موشک های پدافندی انگلیسی بلادهاوند و تاندربرد

محمد جواد عسگرپور

موشک بلادهاوند

بعد از جنگ جهانی دوم بودجه نظامی کشور ها برای مدت کوتاهی حدود یکی دو سال کاهش یافت ولی با شروع جنگ سرد و درگیری بلوک کمونیستی شرق با جهان سرمایه داری غرب دوباره جهان که هر روز خود را در نزدیکی یک نبرد تمام عیار میدید بنابراین بودجه نظامی کشور ها دوباره به شدت افزایش یافت در این بین بریتانیا که از متحدان اصلی آمریکا و عضو ناتو است هم در صف مقابل شوروی ایستاد و بودجه نظامی خود را افزایش داد با تست اولین بمب اتمی شوروی در سال ۱۹۴۹ انگلیسی ها نگران شدند و دست به طراحی سیستم های راداری جدید برای جایگزینی با آنچه از جنگ جهانی مانده بود کردند انگلیسی ها تحت عنوان پروژه rotor رادار های جدید برای کنترل جنگنده ها و پدافند طراحی کردند و جایگزین سیستم های قدیمی کردند هرچند در اول راه شکاف هایی وجود داشت ولی در نهایت انگلیسی ها رادار های جدید خود را طراحی کرده و آنها را همانند زنجیر در کنار هم چیدند و حتی مانع دفاعی موثری در مقابل حمله اتمی شوروی ایجاد کردند در دهه ۱۹۵۰ موشک یک تکنولوژی جدید و شناخته شده به حساب میامد انگلیسی ها دو پروژه استارت زدند که یکی stage 1 نام داشت که شامل موشکی با برد ۲۰ مایل برای زدن اهدافی در ارتفاع متوسط و پایین با سرعت مادون صوت طراحی شد و برنامه دوم که قرار بود در دهه ۱۹۶۰ دنبال شود شامل پروژه stage 2 میشد که شامل موشکی با قابلیت زدن اهدافی در ارتفاع بالاتر و برد بیشتر و زدن اهدف فراصوتی.
هر دو پروژه کلید خوردند و شرکت انگلیش الکترونیک پروژه را تحت عنوان کفش قرمز red shoes و شرکت بریستول تحت عنوان red duster پروژه را دنبال میکردند که پروژه بریستول مشابه طرح شرکت انگلیش الکترونیک بود ولی کم تحرکتر و دارای برد بیشتر بود و شرکت بریستول پروژه خود را با عنوان project 1220 ادامه داد و موشک جدید را طراحی کرد موشک جدید یک سیلندر منگزیمی بود که دارای پوست آلومینیومی بود و دارای کلاهک مخروطی شکل و همچنین موشک دارای بالچه های کوچک پوشیده شده با آلومینیم و مثلثی بود که برای حرکت در جهت پیتچ و roll استفاده میشد و همچنین موشک دارای دو موتور اصلی رمجت thor است که در بالا و پایین بال نصب میشد

موشک های پدافندی انگلیسی بلادهاوند و تاندربرد — بلادهاوند

موتور رمجت نوعی از موتور است که شبیه لوله ونتوری میماند یعنی دارای هیچ قطعه یا بخش چرخانی ماندد کمپرسور و توربین نیست و معمولا دارای ورودی هوای واگرا است که سرعت را کاهش داده و فشار را افزایش دهد تا فشار برای اتاقک احتراق مطلوب شده سیال هوا بعد از ورود به موتور مستقیما به اتاقک احتراق میرود و سپس از نازل خارج میشد این گونه موتور ها از سرعت سکون قابل استفاده نیستند و معمولا به عنوان موتور دوم بکار میروند
و همچنین موشک دارای چهار موتور سوخت جامد راکتی است برای شلیک اول موتور های راکتی سوخت جامد روشن شده و سرعت موشک را به ۲ ماخ میرساند و سپس که شرایط برای موتور های رمجت مهیا شد موتور های رمجت شروع به کار میکنند .
هدایت موشک از نوع نیمه فعال راداری میباشد که بایستی هدف توسط رادار کشف شده و موشک هم توسط رادار هدایت شود که این امر توسط رادار های تایپ ۸۳ yellow river انجام میشود این رادار براحتی توسط لوازم جنگ الکترونیکی دچار اختلال میشود .
در سال ۱۹۵۲ پروژه توسط کمیته مشترک بریتانیا و استرالیا پذیرفته شد و چند آزمایش آیرودینامیکی را در wales انجام داد و سپس از اواسط سال ۱۹۵۳ برای ادامه آزمایشات و تست ها راهی مناطق جنوب استرالیا شد در اول آزمایش نتایج ناامید کننده بود کارایی موتور رمجت thor پایین بود که این مشکل کشف شد و حل شد و در سال ۱۹۵۶ موشک ضد یک هدف پرنده مورد آزمایش قرار گرفت .
در همین زمان شرکت انگلیش الکتریک کار پروژه red shoes را به پایان برد و حالا با نام thunderbirds شناخته میشود که یه موشک پدافند سوخت جامد متحرکتر از بریستول بلادهاند ولی دارای برد کمتر ،تاندربرد در سال ۱۹۷۷با راپیر جایگزین شد.
در نهایت تاندربرد وارد خدمت ارتش بریتانیا و blood hound وارد خدمت نیروی هوایی در سال ۱۹۵۸ شد و در نوامبر همان سال تحویل نیروی هوایی شد موشک blood hound در اصل برای محافظت از پایگاه های بمب افکن های سری V (والینت ولکان ویکتور) استفاده شد .
با زمان ورود BLOOD HOUND MK1 در سال ۱۹۵۸ انگلیسی ها بر روی موشک جدیدی به نام BLUE ENVOY کار میکردند که دارای موتور های رمجت و همچنین این سامانه دارای رادار جدید هم بود ولی در نهایت پروژه بلو اونوی لغو شد ولی از اجزای آن در نسخه بعدی بلادهاوند یعنی bloodhound Mk2 استفاده شد این نسخه دارای موتور های رمجت جدید thor که در اصل متعلقبه پروژه بلو انوی بود را دارا شداین نسخه مارک۲ دارای مخزن سوخت بزرگتری هم بود و برد موشک از ۳۵ کیلومتردر نسخه Mk1 به هشتاد کیلومتردرنسخه Mk2 رسید و همچنین درنسخه جدید Mk2 رادار های جدید ساخته شرکت فرانتی اضافه شدند رادار های تایپ ۸۶ و تایپ ۸

۷ اسکورپین و همچنین این رادار ها دارای آنتن های ایلومینیشن خاص خود بودند و همچنین نسخه Mk2 هم دارای سیستم هدایت نیمه فعال راداری است یعنی رادار سامانه (موشک دارای رادار نیست) روی هدف قفل کرده و موشک شلیک میشود موشک با استفاده از کاونده امواج راداری امواج برگشتی از هدف را تعقیب کرده و به هدف حمله میکند این نوع هدایت نسبت به نوع در خط دید رادار دارای مقاومت بیشتری در برابر جنگ الکترونیک است و همچنین اطلاعت هدف مانند سرعت هم رادار در قالب سیگنال برای موشک ارسال میشود و تمامی محاسبات از زاویه حمله موشک و فرکانس امواج و سرعت هدف توسط پردازنده های رادار محاسبه میشود نسخه mk2 بلاد هاوند از ارتفاع ۱۵۰ فوتی تا ۶۵۰۰۰ فوتی عمل میکند و این نسخه در سال ۱۹۶۴ وارد خدمت شده
نسخه ای تحت عنوان mk3 در دست ساخت بود که دارای لانچر متحرک و کلاهک اتمی بود این نسخه در سال ۱۹۶۰ لغو شد .
بلادهاوند توسط بریتانیا و سوییس و سوئد و استرالیا به خدمت گرفته شد و تا دهه ۹۰ میلادی هم در خدمت بود ولی هرگز در جنگی شرکت نکرد.

موشک تاندربرد

تاندربرد یک موشک پدافند هوایی زمین به هوا ساخته شرکت انگلیش الکتریک است که برای ارتش بریتانیا توسعه یافت تاندربرد برای این ساخته شده بود که اهدافی در ارتفاع بالاتر را هدف قرار دهد و دارای برد ۳۰ مایل یا ۴۸ کیلومتر میباشد که یک دفاع مناسبی برای بریتانیا دست و پا کرد همانطور که گفته شد تاندربرد برای ارتفاع بالا و توپ های ضد هوایی برای اهداف ارتفاع پایین استفاده میشود .تاندربرد در سال ۱۹۵۹ وارد خدمت شد و در سال ۱۹۶۶ به استاندارد تاندربرد ۲ ارتقا یافت و از سال ۱۹۷۷ کم کم با راپیر جایگزین شد و تاندربرد های دسته دوم انگلیسی در سال ۱۹۶۷ به عربستان فروخته شد.
تاندربرد از سیستم هدایت نیمه فعال راداری مانند سامانه هاوک آمریکایی بهره میبرد و همانند سامانه سام ۴ روسی بطور کامل متحرک بود (لانچر متحرک داشت) هرچند از هر دو سامانه زودتر وارد خدمت شد تاندربرد از هدایت نیمه فعال راداری بهره میبرد که در مقابل اخلالگر الکترونیکی مقاومت خوبی دارد و توانایی خوبی در درگیری با اهداف ارتفاع پایین هم داراست .
تاریخچه:
شرکت انگلیش الکترونیک در سال ۱۹۴۹ برای ساخت موشک پدافندی جدید پروپازالی ارائه داد تا سیستم دفاع هوایی زمین پایه ای برای جایگزینی توپ های ۳.۷ اینچی بجا مانده از جنگ جهانی باشد و انگلیش الکترونیک در نهایت طرح موشک زمین به هوا هدایت شونده را ارائه داد دولت بریتانیا دو طرح برای سیستم پدافندی جدیدی ارائه داد و در دهه پنجاه در کل کمپانی های بریستول و انگلیش الکترونیک روی دو طرح موشکی کار میکردند که یکی طرح stage 1 بود که موشکی بود برای درگیری با اهداف ارتفاع پایین و با سرعت مادون صوت و پروژه دیگری طرح استیج ۲ بود که طرح موشکی برای درگیری با اهداف فراصوتی در ارتفاع بالا بود و در کل قرار بود ثمره این پروژه برای دفاع از پایگاه های بمب افکن های سری V استفاده شود شرکت انگلیش الکترونیک طرح کفش قرمز و طرح شرکت بریستول طرح red duster بود در نهایت طرح red shoes انگلیش الکترونیک ثمره اش شد تاندربرد و قرار شد کمپانی فرانتی رادار را تدارک ببیند
طراحی و توسعه:
در زمان طراحی stage 1 مشخص که در آن زمان stage 2 پیشرفته بود و دسترسی به آن دست کم در آن زمان خیلی سخت بود ولی در همان زمان رادار ها در حال پیشرفت بودند بنابراین تصمیم گرفته شد که سیستم سامانه که بعد ها تاندربرد شد برای هدایت از امواج راداری بهره ببرد
بعداز انتخاب رادار تست های آیرودینامیکی و موتور بر روی موشک اجرا شد و بزودی مشخص شد که موتور یا بوستر سوخت مایعی که برای تاندربرد در وحله اول در نظ گرفته شده بود مناسب نیستند پس چهار موتور راکتی سوخت جامد برای موشک درنظر گرفته شد.

در مورد رادار مورد نظر برای سامانه از رادار تایپ ۸۶ ساخته فرانتی در نظر گرفته شد که در نهایت بعد از کلی کاغذ بازی نامش شد معبد زرد (yellow temple) این رادار،رادار مناسبی بود که در مقابل اخلالگر های الکترونیکی مقاومت خوبی داشت و ضد اهداف ارتفاع پایین هم کارایی خوبی داشت این رادار سیستم کنترل آتش اصلی تاندربرد بود و بعد ها رادار های تایپ ۸۸ و ۸۹ برای سامانه در نظر گرفته شد
تاندربرد در سال ۱۹۷۷ کم کم از خدمت خارج شد این موشک توسط بریتانیا فنلاندو عربستان به خدمت گرفته شد