پدافند هوایی

موشک پدافند هوایی سام 6

موشک پدافند هوایی سام 6

در اواخر دهه 1950 تمامی تلاش شوروی برای مقابله با خطر  بمب افکن ها و جتهای شناسایی ارتفاع بالای امریکایی چون ار بی 45 و یا یو2 بود.  بدین گونه سامانه های چون سام2، 4 و 5 ساخته شده بود و تنها سامانه ارتفاع پایین  سام3 بود . ولی به سرعت مشخص شد که خطر  اصلی در ارتفاع متوسط  و پایین است از جمله جنگنده بمب افکنهای مافوق صوت امریکایی چون اف4 فانتوم که به تازگی وارد خدمت شده بود

دفتر طراحی او کا بی در سال 1958 مسئول ساخت سامانه جدید را بر عهده گرفت و اولین شلیک سامانه جدید در سال 1963 انجام شد و در سال 1967 دستور ورود به خدمت ان داده شد.سامانه جدید بر اساس تجربه استفاده از سامانه سام3  ساخته شده بود و تلاش بسیار شده بود که کل اتش بار متحرک باشد و بتوان ان را به سرعت اماده اتش کرد. سرانجام سامانه جدید در سال 1970 وارد خدمت شد که تبدیل به یکی از موفق ترین سامانه های پدافندی شوروی شد که روسها  2 کا 12 کاب  و ناتو به ان نام سام-6 کانی فول نهاد(SA-6 “Gainful”)

 یک تیپ سام6 در ارتش شوروی دارای شش اتشبار سام  6 بود . هر اتش بار شامل  :

یک واحد شناسایی و درگیری  1S91

چهار خودروی پرتاب موشک 2P25

دو خودروی بارگیری 2T7

یک واحد فرمانه ای 9S417

18 موشک 3M9

یک خودروی  نظارت بی ار دی  ام و یا بی تی ار 60

اجزایی  مختلف اتش بار

رادار 1ای 91:  رادار دارای شاسی متحرک شنی دار از نوع جی ام 568 است  که این نوع شاسی در تانک ابی خاکی پی تی 76 نیز به کار رفت است.  کل سامانه دارای چهار نفر خدمه  است و دارای 55 کیلومتر بر ساعت سرعت  است

 بر روی شاسی دو رادار وجود دارد که یکی رادار کشف هدف از نوع 1 اس 11 که  در پایین قرار دارد و دیگری رادار درگیر از نوع 1 اس 31  که در بالای رادار دیگر قرار داشت

رادار کشف 1 اس 11  دارای برد کشف 63 کیلومتر و ارتفاع کشف 7 تا  7000 متر است  و در باند جی و اچ کار میکند و خروجی ان 500 تا 600 کیلووات است. این رادار برای کشف اهداف  به عنوان رادار هشدار دهنده استفاده میشود  و میتواند 360 درچه را پوشش دهد و گفته شده رادار دارای  برد 50 کیلومتر برای کشف یک اف4 فانتوم است و از یک سامانه شناسایی دوست  از دشمن 1 اس 51 بهره می برد

سامانه رادار 1S91 که شامل رادار هشدار دهنده و رادار درگیری است
سامانه رادار 1S91 که شامل رادار هشدار دهنده و رادار درگیری است

رادار درگیری  از نوع 1 اس 31 است. این رادار پالس داپلر که در بالاترین سطح  سامانه نصب است برای قفل بر روی هدف و هدایت  موشک رادار نیم فعال به طرف هدف استفاده می شود   و دارای برد 45 کیلومتر و ارتفاع درگیری 50 تا 7000 متر است و 200 کیلوات  قدرت خروجی دارد و 80 درجه را پوشش میدهد . این رادار در چند فرکانس کار میکند که توان تغییر فرکانس را  برای مقابله با جنگ الکترونیک دشمن است

هر کدام از رادار ها  دارای یک کنسول با یک کاربر هستند که هر کنسول دارای دو نمایشگر گرد تک رنگ است ، همچنین سامانه در اکثر  مدل های دارای یک دوربین اپتیکی نیز برای شناسایی چشمی هدف می باشد  که به یک نمایشگر  مربعی شکل تک رنگ وصل است و کاربر توسط یک دسته جو استیک شکل میتواند دوربین را کنترل کند

همان طور که گفته شده در این سامانه رادار هشدار دهنده که وظیفه کشف هدف را بر عهده  دارد و رادار درگیری که وظیفه قفل و هدایت موشک به سمت هدف را دارد بر روی یک شاسی سوار  شده است که این از جمله ویژگی های سام6 است و اولین سامانه تمام متحرک روسها بود.ولی می توان به راحتی رادار های بزرگ و دوربرتر را به انها  برای نقش هشدار دهنده متصل کرد . برای نمونه سام6 را میتوان با رادار هشدار  دهنده پی 40 طراحی شده برای سام  4 با برد کشف 370 کیلومتر، رادار هشدار دهنده پی 12 طراحی شده برای سام2 با برد 220  کیلومتر و یا رادار پی15 طراحی شده برای سام 3 با برد 150 کیلومتر و دست کم سه نوع  رادار دیگر را با سام 6 هماهنگ کرد.

لانچر  پرتاب موشک 2 پی 25

لانچر پرتاب موشک از یک شاسی شنی دار  همانند شاسی رادار است  و دارای یک مولت برق 40 کیلواتی  است.  هر لانچر سه موشک را حمل میکند و دارای دو  خدمه است .اتش بار را  میتوان با کابل به صورت مستقیم ویا در مدلهای اخر با کمک امواج رادیویی  به واحد کنترل متصل کرد.

لانچر موشک شامل 3 موشک 3 ام9
لانچر موشک شامل 3 موشک 3 ام9

موشک 3 ام9

موشک 3 ام 9 موشک  سامانه است.این موشک در سال 1959 توسط دفتر طراحی 134  طراحی شد که قبل از این موشک موفق اتول را طراحی کرده بود.موشک دارای یک پیشرانه سوخت جامد است و دارای یک  جستجوی نیم فعال 1 اس بی4 است. موشک دارای برد 2 تا 24  کیلومتر البته در مدل اخر است  و ارتفاع عمل ان بین 50 تا  14000 متر است و از یک کلاهک انفجار شدید 56 کیلوگرمی ترکش شونده بهره می برد . موشک دارای دو چاشنی برخورد مستقیم و مجاورتی  می باشد .در طول توسعه سام6 چندین  نسخه 9 ام 3 روی سامانه نصب شد. اولین نمونه 9 ام 3 با نام  کاب بود که دارای برد 22 کیلومتر و ارتفاع درگیری 7000 متر بود که در چند سال اولیه خدمت سام6 روی ان نصب شد ولی از سال 1973 موشک 9ام3 ام1 با برد 23 کیلومتر  و ارتفاع عمل 8000 متر ، در سال 1976  موشک 9ام3 ام3 با برد 25 کیلومتر و ارتفاع عمل 8000 متر و در نهایت 9ام3 ام4 با برد 23 و ارتفاع عمل 14000 متر  که بهترین مهمات  این سامانه  بود و بر روی نسخه های اولیه موشک سام11 نیز نصب شد.

نمایی برش خورده موشک
نمایی برش خورده موشک

موشک میتوان اهدافی را تا سرعت 2.8 ماخ تعقیب کند

سامانه  فرمانده ای

تصاویر رادار در یک خودروی فرمانده ای 9 اس 417  به نمایش در می اید که تمامی مراحل کشف و درگیری در درون ان انجام میشود ، تصاویر رادار ها از طریق کابل و یا امواج رادیویی  به انها می رسد.این سایت فرمانده ای بر روی یک کاموین   شش چرخ مستقر است و میتوان تا سه ایستگاه  راداری  و یا شش تا  هشت لانچر پرتاب را به یک  ایستگاه فرمانده ای متصل کرد

همچنین واحد اتش را چند کاموین  بارگذاری 2 تی 7 که در واقع  حامل دو موشک و یک چرثقیل برای بارگذاری موشک بر روی لانچر هستند را همراهی میکنند.

خودروی فرمانده ای
خودروی فرمانده ای

انواع مختلف

2کا12  : اولین نسخه توسعه یافته است

2کا12 ام1: نسخه جدید که در سال 1972   وارد خدمت شد و میتوان ان را در عرض 20 دقیقه سر هم کرد . این نمونه در برابر جنگ الکترونیک مقاومت بیشتری دارد

2کا12 ام3: دارای رادار بهبود یافته و رایانه  سریعتر

2کا12 ام4: نسخه کاملا متفاوت  که ان اولین نسخه  سام11 نامیده میشود و دارای توان درگیر همزمان  با دو هدف را دارد

سام6  تا سال 1985 تولید شد و  از ان حدود 500 لانچر و 10000 موشک ساخته شد و در  30 کشور جهان به خدمت گرفته شد که همچنان در 20 ارتش جهان در  خدمت است   ولی امروز برنامه های گستره ای برای ارتقا این سامانه در دستراس است . این ارتقائات  شامل نصب نمایشگر های رنگی درون کابین فرمانده ای، رادار جدید و پردازنده های دیجیتال  و حتی هماهنگی موشک های جدید  با این اتش بار است که در چند کشور اجرا شده است.

اولین حضور موشک سام6 در جنگ یوم الکیپور بود که به شدت  جهان غرب را شگفت زده کرد. در حالی که اسرائیل برتری هوایی کامل را در دست داشت  سامانهای سام موفق  به سرنگونی دست کم 40 اسکای هاوک و 62 فانتوم توسط اتش بارهای سام 2/3 و 6 شدند که  دست کم دو سوم این تعداد توسط سام 6 سرنگون شد .در حالی که سام 2و 3 دارای سامانه هدایت در خط دید رادار بودند و امواج هدایت  را از طریق امواج رادیویی  دریافت می کردند که ایجاد اختلال روی انها اسان تر بود ، استفاده از سامانه هدایت رادار نیم فعال  در سام 6 باعث افزایش چشمگیری ایمنی موشک در برابر جنگ الکترونیک شد

ماشین بارگذار
ماشین بارگذار

در سال 1982 نیز  زمانی که اسرائیل وارد خاک لبنان شد  ارتش سوریه در برابر  ان  ایستاد ،  سام 6 اصلی ترین سلاح سوریها در برابر جنگنده های اسرائیلی بود. اسرائیل بر اساس تجارب جنگ سال 1973   به سرعت دست به نابودی سامانه های پدافندی  سوریه زد و تنها در یک روز دست کم 10 اتش  بار نابود شد. بدین صورت  اسرائیل اسمان لبنان را پاکسازی کرد  اگرچه یک تا 3 فانتوم ویا  اسکای هاوک  در نهایت توسط اتش  بارهای سام6 سوری از دست رفت

عراق بین سال های 1980 تا 1988 در جنگ ایران و عراق از این  سامانه به خوبی بهره برد که یکی از موفق ترین   سامانه های ارتش عراق بود ، ولی از امار  دقیقی از میزان  شکار های ان اطلاعی در دست نیست ولی باید بیش از 70 تا 90 جنگنده  اف5 و اف4 ایرانی را شکار  کرده باشد

عراق در جنگ سال 1991 از سام6 بر علیه متحدین استفاده کرد ولی هیچ شکاری  رسمی از ان ثبت نشد است  ولی در سال 1995  یک اف16 نیروی هوایی امریکا  بر فراز بوسنی بر اثر اتش موشک سام6  ارتش یوگسلاوی از دست رفت که اخرین شکار ثبت  شده سام 6 بود. در دهه 1970 و 1980 دست کم 13 هواگرد دیگری  در جنگ های کوچک توسط سام 6  شکار شده است

ایران در دهه 1990 دست به دریافت دو اتش بار و 120 موشک سام6 به شکل دست دوم از روسیه زد که به خدمت سپاه پاسداران در امدند

 6734f8db59785e646f5fde2f816c8faa

کنسول رادار هشدار دهنده
کنسول رادار هشدار دهنده

 

کنسول رادار درگیری
کنسول رادار درگیری
سام6 ایران

ترجمه:عبدالحمید تارخ

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن