برای چهار دهه جنگنده اف۱۵ ایگل سنگ بنای رابطه نیروی هوایی آمریکا و نیروی هوایی عربستان هستند. عربستان در سال ۱۹۷۷ برای اولین بار نسبت به خرید جنگنده برتری هوایی اف ۱۵ ایگل به امریکا ابراز علاقه کرد در آن زمان ایالات متحده درگیر بحث‌های طولانی در داخل برای فروش آواکس به ایران بود .شاه ایران آواکس می‌خواست و کنگره مخالف بود اگرچه در نهایت کنگره موافقت کرد ولی به شکل مضحکی با انقلاب ۵۷ هرگز این اواکس ها به ایران نرسید و به عربستان تحویل شد.
عربستان در سال ۱۹۷۸ پیشنهاد خود برای خرید اف ۱۵ ایگل را به امریکا داد دولت کارتر که می‌دانست باید دعوای سخت‌تری با کنگره سر عربستان بکند این پیشنهاد را نادیده گرفت بیشتر اعضای کنگره از این می‌ترسیدند که از اف ۱۵ ایگل بر ضد اسرائیل استفاده شود .عربستان چند سال پیش در جریان جنگ سال ۱۹۷۳ اعراب و اسرائیل کشورهای عربی را متقاعد کرد تا به نفع مصر و سوریه شیر نفت خود را روی کشورهای غربی ببندند که این مسئله باعث افزایش شدید قیمت نفت شد .
اگرچه وزیر امور خارجه وقت آمریکا تلاش کرد کنگره را راضی کند ولی کارتر وارد این داستان نشد تا اینکه سرانجام ریگان به قدرت رسید، فردی که معتقد بود باید برای عدم سوق کشورهایی چون عربستان به سوی شوروی به آنها تسلیحات مورد نظرشان را تحویل دهند
در سال ۱۹۸۱ ریگان در نهایت با فروش اف ۱۵ ایگل به عربستان موافقت میکند .این سفارش در سال 1978 میلادی داده شده بود ولی از سال ۱۹۸۱ تحویل آغاز می‌شود. مجموع سفارش شامل ۶۲ فروند اف ۱۵ بود که ۱۵ فروند آن نسخه دو سرنشینه اف15 دی و باقی نسخه تک سرنشینه اف15سی بود. مبلغ این خرید 2.8 میلیارد دلار بود. ریگان نه تنها با این سفارش موافقت کرد بلکه با فروش ۵ فروند آواکس ایی3 ، ۱۱۱۷ موشک سایدواندر ۶ سوخت رسان کی سی 135 و هزار تیر موشک اسپارو را نیز به عربستان موافقت کرد تا برد جنگنده‌های عربستانی افزایش نیز پیدا کند. لابی اسرائیلی‌ها تلاش کرد تا جلوی این سفارش را بگیرد ولی موفق نشد عربستان هنگامی که در سال ۱۹۸۳ دید ریگان به راحتی به آنها سلاح می‌فروشد به دنبال خرید ۴۸ فروند اف ۱۵ دیگر هم رفت . در این برهه کنگره دیگر اجازه نداد ، زیرا اسرائیلی‌ها بسیار نگران بودند و هنوز از سفارش قبلی دلگیر.اینگونه شد که عربستان به سراغ جنگنده تورنادو ساخت انگلستان رفت تا به ریگان بفهماند که در جهان جنگنده‌های دیگری هم هست
برای مطالعه مقاله اختصاصی درمورد جنگنده اف15 ایگل اینجا را کلیک کنید
اسرائیلی‌ها از این وضعیت ناراحت بودند . مرحله اول ریگان به آنها قول داده بود که اف ۱۵های عربستان توان تهاجمی نخواهند داشت ولی حالا ریگان به آنها در کنار اف ۱۵ ایگل سوخترسان هم داده بود اف ۱۵های عربستانی حتی بدون سوختگیری هوایی هم به اسرائیل می‌رسیدند ولی بهترین تسلیحات هوا به هوا را داشتند حتی برای پرتاب بمب هم سیم کشی شده بودند از این رو توان تهاجمی هم داشتند.. از طرفی عربستان زمانی که به سراغ تورنادو رفت هم نسخه شکاری و هم نسخه تهاجمی آن را تحویل گرفت نسخه تهاجمی توان حمل موشک ضد رادار و بمب‌های هدایت لیزری را داشت انهم با استفاده از کیت تبدیل بمب های سقوط ازاد به بمب لیزری که از خود امریکا خریداری شد.این نسخه میتوانست به راحتی هر بخشی از خاک اسرائیل را در هر شرایط آب و هوایی هدف قرار دهد از این رو عملاً آب از سر اسرائیلی‌ها گذشته بود و این گونه در عربستان بسیاری‌ها فکر می‌کردند که می‌توانند تعداد بیشتری اف ۱۵ را از امریکا بدون مخالفت سفارش دهند
از این رو عربستانی‌ها در سال ۱۹۸۷ ، ۱۲ فروند اف ۱۵ ایگل دیگر به آمریکا سفارش دادند که همگی بین سال ۱۹۹۱ تا ۹۲ تحویل شد در ادامه در سال ۱۹۹۰ این کشور ۲۴ فروند اف ۱۵ ایگل دیگر سفارش داد تا اینجا هیچ مشکلی وجود نداشت اف ۱۵ یک جنگنده شکاری برتری هوایی بود و عربستان هم در جنگ خلیج فارس نشان داد یک متحد قابل اعتماد است. در دهه ۱۹۸۰ آمریکا چندین پایگاه هوایی در این کشور تاسیس کرده بود و عربستان اصلاً برای اسرائیل خطری به حساب نمی‌آمد.تمامی اف15 های سفارشی تا کنون از نسخه سی و دی بودند
ولی در ادامه در سپتامبر ۱۹۹۲ دولت بوش پدر اعلام کرد که عربستان سعودی به دنبال ۷۲ فروند اف ۱۵ ایکس پی است. اف15 ایکس پی که بعدها ملقب به اف ۱۵ اس شد ، در واقع نسخه‌ای از اف ۱۵ ایی(F-15E) استراک ایگل بود. استراک ایگل نسخه تهاجمی اف ۱۵ است این نسخه در دهه ۱۹۸۰ جهت جایگزینی جنگنده تهاجمی اف ۱۱۱ توسعه یافت .عربستان در همان دهه ۱۹۸۰ نیز به دنبال خرید این هواپیما بود ولی آمریکا با این خرید مخالفت کرد و عربستان نیز به سراغ نسخه تهاجمی تورنادو رفت
هنگامی که در سال ۱۹۹۲ عربستان اف ۱۵ ایکس پی می‌خواست در امریکا کسی مخالفت نکرد ولی در اسرائیل مخالفت‌های زیادی وجود داشت. اف ۱۵ ایگل‌های قبلی عربستان نسخه شکاری برتری هوایی بودند آنها مجهز به تسلیحات هوا به هوا بودند حتی در صورت یک درگیری هوایی بین عربستان و اسرائیل، اسرائیلی‌ها خود نیز می‌دانستند که پیروز درگیری خواهند بود آنها خلبانان کارکشته و جنگ دیده ای داشتند که بسیار خوب آموزش دیده بودند ولی نسخه تهاجمی اف ۱۵ توان انجام عملیات تهاجمی بر ضد هر هدفی را در اسرائیل در روز و شب را داشت.
ولی خب طرف فروشنده که آمریکا بود خوب می‌دانست که کشورهای اروپایی سازنده سلاح مانند انگلستان و فرانسه به این مسئله چشم دوختند که آمریکا استراک ایگل را به عربستان نفروشد تا آنها وارد میدان شود. دقیقاً همان اتفاقی که در سال ۱۹۸۵ افتاد و انگلستان تورنادو را فروخت بدین گونه در برنامه‌ای به نام خورشید صلح ششم ایالات متحده با فروش این اف ۱۵ های ایکس پی که البته به ان از زمان تحویل نام اف15 اس دادند موافقت کرد(در همان زمان فرانسه حتی تولید تحت امتیاز میراژ4000 را به عربستان پیشنهاد داده بود)
برای مطالعه مقاله ای اختصاصی در مورد اف15 ایی استریک ایگل اینجا را کلید کنید
قرارداد جدید تنها شامل نسخه تهاجمی اف ۱۵ نمی‌شد بلکه شامل هزاران سلاح هوا به زمین نیز می‌شد که نشان میداد که نسخه جدید تحویل به عربستان توان تهاجمی کاملی دارد، عربستان پیش از این برای اف ۱۵های ایگل خود حدود 2000 موشک سایدواندر و ۱۲۰۰ تیر موشک اسپارو تحویل گرفته بود ، ولی حالا برای استریک ایگل‌های خود حدود ۱۱۰۰ اسپارو ۳۰۰ موشک ساید واندر حدود ۹۰۰ تیر موشک هوا به زمین ماوریک و ۲۰۰۰ بمب لیزری به همراه غلاف نشانه گذار لیزری و ناوبری لاینترینگ دریافت میکند. عربستان در حال تحویل گرفتن اف15 اس بود که چند صد موشک رادار فعال آمرام که ان زمان تبدیل به پیشرفته‌ترین موشک هوا به هوای رادارفعال آمریکایی‌ها شده را نیز به لیست خود اضافه کرد
حتی علیرغم اینکه در مرحله اول گفته شده بود رادار نسخه تحویلی به عربستان توان کمتری دارد ولی رادار ای پی جی ۷۰ نصب شده روی این نسخه توان نقشه برداری سه بعدی داشت و میتوانست اهداف زمینی را نیز کشف کند. رادار توان درگیری همزمان با دو هدف را داشت اگرچه در رزم هوایی توان کمتری از نسخه‌های تحویلی به اسرائیل داشت(F15I) ولی در نقش تهاجمی جنگنده کاملی بود اگرچه نسخه اسرائیلی بهتر بود زیرا در داخل خود اسرائیل با تسلیحات دوربرد ساخت خود اسرائیل تجهیز شده بود .
عربستان در سال‌های پس از سال ۲۰۰۰ تسلیحات تهاجمی‌تری می‌خرد مانند بمب هدایت اپتیکی جی بی یو ۱۵ و یا بمب هدایت ماهواره‌ای ، تا اینکه در سال ۲۰۰۸ میلادی عربستان با افزایش تهدید ایران به عنوان یک دشمن منطقه‌ای تصمیم میگیرد تا بزرگترین قرارداد دفاعی تاریخ خود را که باز حول محوراف15 ایگل منعقد کند
عربستان این بار به چیزی کمتر از آن چیزی که به اسرائیل فروخته شده بود راضی نبود .در حالی که همیشه خریدهای اف ۱۵ توسط عربستان به نوعی زیر سایه نسخه اسرائیلی بود و برای نمونه اف ۱۵ اس انها وان ضد جنگ الکترونیک و جنگ الکترونیک کمتر و یا توان کمتری در درگیری هوا به هوا نسبت به انواع تحویلی به اسرائیل بودند، ولی این بار به دنبال نسخه‌ای بود که حتی اسرائیلی‌ها نیز آن را نداشتند
اصلاً چنین نسخه‌ای در آن زمان وجود عملیاتی نداشت نسخه مورد نظر عربستان نسخه به نام SA بود . اف ۱۵ اس آ که عربستان به دنبال خرید ۸۴ فروند آن و ارتقاء ۷۰ اف ۱۵ اس قبلی به این نسخه بود نسخه‌ای بود که دارای رادار آرای فازی APG-63-V3بود. این رادار در ایالات متحده برای برنامه ارتقا اف15 ایگل‌ها خود ارتش امریکا توسعه یافته بود و هم اکنون عربستان به دنبال نصب آن روی اف15 های جدید خود بود .رادار جدید از نوع آرایه فازی فعال با برد بیش از ۳۰۰ کیلومتر و توان رهگیری حدود ۲۴ تا ۳۰ هدف و درگیری همزمان با ۸ هدف بود .جنگنده جدید دارای هشدار دهنده نزدیک شدن موشک بود که شامل چندین چشمی تصویربردار حرارتی برای تعقیب شعله انتهای موشک برای هشدار در مورد نزدیک شدن آنها بود و همچنین میتوانست بیش از هر اف15 و یا هر جنگنده دیگر در جهان موشک هوا به هوای حمل کند .در تست های در خود امریکا در زمان توسعه این نسخه، اف15 اس آ با 12 تیر موشک امرام نیز دیده شد زیرا این نسخه دارای یک جایگاه تسلیحاتی بیشتر در زیر هر بال بود
عربستان برای ۸۴ فروند اف ۱۵ خود و ارتقا اف ۱۵های قبلی در این قرارداد که ۲۹ میلیارد دلار ارزش داشت ۱۷۰ رادار ارایه فازی ، ۱۹۲ موتور ، صد توپ20 م م ام ۶۱ ، ۱۹۳ غلاف لیتینیگ ، ۳۳۶ کلاه پرواز پیشرفته با قابلیت نمایش تصاویر بر روی شیشه آن، ۴۶۲ عینک دید در شب، ۳۰۰ موشک موشک سایدواندر نسخه ایکس، ۵۰۰ موشک امرام نسخه سی با برد 120 کیلومتر ، ۵۰۰۰ کیت هدایت ماهواره‌ای برای ل، 1300 بمب خوشه‌ای ،11000 هزار بمب سقوط آزاد، ۲۰۰ هزار گلوله توپ ۲۰ میلیمتری، ۴۰۰ موشک ضد کشتی هارپون، ۶۰۰ موشک ضد رادار هارم، ۳۰۰ غلاف جنگ الکترونیک و صدها قلم جنس دیگر سفارش داد
در ژوئن سال ۲۰۱۱ کنگره با فروش اف ۱۵ اس آ به عربستان موافقت کرد ، چند ماه بعد عربستانی‌ها رسماً قرارداد خرید را امضا کردند. با این خرید عربستان در مجموع ۲۳۸ اف ۱۵ در انواع مختلف دریافت کرده بود که بعد از خود ایالات متحده به بزرگترین دارنده این جنگنده در جهان تبدیل شد .. اولین پرواز جنگنده اف ۱۵ نسخه اس آر در سال ۲۰۱۳ میلادی انجام شد ، این جنگنده تا آن زمان پیشرفته‌ترین نسخه اف ۱۵ بود که تبدیل به مبنایی برای ساخت اف ۱۵ ایی ایکس شد که قرار است جایگزین بخشی از ناوگان فعلی اف ۱۵ در خود آمریکا شود. از سال ۲۰۱۶ تا سال ۲۰۲۰ تمامی اف ۱۵ تحویل شدند و از سال ۲۰۱۷ارتقاء اف ۱۵های اس قبلی به نسخه اس ای آغاز شد.
سوابق رزمی
اولین درگیری هوایی تاریخ نیروی هوایی عربستان با اف15 شکل گرفت زمانی که طبق گزارش ها، خلبانان F-15C نیروی هوایی عربستان، دو فروند F-4E فانتوم II نیروی هوایی ایران را در یک درگیری در 5 ژوئن 1984 سرنگون کردند.این درگیری بر فراز خلیج فارس اتفاق افتاد ولی هرگز چگونگی ان مشخص نشد
در سال 1990 چند ماه قبل از اغاز جنگ اول خلیج فارس یک خلبان نیروی هوایی عربستان ، اف15سی خود را برداشته و به سودان پناهنده شد .عربستان در عرض کمتر از یک روز اف15 را دوباره بر میگرداند ولی خلبان توسط سودانی ها پس داده نمی شود..اگرچه هرگز دلیل این اقدام خلبان عربستانی مشخص نشد ولی بسیاری عدم علاقه وی برای عملیات بر ضد ارتش عربی عراق را دلیل این کار دانستند.در ان زمان عربستان به همزاه دیگر متحدیدن در حال امده شدن برای حمله به عراق و ازادی کویت بودند
درگیری هوایی بعدی و البته اخرین درگیری هوایی عربستانی ها باز با اف15 ایگل بود زمانی که دو اف15 عربستانی طی جنگ اول خلیج فارس ، دو فروند میراژ اف1 عراق را سرنگون کرد. یک F-15C عربستان سعودی در سال 1991 در جریان جنگ خلیج فارس سقوط کرد.عراق مدعی شد که این اف15 سی مورد هدف یک موشک ار40 شکاری رهگیر میگ25 عراقی قرار گفته اگرچه هرگز نتوانست برای ادعای خود شواهدی ارائه کند. در نهایت این اف15 در نزدیکی پایگاه هوایی خود قبل از فرود به دلیل اتمام سوخت سقوط کرده بود
عربستان از اف15 در انواع شکاری و تهاجمی بر ضد نیروی های حوثی در یمن استفاده کردند. نسخه های شکاری یعنی ایگل معمولا برای رهگیری پهپادهای یمنی و استریک ایگل ها برای تهاجم.در طول جنگ داخلی یمن (2015 تا کنون)، حوثی ها از موشک های R-27T که یک موشک هوا به هوای فروسرخ روسی است که قبل از جنگ داخلی روی میگ29 یمنی نصب می شد استفاده کرده اند به عنوان موشک های زمین به هوا (پدافندی استفاده کردند). ویدئویی در 7 ژانویه 2018 منتشر شد که نشان میداد که یک R-27T اصلاح‌شده با یک اف-15 سعودی برخورد میکند. تصاویری توسط یک دوربین دید حرارتی که برای کشف هدف روی این سامانه پدافندی نصب شده بود گرفته شده بود. منابع حوثی ادعا میکنند که F-15 را سرنگون کرده‌اند، اگرچه این موضوع مورد بحث است، زیرا موشک در فیلم ظاهراً در نزدیکی هدف منفجر شده است و پیش از برخورد موشک به جنگنده نیز هشدار دهنده های متوجه نزدیک شدن موشک شدند و بر اساس فیلم جنگنده دست به پرتاب فلر (شراره)برای فریب موشک میزند .ولی در نهایت بر اساس همان فیلم F-15 به پرواز در مسیر خود ادامه می‌دهد .حوثی ها بعداً فیلمی را منتشر کردند که لاشه یک جنگنده در ان دیده می شود و ادعا میکنند که ان همان اف15 است ، اما شماره سریال موجود در لاشه هواپیما نشان می‌دهد که این هواپیما یک جنگنده تورناو است که توسط نیروهای سعودی نیز استفاده می شد.. در 8 ژانویه، عربستان سعودی از دست دادن یک جنگنده را پذیرفت ولی نوع ان را اعلام نکرد. بعدها مشخص شد جنگنده از دست رفته تورنادو بود است
در 21 مارس 2018، حوثی ویدئویی را منتشر کردند که در آن یک F-15 سعودی را در استان صعده دوباره هدف قرار میگیرد.مانند سری قبل باز توسط موشک ار27 تی.حوثی ها باز ادعا میکنند ان را سرنگون کردند ولی این بار لاشه ای را نشان نمیدهند . منابع رسمی سعودی این حادثه را تایید کردند و گزارش دادند که این حادثه در ساعت 3:48 بعد از ظهر به وقت محلی پس از پرتاب موشک دفاع هوای حوثی اف15 از داخل فرودگاه صعده رخ داد ولی انها اعلام کردند در نهایت اف15 به خانه برگشته است
پس از حمله حوثی‌ها به زیرساخت‌های نفتی عربستان در 14 سپتامبر 2019، عربستان سعودی جنگنده‌های F-15 مجهز به موشک هوا به هوا را موظف به رهگیری پهپادهای انتحاری کردند که رهگیری آنها با سامانه‌های موشکی چون پاتریوت دشوار بود. مشکل سعودی ها این بود که پهپادها کوچک و پرواز کننده در ارتفاع بسیار پایین بودند و پاتریوت بریا زدن چنین اهدافی ساخته نشده بود .
عربستان بعد از ایالات متحده بزرگترین دارنده اف۱۵ در جهان است .اف ۱۵ نشان داد یک شکار رهگیر قابل و یک جنگنده تهاجمی تمام عیار است هر آنچه را که یک کشور از یک جنگنده می‌خواهد اف ۱۵ به آن می‌دهد.عربستان برای دفاع هوایی برای تهاجم به خاک دشمن و همچنین برتری بر روی سطح آب روی این جنگنده حساب باز کردند .با وجود این عربستانی‌ها عطش سیری‌ناپذیری برای به خدمتگیری ایگل‌های بیشتر دارند .آنها هم اکنون در حال بررسی اف ۱۵ ایی ایکس هستند. جدیدترین نسخه اف ۱۵ که برای ارتش امریکا ساخته شده. عربستان هم اکنون در حال بررسی خرید جنگنده جدید است زیرا می‌خواهد تعداد زیادی از ایگل‌هایی که از دهه ۸۰ باقی مانده است را جایگزین کند فرانسه با رافال و آمریکایی‌ها با اف ۱۵ ایی ایکس برای این سفارش صف بستند برای عربستان بهتر است اف ۱۵ ایی ایکس را سفارش دهد ولی مشکل اینجاست که آنها از عدم رضایت آمریکا برای فروش اف ۳۵ به عربستان ناراحتند از این رو احتمالاً برای ابراز نارضایتی خود به آمریکایی‌ها به سراغ جنگنده دیگری بروند
****عضویت در کانال تلگرام سایت جنگاوران برای آگاهی از آخرین اخبار نظامی و آخرین مقالات درج شده در سایت****
عبدالحمیدتارخ
مقالات مشابه
