تانک AMX-30
تانک AMX-30
اگرچه طی جنگ جهانی دوم با اشغال فرانسه تحقیقات روی خودروی های زرهی به شکل موقت در این کشور قطع شد ولی بعد از جنگ فرانسه به سرعت خود را بازیافت و به سراغ توسعه تانک رفت. حتی در سال 1944 زمانی که این کشور از دست المان نازی ازاد شد برنامه ای برای ساخت تانک وجود داشت و این کشور در سال 1946 تنها یک سال بعد از از از اشغال نازی دست به تولید ARL 44 زد. این تانک دارای یک توپ 90 م م و موتور 575 اسب بخاری بود و قرار شد 600 عراده ان تولید شود ولی در نهایت تا سال 1950 تنها 60 عراده ان تولید شد
فرانسه در سال 1950 کار روی تانک جدید دیگر را نیز اغاز کرد. در این میان طرحی با نام AMX-50 توسعه یافت که تحت تاثیری تانک پانتر المانی ها بود.فرانسه یک تانک با قابلیت زرهی پانتر و قدرت اتش تایگر میخواستند از این رو با الگو برداری از شاسی پانتر ولی موتور پیشرفته تر 850 اسب بخاره و برجک متفاوت. برجک کوچکتر بود و هدفگیری ان سخت تر بود و از یک توپ120 م م استفاده میکرد.چند پیش نمونه از این تانک ساخته شد و اگر وارد خدمت میشد بی رقیب بود ولی هزینه زیاد باعث لغو برنامه و خرید چند صد تانک ام47 پاتن از امریکا شد
با ورود تانک پاتن به خدمت در سال 1951 ساخت تانک برای مدتی در فرانسه رها شد ولی در سال 1956 چندین کشور اروپای شامل فرانسه، هلند، بلژیک، المان غربی،ایتالیا و لوگزانبورگ برای به خدمت گیری یک طرح جدید پیمانی را با یکدیگر امضا کردند . پیمان اصلی بین فرانسه و المان غربی بود. این دو کشور اعلام کرده تصمیم به توسعه یک تانک اروپایی را دارند که بقی کشورهای شرکت کننده در این برنامه، طرح را پشتیبانی مالی میکند
در سال 1957 مهندسین فرانسوی و المانی دور هم جمع شدند و ویژگی های تانک اینده اروپا را تعریف کردند. بر اساس این ویژگی ها تانک باید دارای وزن 30 تن، توپ105 م م، سیستم تعلیق میله پیچشی باشد و دارای رانش به وزن 30 اسب بخار بر تن بود. این تانک با وزن 30 تن زره زیادی نمی توانست داشته باشد زیرا بر اساس تفکر مهندسین دو کشور اولویت اول تانک ، چالاکی است و بعد زره.در نهایت این برنامه یک سال بعد جوان مرگ شد زیرا با اختلافات سیاسی درون ناتو این برنامه رها شد. اگرچه تا سال 1963 همچنان دنبال می شد ولی وقتی که در سال 1963 المان به سراغ طرحی بومی رفت فرانسه برنامه را رها کرد . طرح المانیها منجر به ساخت لئوپارد1 شد
فرانسه نیز به سراغ برنامه بومی خود رفت که AMX-30 نامیده شد. پیش نمونه این تانک در سال 1963 اماده شد و در سال 1966 تقریبا با لئوپارد 1 المانی وارد خدمت شد
ای ام ایکس 30 یک تانک با وزن 36 تن و وزن بارگیری کامل 40 تن است که 9.4 متر طول دارد. تانک دارای چهار خدمه است . راننده، توپچی، فرمانده و گلوله گذار. راننده در جلوی خودرو سمت چپ قرار دارد که بر روی دریچه بالای سرش دارای سه پیرسکوپ برای دید رو به بیرون است که پیرسکوپ جلوی دارای چشمی دید در شب است
فرمانده و توپچی در سمت راست برجک قرار دارند. توپچی در جلو و فرمانده در عقب. توپچی دارای یک سایت اتش در بالای سر برجک جلوی درچه فرمانده است و یک سایت هدفگیری زاویه بسته نیز در سمت راست لوله توپ اصلی قرار دارد.توپچی برای مسافت یاب در نسخه تولیدی اولیه دارای یک سامانه مسافت یاب نوری بود که با دقت 30 متر مسافت را مشخص می کرد
فرمانده نیز دارای یک درچیه برامده در بالای سر خود بود. دور تا دور دریچه پیرسکوپ ساده بود ولی روی ریچه یک پیرسکوپ با قابلیت درشت نمایی10 ایکس قرار داشت که دارای چشمی دید شبانه منفعل نسل اول بود.
گلوله گذار نیز در سمت چپ برجک قرار داشت و از طریق یک دریچه در بالای سر خود به بیرون راه داشت
ای ام ایکس 30 دارای یک موتور دیزل Hispano-Suiza’s HS-110 است این موتور 28.8 لیتری دارای قدرت 680 اسب بخار قدرت است و میتواند برای تانک رانش به وزن 18 اسب بخار بر تن فراهم کند که رقم خوبی بود (ولی نه به خوبی لئوپارد1). تانک 970 لیتر سوخت حمل میکرد که میتوانست با سوخت داخلی به برد 600 کیلومتر برسد و بیشترین سرعت تانک در جاده 65 کیلومتر بر ساعت است. دارای یک گیربوکس اتوماتیک فرانسوی بود ولی از گیربکس لوپارد1 الهام گرفته شده بود که دارای پنچ دنده رو به جلو و دو دنده رو به عقب بود. تانک دارای پنچ چرخ الومینومی است و میتواند از یک شیب 60% بالا برود و یا از یک مانع 2.9 متر عبور کند
ای ام ایکس 30 دارای زره کمی بود و وزنش نیز کم بود. این تانک دارای زره فولادی شیب دار بود . این تانک دارای 79 م م زره از جلو بدنه و 59 م از دو طرف بدنه، 80 م م از جلوی برجک 41 م م از کنار و 50 م م از عقب و 20 م م از بالای برجک است . این میزان زره بسیار کم بود عملا در هر درگیری زرهی در صورت برخورد مهمات این تانک مقلوب بود و هر مهمات ضد زره ای توان نفوذ لازم در زه این تانک را داشت
سلاح اصلی این تانک یک توپ105 م م مدل اف1 بود. در حالی که تمامی تانک های غربی و یا کشورهای دوست غرب اگر مجهز به توپ105 م م بود از توپ 105 م م انگلیسی ال7 استفاده میکردند (تانک ای چون لئوپارد1، ام 60، سنتورین و…..) ولی فرانسوی ها توپ105 م م خود را روی این تانک نصب کردند. این توپ دارای طول لوله 5.9 متر و وزن کامل 2.4 تن یک گلوله 105 م م با پوکه 605 م م را اتش میکرد. توپ خان دار بود و میتوانست انواع مهمات های انفجار قوی، خرج گود ضد زره و یا انرژی جنبشی را اتش کند
برخی از مهمات های قابل شلیک این توپ عبارتند از : مهمات انفجار خرج گود ضد زره OCC 105 F1 با 780 گرم مواد منفجره و سرعت دهانه 1000 متر بر ثانیه با توان نفوذ در 400 م م زره تخت ، مهمات خرج گود ضد زره BSCC 105 F2 با توان نفوذ در 470 م م زره تخت، مهمات انفجار قوی OE Modèle 60 با سرعت دهانه 700 متر بر ثانیه و 2 کیلوگرم مواد منفجره،مهمات انفجار قوی OFUM PH 105 F1 با سرعت 695 کیلومتر بر ساعت و 1.7 کیلوگرم مواد منفجره، مهمات انرژی جنبشی OFL 105 F1با سرعت دهانه 1525 متر بر ثانیه و توان نفوذ در 460 م م زره تخت، مهمات انرژی جنبیش OFL 105 G2 یا سرعت دهانه 1525 متر بر ثانیه و توان نفوذ در 560 م م زره، و دو مهمات دیگر انرژی جنبشی در 535 م م و 540 م م است
تانک 47 گلوله حمل میکند که 19 گلوله درون برجک و 28 گلوله درون بدنه تانک حمل می شود. توپ دارای زاویه حرکت 8 درجه به طرف پایین و 20 درجه به طرف بالا است
تانک در نسخه های نخست دارای یک مسلسل 12.7 م م هماهنگ با توپ اصلی بود .در طی مراحل تولید از سال 1972 مسلسل 12.7 م برداشته شد و یکی توپ 20 م م خودکار روی این تانک نصب شد که قدرت تخریب بالای داشت و میشد بر ضد زره پوش های سبک ویا بالگردها از ان استفاده کرد و تا 40 درجه به طرف بالا حرکت میکرد و 200 گلوله حمل میکرد و سرعت اتش ان حدود 300 گلوله بر دقیقه بود
فرمانده نیز در بالای سر خود روی تانک یک مسلسل 7.62 م م با بیش از 2000 گلوله در اختیار دارد
مدل های مختلف
AMX-30A: اولین نسخه تولید با مسلسل 12.7 م م در کنار توپ 105 م م
AMX-30B: نسخه تولید از سال 1972 به بعد با تجهیز به یک توپ20 م م به جای مسلسل 12.7 م م. نمونه های قبلی نیز به این مدل ارتقا یافتند
AMX-30B2:این نسخه در سال 1982 وارد خدمت شد و بر اساس ارتقا بر روی نمونه قبلی به دست امد. در این ارتقاء سیستم اتش ارتقاء یافت . ارتقائات شامل : نصب سامانه اتش COTAC APX M-508 شامل مسافت یاب لیزری در سمت راست برجک با برد 5000 متر،رایانه اتش بالستیک دیجیتال،یک دوربین دید شبانه سطح نوری کم و یک نورافکن فروسرخ در سمت چپ بدنه، تعویض موتور با یک موتور 750 اسب بخاری. از 1355 عراده ای ام ایکس30 به خدمت گرفته توسط فرانسه ،493 عراده به این نسخه ارتقا یافت که تا اواخر دهه 1990 در خدمت بود
AMX-30B2 BRENUS: این نسخه مجهز به زره واکنشی BRENUS است که 400 م م زره حفاظت بیشتری را در برابر حملات خروچ گود در اختیار تانک قرار میدهد. 112 قطعه زره در جلو، بالا و دو طرف برجک و جلوی بدنه نصب شد. این ارتقاء در دهه 1990 انجام شد و تنها یک تیپ از تانک ها فرانسوی به این زره مجهز شدند اگرچه برخی از مشتریان خارجی نیز این زره را دریافت کردند
AMX-30E: نسخه تولید تحت امتیاز در اسپانیا بر اساس نسخه بی
همچنین از شاسی ای ام ایکس برای کارهای زیادی استفاده شد
برای ساخت یک جرثقیل برای عملیات ریکاوری یک نسخه برای حمل موشک سوخت جامد اتمی پولوتون ، یک نمونه برای سامانه موشک پدافند هوایی رولند، یک نمونه برای توپ 35 م م ضد هوایی و یک نمونه برای ساخت توپ155 م م خودکششی
به غیر از فرانسه مدتی در سال 1964 اسرائیل خواهان تولید تحت امتیاز این تانک در اسرائیل شد ولی در نهایت اسرائیل به سراغ چیفتن رفت وبا لغو برنامه تولید چیفتن در اسرائیل نیز مرکاوا متولد شد با وجود این تا اوائل دهه 1970 این تانک مشتری نیافت ولی از ان به بعد چندین کشور این تانک را سفارش دادند. از جمله مشتریان این تانک عبارتند از
اسپانیا 280 عراده، شیلی 52 عراده، قبرس 52 عراده، یونان 199 عراده، قطر 35 عراده،عربستان 412 عراده، اسپانیا 29 عراده، امارات 68 عراده، ونزوئلا 85 عراده . همچنین نیجریه، بسنی و تونس به شکل دست دوم این تانک را به خدمت گرفتند و امروزه امارات، بسنی، نیجریه، تونس،ونزوئلا،قبرس،قطر همچنان این تانک را در خدمت دارد
این تانک در سال 1991 بر ضد ارتش عراق در عملیات خفجی پیش از جنگ خلیج فارس1 استفاده شد . این تانک ها متعلق به ارتش فرانسه بودند که توانست سه تا پنچ تی 55 را شکار کند یکی از انها نیز از دست رفت. همچنین عربستان در یمن از این تانک استفاده کرد که طی تصاویر دو عراده از دست رفت
این تانک در فرانسه با تانک لگرک جایگزین شد
مشخصات
وزن:36 تا 40 تن
طول:9.4 متر
بلندی:3.1 متر
موتور: یک موتور دیزل 680 و 720 اسب بخاری
رانش به وزن:18.9 اسب بخار بر تن
برد:600 کیلومتر
سرعت:65 کیلومتر بر ساعت
سلاح:توپ 105 م م و یک توپ20 م م و یک مسلسل 7.62 م م
ترجمه: عبدالحمید تارخ
منابع
http://www.tanks-encyclopedia.com/coldwar/France/AMX-30.php
https://en.wikipedia.org/wiki/AMX-30
