جنگنده هاهواپیماهای اموزشی

جت شکاری F-80 و جت اموزشی T-33

جت شکاری F-80 و جت اموزشی T-33

جت شکاری F-80 و جت اموزشی T-33

در سال 1943 زمانی که جنگ جهانی دوم به میانه راه رسیده بود امریکا به دنبال یک جت جنگی می گشت  ولی نه با اولیت  چندان بالای . امریکا تعداد زیادی جنگنده خط تولید داشتند  از نظر کفی  چیزی از جنگنده های المانی و زاپینها کم نداشتن و به زودی از نظر کمی  از انها پیشه می گرفتند ولی جت جنگنده اینده بود و امریکا به اینده می نگریست . امریکا از همان نخستین  ازمایش موتور جت در انگلستان به دنبال توسعه یک شکاری جت  بودند

 لاکهید  یک تیم طراحی در سال 1944  به سر طراحی طراح مشهور  خود کلی جانسون را گرد هم اورد و این تیم طی 143 روز از صفر یک جنگنده جت را به تولید رساند . اولین نسخه تولیدی  تحت  شدید ترین تدابیر امنیتی   ممکن   ساخته شد و از 130 مهندس  طراح فقط 5 نفر می دانستند  که موتور این طرح  در نهایت یک موتور جت است. از انجای که در بین متفقین تنها انگلستان سرمایه گذاری  سنگینی  روی  موتور جت کرده  بود موتور که برای پیش نمونه انتخاب شده بود موتور رولز ریس درونت بود. این موتور خود در ان زمان در حال  تست بود و دارای  قدرت 3900 پاوند رانش بود.

اولین پیش نمونه جنگنده جدید که ایکس پی 80 نامیده شد در 8 ژانویه  سال 1944 انجام شد. پرواز بسیار ارام و بدون دردسری  بود و اگر بخواهیم  مشکلات میتئور انگلیسی  و میشراسمیت   262 المانی به عنوان اولین و دومی جت جنگی جهان  در نظر بگیریم ، پی 80 به عنوان سومین  جت جنگی جهان که تنها چند ماه با انها از نظر زمان اولین پرواز فاصله داشت هیچ مشکل خاصی نداشت

 هواپیما در همان پیش نمونه به راحتی به  سرعت 808 کیلومتر بر ساعت  و ارتفاع 6450 متری دست یافت که از نظر مقدورات  با دو جت دیگر کاملا برابر میکرد . کلی جانسون این جت را یک جنگنده باشکوه خواند  . نیروی هوایی امریکا بعد از جنگ چند میشراسمیت   262 به دست  اورد و با وجود اینکه پی 80  بیش از 900 کیلوگرم نیز سنگینتر  بود ولی از نظر خصوصیت  پرواز کاملا مشابه جنگنده المانی بود و در ماخ بالا کارایی بهتری نیز داشت(انهم با یک موتور زیرا جنگنده المانی دو موتوره بود )

نیروی هوایی خواهان 12 پیش نمونه  شد  که همگی ساخته شدند و تنها یک فروند بر اثر مشکل در پمپ سوخت از دست رفت . در فوریه سال 1945 نیروی هوایی امریکا خواهان  تولید 344 فروند نسخه عملیاتی F-80A شد  که در ژوئیه  سال 1945 نخستین نمونه عملیاتی تحویل شد. اف80 برای مقابله با المان در جهه   اروپا ساخته شد ولی دیر به جنگ رسید و در جنگ حضور نیافت

جت شکاری F-80 و جت اموزشی T-33

اف80  اولین جت عملیاتی امریکای ها یک جنگنده تمام فلزی تک موتوره بود. دارای بال های کاملا صاف مانند تمامی جنگنده های هم دوره خود بود . جنگنده تک موتوره بود در حالی که دو جت المانی و انگلیسی   دو موتوره بودند  و موتور ها در غلافی زیر بال نصب می شد. پی 80 که بعد از تبدیل  جدا شدن نیروی هوایی امریکا از نیروی زمینی  در سال 1947 با نام اف80 شناخته شد از یک موتور انگلیسی   ساخت رویس ریز استفاده میکرد که تحت امتیاز  در الیسون  با نام  الیسون  جی 33 منتاژ شد و دارای  رانش  4600 پاوند بود . موتور دارای  یک محفظه اب نیز بود که در زمانی که فشار بالای  به موتور وارد می شد  برای  ذوب نشدن تیغه های کمپرسور  ، اب به درون محفظه  احتراق  تزریق  می کرد که در این  حالت می شد  قدرت موتور را تا 5400 پاوند نیز افزایش داد. عمر کامل موتور 250  ساعت بود . هواپیما دارای دو ورودی هوا در دو طرف بدنه بود. این روش در ان  روزگار چندان متداول  نبود زیرا یا ورودی هوا  در جلوی  بده قرار داشت  و یا همچون میتئور و 262 موتور در زیر  بال قرار داشت. قرار دادن ورودی در دو طرف  برای جا دادن مسلسل ها  و برخی تجهیزات در دماغه بود جالب اینکه در همان زمان امریکای در طراحی اف86 و اف84  ورودی را در دماغه قرار داد

هواپیما بر نوک بال های  خود  یک مخزن سوخت 625 لیتری حمل میکرد  و البته 2487 لیتر نیز سوخت داخلی داشت که در بال  و بخشی از پست و زیر کابین قرار داشت . هوایپما دارای  بیشترین سرعت 965 کیلومتر بر ساعت  در ارتفاع بالا بود ولی در حالت کاملا مسلح دارای  سرعت 660 کیلومتر بر ساعت بود.  هواپیما دارای  کابین تحت فشار و اولین جنگنده امریکا بود که مجهز به صندلی پرتاب شونده بود. صندلی ساخت خود لاکهید  بود اگرچه برخی نسخه ها دارای  صندلی  ساخت مارتین بیکر انگلستان بودند

کابین خلبان  حبابی و دید خوبی داشت و خلبان از یک مگسک  ساده در نسخه اولیه برای  نشان گیر و اتش استفاده می کرد  ولی در برخی نسخه   ها دارای  یک رادار مسافت یاب برای نشان  گیری  مسلسل خود بود.

هواپیما دارای شش مسلسل 12.7 م م برونینگ بود همان مسلسل های که طی جنگ دوم روی ماستانگ  و تاندربلت نیز نصب شده بودند . سه مسلسل در هر سمت دماغه قرار داشت که هر کدام 300 گلوله حمل میکرد. این مسلسل ها اگرچه از نظر کالبیر از توپ 20 و یا 23 م م که در ان زمان روی جنگندهای اروپایی و روسی نصب میشد کوچکتر بود ولی سرعت دهانه بالاتر و سرعت اتش بیشتری داشتند . هر مسلسل توان اتش 850 گلوله بر دقیقه داشت و به دلیل حجم بالای اتش  شش مسلسل ، خلبان رگبارها نیم تا دو ثانیه  شلیک میکرد

acrojets-f-80-8

 به غیر از این هواپیما در زیر هر بال خود دارای یک جایگاه خارجی حمل سلاح بود که می توانست  تا 500 کیلوگرم بار را تحمل کند. اف80 در این جایگاه معمولا یک بمب 454 کیلوگرمی (در مجموع دو بمب ) ویا  چهار راکت 127 م م ( در مجموع هشت راکت) را حمل میکرد  که برای حمله به اهداف زمینی  به کار می رفت. برد انتقالی  اف 80 عدد 1930 کیلومتر بود و با دو بمب 400 کیلومتر برد داشت

اف80 در ارتش امریکا شوتینگ  استار نام گرفت. اولین نسخه  تولید اف80 ای بود. این نسخه  در  سال 1945 عملیاتی شد و به ان در بالا اشاره  شد و 344 فروند ان ساخت شد. دو نمونه شناسایی ار اف 80 ای و ایی اف80 ای از این مدل ساخته شد  و در ادامه  نسخه  اف80 بی ساخته شد که نخستین  نمونه مجهز به صندلی پرتاب شونده بود. این نسخه  سوخت بیشتری حمل می کرد و دارای  سامانه رادیویی دوربرتری بود

  اف80 سی پیشرفته ترین نمونه تولید بود که مخازن سوخت بزرگتری در نوک بال حمل می کرد و دارای برد   بیشتری بود . 923 فروند از این  نسخه ساخته شد و بر اساس این نمونه نسخه شناسایی ار اف80 سی نیز ساخته شد

اف80 در جنگ کره اولین جت امریکای ها بود و البته اولین تجربه امریکا در استفاده از  جت. در مرحله اول برتر بود ولی با ورود میگ15 با بال های پس گرا تعداد زیادی از انها  قربانی میگ15 شدند تا نقش برتری هوایی به اف86 سپرده شوند و اف80 برای عملیات های هوا به زمین  به کار رفت ،  جای که در ان نیز موفق بود . همچنین نسخه شناسایی  نیز نقش مهمی در جنگ بازی کرد و موثر ترین  جنگنده شناسایی تاکتیکی ارتش امریکا بود . در مجموع 277 فروند اف80  در عملیات شرکت کردند  که 113 فروند ان  بر اثر اتش زمینی  و 154 فروند بر اثر میگ ها   از دست رفت.

در مجموع 1715 فروند اف80 ساخته شد که  بعد از پایان تولید در دهه 1950 به صورت دست دوم کشورهای برزیل، شیلی ، کلمبیا،اکوادور،پرو و اروگوی(همگی در امریکا لاتین) فروخته شدند . این پرنده تا اواخر دهه 1950 در خدمت ارتش امریکا بود

جت شکاری F-80 و جت اموزشی T-33
F-80B
Lockheed-F-80C-Shooting-Star-49-1826-8th-FBS-Korea-ca.-1950
اف80 سی در کره
1330771
اف80 سی و دو بمب 450 کیلوگرمی . در تصویر برای کوتاه کردن باند مورد نیاز برای برخاستن از دو راکت کمکی زیر بدنه استفاده شده است

DAYTON, Ohio -- Lockheed F-80C at the National Museum of the United States Air Force. (U.S. Air Force photo)

 تی 33 شوتینگ استار

تی 33 نسخه اموزشی اف80 است و جالب اینکه  نتنها مشهور تر از خود اف80 شد و مشتریان زیادی یافت  بلکه ان را باید  یکی از محبوب ترین و پر تعداد ترین جتهای اموزشی جهان دانست به شکلی که بسیاری از ارتش های  جهان عصر جت را با  تی33 اغاز کردند از جمله  نیروی هوایی ایران

F80A  یک  نسخه  اموزشی داشت  که دارای دو کابین جدا از هم داشت  ولی تنها یک فروند  از ان ساخته شد و از این رو لاکهید تصمیم به ساخت یک نسخه دو سرنشینه  جدید برای اف80 سی گرفت

 تی 33 نسخه دو سرنشینه  اف80سی  بود که 91  سانتیمتر کشیده تر بود  و از یک کابین با سامانه کنترل کامل  بهره می برد و قرار بود  تی اف80 سی نامیده شود ولی در نهایت به دلیل نیاز شدید نیروی هوایی امریکا در اواخر دهه 1940 که وارد عصر جت شده بود  به یک جت اموزشی این هواپیما با نام  تجاری تی33 شناخته شد.  تی 33 از سال 1949 وارد خط تولید شد و برای دو دهه تا زمان ورود به خدمت تی 38 تالون اصلی ترین جت اموزشی ارتش امریکا بود. تی 33 هیچ فرق با اف80 نداشت  فقط فاقد مسلسل های  12.7 م م دماغه بود ولی از  یک جایگاه خارجی زیر هر بال برای حمل بمب و راکت بهره میبرد.

لاکهی خود فکر نمی کرد  این جت اینقدر مورد استقبال قرار بگیرد. در واقع اکثر کشورها تی 33 را وارد کردند تا اماده دریافت جت های چون اف84 و اف86 شوند و وقتی لاکهید استقبال از تی 33 را دید حتی نسخه شناسایی ان نیز را توسعه داد. در حالی که 1715 فروند  اف80 ساخته شد 6557 فروند تی33 ساخته شد که پرتعداد ترین جت اموزشی جهان است که تا دهه 1990 نیز در خدمت برخی کشورها قرار داشت.تی 33 به بیش از 30  ارتش جهان فروخته شد  به غیر از نقش اموزشی در طول  خدمت خود در جنگ های زیادی شرکت کرد که معمولا   در نقش پشتیبانی هوایی از ان استفاده شد و در کانادا و ژاپن نیز تولید شد

چندین نمونه از این هواپیما توسعه داده شد. T-33A اولین نسخه تولید بود  5871 فروند از ان به  عنوان اصلیترین  نسخه تی 33 ساخته شد،  ار تی 33 نسخه شناسایی  که دارای چهار  دوربین در دماغه بود که یکی در زیر دماغه یکی در جلوی  و یکی در هر سمت دماغه قرار داشت . این دوربین ها توان تصویر بردار تنها در روز را داشتند

تی 33 در ایران

ایران در سال 1954 33 فروند تی 33 ای را به امریکا سفارش داد که نخستین  جت جنگی نیروی هوایی ایران بود. این جتها  به صورت دست دوم تحویل ایران  شدند  که شامل 12 فروند ار تی33 نسخه شناسایی نیز می شدند  که تا میانه دهه 1970 میلادی در خدمت بود. با اغاز جنگ و نیاز به یک هواپیمای پشتیبانی  و اموزشی ایران دوباره این هواپیما را از انبار بیرون کشید و تا اواخر دهه 1990  (1370 شمسی) باز  از انها بهره برد ولی در نهایت با اف5بی و سیمرغ جایگزین شدند

t-33a
تی 33 ارتش شاهنشاهی ایران
62rniib
تی 33 ارتش شاهنشاهی ایران
2337657
نسخه شناسایی تی 33 که دارای دو دوربین در دو طرف دماغه و یک دوربین در جلو بود
نسخه شناسایی تی 33 و دوربین دماغه
نسخه شناسایی تی 33 و دوربین دماغه

 

Lockheed_T-33

مشخصات

مدل اف-80سی تی33
طول 10.49 متر 11.49 متر
بلندی 3.43 متر 3.57 متر
وزن خالی 3819 کیلوگرم 3775 کیلوگرم
بیشترین وزن برخاستن 7646 کیلوگرم 6865 کیلوگرم
موتور یک دستگاه موتور توربوجت الیسون جی33-ای 35 با توان 5400 پاوند یک دستگاه موتور توربوجت الیسون جی33-ای 35 با توان 5400 پاوند
بیشترین سرعت 965 کیلومتر بر ساعت 970 کیلومتر بر ساعت
برد انتقالی 1930 کیلومتر 2050 کیلومتر
سلاح شش مسلسل 12.7 م م هر کدام با 300 گلوله و  دو بمب 454 کیلوگرمی ویا هشت راکت 127 م م دو بمب 454 کیلوگرمی ویا غلاف مسلسل ویا راکت 127 م م

ترجمه: عبدالحمید تارخ

منابع

https://en.wikipedia.org/wiki/Lockheed_P-80_Shooting_Star

http://www.aviation-history.com/lockheed/p80.html

http://www.aviastar.org/air/usa/lok_shooting.php

نوشته های مشابه

همچنین ببینید

بستن
دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن