جنگ الکترونیک

جنگ الکترونیک

جنگ الکترونیک

جنگ الکترونیک  که ECM نیز گفته می شود  اقدامی در جهت ایجاد اختلال  در کارکرد  برخی از تجهیزات  الکترونیک نظامی چون ارتباطات رادیویی ، امواج راداری، امواج الکترو نوری، لیزری ، سونار و موارد مشابه است. جنگ الکترونیک میتواند جنبه تهاجمی و یا دفاعی داشته باشد. جنبه تهاجمی زمانی انجام می شود  که شما تلاش دارید تجهیزات الکترونیکی دشمن را از کار بیندازید  و جنبه دفاعی ان نیز برای حفظ   تسلیحات مانند ناو ها و یا جنگنده از جناب موشک ها و یا تحهیزات راداری دشمن است.در این نوشتار به شکل ساده به دور از مباحث پیچیده الکترونیک به جنگ الکترونیک میپردازیم

اولین بار جنگ الکترونیک  در جنگ سال 1904 بین ژاپن و روسیه انجام شد. اگرچه در این جنگ روسها شکست خفت باری خوردند   ولی توانست در چد مورد جنگ الکترونیک مناسبی را اجرا کند زمانی که با قرار  دادن فرستندهای رادیوی  که صدای ناهنجار ایجاد میکردند واحدهای ژاپنی را که با بسیم با هم ارتباط برقرار میکردند ناکام کردند

در جنگ جهانی اول  نیز هر دو طرف  همواره تلاش  در ایجاد اختلال روی سامانه های ارتباطی هم داشتند از جمله  تلاش بسیار  توسط انگلستان برای  قطع ارتباط رادیویی کشتی های المانی با فرمانده ای خود در المان شد. طی جنگ جهانی  دوم جنگ الکترونیک شکل گسترده تری گرفت و هواپیماهای المانی برای بمب باران شبانه بر فراز انگلستان از طریق   یک پهنای باند رادیویی  استفاده میکردند که از مناطق اشغالی المان با دکل های به طرف انگلستان ارسال می شد . خلبان تا هدف در این مسیر ایجاد شده توسط امواج رادیویی حرکت میکردند تا به هدف  برسند. انگلستان به سرعت در نیروی هوایی خود دست به تشکیل واحد شماره 100 زدند که وظیفه مقابله الکترونیک با المان را داشتند  انها رد و طول موج امواج رادیویی  المان  را کشف کردند و با ایجاد امواج مشابه خلبانان  و سامانه هی ناوبری نازیها  را سردرگم کردند

جنگ الکترونیک

بعد از جنگ جهانی دوم با ورود رادار به شکل گسترده جنگ الکترونیک اهمیت بیشتری یافت  تا انجایی  که با درگیری ارتش امریکا در ویتنام و رویاروی با سامانه های پدافندی ساخت شوروی مانند سام2  دست به طراحی غلافهای جنگ الکترونیک قابل حمل توسط جنگندهای برای مخفی شدن از دید رادار شدند

هدف از جنگ الکترونیک  علیه رادار دو چیز است. یا اینکه رادار را کور کرد و یا برد ان را کاهش داد. اگر مثلا شما میبینید  می گیوند  فلان رادار دارای  ایکس عدد برد است این به معنی نیست که حتما میتواند یک جنگنده را در این برد کشف کند زیرا جنگ الکترونیک راهی برای کاهش  برد رادار در کشف هدف است و گهگاه  انقدر موثر است که رادار تا چند ده کیلومتری و یا کیلومتری  هدف را نمی بیند . مورد بعد  این است که جنگ الکترونیک تلاش میکند در صورت قفل رادار و شلیک  سلاح به طرف  هدف، موشک را فریب داده ، حالا این کار یا با فریب رادار اتش بار  شلیک کننده موشک انجام  می شود  ولی  تاثیر گذاشتند روی رادار موشک

