ایران

ناوهای جنگی و شناورهای مسلح موجود در ایران

ناوهای جنگی و شناورهای مسلح موجود در ایران



ناوهای جنگی و شناورهای مسلح موجود در ایران

به روزرسانی:  اذر سال 1402

در این مقاله نگاهی به ناوهای جنگی و شناورهای مسلح موجود در ایران خواهیم انداخت. شایان به ذکر است تنها شناورهای که قرار است در نقش مسلح به کار برود مورد اشاره قرار گرفته است و نه شناورهای که دارای نقش های دیگر هستند ولی مسلح نیز هستند .در مقاله ای جدا به شناورهای تداروکاتی و پشتیبانی و هواناوهای موجود در ایران نیز خواهیم پرداخت.

نیروی دریایی سپاه پاسدران انقلاب اسلامی

قایق تندرو عاشورا

این شناور در خدمت نیروی دریایی سپاه پاسدران است و در واقع پایه ترین شناور سپاه و اولین شناور مسلح نیروی دریایی سپاه پاسداران  است که شامل یک قایق دو تا سه موتوره  با سرعت حدود 50 تا 70  کیلومتر بر ساعت که  معمولا میتواند یک راکت انداز 9 لول 107  م م و یک مسسل دوشکا را حمل کند. این شناور توان نبرد در شب و اب و هوایی بد را ندارد و برد ان نیز کم است و در واقع یک شناور  گشت ساحلی است . نداشتن استابلیزر  یا تثبیت  کننده به این معنی است که شلیک با راکت 107 م م در حرکت و یا در تلاطم دریا عملا ممکن نباشد زیرا هر راکت با زاویه خاصی شلیک شده و هر یک مسیر را پی میگیرد

ناوهای جنگی و شناورهای مسلح موجود در ایران
عاشورا

IPS-18: این شناور در واقع یک قایق تندرو اژدر افکن ساخت کره شمالی بود که وارد ایران شد  که دارای  وزن حدود   30 تن است و از سه موتور استفاده کرد و دارای سرعتی بیش از 90 کیلومتر بر ساعت است. این شناور با نام تیر در ایران وارد خدمت شد  و شامل دو لوله  اژدر افکن در هر سمت برای پرتاب اژدر 533 م م است و دارای یک رادار جستجو کوتاه برد  برای کشف هدف است. برد درگیر این شناور حدود ده کیلومتر است  . موشک حامل اژدر زیر سطحی سپاه که بر اساس موشک روسی ار پی کا 2 است از این شناور شلیک شده است . گفته شده بین 10 تا 25 فروند از این شناور در نیروی دریایی سپاه است(عدد بر اساس برخی منابع غربی است و قابل اعتماد نیست)

IPS-16: این شناور نسخه بهبود  یافته نسخه قبلی است و دارای  بدنه قلمی تر  و وزن کمتر در حدود یک سوم نمونه قبلی است  . در حالی که تیر  دارد طول   21 متر بود ، شناور IPS-16 که با نام کلاس  پیکاب شناخته می شود دار  طول کمتر حدود  نصف این میزان است. این نسخه دارای دو جایگاه پنهان  جمع شونده برای پرتاب اژدر 324 م م است.نسخه پیکاب به تعداد بیشتری تولید شده و گفته شده بین 30 تا 100 قایق  در خدمت نیروی دریایی سپاه است. (عدد بر اساس برخی منابع غربی است و قابل اعتماد نیست)

پیکاب
ناوهای جنگی و شناورهای مسلح موجود در ایران
IPS-18 نسخه بزرگتر در کنار IPS-16 یا همان پیکاب

کلاس ذولفقار: این کلاس بر اساس کلاس پیکاب ساخته شد تنها به جای اژدر دارای دو لانچر موشک اپتیکی  کوثر  با برد 25 کیلومتر شده است. از  انجایی  که پرتاب اژدر  نیاز به   نزدیک شدن به شناور دشمن و احتمالا هدف قرار دادن ان بود ، پرتاب موشک  راه بهتری بود زیرا در برد بیشتر می شد انها را شلیک کرد. این کلاس 13 تن وزن دارد و دارای  سرعت حدود 100 کیلومتر برساعت است  . موشک کوثر یک موشک ضد کشتی اپتکی است اگرچه استفاده از موشک اپتیکی در اب و هوایی باد دشوار است ولی در عوض نیازی به رادار برای هدفگیری موشک نداشته و از شناورهای کوچک قابل پرتاب است

شناور های جنگی موجود در نیرو های مسلح ایران
تفاوت مدل پیکاب با نسخه ذوالفقار
شناور های جنگی موجود در نیرو های مسلح ایران
کلاس ذوالفقار

کلاس سراج:این کلاس  بر اساس یک قایق  تندرو مسابقه ساخت یک کشور اروپایی  ساخته شده که مجهز به یک راکت 107  م م 11 لول روی بدنه و یک مسلسل  دوشکا در جلو است  . این قایق با سرعت 130 کیلومتر برساعت سریعترین شناور سپاه پاسدران است  و از یک رادار جستج  با برد 25 تا 30 کیلومتر  روی  خود استفاده میکند.

شناور های جنگی موجود در نیرو های مسلح ایران
سراج

سی 14 یا کلاس اذرخش:یکی دیگر از قایق های تندرو  سپاه که با راکت107 م م و دوشکا ویا با توپ23 م م دیده شده  است . این شناور نیز به تعداد زیاد در خدمت سپاه است

شناور  تداروکاتی کلس ناصر

نسل اول شناور به تعداد سه فروند اواخر دهه هشتاد الحاق شدند پس از آن هم سه فروند دیگر از نسل جدید این شناور تدارکاتی تا اواسط دهه نود تحویل شدند.نسل دوم این شناور کشیده تر است و ابعاد بزرگتری دارد..حالا نسل سوم این شناور(تصویر بالا) در سواحل شمالی کشور دیده شده است.شناور جدید در قسمت سینه ناو طراحی متفاوت تری دارد.همچنین این احتمال می رود که نیروی دریایی سپاه به دریای کاسپین نیز ورود کندمشخصات نسل اول این شناور به این شرح است:

این شناور کربوت چند منظوره ۴۰ تُنی با سازه کاملا آلومینیومی به طول ۳۳ متر ، عرض ۸ متر و با حداکثر سرعت ۲۷ گره دریایی ، به سفارش سپاه پاسداران و توسط شرکت کشتی سازی اروندان طراحی و ساخته شده .

توانایی حمل ۸۶ نفر نیرو یا ۳۵ تُن بار رو به کمک ۴ پیشران ۱۱۳۵ اسب بخاری داره و ۱۵۰۰ کیلومتر هم بردشه . ندسا ۶ فروند از این شناور رو در اختیار داره

33 متر طول
7.8 متر عرض
آبخور یک و نیم متر
سرعت 27 گره دریایی
چهار موتوره با قدرت 1135 اسب بخار
برد 850 مایل دریایی

کلاس ناصر

شناور تندرو موشک انداز کلاس تندر: این شناور ساخت چین که در اوائل دهه 1370 شمسی به میزان ده فروند تحویل سپاه شد همکنون با وزن 205 تن سنگین ترین شناور سپاه است. عملا سپاه پاسدران بعد از خرید این شناور دیگر شناور با وزن بیشتر نخرید و به سراغ  قایق های تندرو رفت که نشان دهنده تفکر سپاه  در نبرد دریایی با تعداد بیشتر شناور کوچک است. این شناور  توان حمل  4 موشک ضد کشتی سی 802  هدایت رادار را دارد و تنها شناور سپاه است که موشک هدایت رادار حمل میکند   و باقی موشک های اپتیکی   و یا تصویر بردار حرارتی حمل میکنند. این شناور دارای  توپ سینه 30 م م است و دارای برد 1500 کیلومتر است که دوربردترین شناور سپاه است. برای اشنایی بیشتر با کلاس تندر اینجا را کلیک کنید

شناور های جنگی موجود در نیرو های مسلح ایران
کلاس تندر

هیچ کدام از شناورهای سپاه دارای   توان درگیر هوایی موثر نیستند از این رو تامین پوشش هوایی انها با واحدهای  دیگر است همچنین  برد کم شناورهای سپاه  انها را تنها در خلیج فارس  موثر میکند و اکثر این شناورها جز  کلاس کلاس تندر عملا در هوایی طوفانی  توان عملیات موثر ندارد به دو دلیل . برخی که تنها مجهز به راکت هستند در تلاطم دریا کاری از دستشان بر نمی اید  و از طرفی کلا راکت 107 م م مجهز به کلاهک انفجار شدید ترکش شونده اصری روی زره ناوهای بزرگ جنگی ندارد  و کلاس های دیگر مانند   ذولفقار نیز در طوفان راهی خطر ناک در پی دارند  اگرچه معمولا در خلیج فارس  چنین شرایطی کمتری به وجود می اید. در نهایت نیروی دریایی سپاه یک نیروی دریایی منطقه ای در حد خلیج فارس است که البته بر اساس تقسیم بندی نیز وظیفه ان دفاع از خلیج فارس و جزایر ان است و بدون شک در خلیج فارس قدرت رزمی بسیار بالای دارد زیرا مسافت کوتاه و تعداد زیادی جزیره در ان وجود دارد که پایگاه شناورهای تندرو سپاه بوده و در انجا نیز لانچرهای پرتاب موشک های کروز ضد کشتی وجود دارد(به شرط اینکه دشمنی که قرار است جنگ را اغاز کند از خلیج فارس جنگ را شروع کند که دست ما باز تر است)

شناور دفاع هوایی نواب

یک قایق تندرو در خدمت سپاه پاسدران دارای یک رادار بر روی سقف خود زیر یک پوشش کروی شکل و سیلوی پرتاب عمود برای  حمل احتمالا 4 موشک ضد دفاع هوایی متعلق به سامانه زمین پاییه زوبین است که 25 کیلومتر برد دارد.این شناور برای پوشش هوایی قایق های تندرو سپاه ساخته شده ولی جزئیاتی از ان منتشر نشده است

شناور نواب
شناور نواب

شناور شهید سلیمانی

شناور شهید سلیمانی یک شناور دوبند تندرو  موشک انداز  با طول بدنه37 متر  است که البته تا کنون تناز ان اعلام نشده است و از یک پد بالگرد های البته  بدون آشیانه نگهداری استفاده می کند

نام در جلوی خود دارای یک برجک با یک توپ تک لول 30 م م  احتمال مشابه همان توپی  که بر روی نفر بی ام پی2   نصب است  میباشد  که در دو سمت ان نیز دو توپ20 م م گاتیلینگ سه لول عاصف نصب شده  که دارای سیستم ریموت کنترل است .این توپ بر اساس توپ گاتلینگ سه لول  ۲۰ میلیمتری  ام197 بالگرد کبرا ساخته شده .همچنین در همان بخش در جلو شناور دارای دو لانچر پرتاب چف و فلر است

با در نظر گرفتن محل قرارگیری توپ30 م م نقشی در دفاعی هوایی ندارد و به برای مقابله با اهداف سطحی به کار میرد

همچنین دو توپ20 م م نیز از همان نوع عاصف در عقب شناور قرار داشته و انجا را پوشش میدهند

مربع سیاه توپ30 م م، قرمز: پرتاب کننده چف و فلر و زرد توپ20 م م گاتیلینگ

در بخش ضدکشتی دارای ۶ لانچر پرتاب موشک ضدکشتی دارد که شامل  سه لانچر پرتاب موشکی در هر سمت میباشد  که در هر  سمت دو لانچر برای موشک های  کروز برد بلندی چون نور و نصیر با برد حدود300 کیلومتر  یکی برای موشک های چون نصر  و کوثر.این لانچر ها به شکلی نصب شده که  کمترین بازتاب  رادار را داشته باشد

قرمز: سیلو پرتاب موشک کرروز تهاجمی، سیاه: سیلو موشک پدافندی، و زرد لانچر پرتاب موشکی چون کوثر
قرمز: سیلو پرتاب موشک کرروز تهاجمی، سیاه: سیلو موشک پدافندی، و زرد لانچر پرتاب موشکی چون کوثر

شناور بر روی پشت پل فرمانده دارای تعداد سیلوی پرتاب عمود است که شامل ۶ سیلوی پرتاب موشک های کروز تهاجم زمینی احتمالا تا برد ۲۰۰۰ کیلومتر(مانند ابومهدی و یا هویزه) و ۱۶ سیلوی پرتاب موشک پدافندی که بر اساس گفته‌های فرماندهان سپاه موشکهای پدافندی کوتاه برد زوبین(با برد 30 کیلومتر)  آیا موشکهای با برد ۱۵۰ کیلومتر احتمالا از خانواده صیاد بر روی شناور نصب می شود

شناور  توان  آبی-خاکی محدودی دارد و در بخش عقب خود میتواند با کمک بالابر قایق های گشتی کوچک را درو اب قرار دهد

هنوز اطلاعاتی از وزن، سرعت و برد این شناور مشخص نشده است

نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران

کلاس موج(جماران)

کلاس موج و (یا کلاس جماران) که برای اولین بار در سال 1388 عملیاتی شد یک شناور 1500 تنی است که اگرچه در ایران ناوشکن خوانده  می شود ولی در واقع ناوچه به حساب می اید. این شناور  بزرگترین شناور جنگی ایرانها است و بزرگترین شناور جنگی که تاکنون در ایران ساخته شده است. جماران بر اساس کلاس الوند که یک ناوچه انگلیسی تحویلی در زمان حکومت پیشین ساخته شده  . این شناور  دارای  الکترونیک ایرانی و چینی و  تسلیحات  توسعه یافته در کشور همانند توپ 76 م م فجر، چهار موشک ضد کشتی  نور، توپ 40 م م دفاع هوایی و اژدر است ولی از جمله ضعف های  شدید این شناور نداشتن  دفاع هوایی موثر به غیر از چهار موشک استاندارد، نداشتن سامانه ضد موشک و عدم تهاجم موثر زمینی  است . همچنین یکی دیگر از مشکلات این شناور  نداشتن محل نگهداری بالگرد است(پد فرود بالگرد دارد). با وجود این این شناور اولین تلاش  موفق ایرانها در ساخت یک شناور رزمی است که قابل ستایش  است. ایران یک فروند دیگر از کلاس جماران با نام دماوند در دریایی خزر به اب انداختند که دارای  تفاوتهای چون داشتن  رادار ارایه فازی جدید عصر  (که بعدها روی جماران  نیز نصب شد) و داشتن دو موشک استاندارد  به جای چهار موشک بود.

اما دماوند مدت زمان کمی خدمت می کند به شکل غم انگیزی از دست می رود  !ناو دماوند در 20 دی 1396 در هنگام ورود به محوطه بندر انزلی ، به دلیل نقص فنی ( که اعلام نشد چه بوده ) و طوفانی بودن  دریا به موج شکن بندر انزلی بر خورد کرده و در آنجا گرفتار می شود .موج دریای طوفانی ناو را مدام به موج شکن می کوباند تا در هفته دوم دماوند به 2 تکه تقسیم می شود و سرانجام در 8 بهمن 1396 در همان محل برخورد به زیر آب می رود و به طور کامل از دست می رود ، در حالی که به  پایان سه سالگی خدمت خود نیز نرسیده بوده

یک فروند دیگر بر اساس این کلاس با نام کلاس سهند در خلیج فارس در اذر سال 1397 به اب انداخته شد که دارای ویژگی های مشابه ناوچه جماران است. سهند دست کم به شکلی که رو نمایی شد به شکل کامل خود دیده نمی شود برای نمونه رادار پالس داپلر ناوشکن های ببر و پلنک است که در زمان شاه پهلوی تحویل ایران شد و دیگر در خدمت نیستند  و گفته شد قرار است در اینده بر روی ان رادار ارایه فازی عصر که روی دو ناوچه دیگر نصب است ، نصب شود. همچنین تنها دارای دو موشک دفاع هوایی محراب بود  از یک سامانه کوتاه برد گاتیلینگ با نام کمند استفاده میکند که نسخه بومی سامانه روسی ای کی 630 است که البته تنها عقب و دو طرف ناو را پوشش داده و در نسخه رو نمایی شده فاقد رادار هدایت برای این سامانه نیز بود..گفته شده برخی مشکلات از جمع نصب رادار ارایه فازی عصر در اینده برطرف می شود.در سال 1401 تصاویری از سهند  منتشر شد که نشان میداد به جای موشک های محراب مجهز به سه باکس پرتاب موشک صیاد2 و 3 شده است .صیاد دو سه برد و کاای بسیار بیشتری نصبت به محراب دارند اگرچه همچنان تعداد ان بسیار ناچیز است

ناوچه دنا دیگر عضو  کلاس  موج است  که در سال 1399   تحویل نیروی دریایی شود و دارای شماره بدنه75 شد

ناو دنا  دارای طول ۹۴ متر ، عرض ۱۱ متر و وزن بین ۱۳۰۰ تا ۱۵۰۰ تن است

این ناو بر اساس سری اول ناو های موج ساخته شده و دارای ظاهری شبیه به جماران است.

ناو دنا از یک توپ ۷۶ میلیمتری فجر ۲۷ ، یک توپ ۴۰ میلیمتری بورفوس ، دو توپ ۲۰ میلیمتری، چهار موشک کروز قدیر /قادر ، دو پرتابگر اژدر ۳۲۴ میلیمتری کوسه با مجموعا ۶ اژدر ، دو تیر موشک پدافندی برد متوسط محراب و رادار عصر بهینه شده یک رادار ارایه فازی باند X با برد ۳۰۰ کیلومتر است بهره میبرد.همچنین این ناو مانند مرحوم دماوند ۱ مجهز به رادار کنترل آتش باند X ثامن نیز میباشد که علاوه بر درگیری همزمان با ۵ هدف دریایی میتواند با یک هدف هوایی هم درگیر شده و به رادار عصر کمک‌کند .

این ناو همان ضعف های سری موج که نداشتن پدافند هوایی موثر بوده را به ارث برده و فعلا دارای سیستم دفاع نزدیک کمند هم‌نیست و و تنها از یک توپ ۴۰ میلیمتری بوفورز هدایتی چشمی استفاده می‌کند

ناو دیلمان دیگر نسخه کلاس جماران است که در ابان 1402 به اب انداخته شده . این نسخه دارای بدنه ای شبیه سهند است و دارای رادار چشم عقاب به عنوان یک رادار ارایه  فازی  با 4 انتن برای پوشش 4 سمت ناو است ، دارای هشت موشک ضد کشتی است که برای اولین بار است که در  این کلاس یک ناو مجهز به هشت موشک ضد کشتی می شود و دارای سیستمی دفاع ضد موشک کمند در بخش عقب خود است ولی این نسخه هیچ موشک پدافندی حمل نمی کند

. برای اشنایی با کلاس جماران اینجا را کلیک کنید

جماران
دماوند
ناوچه سهند
سهند.. در تصویر به خوبی سامانه دفاعی کمند در عقب ناو مشخص است

آخرین وضعیت دماوند چند روز پیش از غرق شدن
دنا

ناوچه دیلمان

کلاس الوند:الوند یک ناوچه 1540 تنی است  که چهار فروند انها  پیش از انقلاب تحویل ایران شد که تا زمان ورود به خدمت کلاس جماران پیشرفته ترین شناور جنگی ایرانی ها بود. این شناور در زمان تحویل مجهز به موشک پدافند سی کت و موشک ضد کشتی سی کیلر بود. طی جنگ یک فروند از این ناوچه توسط  امریکا طی درگیر نابود و یکی  دیگر به شدت صدمه دید که در نهایت بعد از چند  سال تعمیر و به خدمت بازگشت  و همکنون سه ناوچه کلاس الوند در خدمت است که با نام های الوند، البرز و سبلان در خدمت است.  طی دهه 1370 و 1380 این ناوچه ارتقائاتی به خود دید  که شامل  نصب چهار موشک  سی 802 و یا نسخه ایرانی ان نور ، حذف  موشک های ناکارامد سی کت بدون هیچ جایگزینی  و نصب سامانه های جنگ الکترونیک نوین بود. این ناوچه همکنون مجهز به توپ سینه  114  م م ، چهار موشک نور، و توپ دفاع هوایی 35 و 20 م م. این ناوچه  نیز از نداشتن سامانه پدافند هوایی چه در برد بلند و چه برد کوتاه رنج می برد و البته بیش از 40 سال نیز سن دارد. برای اشنایی بیشتر با کلاس الوند اینجا را کلیک کنید

ناوهای جنگی و شناورهای مسلح موجود در ایران
الوند در حال عبور از کانال سوئز

کلاس بایندر: این ناوچه موشک انداز   در اصل یک ناوچه سبک 900 تنی اسکورت بوده که بعد از جنگ جهانی دوم ساخته شد ولی به سرعت به شکل دست  دوم در سال 1963 تحویل ایران شد از این رو حدود 60 سال سن دارد  . ایران چهار فروند از این ناوچه را تحویل گرفتن که مجهز به دو توپ 76 م م،  و چند توپ 40 م م و 20 م م بود. این شناورهای در زمان جنگ برای دفاع هوایی از تاسیسات بندری  استفاده شد که دو ناوچه توسط عراق غرق شد ولی دو ناوچه باقی  که در ایران ارتقا یافته و به ناوچه  موشک انداز بدل شدند. طی این ارتقاء  این دو ناوچه مجهز به دو پرتابگر  دو تایی در مجموع چهار موشک نور  شدند و  به یک توپ سینه 76 م م سینه  و رادار هدایت افق بهره بردند  . این شناور نیز عملا هیچ  سامانه دفاع هوایی ندارد و دارای موتور و بدنه باز مانده از یک شناور قدیمی 60 سال پیش است . برای اشنایی بیشتر با کلاس بایندر اینجا را کلیک کنید

شناور های جنگی موجود در نیرو های مسلح ایران
بایندر و نصب توپ 76 م م در جلوی ناو

کلاس کمان: پر تعداد ترین شناور رزمی نیروی دریایی ارتش شناور تندرو موشک انداز کلاس کمان ساخت فرانسه  است که در زمان رژیک گذشته سفارش داده شده است . ایران 15 فروند از این ناو را سفارش  داد که 12 فروند ان تحویل ایران شد  که سه فروند ان بعد از انقلاب تا سال 1361  تحویل ایران شد.این شناور265 تنی مجهز به یک توپ 76 م م سینه، یک توپ40 م م و چهار  موشک ضد کشتی هارپون بود. از انجای که ایران کمتر از 20 تیره موشک هارپون  در زمان رژیم گذشته تحویل گرفت(یعنی قبل از تکمیل سفارش انقلاب شد)، بعد از جنگ ایران موشک سی 802 را به موشک هارپون تعویض کرد. ایران از این شناور در جنگ استفاده کرد و دست کم دو تا سه شناور کلاس اوسا عراقی را غرق کرد ولی دو  فروند از این کلاس  یکی با نام  جوشن و  دیگری پیکان  طی جنگ از بین رفت. کلاس پیکان توسط نیروی دریایی عراق و موشک های پی15 و ناوچه جوشن توسط امریکای ها  در سال اخر جنگ غرق شد. این شناور همکنون در خدمت ارتش است  و همگی انها در ابهای جنوب ایران خدمت میکنند.برای اشنایی بیشتر با کلاس کمان اینجا را کلیک کنید

شناور های جنگی موجود در نیرو های مسلح ایران
ناوچه کلاس کمان

کلاس  سینا: کلاس سینا در واقع همان کلاس کمان است که در ایران ساخته شد. پنج شناور کلاس سینا ساخته شد که  چهار در اب های دریایی خزر  مورد استفاده قرار میگیرند  و یکی  در خلیج فارس  که دارای  ترکیبی تسلیحاتی و الکترونیک مشابه کلاس کمان هستند . چهار فروند با نام های ،سپر،پیکان، جوشن و درفش در شمال  و ناوی با نام زره در جنوب در خدمت هستند.. کلاس  سینا و کمان نیز از نظر  سامانه پدافند هوایی رنج می برند

ناوهای جنگی و شناورهای مسلح موجود در ایران
ناوچه پیکان از کلاس سینا.

کلاس حمزه : شناور کلاس  حمزه اصلا یک شناورجنگی نبود در واقع کشتی تفریحی شاه پهلوی در دریایی خزر بود که با نام شهسوار  در اب های خزر حضور داشت .این شناور بیش از70 سال سن دارد و بعد از انقلاب   زمانی که حکومت  اسلامی تصمیم به حضور  در اب های شمال  بعد از فروپاشی شوروی گرفت به دلیل اینکه روسها اجازه رد کرد  شناور جنگی  از رود  ولگا  و ورود به اب های خزر را به ایران ندادند ، نیروی دریایی تصمیم  به ساخت شناورهای کلاس سینا   و جماران در اب های شمال برای  در اختیار گرفتن شناور جنگی در خزر گرفتند . از انجایی که شهسوار بعد از انقلاب رها شده بود  در اختیار  نیروی دریایی در امد و با شماره بدنه 802 وارد خدمت شد. در دهه 70 شمسی  این شناور تبدیل به یک ناوچه  موشک اندار سبک 580 تنی  شد که شامل اصلاحاتی در درون سازه و ساختمان اصلی  ناو و قرار دادن رادار هدایت افق بر روی دکل  و تعویض موتور  بود. همچنین این شناور مجهز به یک توپ20 م م در سینه، دو پرتاب گر موشک سی 802 در عقب ناو و شش لوله پرتاب  اژدر افکن  در دو لانچر سه تایی شد  .این شناور نیز به غیر از دوشکا و توپ20 م م سامانه دفاع  هوایی ندارد و فاقد توپ سنگین سینه است.کلاس حمزه ، سه فروند کلاس سینا و یک فروند کلاس  جماران(دماوند) دارایی اصلی  نیروی دریایی ارتش در اب های دریایی خزر است

شناور های جنگی موجود در نیرو های مسلح ایران
حمزه
شناور های جنگی موجود در نیرو های مسلح ایران
حمزه و دماوند

کلاس کلات و کنارک: این کلاس  در واقع یکی از شناورهای  تدارکاتی و گشتی کلاس  هندیجان است که مسلح  شده است. هندیجان  یک شناور ساخت هلند است  که در زمان رژیم  گذشته تحویل ایران شده است.هندیجان یک شناور 447 تنی با دو موتور دیزل  با توان مجموع 6100 اسب بخار است که 47 متر طول دارد که توان جابجای 100 سرباز و یا 40 تن بار را دارد و  بیشترین سرعت ان حدود 37 کیلومتر بر ساعت است . از قرار 12 فروند از این ناو تحویل نیروی دریایی ایران  شده است . چهار تا از این ناو با شماره بدنه  1407 و 1409 ،1402 ، 1403 (با نام های کلات و هندیجان ، سیریک ، کنارک  )   در ایران به چهار  موشک سی 802 و رادار هدایت افق  و یک توپ20 م م دفاع هوای اورلیکن  دارد. بر اساس تصاویر  دست کم تنها همین یک فروند مسلح شده و باقی به نقش شناسایی  و لجستیک  اختصاص داده شده است.

ناو کنارک در 21 اردیبهشت سال1399 بر اثر شلیک اشتباه ناوچه جماران طی  یک تمرین مورد هدف یک موشک کروز قدیر قرار گرفت و عملا نابود شد

کلاس کلات

کلاس پروین: ایران در اواخر دهه 1960 دست به دریافت سه شناور  148 تنی(در وضعیت سنگین) کلاس  پی جی ام 71  از امریکا زد. این شناور  کشتی  دارای یک توپ 40 م م و دو توپ20 و یک مسلسل 12.7 م م بود. این سه  ناو با شماره بدنه 211 ، 212 و 213 در خدمت نیروی دریایی  هستند ولی از قرار ناو211 با نام پروین  طی جنگ غرق شده  و یا اسیب دیده و دیگر فعال نیست ولی دو ناو دیگر ارتقا یافته و با برداشنتن توپ40 م م  مجهز به دو پرتابگر  موشک شد  کشتی نصر با برد 35 کیلومتر شده اند .کلاس پروین  دارای دو موتور دیزل با تون 2040 اسب بخار و بیشترین سرعت  ان 41 کیلومتر بر ساعت است و در رده شناو کشتی قرار میگیرد

شناور های جنگی موجود در نیرو های مسلح ایران

کلاس کاویان: این شناور در دهه 1950  به خدمت ایران در امد و دست کم بیش از 60 سال سن دارد. این شناور  یک  شناور 107 تنی گشتی امریکایی  است که چهار فروند ان  توسط ایران دریافت شد   که دو فروند انها در از قرار طی جنگ  اسیب دیده و یا غرق شدند ولی همچنان دو فروند با شماره  بدنه 202 و 204 در خدمت هستند. این شناور دارای یک توپ40 م م و تجهیزات ضد زیر دریایی از جمله بمب های عمقی بود ولی در دهه 1370 شمسی در ایران  این شناور ارتقاء یافت و مجهز به دو لانچر پرتاب موشک  نصر شده است و در جلو نیز دارای  یک توپ23 م م می باشد. این شناور نیز در اب های جنوب خدمت میکند و طی ارتقا مجهز به یک  یک رادار افق شده است

کلاس کاویان

 شناور رزمی شهید رودکی:  یک پلاتفرم تغیر یافته تجاری   یا به عبارت دیگه به یک LTS.کشتی های ترابری منطقه ای جهت جا به جا کردن بار میان شهر های بندری و جزایر به شکل خودرو و بار به این معنی که بار را با کشنده (کامیون) حمل میکنن که سرعت بارگیری و تخلیه را افزایش میده .برای این کار شناور یک رمپ ایستا اسکله داره که در شهید رودکی به وضوح در عقب شناور قابل تشخیص .ایران تعدادی نا مشخص LTS داره و تولید کننده LC یا لندینگ کرافت غیر نظامی به شمار میره در نتیجه در اختیار گرفتن این شناور کار چندان سختی نبوده .اما این مسئله اهمیت زیادی داره ، از این شناور با نام کشتی جنگی اقیانوس پیما ! نام بردن اما …
شهید رودکی یک شناور عملیات ویژه و آبی خاکی .در سال 1397  سپاه پاسداران یک عملیات آبی خاکی منظم را اجرا کرد به شکلی که منظم ترین تمرین عملیات آبی خاکی ایران بعد از انقلاب بود .در این تمرین یک بخش به سزای گم بود ، برای پشتیبانی از نیرو ها برای پیاده کردن نفربر BMP-2 به علت عدم داشتن یک شناور عملیات آبی خاکی مستقیما از لندینگ کرافت های غیر نظامی استفاده کرده بودن.در رزم واقعی امکان استفاده کردن از لندینگ های معمولی برای عملیات آبی خاکی نیست از جهت سپاه برنامه ای برای شناور عملیات آبی خاکی در پیش گرفته که حاصل آن شهید رودکی.در فاز اول در سمت راست شناور یک ورودی سر پوشیده وجود داره که رمپ دست رسی به هنگر بی (محل اصلی قرار گیری ادوات عملیات آبی خاکی و رمپ خروجی) ، اگر به قایق ها هم نگاه کنید که به عنوان سکو های پیاده کردن نیرو و گشتی بروی کشنده های چرخ دار سوار شدند به این شکل که تا رمپ کشیده و به آب انداخته میشود و از همان جا بازیابی میشن پس بیاد بیرون این محل محل پذیرایی بالگرد نیست ، علیرغم وجود یک بل 214 با استتار دریایی ، این بالگرد در ظاهر از نمایی که عکس های مختلف منتشر شده فاقد اپتیک و رادار و به مانند بقیه شناور های ایران صرفا یک سوخت گیری و پرواز روزانه و شاید شبانه برای پیاده کردن نیرو انجام بده.اما موضع مهم تر از بالگرد روی عرشه پهپاد ها و کوادکپتر هاست به این معنی که شناور کنسول های هدایت پهپاد در اختیار داره ، پهپاد درصورت تسلیح به بمب و موشک سدید یک پشتیبانی نزدیک قابل قبول نسبی برای عملیات آبی خاکی به شماره میره .از این نظر که سپاه پاسداران شناور های سنگین برای اسکورت موثر شهید رودکی نداره (خود شهید رودکی در حال حاضر سنگین ترین شناور رزمی سپاه پاسداران) این شناور به موشک ضد کشتی قدیر مسلح شده ، چهار لانچر دوتایی نصب این گونه لانچر یک ماهیت دیگر رو نشان میده از این جهت که لانچر به شکل 2*4 نصب نشده ، ظاهرا کل سیستم لانچر ضد کشتی خانواده نور اینطور طراحی شده و بخاطر ضعف ساختار پایدار کننده بروی عرشه توان تحمل وزن دوبرابر را نداره یعنی این لانچر بدون تغیر قابل افزایش به 16 تا نیست.مورد بعدی قرار گیری یک لانچر سامانه پدافندی سوم خرداد قرار گیری لانچر متحرک با رادار به هر دو منظور ترابری و یا تامین پدافند شناور ممکن و در این مورد به عنوان تامین کننده شبکه پدافندی شناور شهید رودکی قرار گرفته با این وجود عدم وجود رادار سرچ و هدایت اصلی بروی خود شناور زوایای پشتی شهید رودکی به شکل کامل کور (توسط استراکچر) رودکی با این تسلیحات تبدیل به مسلح شده ترین شناور رزمی تاریخ ایران میشه ! هر چند نبود سامانه دفاع نزدیک یک مورد منفی.به شکل کلی شهید رودکی پاسخی خلاقانه سپاه پاسداران به یک کشتی عملیات آبی خاکی ، هرچند نقایصی دارد که با توجه به پلاتفرم غیر نظامی ایرادی بر طرح نیست و ایراد از پلاتفرم و مسئله اصلاح پلاتفرم و ساخت از اول پلاتفرم را در آینده مطرح میکنه اگر اراده ای باشد با توجه به تمرینات اخیر عرب نشین ها با ایالات متحده برای عملیات آبی خاکی که تهدیدی برای مالکیت جزایر ایران اند ، رودکی را میتوان پاسخی به آنها نیز در نظر گرفت

شهید رودکی

زیر دریایی ها

در ایران تنها نیروی دریایی ارتش فعلا به شکل عملیاتی دارای زیر دریایی است  که این نیرو نیزهمکنون تنها دو زیر دریایی به شکل دو کلاس زیر دریایی به شکل عملیاتی  دارد

کلاس کیلو: اولین زیر دریایی که ایرانها به شکل عملیاتی به خود دیدند کلاس کیلو بود که در ایران با نام کلاس طارق شناخته می شود . کلاس کیلو  یک زیر دریایی دیزل الکترونیک  ساخت شوروی محصول  دهه 1970  است که در زمان خود یکی از بهترین زیر دریایی های  دیزل جهان بود و همکنون نیز توانایی بالایی دارد . کلاس کیلو یک زیر دریایی 3950 تنی در  وزن سنگین است  که دارای 52  خدمه است و توان عملیات به مدت 45 روز را دارد. این زیردریایی مانند همه نسخه های کیلو به شکل استاندارد دارای شش لوله اژدر افکن 533 م م است   که میتواند تا 18 ازدر را حمل کند. نسخه ای   در ایران احتمالا  به اژدر تایپ 53 مجهز است که دارای کلاهک  307 کیلوگرمی  و برد 22 کیلومتر در بیشترین برد خود است اگرچه احتمالا اژدر بومی والفجر نیز از ان شلیک  می شود. اگرچه کیلو توان شلیک موشک از تیوپ  اژدر خود را از زیر اب دارد ولی ایران موشک مانند کلوب را در اختیار ندارد.البته از قرار ایران موشک سی802 را از زیر دریایی شلیک کرده است سه زیر دریایی توسط ایران خریداری  شد که از قرار یکی  از انها به عنوان لوازم یدکی استفاده می شود دو زیر دریایی دیگر عملیاتی هستند.ایران به دلیل ندادن دفترچه های تعمیر و نگهداری این زیر دریایی از طرف روسها برای مدتها با مشکلا تعمیر و نگهداری با این زیر دریایی دست به گریبان بود تا اینکه سرانجام این کار توسط متخصصین داخلی انجام شد.  کیلو برای عملیات در عمق کم خلیج فارس مناسب نیست  ولی بدون شک برای عملیات  در دریایی عمان و یا اقیانوس هند گزینه خوبی است. برای اشنایی بیشتر با زیر دریایی کلاس کیلو اینجا را کلیک کنید

کلاس غدیر : زیر دریایی کلاس  غدیر  که در ایران21 فروند ان ساخته شده یک زیر دریایی کوچک ساخت کره شمالی با وزن 120 تن است که در ایران  تولید و ارتقائاتی به ان داده شد . این زیر دریایی کوچک است و برای عملیات در خلیج فارس و کرانه  مکران مناسب است زیرا برد ان بسیار محدود است و تنها دارای  دو  لوله اژدر افکن  و دو اژدر است و فاقد اتاق  اژدر است ولی بدون شک در مناطق کم عمق خلیج فارس  سلاحی بسیار موثر است .البته ایران این زیر دریایی را با توجه به  نیاز عملیات در خلیج فارس و دریایی عمان ساخته است و عملیات دوربرد الا با کمک شناور پشتیبانی و لجستیکی که در این صورت زیر دریایی به تمام  قابلیت خود دست نمی یابد. برای اشنایی با کلاس غدیر اینجا را کلیک کنید

غدیر

ایران طی  دو دهه گذشته به غیر از غدیر  که اولین  زیر دریایی تولیدی در ایران است ، دست به توسعه چند زیر دریایی دیگر نیز زده است که از جمله میتوان به  فاتح با وزن 527 تن اشاره  کرد که از قرار یک  فروند ان ساخته شده ولی هنوز وارد خدمت نشده و در دست ازمایش است(در همین سال 1397 اعلام شد وارد خدمت شده است). زیر دریایی  527 تنی فاتح به عنوان یک زیردریایی نیمه سنگین تلقی شده و تناژ آن در زیرسطح 593 تن است. این زیردریایی از نظر مشخصات عملیاتی بسیار برتر از غدیر بوده و توانایی حرکت در عمق 200 متر را به صورت عادی داشته و بیشینه عمق قابل دستیابی برای آن نیز 250 متر است. فاتح توان دریانوردی به مدت 35 روز را دارد که از این نظر نیز بهبود چشمگیری نسب به زیردریایی غدیر مشاهده می شود. سرعت سطحی فاتح 11 نات(20.35 کیلومتر بر ساعت) و در حالت غوطه ور 14 نات(25.9 کیلومتر بر ساعت) است. این زیردریایی توانایی حمل موشک های زیرسطحی، موشک های دوش پرتاب سطح به هوا و همچنین امکان حمل نیروهای تکاور و رساندن آنها به نقاط مورد نظر را نیز دارد. فاتح دارای 4 مقر پرتاب اژدرهای کالیبر 533 میلیمتری بوده و توانایی حمل 8 مین دریایی را نیز دارد و همچنین دارای دو اژدر درون اژدر خانه خود است.زیرسطحی فاتح با برخورداری از سونار مختلف شامل انواع فعال(اکتیو) و غیرفعال(پسیو) امکان پوشش  محیط اطراف خود را داشته و می تواند عمق، سرعت و صوت را تشخیص داده و حتی علیه نیروهای غواص دشمن نیز به طور مؤثری عمل کند و بر روی برجک خود دارای سامانه اپتیکی به عنوان پیرسکوپ، رادار جستجوی سطحی، هشدار دهنده رادار و سیستم ناوبری است . تا کنون یک فروند از این زیر دریایی ساخته شده که همکنون در حال ازمایش است.در روز رو نمایی از فاتح اعلام شد این زیر دریایی توان شلیک موشک مروز نصر را دارد.نصر یک موشک کروز ضد کشتی با برد 35 کیلومتر و سیستم هدایت تصویر ساز حرارتی و یک نسخه دارای رادار میلی موجی است.

برای مطالعه مقاله ای در مورد زیر دریایی فاتح اینجا را کلیک کنید

تصویری تصویر از پریسکوپ، رادار، هشدار دهنده روی برجک زیر دریایی
در تصویر به خوبی 4 لوله اژدرافکن533 م م قابل دیدن است

فاتح
فاتح

دیگر زیر دریایی توسعه یافته  در ایران کلاس نهنگ است. نهنگ بعد از غدیر  در ایران توسعه یافت  و دارای 400 تن وزن است. تنها یک فروند از ان ساخته شد و هرگز خبر ورود به خدمت ان داده نشد . ده سال پیش اولین بار این زیر دریایی رو نمایی شد ولی تاکنون عملیات نشده است و احتمالا هرگز وارد خدمت نخواهد شد و احتمالا این برنامه یک ازمایشگاه برای تکمیل برنامه فاتح بود  است

همنطور که مشخص  است در بحث شناورهای نیروی دریایی از جمله نیروی دریایی ارتش ما با دو بحث مواجه هستیم . یکی فرسودگی این ناوگان به شکلی که عملا بعد از حدود 40 سال از انقلاب گذشته  این نیرو تنها سه کلاس سینا  و دو کلاس جماران را  تحویل گرفته و حتی در نیروی دریای ما  شناورهای با عمر  50 تا 70 سال و بیشتر نیز حضور دارند،بحث بعدی ضعف شدید نیروی دریایی در بحث دفاع هوایی است. به غیر از شناور کلاس  جماران که انهم یکی به تعداد  چهار تا دو موشک استاندارد  دیگر شناورهای ارتش هیچ موشک پدافندی نداشته  و تنها به توپ های کوتاه برد 20 تا 40 م م برای دفاع  هوایی وابسته هستند  که  هدایت راداری  نیز نیستند

در مورد اول نیروی دریا تلاش فراوانی برای توسعه طرح های در داخل کرده  است که نمونه ان ساخت کلاس سینا و کلاس جماران بوده است . هر دو اقدام ،  اقدامات  بزرگی بوده اند  ولی مشکلات  مانند دفاع هوایی کم، سرعت پایین تحویل به شکلی که سومین فروند کلاس  جماران یا همان  سهند هفت سال است در دست تکمیل است و چهار  کلاس  سینا معلوم نیست چه سرنوشتی  دارند از مشکلاتی است  که بر میگردد به بودجه. البته ایران در حال ساخت ناو بزرگ کلاس  خلیج فارس  است که ان نیز فعلا وضعیت نامعلومی دارد

در بحث  دفاع هوایی هم ایران تلاش  در خرید موشک از افریقای  جنوبی و همچنین  توسعه نسخه از یک سامانه  دفاع ضد موشک  احتمالا بر اساس ای کی 630 روسی کرده است ولی تا کنون نه افریقا جنوبی ما موشک داده و نه سامانه ضد موشک گاتیلینگ  رو نمایی شده است . در نهایت در شناورهای داخلی به دلیل محدویدت  جا معمولا از سامانه های موجود پدافندی  نیز نمی تواند به خوبی استفاده کرد زیرا فضا کم است

مورد بعد تعداد کم شناورهای موثر است. نیروی  دربایی در جنوب تنها چهار ناوچه دارد و بقی یا شناور تندرو  موشک انداز  هستند و یا شناور های  تداروکانی و کشتی که مسلح شده اند از این رو نیروی دریایی ما در اب های ازاد توان عملیات ان بسیار محدود  است   و در  حد درگیر با دزدان دریایی و یا سفرهای نمایشی  به اقیانوس اطلس و   هند است تا توان عملیات گسترده. برای این کار نیاز به ناوچه سنگین و ناوشکن به تعداد کافی است که فعلا در دسترس نیست

نیروی دریایی طی چند سال گذشته  تعدادی  شناور قدیمی  با سن  بالا را مسلح کرده ولی این شناورها بیشتر مانند شناور های  گشت ساحلی  هستند تا شناورهای جنگی موثر

در حال حاظر به نظر می اید ایران به دنبال خرید شناور خارجی نیست  و هرگز در این مورد خبری شنیده نشده.تلاشها ساخت در داخل است که انهم به دلیل  نبودن بودجه سال ها برای ساخت هر فروند زمان می برد. مشخصا وضعیت نیروی دریایی  از نظر سن سال تجهیزات  چندان  با نیروی هوایی فرق ندارد اگرچه در این نیرو  اقدامات بسیار بهتری برای ارتقا تجهزات  قدمی انجام داده  است و دست کم شاهد چند پروژه   اجرا شده و عملیاتی شده هستیم از جمله در بخش حضور  در خزر که عملا ما هیچ شناوری انجا نداشتیم ولی امروزه میتوان گفت بعد از روسیه قدرتمند ترین نیروی دریایی خزر را داریم

در نهایت اگرچه گفته میشود نیروی دریایی ارتش نیروی دریایی راهبردی است ولی بدون شک با چهار ناوچه در جنوبی و تعداد شناور گشتی و موشک انداز ، نیروی دریایی راهبردی به دست نمی اید . نیروی دریایی سپاه  و ارتش بدون شک در خلیج فارس  و  سواحل مکران  بی رقیب هستند (دست کم کم رقیب است)مسئله سر این است که اگر دشمن قدرتمندی درگیری را از  جنوبی دریایی عمان(شمال اقیانوس  هند ) و یا اقیانوس هند اغاز کند چه؟(لطفا نگوید از فاصله چند هزار کیلومتر موشک بالستیک شلیک میکنیم زیرا موشک بالستیک برای زدن اهداف دریایی در چنین بردی  نیست و مسئله مهم توان کشف هدف در برد بالا برای داشتن مختصاد دشمن  که این مسئله در زمان جنگ بسیار دشوار است انهم اگر برتری هوایی نداشته باشیم ان لانچر موشک نیز در خطر حمله هوایی است) از این رو نیاز به شناورهای بزرگ و پیشرفته است(البته همان نیز پدافند درست درمان میخواهد زیرا در برد زیاد پوشش هوایی نداریم)) . همکنون نیروی دریایی طرح های دارد ولی با این سرعت شاید این نیرو ده سالی دو تا سه شناور نیز دریافت نکند . خرید از خارج نیز فعلا در دستور کار نیست ولی میتوان این مسئله را بیان کرد برخلاف اینکه در فضای مجازی کاربران ایرانی دائم دنبال ناوشکن وناوچه سنگین هستند  ولی فعلا ما برای جایگزینی تعداد زیادی شناور قدیمی با در نظر گرفتن بودجه محدود نیاز به خرید تعداد شناور در رده ناوچ های سبک چون کلاس بویان و یا استراگاشی (هر دو ساخت روسیه) داریم و بعد از اینکه شناورای کشتی و کوچک فعلی را جایگزین کریدم بعد به دنبال شناور بزرگتر مانند ناوچه سنگین برویم .. نمی توان بدون داشتن شناورهای  چون کلاس سینا و یا بویان به یکباره به سراغ شناور سنگین 3000 تن به بالا رفت  زیرا بخشی از ماموریت نیروی دریایی گشت زنی در ابهای دریایی عمان و خلیج فارس است که نیاز به شناوری چون کلاس سینا و کمان دارد و بعد از ان برای دسترسی به ابهای دور نیاز به شناور بزرگ با قابلیت رزمی بالا دارد.در خرید و یا تجهیز شناور های تولید داخل باید حتما بحث دفاع هوایی  مد نظر باشید از جمله با در نظر گرفتن سطح نیرو های هوایی منطقه و یا دشمنان فرامنطقه ای و همچنین  بحث ضد زیر دریایی نیز مهم است   زیرا همکنون تنها سه ناوچه کلاس الوند و  تنها ناو کلاس جماران در جنوبی توان موثر ضد زیر دریایی دارند حالا بماند که الوند نیز بسیار قدیمی است (این بخش مربوط به نیروی دریایی ارتش بود)

در زمینه نیروی دریایی سپاه نیز باید گفت این نیرو راهکار متفاوتی دارد، فعلا یک نیروی دریایی ساحلی برای عملیات در خلیج فارس است که در انجا  قدرت بالای دارد  و بدون شک با ساخت یک شناور مانند شناور کلاس  شهید ناظری یک نیروی راهبردی نمی شود زیرا نیاز به شناور سنگین رزمی است که اصلا در اختیار ندارد و در اختیار گرفتن ان نیز زمانبر است

شایان به ذکر است این مقاله در مورد شناورهای جنگی موجود در ایران بود و در مورد طرح های جایگزین شامل موشک های ساحل پرتاب در برد های مختلف نیست

برای عضویت در اینستاگرام جنگاوران اینجا را کلیک کنید

مقالات مشابه

اشنایی با ناو ابی خاکی و تداروکاتی خارک

ناوهای جنگی و شناورهای موجود در نیرو های مسلح ایران 

بالگردهای موجود در نیروهای مسلح ایران

هواپیماهای جنگی موجود در ایران

سامانه های پدافندی موجود در ایران

سلاح های تهاجمی ایران(سلاح انفرادی)

تانک های موجود در خدمت نیرو های مسلح ایران

هواپیماهای ترابری و اموزشی موجود در ایران 

توپها و راکتهای توپخانه ای موجود در ایران 

موشک های بالستیک موجود در ایران 

موشک های هوا به هوای موجود در ایران 

تسلیحات هواپرتاب موجود در ایران

خرید های نظامی ایران در زمان جنگ با عراق

زنده باد ایران

عبدالحمید تارخ

سئوالات و نظرات خود را می توانید  با مدیریت سایت با ایمیل hamidtarokh147@gmile.COM  در میان بگذارید

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن