 اوت تا 26 سپتامبر یعنی طی یک ماه روسها 1600 پرواز انجام دادند که به گفته خودشات 150 پایگاه چچنیها  هدف قراردادند  ولی  این حملات  بیشتر جنبه شهر سوخته داشت و برای نمونه 70 درصد پل ها هدف قرار گرفتند  و بخشهای مهم شهر  نیز  نابود شد. بیشتر این حملات یک تنبیه  دست جمعی مردم بود که به مبارزین چچنی پناه ندهند .طی این حملات صدهزار نفر مجبور به ترک خانه های خود شدند

در 1 اکتبر ولادیمیر پوتین که به تازگی به نخست  وزیر روسیه رسیده بود(در ان زمان  یلتسین رئیس جمهور بود) دستور داد تا ارتش روسیه  وارد چچن شوند ولی تنها در بخشهای شمالی چچن مستقر شدند. هدف از این کار قطع  رابطه چچن با بخشهای شمالی خود بود و البته یک پیش درامد برای یک حمله بزرگ به این جمهوری بود.تا پنج اکتبر این ارتش  به رودخانه  ترکی در شمال چچن رسید. در همان روز یک تانک روسها یک اتوبوس غیر نظامیان را از  قرار براثر مست بودن فرمانده تانک مورد هدف  قرارداد که 11 نفر غیر نظامی کشته شدند  و دو روز بعد نیز سوخو24 نیروی هوایی روسیه یک روستا را با بمب خوشه ای مورد هدف قرا دادند که 34 نفر غیر نظامی کشته شدند . در 12 اکتبر روسها از رودخانه ترکی رد  شده و به طرف شمال گروزنی پیش رفتند  و بعد تلاش کردند از دو طرف  به شهر نزدیک شوند و امیدوار بودند با اتش سنگین  توپخانه  و راکت انداز از تلفات  بالای که طی چند روز اول جنگ اول چچن  برای انها پیش امد جلوگیری کنند گروزنی وضیت خوبی نداشت دست  کم 2000 تا 2500 جنگجو  در شهر  بودند و شهر کاملا ناامن بود  و بخشهای از ان کاملا دست انها بود  . البته همان طور که گفته شد در  سال1997 علیویچ ماسخادوف رئیس جمهور چچن شد. ولی از مخالفین  روسیه بود وطی جنگ اول نیز با روسها جنگیده  بود ولی طی پیمان اتش بس با روسها در انتخابات  چچن شرکت و پیروز شد. ولی اگرچه اعلام میکرد با جنگجویان  رابطه ای ندارد ولی کاملا از انها حمایت  میکرد و به دنبال  استقلال  بود و از این  رو عملا با مبارزین همکاری داشت. اگرچه وی در اکتبر سال 1999  اعلام کرد شهر  کاملا در کنترل است ولی در واقع مبارزین سلفی چچنی به درخواست و اراده  وی وارد شهر شده بودند

در 21 اکتبر یک موشک بالستیک  کوتاه برد توچکا وسط شهر  در منطقه  در کروزنی  فرود امد و 140 نفر کشته شدند . منطقه تحت هدف قرار گرفته یک بازار بود و روسها گفتند ان بازر محل خرید فروش سلاح بوده ولی دست کم 120 نفر غیر نظامی و اکثر انها  زنان که در حال خرید بودند کشته شدند و هشت روز بعد نیز جنگنده های روسی یک حمله به کاروانی از شهروندان چچنی انجام دادند  و 23 نفر غیر نظامی کشت شدند . بسیار معتقدند  دلیل این برخورد روسها اخطار  به مردم محلی برای عدم همکاری با ماخادوف و نیروی های مبارز بود

تا 12 نوامبر روسها با اشغال شهر گودرمس دومین شهر چچن  عملا به جمهوری چچن و رئیس  جمهورش  اعلام جنگ داده بودند . رئیس سازمان امنیت روسیه  فردا ان روز اعلام کرد انها(چچنیها ) با دخالت در جمهورهای دیگر و  حمایت از تروریستها بمب گذار راهی چز این پیش پای ما نگذاشته اند. در 26 نومبر روسها اعلام کردند  اکثر بخشهای چچن را تحت کنترل دارند و تنها به زودی فازجدیدی  از عملیات  را اغاز میکند  . این فاز جدید عملیات بر علیه گروزنی بود اگرچه نیروی های روسی نزدیک گروزنی  بودند  ولی شهر کاملا محاصره بود . در اول دسامبر  سال 1999 روسها تلاش  در اشغال یک به یک روستا های  اطراف گروزنی و محاصره کردن ان گرفتند در این  بین طی عملیاتهای انجام شده 70 سرباز  روسها کشته شدند اگرچه به مدافعان  تلفات بالاتری وارد شد

در 4 دسامبر  روسها مدعی شدن  که گروزنی کاملا محاصره است  اگرچه تا 11 دسامبر این محاصره  کامل نشد. چچنیها متوجه شدند در شهر گیر افتادن  و در فاز نهایی تنها جنگ درون شهر باقی مانده بود

در 4 دسامبر  نیروی های روسی  وارد شمال گورزنی شدند. انها در حومه شهر با اتش  توپخانه و هوایی پیش می رفتند. براوردها  به سرعت نشان داد بین 3000 تا 4000 جنگجو درون شهر هستند . چچنیها همانند جنگ قبلی به گروه های  کوچک ضد زره  تقسیم  شده بوند ولی روسها در این نبرد ترجیه دادند از نیروی های پیاده در شهر استفاده کننده . اول هر محله  را با راکت های  گراد ،ارگان و توس و توپخانه زیر رو میکردند  و بعد به محله یورش می بردند . سیاست روسها سرزمین سوخته بود عملا هر محله  که با ان حمله می شد ساختمان سالم برایش باقی نمی ماند . مبارزین چچنی می دانستند  در  نبرد این چنین شانسی ندارد از جمله اینکه روسها به شکل فزاینده ای در نبرد گورزنی از بمب باران هوایی استفاده میکرند جای که نیروی های  چچنی دستشان از انها کوتاه بود با وجود ان انها با کار گذاشتن مین، تله های انفجاری و سنگر های مسلسل  در خرابه ها تلاش در مقابله با روسها کردند. انها در گروه های  15 نفره در اپارتمان ها که بخش زیادی از شهر را  تشکیل میداد از بالا و یا پایین به طرف روسها اتش میکردند دست  کم تا زمانی که اتش توپخانه و اتش هوایی وارد میدان نمی شد چچنیها  وضعیت بدی  در نبرد نداشتند

تا اواخر نوامبر بخش های شمالی شهر دست روسها بود و با فرا رسیدن دسامبر حملات شدید تری را با سلاح های تریموباریک از جمله توس انجام دادند. راکت انداز 220 م م توس  یک راکت انداز  با مهمات های ترموباریک  است . این نوع کلاهک با پخش کردن مواد اتش زا به شکل پودر در هوا و اتش زدن انها، کارایی فوق العاده در فضای بسته و مناطق شهری داشت به شکلی که تاثیر روحی و روانی بسیار در تخلیه محلها توسط چچنیها داشت

در اواسط دسامبر  شهر بیش از چهار میلیون  گلوله توپ و راکت و خمپاره دریافت  کرده بود و تبدیل به خرابه شده بود. شهر عمل خالی از سکنه بود زیرا در همان اول ورود روسها همه فرار کردند ولی حدود 40000 نفر افراد بیمار  پیر و فقیر در شهر همچنان حضور داشتند. با وجود اینکه شهر به شدت اسیب دیده بود  در میانه دسامبر روسها روی شهر اعلامیه  دادند که یا شهر را ترک کنید  و یا با در نظر گرفتن اینکه دیگر روسها هر کسی در این شهر است را تروریست میداند  میکشند

با تخلیه بیشتر شهر ، نوبت فاز جدید از جنگ یعنی نفوذ به نرکز  شهر رسیده بود. اگرچه شمالی شهر دست روسها بود ولی اصل کار مرکز و جنوب شهر بود که مناطق اصلی شهر  را شامل می شد.نبرد اصلی یک ژانویه شروع شد ولی کار به این راحتی  نبود. قبل از ورود به مرکز شهر روسها در غرب و شرق شهر با چچنیها درگیر شدید داشتند  تا 15 ژانویه چندین روستا  بارها دست  به دست  شد. به شکل مضحکی روسها اصلا روی زمین  از پس چچنی بر نمی امدند. چچنیها با یک حمله روسها را از روستاها پس میزدند و روسها با بمب باران و اتش توپخانه و راکتی شدید روستا  را با خاک  یکسان میکردند و بدین شکل ازاد می شد

از 15 ژانویه انها پیشروی به مرکز شهر را طی سه گروه اغاز کردند. بزرگترین مشکل روسها تک تیر انداز های  چچنی بود که تعداد بالای تلفات را به روسها وارد میکردند و روسها هر جا نیز به تک تیر انداز بر می خوردند ساختمان  را با حملات راکت و توپخانه ای پایین می اوردند  . با تنگ شدن محاصره مرکز شهر چچنیها که دیگر جنگیدن  در این شرایط  را بی فایده دیدند  تصمیم به فرار از شهر گرفتند. قرار شد گروه گروه از شهر فرار کنند که یکی از فراریان  ماسخادوف رئیس جمهور چچن بود. انها تلاش  کردند از جنوب شهر  فرار کنند و از رودخانه جنوب شهر گذشته و به کوهستان فرار کنند. ولی روسها تحرک انها را دیدند  و طی سه شب اتش فوق العاده سنگین توپخانه روی سر انها ریخته شد به شکلی که یکی از فرماندها چنین با نام باسایف میگفیود انگار تمامی توپ های جهان ما را می کوبید. حدود 700 تا 1000 چچنی تنها طی حملات توپخانه ای شبانه  روسها در هنگام فرار کشته شدند ولی با وجود محاصره  شهر حدود 1000 نفر  فرار کردند و بقی در شهر ماندند تا مقاومت کنند

سرانجام تا 21 فوریه شهر کاملا سقوط کرد و طی این نبرد 4000 مبارز چچنی  و 500 سرباز روس  در کنار 20000 غیر نظامی کشته  شدند. این نبردبین دسامبر 1999 تا فویره سال  2000 ادامه داشت و تقریبا  گورزنی به تلی از خاک تبدیل شد

بعد از پایان جنگ در گورزنی پایتخت  دست روسها بود ولی در تمام سال 2000 روسها در حال جنگ در روستاهای مختلف با چچنی ها بودند و در واقع چچنیها میدانستند  دیگر باید گروزنی را فراموش کنند ولی بدون شک  قرار نبود جنگ با روسها را فراموش کنند . انها تصمیم به نبرد در شهر کوچکتر گرفتند  زیرا جنگ انجا اسانتر بود  از طرفی روسها در انجا کمتر تمرکز داشتند . با وجود این روسها مانند همشه دست به بمب فاران روستا و شهر های  کوچک میزدند که تاثیر فراوان داشت . در یک مورد حتی شلیک یک موشک بالستیک تاکتیکی  باعث کشته شدن 150 روستایی شد. این روش  بسیار موثر افتاد  زیرا باعث شد تا روستایان جنگجویان را پناه نداده  و یا از ترس تلافی روسها انها را لو بدهد. اگرچه جنگ دوم چچن  عملا در می سال 2000 تمام شد ولی بخش های سیاسی  ان حتی تا سال 2009 نیز ادامه داشت . از سال 2001 به بعد یک دولت طرفدار روسیه  در این جمهوری  به روی کار امد ولی از ان زمان تاکنون همواره چنیها عملیات های تروریستی بسیار در روسیه انجام دادند به شکلی که میزان عملیات های  تروریستی انها تا سال 2017 میلادی  به 82 مورد رسیده است که معمولا عملیات بمب گذاری  و یا انتهاری است . عملا چچنیها دیگر توان رزمی  برای اشغال یک شهر و یا حتی یک روستا را ندارند ولی جنبش  انها هنوز فعال است ولی انها تنها دست  به عملیاتهای تروریستی  میزنند  زیرا توان دیگری ندارند

عبدالحمید تارخ