جنگ الکترونیک بر ضد رادار به شکل ساده بدین گونه انجام می شود که سامانه جنگ الکترونیک با دریافت امواج رادار دشمن و تجزیه و تحلیل  ان تلاش میکند تا امواج مشابه ای را تولید کند. رادار دشمن که امواج خود را تولید و به طرف هدف میفرستند  در هنگام بازگشت امواج تولید خود با حجم زیادی از امواج دورغین مواجع می شود که باید همگی را پردازش  کرده و امواج کاذب  از امواج غیر کاذب را تفکیک کند. این که سیستم جنگ الکترونیک  چقدر میتواند  امواج مشالبه تولید کند   به روز بودن ان بر میگردد و ارتقائاتی که طی خدمت روی ان انجام  شده و همچنین سرعت پردازشگر  و نرم افزار های  ان . همچنین اینکه چقدر رادار در برابر جنگ الکترونیک  صدمه پذیر  کمتری داشته  باشد به نوع باند رادار و نوع فرکانس  و همچنین   توان  تغییر فاز و یا فرکانس و یا طول موج خود و همچنین   قابلیت  رایانه ان برای تفکیک  بین  امواج برگشتی بر میگردد.

همچنین نحوه اسکن اسمان توسط رادار نیز این میان اهمیت بسیار دارد مثلا اینکه تمام اسمان پیش رو را اسکن کند و یا توان خروجی خود را  تنها به بخشی از سامان محدود کند که این کار باعث کاهش اسیب پذیری رادار در برابر جنگ الکترونیک می  شود و یا اینکه امواج  برای جستجو اهداف شخص متمرکز شود(البته این توان را تنها رادارهای ارایه فازی دارند). همچنین برخی رادار این توان را دارند  که هر یک از پالس های تولیدی را کد گذاری کرده تا  انها را از پالس های کاذب تمیز کنند

رادار ها تلاش  میکنن با تغییر فرکانش و یا طول موج خود در  هنگام جنگ الکترونیک اثر ان را کاهش دهد این تاکتیک  است که از دهه 1970 وارد عرصه نبردش  ولی سامانه های جنگ الکترونیک موفق شدند به سرعت توان ایجاد طول موج  باندهای مخااف را داشته باشند.

نسخه سرکوب پدافند اف16 مجهز به غلاف جنگ الکترونیک زیر بدنه و موشک ضد رادار هارم زیر بال.این نسخه تلاش میکند با جنگ الکترونیک به رادار پدافندی نزدیک شود تا با قفل موشک ضد رادار، ان را نابود کند

شاید این سئوال  پیش بیاد که چقدر  جنگ الکترونیک اهمیت دارد.  سازنده رادار جستجو Vostok-E  روسی که از بهترین رادارهای جستجو در جهان است اعلام کرد که این رادار میتواند یک هواپیمای پنهانکار اف117 که البته اولین  پنهانکار عملیاتی جهان است و البته  دیگر در خدمت نیست  را از برد 350 کیلومتر کشف کند ولی در صورت وجود جنگ الکترونیک موثر این برد به 57 کیلومتر میرسد.بدون شک یک هواپیمای تهاجمی پیشرفته در چنین بردی میتواند انواع تسلیحات مدرن دور ایستا را به طرف هدف خود قبل از هدف  قرار گرفت پرتاب کند

جنگ الکترونیک  طی جنگها مختلف ارزش خود  را نشان داده ولی جنگ ویتنام و جنگ سال 1973 اعراب و اسرائیل به شکل خاص  اولین انها بود. در حالی که در سال 1965 و1966 ارتش امریکا برای اولین بار با سامانه پدافند هوایی در ویتنام روبرو شد تلفات بسیار بالای داد ولی به سرعت  دست به تجهیز جنگنده های  خود به غلاف جنگ الکترونیک زد. امریکا فهمیدند که برای نمونه موشک سام2 از طریق امواج رادیوی  که از سایت اتش   ارسال می شود  هدایت می شود  از این رو انها تلاش  در ایجاد اختلال  در راه ارتباطی  موشک کردند . تاثیر بسیار بالا بود از سال 1967 صدها موشک سام دو شلیک می شد  ولی هیچ اثری نداشتند  تا جای  که حتی امریکا از بمب افکن بزرگ ب52 بر فراز ویتنام استفاده کردند

مورد بعدی در جنگ سال 1973 بود  زمانی که طی دو هفته اول جنگ اسرائیل در برابر چتر دفاعی مصر حدود 102 جنگنده ازش دست داد که بخش عمده ان مربوط به پدافند بود ولی به سرعت غلاف های جنگ الکترونیک  وارد شد و توانست تلفات را به کمتر از 20 فروند در هفته دوم کاهش دهد. در همان جنگ در نبرد دریایی لاذقیه  بود زمانی که اسرائیل تنها با کمک جنگ الکترونیک حدود 12  موشک ضد کشتی پی 15 شلیک شده از  شناورهای موشک  انداز سوری را درون اب انداخت

در ادامه سرکوب پدافند در ویتنام اغاز شد و تنها شامل جنگ الکترونیک  نمی شود  در واقع قبل از اغاز جنگ الکترونیک  مسئله حمله به سکوهای پدافندی و نابودی سیستم دفاعی  بود. از این رو با ورود هواپیماهای سرکوب پدافند مانند F-4G و یا F-105G ترکیب تخصصی از جنگ الکترونیک و موشک های ضد رادار  برای نابودی پدافند هوایی وارد شد که بسیار هم موفق بود

جنگ الکترونیک توسط هر سلاحی قابل  اجرا است. میتوان ان را به شکل غلاف  روی یک جنگنده و یا بالگرد نصب کرد و یا برای این کار هواپیما و بالگردهای مخصوص توسعه داد . اگرچه  جنگنده های پیشرفته غلاف جنگ الکترونیک  حمل میکنند برخی نیز دارای جنگ الکترونیک داخلی هستند . امروزه حتی رادار های جدید مانند رادار اف35  توان جنگ الکترونیک  را دارند  . ولی جنگ الکترونیک  تنها مخصوص نیروی هوایی نیست امروز جنگ الکترونیک  زمینی  نیز بسیار گسترش  یافته.  تجهیزات جنگ الکترونیک برای نیروی زمینی برای ایجاد اختلال روی مکالمات دشمن  و یا ارتباط ماهواره ای است . نمونه دیگر از تجهیزات جنگ الکترونیک زمینی  که طی دو دهه گذشته بسیار گسترش  یافته اند در قالب شبکه دفاع هوایی  استفاده می شود. در واقع تا دو دهه پیش جنگ الکترونیک معمولا توسط  یک هواپیما بر ضد هواپیما و یا پدافند انجام می شود ولی  با گسترش  استفاده از پدافند زمینی  ،سیستم های جنگ الکترونیک زمینی  نیز برای ایجاد اختلال روی   ارتباط  های  ماهواره ای، رادار ها و اواکسها و یا حتی  شناورهای دشمن  از روی زمین  مورد استفاد قرار میکرند. از جمله موارد استفاده از این جنگ الکترونیک  ها ، ایجاد اختلال  در نبردهای شبکه مهر است.

امروزه کشورهای پیشرفته دست به توسعه سیستمهای تسلیحاتی زده اند که در قالب  شبکه های ماهواره ای ارتباطی با هم  ارتباط دارند و اطلاعات  به دست امده را به سرعت با هم در میدان نبرد به اشتراک میگذارند . جنگ الکترونیک زمینی  تلاش در ایجاد اختلال روی این شبکه های ارتباط دارد . شکل دیگر جنگ مورد پهپادها و جنگ افزارهای  بدون سرشنین در زمین  و هوا و دریا هستند  که یکی دیگر از اهداف جنگ  الکترونیک زمین  اختلال روی این سیستمها است. البته سیستم های جنگ الکترونیک هوایی از جمله هواپیمای مخصوص  چون گراولر و یا انواع مشابه نیز این توان را به خوبی دارند ولی منظور از این کلام گسترش  جنک الکترونیک زمینی بود

گراولر. پرنده ای مانند گراولر به شکل ویژه برای جنگ الکترونیک و سرکوب پدافند ساخته شده و دارای تجهیزات بسیار پیشرفته تری از یک جنگنده معمولی برای این کار است

تاثیر پذیری  بودن جنگ الگترونیک به شدت بر میگردد به ،به روز بودن سخت افزار و یا نرم افزهای ان. این سیستم باید دائما در برابر دشمن ارتقا یابد  برای نمونه  غلفا  مشهورALQ-218 که یکی از مشهورترین و قویترین غلاف های جنگ الکترونیک هان است در امریکا روی هواپیماهای پراولر و امروزه روی گراولر(نسخه بهبود یافته سوپر هورنت) سوار می شوند. این غلاف ها محصول دهه 1970 هستند ولی دست کم 10 مورد ارتقاء  سخت افزاری و نرم افزای داشته اند و با پیشرفت شبکه رادار و پدافندی دشمن رشد یافته اند . در واقع اینکه یک ارتش داده ها راداری دشمن را داشته باشد و بتواند سیستم جنگ اکترونیک خود را با انها هماهنگ  کند اهمیت  بسیار دارد برای همین ورود هواپیماهای شناسایی یک کشور به  داخل کشور دیگر معمولا برای این است که توسط رادارهای پدافندی مورد شناسایی فرار گرفت و انها نیز بتوانند امواج راداری و رادیوی انها را جمع اوری کنند.از این اخطار پدافند گهگاه به هواپیماهای شناسایی دشمن اگرچه با رنگ و لعاب در رسانها بیان می شود ولی بخشی از هدف دشمن درگیر کردن تعداد بیشتری از رادار های هشدار دهند  و درگیری برای  جمع اوری علائم رادار دشمن است

هواپیمای که با نام جاسوس الکترونیکی و یا النت شناخته می شوند وظیفه جمع اوری علائم الکترونیک دشمن و فرکانس های  رادارهای دشمن را دارد . یکی از دلایل استفاده از  رادارهشدار دهنده به شکل شبانه  روی برای حفاظت از اسمان یک کشور به جای استفاده از رادار  سامانه های پدافندی نیز عدم لو رفتن فرکانس ها و اطلاعات راداری انها است

RC135M. این نسخه برای جمع اوری علائم راداری و فرکانسهای دشمن است و میتواند خود نیز دست به جنگ الکترونیک بزند. این گونه هواپیماها گهگاه از چند صد کیلومتری میتوانند علائم راداری را جمع اوری کنند

جنگ الکترونیک در شناورهای دریایی نیز  بسیار موثر  دارد. در واقعه جنگ الکتروینک جز دفاع اولیه یک ناو برای مقابله با موشک های  ضد کشتی است . از جمله موشک های هدایت راداری که از طریق امواج رادار خودشان هدایت می شود   هدف اصلی این سامانها هستند. تا کنون سامانه های جنگ الکترونیک دست کن در برابر  برخی از موشکهای ضد کشتی موثر بودند. برای نمونه یمنی ها چند بار دست به شلیک موشک ضد کشتی  به طرف ناوهای امریکایی در سال 2017 در  تنگه باب‌المندب   زدند که تنها با استفاده از جنگ الکترونیک این موشک ها به درون اب سقوط کرد.

اهمیت جنگ الکترونیک روز به روز در حال افزایش است. امروزه حتی  هواپیماهای پنهانکار  نیز از سیستم جنگ الکترونیک استفاده میکنند  و یا اینکه توسط هواپیمای جنگ الکترونیک پشتیبانی می شوند  این سیستمها در شرایطی  که جنگ ها  روز به روز الکترونیک تر  می شوند اهمیت روزافزونی یافته اند  . جنگ اینده جنگ الکترونیک است . نه حتما اموج الکترونیک و یا سیستم جنگ الکترونیک بلکه سامانهای الکترونیک که دقیقا  ، سرعت و هشیاری  نیروی های را افزایش  می دهد  و هر کسی بر این سامانه پیروز شود دست بالاتر را در جنگ دارد

عبدالحمید تارخ

https://en.wikipedia.org/wiki/Electronic_countermeasure

https://en.wikipedia.org/wiki/Radar_jamming_and_deception

https://en.wikipedia.org/wiki/Radio_jamming

http://www.kbradar.by/en/products/radiolokatsiya/radiolokatsionnye-stantsii/81

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن