پدافند هوایی

سامانه گنبد آهنین

سامانه گنبد آهنین

سامانه گنبد آهنین

گرداوری:سپهر فاتحی

به احتمال زیاد اکثر شما با این سامانه آشنایی دارید.

ایده ی تولید سا مانه ی ضد موشک کوتاه برد توسط اسرائیل به دهه ی 90 میلادی باز می گردد. در این سال ها حذب الله لبنان چندین بار مراکز جمعیتی شمال اسرائیل را موشک باران کرد. هر چند این حملات تلفات زیادی نداشت اما ذهن اسرائیلی ها را به سمت ایده ی تولید سامانه ای کوتاه برد در خود اسرائیل برای مقابله با راکت و خمپاره ها سوق داد. اما مقامات دفاعی آمریکا هشدار دادند که چنین پروژه ای محکوم به شکست خواهد بود، بمابراین تلاش جدی ای در این زمینه انجام نشد.
در جنگ دوم لبنان در سال 2006 حزب الله حدود 4000 راکت به سمت شهر های شمالی اسرائیل از جمله حیفا شلیک کرد. کشته و زخمی شدن 119 غیر نظامی و صدمه دیدن 12000 ساختمان  بزرگی تهدید پیش روی اسرائیل را آشکار ساخت .

دود حاصل از حملات راکتی حذب الله به شهر حیفا

تصمیم گیری و بررسی گزینه های مختلف برای اسرائیل به مدت یک سال پس از جنگ به طول انجامید. نهایتا در سال 2007 وزیر دفاع وقت، امیر پرتز سامانه ی موشکی ای که قرار بود توسط کمپانی رافال توسعه یابد را به عنوان پروژه ی مورد نظر خود برای رهگیری راکت ها اعلام کرد و لقب گنبد آهنین برای آن انتخاب شد ( نکته ی جالب : این نام و نام رهگیر سامانه توسط همسر مسئول پروژه انتخاب شده !) و قرار بود که بر طبق برنامه تا 2 سال بعد یعنی در سال 2009 به صورت کامل وارد خدمت شود. با این حال مشکل همیشگی کمبود بودجه عملا ورود به خدمت این سامانه را تا سال 2011 به تاخیر انداخت و حتی باعث شد اسرائیل به فکر خرید سامانه ای از کشور های دیگر بیافتد. هر چند بلاخره وزارت دفاع اسرائیل در سال 2010 گزارش داد که تست های سامانه کامل شده و به زودی وارد خدمت خواهد شد.

گنبد آهنین سامانه ای موشکی برای دفاع در مقابل راکت های کوتاه برد و گلوله های خمپاره است. این سامانه محصول همکاری کمپانی معروف رافائل و صنایع هوافضای اسرائیل است و از سال 2011 در خدمت این کشور می باشد. قیمت تمام شده ی هر آتش بار 50 میلیون دلار است و هزینه ی هر بار شلیک آن 20000 دلار براورد شده که نسبت به راکت های ارزان قیمت و گلوله های خمپاره که برای مقابله با آن ها ساخته شده بسیار گران است. جزئیات زیادی در مورد این سامانه منتشر نشده اما با توجه به اطلاعات ارائه داده شده توسط کمپانی سازنده و برخی حدث و گمان ها می توان در مورد خصوصیات کلی این سامانه و نحوه ی عملکرد آن به بحث پرداخت.

گنبد آهنین از سه جزء اصلی تشکیل شده :

  1. رادار چندمنظوره ی EL/M-2084 ساخت التا
  2. مرکز کنترل سلاح و مدیریت نبرد محصول Mprest
  3. واحد آتش به همراه رهگیر تامیر (Tamir) محصول رافائل

irondome-radar

رادار :

سامانه ی گنبد آهنین از رادار EL/M-2084 ساخت کمپانی التا استفاده می کند. رادار EL/M-2084 یک رادار آرایه فازی فعال چند منظوره ی سه بعدی است که در باند S عمل می کند. این رادار می تواند هواگرد های معمولی را در 300 تا 350 کیلومتری و گلوله های خمپاره و راکت ها را از 100 کیلومتر ردیابی کند. در حالت ثابت میزان پوشش EL/M-2084 120 درجه است و در حالت گردان 360 درجه ی کامل را پوشش می دهد. این رادار یک رادار چند منظوره (MMR) است، به این معنی که هم کشف و هم درگیری با هدف بر عهده ی همین رادار است و نیاز به رادار دیگری در  سامانه نیست. به علاوه از آن به عنوان یک رادار مقیاس پذیر یاد می شود. یعنی بسته به نوع ماموریت می توان از تعداد ماژول های گیرنده/فرستنده ی آن کاست و قدرت آن را کاهش یا افزایش داد. EL/M-2084 به راحتی قابل حمل است و در سامانه ی گنبد آهنین توسط یک دستگاه خودروی 6*6 حمل می شود و در عرض 20 دقیقه نصب و فعال می شود.

IRON-DOME-project
نحوه ی نشستن اپراتور ها

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مرکز کنترل سلاح و مدیریت نبرد :

این بخش قلب سامانه است. این مرکز یک پناهگاه کوچک است که می توان آن را به سادگی با یک خودروی 6*6 جابه جا کرد. وظیفه ی این مرکز دریافت اطلاعات از رادار، تحلیل و محاسبات و در نهایت صدور دستور شلیک رهگیر است. ویندوز و “NET Framework.” سیستم عامل و پایه ی برنامه نویسی این مرکز هستند . نرم افزار اصلی آن که محصول کمپانی Mprest است مسئول تحلیل اطلاعات دریافتی از رادار و محاسبات مربوط به پیش بینی محل برخورد و مسیر هدف و همچنین محاسبات مربوط به هدایت رهگیر است. این مرکز هم می تواند فرایند رهگیری را به شکل کاملا خودکار انجام دهد و هم اپراتور ها می توانند خود کنترل این فرایند را به دست بگیرند. در کنار این مرکز در سایت فرماندهی یک منبع تامین جریان برق و یک مرکز انقال اطلاعات سیار نیز قرار دارند. مرکز کنترل سلاح و مدیریت نبرد اطلاعات رادار و فرامین مربوط به رهگیری را از طریق این مرکز اطلاعات سیار دریافت و ارسال می کند. همچنین از طریق این مرکز کل سامانه می تواند به شبکه ی پدافندی سراسری اسرائیل و همچنین به سپر موشکی آمریکا متصل شود.

ido-1 IronDome_Main_620x350

واحد آتش و رهگیر :

هر آتش بار گنبد آهنین معمولا دارای 3 پرتابگر است که هر پرتابگر 20 رهگیر آماده به شلیک را در خود جای داده است. رهگیر این سامانه تامیر (به معنای قد بلند یا لاغر) نام دارد. این رهگیر احتمالا یک موشک تک مرحله ای سوخت جامد است که طول آن 3 متر و قطرش 16 سانتی متر می باشد و وزنی معادل 90 کیلوگرم دارد. حداکثر سرعت این موشک 2.2 و بردش بین 4 تا 70 کیلومتر ذکر شده است. تامیر به وسیله ی دو ردیف 4 تایی از بالک ها کنترل می شود. در نوک این موشک فیوز مجاورتی و سنسور الکترواپتیکال قرار گرفته. این سنسور عملکرد صحیح و با دقت کامل موشک را در تمامی شرایط جوی تضمین می کند. در زیر فیوز و سنسور نیز سر جنگی موشک (تقریبا در میانه ی بدنه ی آن) به وزن 11 کیلوگرم قرار گرفته است.

iron-dome-shield

نحوه ی عملکرد :

زمانی که رادار EL/M-2084  هدفی را اعم از راکت یا خمپاره کشف کند اطلاعات آن به مرکز کنترل سلاح و مدیریت نبرد ارسال می شود. کامپیوتر های این مرکز با تحلیل اطلاعات و محاسبات، محل برخورد هدف را مشخص می کنند. چنانچه مسیر هدف به سمت مناطق تحت حفاظت سامانه باشد دستور رهگیری سریعا صادر می شود و در صورتی که مشخص شود هدف در مناطق بی خطر به زمین اثابت خواهد کرد رهگیری شلیک نخواهد شد. در صورت صدور دستور رهگیری موشک تامیر شلیک شده و به سمت هدف می رود. در این میان نیز اطلاعات مربوط به موقعیت هدف به صورت لحظه به لحظه از طریق مرکز کنترل به رهگیر ارسال می شود. زمانی که سنسور رهگیر هدف را یافت به سمت آن می رود و اقدام به نابودی آن می کند.

انهدام دو راکت بر فراز شهر سدروت توسط گنبد آهنین. شهر سدروت شاهد بیشترین حملات راکتی در میان سایر شهر های اسرائیل بوده است.
انهدام دو راکت بر فراز شهر سدروت توسط گنبد آهنین. شهر سدروت شاهد بیشترین حملات راکتی در میان سایر شهر های اسرائیل بوده است.
تصویری از شلیک گنبد اهنین در برابر راکت های حماس در سال 2021

می توان گفت سامانه ی گنبد آهنین تنها سامانه ای است که به صورت گسترده در شرایط جنگی به کار گرفته شده و بنابر اعلام ارتش اسرائیل این سامانه در درگیری های سال های 2012 و 2014 غزه به ترتیب موفق به رهگیری421 و 735 راکت و خمپاره شد و به نرخ موفقیت 85 و 90 درصدی در این سال ها دست یافت.در مه سال 2018 نیز به ادعای مقامات اسرائیلی 20 راکت از سمت سوریه توط سپاه پاسدران به طرف جولان شلیک شده که این سامانه 16 راکت را هدف قرار داده است
به هر صورت در حال حاضر اسرائیل 10 آتش بار از این سامانه را تولید و مستقر ساخته و تصمیم دارد 5 آتش بار دیگر نیز به زرادخانه ی خود اضافه کند.

سازنده مدعی است تا میانه سال 2020 میلادی  این سیستم  2000 راکت را با موفقیت90 درصد رهگیری کرده است

در نبرد سال 2021 بین غزه و اسرائیل بر اساس بیانیه ارتش اسرائیل طی12 روز نبرد با حماس، این ارتش 1500 هدف را در غزه هدف قرارداده که 200 نفر نیروی حماس کشته شده اند.4360 راکت شلیک شده که 90 درصد ان بر اساس گفته مقامات اسرائیل سرنگون شده است .مقامات غزه اعلام کردند طی 12روز نبرد 232 نفر کشته و 1900 نفر زخمی شدند.250 خانه تخریب و 678 خانه اسیب دیده است .اسرائیل13 کشته به جای گذاشته است .تصویر عکس گرافیکی منتشر شده توسط اسرائیل

یکی از اشکالاتی که متخصصان نسبت به گنبد آهنین مطرح می کنند الگوی خاص پخش ترکش های سر جنگی رهگیر آن است. آن ها معتقدند که به دلیل این الگو رهگیر تامیر نمی تواند کلاهک انفجاری هدف را نابود کند و بنابراین قادر به رهگیری موثر بسیاری از اهداف نیست
یکی از اشکالاتی که متخصصان نسبت به گنبد آهنین مطرح می کنند الگوی خاص پخش ترکش های سر جنگی رهگیر آن است. آن ها معتقدند که به دلیل این الگو رهگیر تامیر نمی تواند کلاهک انفجاری هدف را نابود کند و بنابراین قادر به رهگیری موثر بسیاری از اهداف نیست

مشتری خارجی

اذربایجان اولین مشتری خارجی این سیستم بود .این کشور در سال 2016 دست به سفارش این سیستم زد ولی از تعداد سیستم سفارشی اطلاعای در دست نیست

رومانی در سال 2018 ،5 اتش بار از این سیستم را سفارش داد

امریکا در سال 2019 دو گردان از این سیستم شامل 12 لانچر ، دو رادار و 480 موشک را برای پوشش پایگاه های خط مقدم خود در برابر حملات راکتی و خمپاره ای سفارش داد.این سیستم در سپتامبر سال 2020 تحویل ارتش امریکا شد.نسخه در خدمت ارتش امریکا متحرک بوده و روی کامیون HEMTT نصب شده است.

گنبد اهنین تحویلی به ارتش امریکا

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن