هواپیماهای ترابری و سوخت رسان

هواپیمای ترابری راهبردی سی5 گالکسی

هواپیمای ترابری راهبردی سی5 گالکسی

هواپیمای ترابری راهبردی سی5 گالکسی

در سال 1961 نیروی هوایی به دنبال جایگزینی برای طرح سی 133  بود و همچنین میخواست هواپیما جدید مکمل هواپیما سی 141 باشد  که  از نظر نیروی هوایی فضای درونی چندان زیاد نبود.در مرحله اول  لاکهید روی برنامه ای شش موتوره سنگین بر اساس سی 141 کار می کرد ولی این برنامه در سال 1962 لغو شد.

در سال 1963 نیروی هوایی امریکا خواهان یک هواپیما ترابری استراتژیک سنگین با توان حمل محموله ای با ظرفیت بیش از 57تن در برد 12000 کیلومتری بود.

پروژه جدید CX-HLS نام گرفت و در سال 1964 نیروی هوایی قرار دادی با لاکهید مارتین، بوئینگ و مگدانل داگلاس برای توسعه این هواپیما امضا کرد و همچنین نیروی هوایی  جنرال الکتریک و پرات اندویتنی را تکلیف  کرد تا بر روی موتور توربوفن برای این پروژه کار کنند

یک سال بعد در سال 1965 طرح شرکت لاکهید با نام ال500 که در ان زمان روی کاغذ بود  و شرکت جنرال الکتریک   با موتور تی اف 39 پیروز رقابت شدند.اولین فروند طرح ال500 که سی5 ای گلاکسی نامید  شد(Lockheed C-5 Galaxy)  در 30 ژانویه سال 1968 اولین پرواز خود را انجام داد و سرانجام در سال 1970 رسما عملیاتی شد

سی5 دارای طرحی شبیه سی 141 بود دارای بالی در بالای  بدنه با 25 درجه پسگرایی است که دارای دو غلاف موتور زیر هر بال و دارای دمی تی شکل است.   هواپیما دارای یک ارابه فرود چهار چرخ در جلو و دو ارابه فرود هر کدام با دوازده چرخ که زیر بدنه جمع میشد. سی5 تنها برای نشست و برخاست در باندهای اماده طراحی شده بود.سی5 یک هواپیمای ترابری راهبردی بود یعنی برای حمل بار در برد بین قاره ای طراحی شده بود .(هواپیماهای ترابری همچون سی 130 و یا انتنوف12 هواپیما ترابری تاکتیکی هستند که دارای برد کمتر و توان نشست و برخاست در باندهای ناامده هستند در حالی که هواپیماهای چون سی5، ایلیوشن 76 و یا سی17 هواپیماهای راهبردی ترابری با برد فراقارهای هستند)

هواپیمای ترابری راهبردی سی5 گالکسی

هواپیما دارای دو درب بارگیر بود. یکی در عقب هواپیما دارای  دو درب جمع شونده و یک سطح شیب  دار در پشت درب برای بارگیر خودرو ها  است . درب دیگر در جلو قرار دارد که در واقع بخش جلوی دماغه هواپیما به طرف بالا برگشته و میتواند از انجا نیز بارهای  بزرگتر را وارد گلاکسی کرد.

بخش بار هواپیما دارای 36 متر طول، 4.11 متر ارتقا  و 5.79 متر پهنا داشت و میتوانست  بارهای با این اندازه را حمل کند. هواپیما میتواند 345  سرباز و یا 122 تن بار را حمل کند که تا 15 سال تا زمان ساخت انتنوف  124 شوروی بزرگترین  هواپیمای عملیاتی  نظامی جهان بود. کف بخش بار دارای  غلتک های  برای حمل راحت بار درون هواپیما است و میشود برای حمل سرباز هواپیما را به 320 صندلی  تجهیز کرد که  البته در ردیف های 10 تایی قرار می گیرند . سی 5قادر به حمل دو دستگاه تانک ام1 ابرامز با 6 فروند هلیکوپتر آپاچی با 16 عدد کانتینر 3/4 تنی،یا 10 فروند موشک پرشینگ( با ادوات پرتاب و تجهیزات ) هواپیما 193000 لیتر سوخت حمل میکند  و بیشترین برد سی5  بیش از 10000 کیلومتر است ولی با 120 تن بار برد ان 4400 کیلومتر میرسید

کابین خلبان در بالای بخش متحرک دماغه قرار داشت  که در واقع طبقه دوم هواپیما به حساب می اید. بخش بار در طبقه پایین  و خدمه در طبقه بالا قرار دارند. طبقه بالا از جلوی  هواپیما  تا جلوی بال اصلی کشید شد ولی قسمت  پشت بال تا دم دارای  طبقه دوم نیست. هواپیما دارای تولت ، محل استراحت  خدمه و اشپزخانه است و  دارای هفت خدمه است که شامل فرمانده هواپیما، خلبان و کمک خلبان و مهندس پرواز و سه نفر لودر بار است .

سی5 دارای چهار موتور توربوفن تی اف39- جی ایی-1 با توان هر یک 43000 پاوند رانش بود  که بر گرفته شده از موتور سی اف6  است که روی هواپیماهای زیاد مانند ایرباس ای 300/310/330/340 بویئنگ 747 و 767 و چند جت تجاری مشهور دیگر نیز نصب شده است

موتور دارای  دو بازو در پشت خروجی موتور است که  در هنگام فرود به پشت موتور جمع شده و نیروی خروجی موتور را به طرف جلوی  هواپیما هدایت میکند  تا به عنوان معکوس موتور عمل کننده و طول باند مورد نیاز برای فرود را کم کنند. همچنین موتورها دارای  سنسور  هشدار اتش  است و دارای  دریچه های  برای پاشیدن  مایع خاموش کننده اتش  به درون موتور است

در این تصویر درب بارگیری عقب و جلو باز است
در این تصویر درب بارگیری عقب و جلو باز است

اولین حضور عملیاتی سی 5 ای (C-5A)  به جنگ سال 1973 اعراب  و اسرائیل بر میگرد که طی عملیات Nickel Grass ارتش امریکا بیش از 22325 تن سلاح از تانک تا توپ و مهمات را تحویل ارتش  اسرائیل داد که بخش عمده  ان توسط سی5 مستقیم از امریکا به خاورمیانه حمل شد

البته سی 5 از همان سال 1970 که وارد خدمت شد در تدارکات ارتش امریکا در ویتنام حضور داشت و حتی یک فروند ان نیز بر اثر حوادث غیر رزمی سرنگون شد که 313 نفر  در ان کشته شد . سی5 قابلیت بسیار داشت  و میتوانست  بیش از 60 تن بار را مستقیم بدون نیاز به سوختگیری هوایی به جنوب شرقی اسیا حمل کند توانی  که هیچ هواپیما در ارتش امریکا نداشت. البته سی 5 دارای یک دریچه سوختگیری هوایی در بالای سر کابین خلبان است

در سال 1975 از سی 5 در راستای ازمایش موشک بالستیک  قاره پیما استفاده شد . در این ازمایش یک موشک هواپرتاب در ارتفاع 20000 فوتی از یک سی 5 با چتر رها شد. سر موشک بالا و انتهای موشک به طرف زمین  قرار گرفت  موتور  ان روشن شد. این ازمایش نشان داد میشود موشک بالستیک را از هواپیما پرتاب کرد اگرچه مشکل هدایت بسیار  پیچیده و هزینه بر بود

'Securing the future'

طول عمر سازه سی 5 حدود 30000 ساعت بود ولی در سال 1975 تنها بعد از یک چهارم  این ساعت خستی سازه در بال  سی5 مشاهده شد از این  رو ناوگان  مدتی زمینگیر   شد تا لاکهید ارتقائاتی را انجام دهد

بعد از تولید 77 فروند سی5 ای بین سال های 1981 تا 1987  تولید شد  در سال 1982 نیروی هوایی قرارداد  خرید 50 فروند سی5 بی با لاکهید  امضا کرده که شامل یک رادار اب هوایی در دماغه، سامانه ناوبری اینرسی جدید، نمایشگر های رنگی درون کابین میشد  . اولین فروند در سال 1985 تحویل شد و فرایند تحویل  تا سال 1989 تکمیل شد . این نسخه  دارای موتور پر توان تر  تی اف39-جی ایی-1سی مجهز بود که طول عمر بیشتری نیز داشت

همچنین نسخه  ای با نام سی5 سی توسعه یافت که دارای محفظه بار بزرگتر بود ولی  نه با تغییر ابعاد بیرونی بلکه با تغییر در فضای داخلی . تنها دو فروند  از این مدل تولید شد

لاکهید طرح نسخه غیر نظامی سی5 با نام ال500 را نیز داد که در واقع برای حمل بار و یا مسافر در بخش غیر نظامی توسعه یافت ولی به جای نرسید

1508836

در سال 2000 نیروی هوایی امریکا 126 فروند سی5 در اختیار داشت که شامل 74 فروند سی5 ای ،  50 فروند سی 5 بی  و دو فروند سی5 سی بود که یک دارای با ارزش برای نیروی هوایی به حساب می امد  از این رو نیروی هوایی اب در نظر گرفتن اینکه حتی یک سوم ناوگان به نیمه عمر سازه خود نیز نرسیده بودند خواهان  ارتقا انها برای خدمت طی 40 سال اینده شد

اولین مرحله ارتقا در سال 2000 توسط شرکت هانیول با مبلغ  500 میلیون دلار برای نصب سامانه های  ناوبری جدید و هشدار دهنده راداری انجام شد. در بخش دوم ارتقا در سال 2002 شامل  نصب یک سامانه پرواز جدید دیجیتال ، نصب گیرنده جی پی اس ، سامانه جدید هشدار دهنده نزدیک شدن هواپیما به زمین ، هفت نمایشگر رنگی 15 در 20 سانتیمتر و یک سامانه قابل برنامه ریزی  برای طرح ریزی  عملیات قبل از پرواز بود. این دو  ارتقا  به AMP مشهور شد و بر روی 79 فروند سی5 که شامل  تمامی سی5 بی میشد انجام شد که تا سال 2012 ادامه یافت

مرحله سوم ارتقا که  برنامه ای برای  افزایش ایمنی در پرواز بود شامل جایگزینی موتور جنرال الکترونیک اف 138-جی ایی -100 با  موتور قبلی است. این موتور خود نسخه ای از موتور سی اف6 است که روی سی5 های  تولید نصب شد ولی این نسخه  دارای  قدرت 60000 پاوند رانش است که دست کم 17000 پاوند قویتر  از نسخه قبلی بود که رقم قابل توجه ای است. هواپیما با این  موتور 22 درصد قدرت بیشتری را در اختیار داشت و 30 % باند کوتاه تری برای برخاستن نیاز داشت  و همچنین 38% سرعت اواجگیری ان  بیشتر شد . همچنین عمر تعمیرات  بین موتور از 2000 ساعت در نسخه جدید به 10000 ساعت افزایش یافته است. این ارتقا روی 52   فروند سی 5 ارتقا یافته قبلی انجام شد و 7 میلیارد  دلار هزینه داشت

همچنین طی این ارتقا هواپیما مجهز به سامانه هشدار دهنده  فروسرخ  برای  هشدار در مورد نزدیک شدن موشک شد  . این سیستم اهمین بسیار داشت زیرا امریکا به تجربه اموختند  که همواره هواگرد های در هنگام نشست و برخاست از فرودگاه ها  در معرض خطر موشک های شانه پرتاب فروسرخ  است . همچنین طی این ارتقا هواپیما مجهز به پرتاب کننده شراره شد. سامانه کاملا خودکار است و در صورت نزدیک شدن موشک به صورت اتوماتیک دست به پرتاب   شراره میزد

0015259

هواپیمای های که این سه مرحله ارتقا را پشت سرگذاشتند به نام سی5 ام نامیده شدند . در مجموع 52 فروند سی5 به سی 5 ام ارتقا خواهند یافت که تا سال 2040 در خدمت باقی می ماند ولی ما بقی تا سال 2017 از خدمت خارج میشوند

سی 5 هرگز مشتری نداشت تنها شاه ایران در سال 1971 به این هواپیما علاقمند شد و خواهان سفارش ان شود ولی هرگز سفارشی داده نشد

مشخصات سی5 بی گالاکسی

تولید کننده امریکا، لاکهید
تعداد خدمه 8 خدمه
طول و ارتفاع 75 متر،19 متر
وزن خالی 172370 کیلوگرم
بیشترین سرعت 932 کیلومتر در ساعت
برد 4440 کیلومتر با 119 تن بار و 9550 کیلومتر بدون بار
سقف پرواز 10600 متر
موتور چهار دستگاه موتورجنرال الکتریک تی اف 30 با توان 43000 پاوند
رادار اب و هوا
تسلیحات توان حمل باری به وزن 122000 کیلوگرم
تعداد تولید شده و قیمت 131 فروند بین سال های 1968 تا 1973 و 1985 تا 1989 ،قیمت برای مدل B  رقم 169 میلیون دلار

ترجمه:عبدالحمید تارخ

منابع:http://en.wikipedia.org/wiki/Lockheed_C-5_Galaxy

کابین سی 5ام
کابین سی 5ام
پرتاب موشک بالستیک هوا پرتاب از سی5
پرتاب موشک بالستیک هوا پرتاب از سی5

1203468

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن