ایران

خرید های نظامی ایران در زمان جنگ با عراق

خرید های نظامی ایران در زمان جنگ با عراق

خرید های نظامی ایران در زمان جنگ با عراق

بر خلاف تصور عموم مردم ایران  که  ایران طی جگ هشت ساله با عراق هیچ  سلاح خارجی  دریافت نکرد ، واقعیت و شواهد بسیار نشان میده ایران از دوستان خود حجم زیادی سلاح را دریافت  کرده است . اگرچه این میزان سلاح چه از نظر کمی و چه کیفی اصلا قابل قیاس با سلاح های که تحویلی عراق نیست ولی ایران نیز  در جنگ از کمک های خارجی البته در عوض دادن پول  و یا نفت بی بهره نبود (البته عراق هم همین  شرایط را داشت با این تفاوت که وام ها زیادی از کشورهای عربی گفت)

فروشندگان  سلاح به ایران به دو دسته تقسیم می شدند . یکی کشورهای که سازنده سلاح نبودند  ولی به دلیل اینکه با حکومت اسلامی هم جهت بودند به ان سلاح میفروختند  که لیبی و سوریه را شامل می شد و دیگر کشور های تولید کننده مانند چین و کره شمالی. چین در این میان به هر دو طرف سلاح می فروخت از این جنگ برای خود کیسه خوبی دوخت

ایران سلاح سبک و سنگین زیادی دریافت  کرد ولی  در این  نوشتار به سلاح های نیم سنگین و سنگین  تحویل گرفته شده توسط ایران  در زمان جنگ می پردازیم دست کم سلا ح های  که لیست انها موجود  است. البته خوب بدون شک ایران دست بسته تری برای خرید سلاح داشت زیرا کشورهای که به ایران سلاح میدادند محدود بودند. اگرچه برای نمونه چین فروشنده ای بود که همه سلاحی تولید میکرد ولی کیفیت  سلاح های ان بسیار بد بود و از طرفی از نظر فناوری نیز عقبتر از شوروی و یا فرانسه بود که به عراق  سلاح می فروختند .عملا در ان روزگار ایران نمیتوانست نه از شوروی خرید  کند و نه غرب زیرا حکومت انقلابی جدید بر ضد هر دو شعار میداد  از این رو عملا از صاحبان فناوری سلاح نمی توانست  بخرد این مسئله باعث می شد در بخشهای که فناوری پیشرفته مهم بود مثلا نیروی هوایی ایران دستش از خرید موثر بسیار کوتاه باشد  و حتی خرید از  چین هم به این دلیل بود که چینی که برای مدتی  هم با غرب میانه خوبی نداشت  و هم شوروی و  به دنبال پر کردن چیب خود بود(همکنون هم اینچنین رویکردی  در برابر کشور ما دارد)

لیبی

به نظر می اید لیبی اولین کشوری  بود که به ایران سلاح تحویل داده است . سرهنگ قزافی با امریکا  مشکل داشت و حکومت اسلامی در ایران را مورد حمایت خود قرار داد زیرا انها دشمن مشترک داشت  اگرچه اعتقادات مشترکی نداشتند

لیست خرید های از لیبی از سال 1980 سال اول جنگ اغاز می شود که ایران  130 عراده  تانک سبک پشتیبانی کاسکوال را دست دوم از این کشور تحویل  میگیرد. کاسکوال یک تانک سبک شش چرخ با یک توپ 90 م م ساخت برزیل بود که برای پشتیبانی از نیروی پیاده مناسب بود اگرچه  مهمات مناسب برای درگیر با تانک های ام بی تی را نیز داشت . عراق هم این تانک را داشت و تعدادی هم از این کشور غنیمت  گرفته شد

خرید های نظامی ایران در زمان جنگ با عراق
تانک تی55 متعلق به سپاه در دوران جنگ.. تی55 دریافتی از سوریه و لیبی پاییه یگانهای زرهی سپاه را بنا گذاشت
ئی‌ئی-۹ کاسکاول. در زمان جنگ در خدمت سپاه پاسداران. نسخه ایرانی مسافت یاب لیزری نداشت

در سال 1981 ایران که نیاز بسیار به تانک داشت   دست به دریافت 60 تانک تی54  ،  65 تانک تی55 و 65 تانک تی62  زد  . این تانک ها اولین یگانهای زرهی سپاه پاسدران   را تشکیل  داد.همچنین صدها هزار گلوله توپ نیز از لیبی برای این تانک ها دریافت  شد
ولی لیبی اولین کشوری بود که موافقت  کرد به ایران موشک بالستیک اسکاد تحویل  بدهد. این تحویل بدون شک بدون هماهنگی  با شوروی  بود و بعد هم که شوروی متوجه شد واکنش  جدی نشان نداد. ایران  در سال 1985 با اغاز موشک  باران شهرها توسط صدام دست به دریافت  سه لانچر پرتاب موشک اسکاد با  40 موشک اسکاد بی از لیبی زد. از قرار تعدادی مستشار  لیبیایی  نیز وارد ایران شدند که در نهایت مدتی بعد کشور را ترک کردند  و کار توسط سپاه پاسدران  به دست گرفته شد.

سوریه

این کشور از دیگر  کمک کننده به ایران است که بیشتر  در زمیه فروش سلاح های زرهی به ایران دست داشت. سوریه بین سالهای 1361 تا 1362 حدود 2000 موشک ضد تانک مالیوتکا ،  در همان بوره  زمان 200 عراده بی ام پی 1  و 120 عراده تی55 و 100 عراده تی 62 تحویل ایران داده است.البته  سوریه کمک های زیادی نیز در شناخت برخی تسلیحات ساخت شوروی در اختیار  عراق که در خدمت سوریه نیز بود مانند میگ23 و میگ25 به ایران کرده است

تی62

کره شمالی

کره شمالی از میانه جنگ وارد فروش سلاح به ایران شد. در واقع لیبی  و سوریه بدون اجازه شوروی  نمی توانستند  سلاح های  انها را به ایران بدهند از این رو ایران به سراغ چین و کره شمالی تولید کننده سلاح رفت. سلاح های انها کم کیفیت بود ولی چاره ای نیز نبود

به نظر می اید  سلاح های  که ایران از کره شمالی  تحویل  گرفته در سال 1982 شامل 150 عراده تی62 البته نسخ که تولید در کره بوده است.. امروزه هیچ کدام از تی62 دیگر در خدمت نیست حتی نسخه های تحولی از کشورهای عربی. در واقع نسخه کره ای انقدر بی کیغیت بود که بعد جنگ از خدمت خارج شد و نسخه روسی هم پر هزینه تر از تانکی چون تی55 برای ایران بود. در ادمه ایران تعداد زیادی  AK-47 و ار پی جی7 و راکت انداز از کره دریافت میکند. در سال 1982  ایران 200 لانچر پرتاب  راکت  107 م م تایپ 63 یا همان مینی کاتیوشا  را تحویل میگیرد که البته شامل صدها هزار راکت  نیز می شود (این سلاح ساخت چین است  ولی کره نیز تولید میکرد  و همکنون در ایران نیز تولید می شود)

از دیگر سلاح های تحویلی  از کره میتواند به صد عراده راکت انداز122 م م گراد (و مهمات ان)، 100 عراده راکت انداز 240 م م ام 1985  که به در ایران با نام فجر 3 تولید شد، 480 توپ 130 م م تایپ59( این توپ ساخت چین است)، 4000 موشک ضد تانک مالیوتکا که البته تحویل  انها تا یک سال بعد از جنگ نیز ادامه داشت و 20 عراده توپ 170 م م کوکسان که دربردترین توپ خانه ایران در زمان  جنگ بود

کره همچنین تعدادی موشک  ضد کشتی کرم ابریشم نیز به ایران تحویل داد. یک سال اخر جنگ 20 موشک  کرم ابریشم البته نسخه تولید در کره شمالی مجهز به پیشرانه سوخت مایع را دریافت کرد ولی کره خدمت  بزرگتری به ایران کرد و ان نیز تحویل تعداد  زیادی موشک  بالستیک به ایران و فناوری تولید ان  بود

کره طی یک سال اخر جنگ به ایران 100 موشک بالستیک  هواسانگ5 نسخه  کره ای موشک اسکاد بی با بر 300 کیلومتر را تحویل داد  که بر ضد عراق از انها استفاده ش. بعد از جنگ نیز ایران 800 موشک   هواسانگ5 و 6 (اسکاد بی و سی کره شمالی) با برد 300 تا 550 کیلومتر  را با نام های شهاب1 و2 در داخل تولید کرد.همکاری های نظامی  ایران با کرده  بعد از جنگ نیز ادامه داشت

موشک اسکاد در دوران جنگ
ام1985 کره ای بازمانده از دوران جنگ که هنوز در خدمت است

چین

چین بزرگترین فروشنده  سلاح طی جنگ به ایران  بود که حجم زیادی  تسلیحات سنیگن  را به ایران تحویل داد .بسیاری از انها همزمان به عراق نیز فروخته شد

خرید از چین نیز از میانه جنگ اغاز شد در واقع  تا مدتی چین به دلیل همکار با عراق چندان علاقه ای  برای همکاری با ایران نداشت

تسلیحاتی که چین به ایران  فروخت را میتوان به  550 لانچر پرتاب راکت انداز تایپ 63 یا همان مینی کاتویشا در دو سری سفارش ، 300 دستگاه تانک تایپ59 که در اقع هان نسخه  چینی تانک تی54  شوروی است ، 520 عراده توپ کششی 130 م م که طی سه  سری سفارش تحویل  شد و هنوز در خدمت است ،  6500 تیره موشک ضد تانک  رد اروو 73 یا همان نسخه چینی موشک ضد تانک  مالیوتکا روسی(در واقع ایران نسخه ساخت شوروی را از سوریه  نسخه ساخت کره شمالی و نسخه چینی موشک مالویتکا  را زمان جنگ تحویل گرفت)، 100 عراده توپ 122 م م تایپ60 که نسخه  چینی هویتزر  122 م م  روسی دی30 است.همچنین امده ایران 500 دستگاه تانک تایپ 69 نیز از چین دریافت  کرده است. وجود این تانک  در ایران  کاملا مشخص است حتی در موزه دفاع مقدس در تهران نیز  است ولی رقم 500 عراده به نظر زیاد میاید احتمالا  ایران بخشی از سفارش  را دریافت کرد. تایپ69 مشابه تایپ 59 است تنها دارای  مسافت یاب لیزری و نارنجک انداز دود زا بود

 

از سلاح به نسبت  مهم تر چینی که تحویل ایران  شده میتوان به  16فرود جنگنده  جی6 چینی اشاره کرد. جی6 نسخه چینی  جنگنده روسی میگ19 بود اولین جنگنده مافوق  صوت روسها و البته چینیها بود این جنگنده کارایی بسیار  بدی داشت شاید کمتر از یک سال در سالهای اخر جنگ در ایران بود .پرواز کرد  ولی به زودی زمینگیر  شدند. مشخص نیست  چه بلای بر سر انها امد یا پس داده شدند یا جای ذخیره شدند ولی هرگز هیچ خبری از انها نیامد . ایران در ادامه مجبور شد پیشرفته ترین جنگنده چینی ها را بخرد زیرا در ان زمان هیچ کشور تولید جنگنده  به ایران جنگنده نمی فروخت . از این رو درسال  1986 یک دسته  5 فروند F-7A که پاینترین  نسخه این جنگنده  بود از چین دریافت شد . اف7 نسخه چینی میگ21 روسی بود ولی کارایی بسیار بدی داشت  ایران در نهایت تعداد بیشتری اف7 سفارش داد ولی هیچ کدام به جنگ نرسید . ایران اف7 ان را در نهایت دریفات  کرد که تجهیزات الکترونیک  پیشرفته تری نسبت به نسخه قبلی داشت

موشک ضد کشتی  کرم ابریشم که با کد نظامی اچ یو -2 شناخته می وشد از دیگر تجهیزات تحویلی به ایران بود . ایران 175 موشک را از چین دریافت  کرد که البته تنها 75 تیره نخست ان در زمان  جنگ به همراه  هفت پرتاب گر  تحویل ایران شد و بلقی بعد جنگ  امد. ایران با این موشک  دست به نابودی تعداد نفت کش زد و در نهایت نسخه بومی ان با نام رعد را تولید کرد

اچ کیو 2 یکی دیگر از موشک های چینی است که در زمان جنگ تحویل ایران شد .این موشک  نسخه چینی موشک پدافند ای روسی سام2 است که سپاه پاسدران برای  مقابله با میگ25  بلند پرواز   عراق  150 موشک و شش اتش بار را تحویل   گرفت که بخشی از ان با نام صیاد  در ایران تولید  شد. این موشک  تنها یک موفقیت  داشت و ان نیزشکار یک میگ25 در اصفهان بود. البته امروز با سامانه های پدافندی مدرن ساخت ایران جایگزین شده است

یک نمایشگاه در عراق و نمایش تجهیزات غنیمتی ایران طی جنگ.. در تصویر  تانک تایپ59 را میتوان دید
یک نمایشگاه در عراق و نمایش تجهیزات غنیمتی ایران طی جنگ.. در تصویر  تانک تایپ59 و توپ های 130 م م چینی  را میتوان دید

 

جنگنده جی6 که نسخه صادراتی ان اف6نام داشت

دیگر کشورها

 ایران 300 عراده هویتزر  کانادایی  155 م م CG-45 را از اتریش وارد کرد در واقع اتریش واسط این تحویل بود. این هویتزرها بهترین هویتزر  ایرانها طی جنگ بود و دقت بالای داشت. البته برخی منابع متعقدند ایران نصف این میزان را تحویل  گرفت ولی در ایران  این توپ با نام توپ اتریشی  شناخته می شود

10 فروند جنگنده  اف5 شامل  5 فروند F-5A ، دو فروند اف5 بی و سه فروند اف5 ایی از اتیوپی در سال 1365به شکل دوست دوم وارد ایران شد

چک اسلاوکی. از قرار ایران  طی دو سال اخر جنگ 400 عراده بی ام پی1 تولید شده در چک اسلواکی را از طریق  این کشور و یا کشور دیگری به دست اورده  ولی مشخص نیست واقعا این سطح نفربر وارد ایران شد و یا بخشی از ان وارد شد. همچنین بر اساس گفته سازمان  صلح جهانی ایران 200 دستگاه نفربر  بر بی ام پی60 و 400 موشک سام7  استرالا  را طی  دو سال اخر جنگ از شوروی تحویل گفته است

ایران 80 فروند هواپیمای  توربوپراپ اموزشی پی سی7 به سوئیس در زمان جنگ سفارش  داد که در نهایت 35 فروند ان تحویل  شد . نسخه تحویلی به ایران مسلح نبود ولی بعدها در ایران مسلح نیز  شد و همچنان در خدمت است

در داستان ایران کنترا ایران از امریکا طی دو سال اخر جنگ در عوض ازاد سازی گروگانها در لبنان موشک تاو و هاوک دریافت کرد… 1000 موشک ضد تانک تاو  و 260 موشک پدافندی هاوک بی را دریافت کرد و از قرار اسرائیل نیز از طرف امریکا باز برای تبادل گروگانها در لبنان 1000 موشک تاو تحویل ایران داده است.

در نهایت ایران تسلیحات بسیار کمتری نسبت به عراق دریافت کرد ولی بدون پشتیبان نیز دست کم در بحث خرید تسلیحات نبود.تسلیحات  ایران  از کانال های  مختلفی می امد. ایران حتی از قرار از پاکستان موشک سوئدی پدافندی ار بی اس70 نیز تحویل گرفه اگرچه هرگز این موشک در ایران دیده نشده و نه عکسی از ان در همان دوران جنگ وجود دارد تنها همه می گویند امده است  دو از طرفی پاکستان نیز خود این موشک را در سال اخر جنگ با ایران تحویل گرفت .

عبدالحمید تارخ

 

منبع

سازمان صلح  جهانی

https://www.sipri.org

مقالات مشابه

چرا ایران به دنبال خرید سوخو30 است؟

ناوهای جنگی و شناورهای موجود در نیرو های مسلح ایران 

سلاح های تهاجمی ایران(سلاح انفرادی)

بالگردهای موجود در نیروهای مسلح ایران

تانک های موجود در خدمت نیرو های مسلح ایران

هواپیماهای ترابری و اموزشی موجود در ایران 

توپها و راکتهای توپخانه ای موجود در ایران 

موشک های بالستیک موجود در ایران 

موشک های هوا به هوای موجود در ایران 

تسلیحات هواپرتاب موجود در ایران

نوشته های مشابه

‫2 نظرها

  1. نیروی هوایی عراق در زمان جنگ با ایران به نسبت نیروی هوایی ایران چه وضعیتی داشت؟ و در مقام قیاس کفه ترازو ب سمت کدام یک بود؟

    1. سلام خوب در مراحل اولیه جنگ واقعا وضعیت بدی داشت ولی با دریافت تجهیزات پیشرفته تر از فرانسه و شوروی بهتر شد

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن