موشک های ضد کشتی و سلاح های دریایی

موشک ضد کشتی AGM-84 هارپون

موشک ضد کشتی AGM-84 هارپون

ساخت موشک ضد کشتی AGM-84 هارپون در سال 1965 به هدف دسترسی به موشک ضد کشتی با برد 45 کیلومتر اغاز شد.مطالعات  اولیه  این طرح شامل موشکی برای پرتاب از زیر دریایی اغاز شد  .ولی جنگ دریایی در سال 1967 در غالب جنگ شش  روزه مسیر برنامه  به سوی  موشکی با قابلیت   پرتاب از زیر اب ،روی اب و اسمان تغییر  داد. موشک در سال 1977 و بر روی شناور های امریکا نصب شد و از سال 1979 بر روی پی 3 سی اوریون نیروی دریایی نیز نصب شد. طی دهه 1980 بر روی جت های  چون اس 3 وایکینگ و اف 18 نیز پرتاب شد. امروزه دست کم 600 ناو جنگی ،180 زیر دریایی و 12 مدل مختلف هواپیما هارپون را شلیک میکنند.

هارپون  یک موشک رادار فعال با پیشرانه توربوجت  است . بعد از پرتاب میتواند در ارتفاع شش متری سطح اب پرواز  کند. تا فاصله 20 تا 40 کیلومتری هدف بسته به مدل موشک به صورت غیر فعال و یا به عبارت دقیق تر  با سیستم INS حرکت  میکند. در واقع بعد از ثبت موقیعت هدف توسط رادار پرتاب کنند هارپون اطلاعات و موقعیت فعلی و موقعیت پیش بینی شده چند دقیقه اینده هدف به موشک داده میشود و موشک را روانه هدف میکنند . موشک بخشی از مسیر  را به صورت اینرسی  پیشی رفته و به سمت موقعیت پیش بینی شده  حرکت هدف پیش می رود . در تمام مسیر  با رادار خود سطح اب را جستجو  میکند تا اینکه انقدر  به هدف نزدیک شود تا بتوان با رادار خود هدف را کسب شند. برد کسب  هدف توسط رادار خود موشک بسته به مدل موشک ۴ تا ۲۰ کیلومتر است اگرچه اندازه هدف نیز تاثیر گذار  است. توان پرواز در ارتفاع کم باعث کاهش احتمال دیده شده در رادار میشود.همچنین یک رادار مونو پالس بسیار کوچک ارتفاع موشک را تا سطح اب کنترول میکند.موشک زمانی که به هدف میرسد با اسکن طول بدنه کشتی ، خود را به وسط بدنه کشتی می کوبد

یو جی ام 84 نسخه کشتی پرتاب مجهز به بوستر پرتاب در انتهای بدنه
یو جی ام 84 نسخه کشتی پرتاب مجهز به بوستر پرتاب در انتهای بدنه

موشک  از یک موتور توربوجت Teledyne CAE J402بهره میبرد. این موتور 46 کیلوگرمی دارای یک ورودی هوا در زیر  موشک است 660 پوند نیرو فراهم میکند.این موتور بر روی یک پهباد  و  موشکی دیگر نیز نصب شده است. هارپون مادون  صوت است . سرعت ان به 850 کیلومتر در ساعت می رسد .قرار بود نسخه مافوق صوت ان نیز توسعه یابد که که طرح لغو شد.

هارپون که ای جی ام 84 نیز شناخته میشود دارای سه مدل نوع کلی شامل  ای جی ام 84 نسخه هواپرتاب، ار جی ان 84 نسخه کشتی پرتاب که دارای یک بوستر سوخت جاند راکتی  کمکی در انتهای بدنه برا پرتاب موشک از ناو است که بعد از پرتاب بوستر جدا شده تا موشک با موتور خود به طرف هدف روانه شود و در نهایت  یو جی ام 84 نسخه زیر دریایی پرتاب است که از لوله اژدر افکن شلیک میشد. این مدل   دارای  یک پوشش استوانه ای بعد از خروج از لوله اژدر افکن بر  روی اب امده  سر موشک  بالا و ته موشک به طرف زیر اب است. موشک در درون همان محفظه استوانه بوستر  پرتاب را روشن کردن ،تا ارتفاع مناسب  بالا می اید  و بعد از روشن کردن موتور اصلی به سوی  هدف به پیش میرود.

هارپون طی 40 سال از زمان ورود به خدمت خود دارای مدلهای مختلفی بوده است.اولین نمونه عملیاتی بلاک 1 نام داشت  که شامل  ای جی ام 84 ای، یو جی ام 84 ای و ار جی ام 84 ای بود. این مدل در سال 1976 عملیات شد و نسخه ای با نام ای جی  ام 84 بی نیز بر اساس همین مدل برای انگلستان ساخته شد. هر دوی این مدل تا 1800 متری کشتی دشمن در ارتفاع پایین  سینه  به سینه  اب حرکت   بعد اوج گرفته و از بالا  به هدف حمله میکرند نسخه بعدی بلاک 1 بی بود که شامل   هارپون مدل سی در هر سه نوع هوا ،زیر دریایی و کشتی  پرتاب بود.این مدل در سال 1982 وارد خدمت شد و روش  حمله از بالا حذف  شد و تنها از روش حمله در ارتفاع پایین استفاده  شد. ولی در هنگام ساخت نسخه  بعدی یعنی بلاک 1 سی هر دو روش به کار رفت ولی اینبار به انتخاب کاربر.در این روش کاربر مشخص  میکرد که موشک در ارتفاع پایین از پهلو به سینه کشتی بخورد ویا در 1800 متری اوج گرفته و از بالا به هدف برخورد کند.بلاک 1 سی شامل نسخه دی موشک هارپون میشد  که شامل موتور ارتقاء یافته با سوخت جی پی 10 بود در حالی  که تا قبل از این از سوخت جی پی 6 بهره برده میشد.برد این مدل به 220 کیلومتر در نسخه هواپرتاب و 140 کیلومتر در نسخه دریا و زیر دریایی پرتاب بود در حالی که برد در نسخه های قبلی 140 کیلومتر بود.ین مدل با سیستم ارتقاع یافته کنترول اتش میتوانست یک مسیر غیر مستقیم  تا کشتی را برای پنهانکاری بیشتر طی  کند.

نسخه بعدی هارپون مدل ائی بلاک 1 ائی اسلم بود که نسخه تهاجم زمینی  این موشک  بود.این نسخه دارای موتور بدنه و کلاهک هارپون ولی با جستجو گر تصویر بردار فروسرخ موشک ماوریک نسخه  دی و از سامانه ارتباطی موشک ای جی ام 62  والی . این موشک در سال 1990 تحویل شد. موشک بعد از شلیک تصاویر دوربین تصویر بردار فروسرخ را به صورت زنده برای خلبان ارسال میکند ،تقیریبا  60 ثاینه طول میکشد تا موشک به بیشترین برد خود برسد ،هواپیما شلیک کننده دارای غلاف ارتباطی AN/AWW-13 است که میتواند به وسیله ان تصاویر ارسالی  موشک  را دریافت کند. هنگامی که موشک  انقدر به هدف نزدیک شد تا بتوان بر روی ان با دوربین موشک قفل کرد، موشک را به هدف میکوبند.برد این مدل 93 کیلومتر و کلاهک جنگی ان 221 کیلوگرم بود.اسلم تنها نسخه هوا پرتاب دارد.

موشک ضد کشتی AGM-84 هارپون
محفظه قرار گرفتن نسخه زیر دریایی پرتاب هارپون

Harpoon_missile_launch_aboard_USS_Shiloh

نسخه بعدی هارپون بلاک 1 دی  بود که در واقع مدل اف هارپون را شامل میشد و شامل نسخه کشتی پرتاب و هوا پرتاب بود.این مدل کشیده تر بود و به همین دلیل نسخه  زیر دریایی پرتاب ان تولید نشد . برد این مدل به 315 کیلومتر در نسخه هواپرتاب 275 کیلومتر در نسخه کشتی پرتاب است. این مدل دارای  توانایی  ویژه ای است که همانا به دنبال  هدف گشتن در یک منطقه به  انجام پرواز به شکل یک دایره بسته است تا انجای که سوختش اجازه میدهد. این کار زمانی انجام میشود که به هر دلیل رادار موشک هدف را کسب نمیکند.این نسخه در سال 1992 وارد خدمت شد. قرار بود تعداد زیادی از نسخه های دی به اف ارتقا پیدا کنند که برنامه لغو شد و تنها نسخه اف به صورت نو ساز وارد خدمت شد.

نسخه بعدی بلاک 1 جی یا همان هارپون نسخه جی است که شامل  نسخه کشتی / زیر دریایی و هوا پرتاب است که در واقع  ارتقاء نسخه دی بلاک سی بود ولی با ویژگی های نسخه اف بلاک دی .

نسخه بعدی ای جی ام 84 اچ  اسلم ائی ار نسخه دوربرد نسخه تهاجمی ای جی ام 84 ائی بود.این مدل  سال 2000 وارد خدمت شد و بزرگترین تفاوت ان با مدل های قبلی نصب دو بال جمع شونده بود که باعث افزایش برد این نمونه  به 280 کیلومتر شده است.موشک دارای سامانه هدایت جی پی اس برای هدایت میانه مسیر است(البته در کنار سامانه اینرسی)،و  از سامانه تصویر ساز فروسرخ برای مرحله پایانی  پرواز بهره میبرد .این مدل دارای کلاهک 360 کیلوگرمی  انفجار شدید با قابلیت ترکش شونده  است .اسلم ائی ار نیز مانند نسخه ائی تنها هواپرتاب است.

اخرین بروز رسانی  انجام شده بر روی اسلم  ائی ار شامل  هارپون نسخه اچ و کا است که شامل اضافه شدن یک سامانه تعیین  خود کار هدف به کمک تصاویر  از قبل به حافظه موشک داده شده و تطابق ان با تصاویر  گرفته شده توسط دوربین  دید حرارتی موشک است. عربستان، کره جنوبی، ترکیه و امارات  از جمله کاربران اسلم ائی ار هستند

برای خواندن مقاله اختصاصی  در مورد نسخه تهاجمی هارپون با نام اسلم اینجا را کلیک کنید

اف18 هورنت مسلح به موشک اسلم ائی ار . در این تصویر قبل از پرتاب بالچه های موشک بسته است.

نسخه عملیاتی هارپون ال  ،بلاک2 است.این نمونه دارای توان حمله به اهداف  زمینی در کنار نقش ضد کشتی است. این موشک  دارای سامانه  هدایت جی پی اس  و اینرسی در کنار سامانه رادار فعال است و به ان اجازه درگیری بر هر هدف ثابتی را روی سطح زمین  میدهد.کلاهک  این مدل قدرت انفجار بیشتری دارد و بردش به287 کیلومتر میرسد.دارای سه مدل کشتی/ زیر دریایی و هوا پرتاب است .این مدل در سال2012 وارد خدمت شده است.

نسخه هارپون بلاک 2 پلاس که ای جی ام 84 ان نامیده می شود در سال 2015 تست شد.این نسخه همانند نسخه قبلی دارای سیستم رادار فعال و سامانه هدایت ماهواره ای است ولی  دارای یک خط ارتباط داده نیز است که میتواند در میانه مسیر در هنگام پرواز نیز به ان مختصات جدید هدف را داد.این نسخه در سال 2017 وارد خدمت شد و قرار است نسخه های بلاک 2 به این نسخه ارتقاء یابد

نسخه هارپون بلاک2 پلاس  -ایی ار

 این نسخه در سال 2015 تست شد و شاملل یک نسخه دوربرد با پیشرانه جدید که برد ان را به 310 کیلومتر افزایش داده و دارای یک کلاهک140 کیلوگرمی جدید است .این نسخه دارای  رادار جدید تری دارد که برد پوشش ان 30 درصد بیشتر است و از طرفی با یک کاونده جی پی اس توان حملات زمینی را دارد. این نسخه در سال 2019 وارد خدمت شد 

هارپون نسخه بلاک 2 پلاس ایی ار

اولین استفاده از هارپون به سال 1980 و غرق دو ناوچه عراقی توسط هارپون های ایرانی بر میگردد . ایران در زمین  حکومت قبلی بلاک 1 را خریداری  کرده بود که البته امروزه از خدمت خارج شده و جای خود را به سی 802 داده است.در سال 1986 نیز دو قایق  گشت زنی لیبی  توسط موشکهای هارپون نیروی دریایی امریکا غرق شد.در سال 1988 نیز هارپو ن های  شلیک شده از ای 6 اینترادر  ناوچه سهند ایران را غرق کردند. اسلم نسخه تهاجمی هارپون در تمامی درگیرهای ارتش امریکا از جنگ  خلیج فارس تا کنون به صورت گسترده ای استفاده  شده است.

هارپون موشک ضد کشتی اصلی بیش از 25 ارتش جهان است که از ناوها، زیر دریایی ها  و هواپیماها پرتاب می شود ولی به زودی در ارتش امریکا  با AGM-158C جایگزین خواهد شد . همکنون هر تیره این موشک 1.3 میلیون دلار قیمت دارد

موشک ضد کشتی AGM-84 هارپون
اسلم زیر بال هورنت

هارپون در ایران

ایران قبل از انقلاب  14 تیره موشک هارپون برای پرتاب از قایق موشک انداز تندرو کمان خریداری کرد. البته ایران خواهان سفارش بیشتری بود ولی با وقوع انقلاب همان 14 تیره  تحویل ایران شد که بخشی در جنگ شلیک شد و در نهایت هم در سازمانده ای رزمی نیروی دریایی ارتش با موشک سی 802 در دهه 1370 شمسی جایگزین شد

ترجمه:عبدالحمید تارخ

ای 6 ائی اینترادر و موشک هارپون.
ای 6 ائی اینترادر و موشک هارپون.

نوشته های مشابه

‫11 نظرها

  1. سلام آقای تارخ وقت بخیر یه سوال داشتم آمریکا قراره کلا الراسم رو جایگزین هارپون کنه و هارپون رو از خدمت خارج کنه؟آخه این موشک باتوجه به قیمت بالا و همچنین وزن سنگین کلاهک و حتی وزن سنگین خود موشک(از لحاظ تعداد قابل حمل) به نظرم از لحاظ صرفه اقتصادی فقط برای مقابله ناوشکن ها و رزمناو ها خوبه و برای مقابله با ناوچه و شناور های سبک تر به نظرم خیلی پیشرفتس و پرهزینس و باید همون هارپون رو برای صرفه اقتصادی نگه داره یا یه موشک جدید دیگه به جای هارپون طراحی و در کنار الراسم وارد خدمت کنه.

    1. سلام قرار است جای هارپون بگیره اگرچه گران است ولی در نبرد دریایی برای مقابله با یک شناور تند رو مثلا 400 تنی هم ارزش استفاده دارد

    1. سلام گفتنش سخت است اگزوسه کارنامه عملیاتی کاملی داره ولی هارپون هم مدلهای جالبی داره

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن