هواپیمای جاسوس الکترونیکی RC-135

هواپیمای جاسوس الکترونیکی RC-135

به صورت معمول وقتی نام ماموریت شناسایی پیش می اید  اکثرا افراد به تصویر  بردار با دوربین می اندیشند  ولی شکل متفاوتی از شناسایی هوایی وجود دارد که اهمیت بسیار دارد و ان نیز جاسوسی  الکترونیک است .جاوسی الکترونیک میتواند شامل موارد بسیار شود ولی موارد مهم ان جمع اوری علائم الکترونیکی  رادار دشمن برای تجزیه و تحلیل فرکانس رادار،  نقشه برداری راداری، شنود مکالمات دشمن و حتی ایجاد اخلال روی مکالمات دشمن  است. امریکا در این زمینه پیش قدم بودند و از دهه 1950 با تغییر برخی از انواع  بمب افکنهای  ب50 نخستین هواپیماهای جاسوس الکترونیک را توسعه دادند .

در سال 1962 ارتش امریکا خواهان یک هواپیمای جدید برای این نقش برای جایگزین  ار بی 50 شد. بوئینگ  در همان زمان   تصمیم گرفت تا از پلتفرم بوئینگ 707 استفاده کند که در نقش های دیگری چون سوخت رسان، اواکس و چند طرح دیگر نیز به کار رفت .  بوئینگ در مرحله اول  دست به تغییر چهار هواپیمای نو ساز گرفت که در واقع قرار بود نسخه سوخت رسان یا همان KC-135A بشوند ولی تجهیزات سوخت رسانی از روی هواپیما برداشته شده و تبدیل به یک هواپیمای جاسوس الکترونیک شد.

ار سی  135 مدل های مختلفی دارد که به ان خواهیم پرداخت

RC-135A: این نسخه از تبدیل  بدنه چهار فروند کی سی 135 به دست امد. این نمونه دارای یک رادار AN/ASQ-92 نقشه بردار از  سطح زمین بود که  از مواضع  زیر خود دست به نقشه برداری میزد  و از یک سامانه AN / USQ-28 برای تجزیه و تحلیل نقشه های رادار استفاده می کرد . این رادار توان نقشه برداری از  10400 متر مربع از زمین را داشت . این نسخه  در سال 1965 عملیاتی شد و  در ان زمان 24 میلیون دلار صرف تجهیز این هواپیما شد

RC-135B: این نسخه برای جایگزینی   هواپیمای ار بی 47 اچ ساخته شده بود  و وظیفه ان  شنود مکالمات دشمن و جمع  اوری علائم  رادار دشمن بود.  این نمونه به دلیل رشد سریع پدافند هوایی شوروی ساخته شد. این نسخه  با تبدیل ده فروند سی -135 نسخه ترابری  بوئینگ 707 برای نیروی هوایی امریکا به دست امد. ار سی 135 بی  به جای  موتور قدیمی  جی 57  دارای  موتور توربوفن  جدید  تی اف33  که قدرت بیشتری داشت

RC-135C: این نسخه  نمونه کاملتر ار سی 135 بی بود . ارسی135 سی  دارای تجهیزات  جمع اوری   علائم رادار دشمن از جمله سامانه  AN/ASD-1 بود که برای  این هواپیما طراحی شده بود و از 500 کیلومتری  توان کشف  امواج راداری و تجزیه و تحلیل ان را داشت. همچنین این نسخه در دو طرف بدنه دارای انتن برامدگی برای تصویر برداری رادار از زمین SLAR است. این دو رادار که به دو طرف مینگریدند  این اجازه را به ار سی 135 سی میدهد بدون ورود به حریم هوایی دشمن تنها با  رد شدن از کنار هدف در فاصله  بیش از 200 کیلومتری ان از منطقه دست به تصویر برداری راداری بزند. این نسخه  در اولین ماموریت خود در سال 1967 از انگلستان برخاست  و با عبور از  یونان ، ترکیه،  ایران،   افغانستان ، هند، جنوب چین به ژاپن رفت و طی یک ماموریت سی ساعته  با دو بار سوختگیری هوایی اطلاعات فوق العاده ای را جمع اوری کرد. ده فروند از این مدل ساخته شد

RC-135D: نسخه ای   دیگر که قبل از دو مدل قبلی توسعه یافت  و قرار بود با نام RC-135AII شناخته  شود. این نسخه دارای دماغه  کشیده که محل یک رادار برای تصویر بردار از منطقه جلو و دو انتن برای تصویر بردار در دو طرف  بود.این نسخه  در جنوب شرق اسیا برای  تصویر برداری  از مواضع ارتش چین مستقر شد و در سال 1970 موتور  قدیمی  جی 57 با موتور تی اف33 جایگزین شد

RC-135E:  نسخه بسیار گرا و خاص که در سال 1967 عملیاتی شد . این نسخه  مجهز به یک رادار ارایه   فازی  17 تنی بود که قابل چرخش به دو طرف را داشت. این رادار توان کشف یک هدف به اندازه یک توپ بسکتبال  را در 480 کیلومتری  در اسمان را داشت . این رادار توان کشف اهداف زمینی و هوایی  را داشت  ولی یکی از وظایف  ان کشف موشک های بالستیک  شوروی بلافاصله  بعد از شلیک بود. برد کشف موشک بالستیک  برای این رادار بیش از 800 تا 1000 کیلومتری بود و قیمت خود رادار 35 میلیون دلار بود. RC-135E  برای تامین برق رادار دارای  یک ژنراتور بادی 350 کیلواتی  در زیر بال است

RC-135M:  یک نسخه موقت که  برای  کشف جایگاه  سایت های موشک پدافندی و تعیین محل ارسال امواج رادار  توسعه یافت  . این نمونه همچنین  توان شنود  مکالمات دشمن را داشت  و در کانادا و ژاپن مستقر شد . شش فروند از این نسخه توسعه یافت  که دارای  یک دماغه بزرگ برای قرار دادن یک رادار جلونگر بود

RC-135S: این نسخه  برای رهگیری  موشک های بالستیک  شوروی  در مرحله اخر ساخته شده بود و عموما  در پایگاه نظامی امریکا در السکا مستقر بود. این هواپیمای طی برنامه ستاره درخشان ساخته شد و هدف از ان رهگیری کلاهک های اتمی موشک های  شوروی در مرحله اخر زمانی که انها وارد جو می شدند بود. این هواپیما به شکل اماده باش همیشگی بود به شکلی بلافاصله بعد از هشدار در مورد شلیک موشک بالستیک شوروی به هوا برخاسته  و توسط دو انتن در دو طرف و یک انتن در جلو  حرکت کلاهک در مرحله اخر را کشف و محل برخورد ان را مشخص کرد و اخطار لازم داده شود. همچنین این نمونه دوربین های اپتیکی  حرارتی لازم برای کشف حرارتی و مشاهده موشک را از برد چند صد کیلومتری داشت . این هواپیما در جریان جنگ خلیج فارس به خوبی برای  کشف موشک های بالستیک  اسکاد و الحسین ارتش صدام به کار رفت و هشدار های خوبی را به اتش بار های پاترویت 2 ارتش امریکا مستقر در اسرائیل و عربستان داد. همینک  سه فروند از این هواپیما در خدمت است

RC-135T: نسخه اموزشی  که برای اموزش خدمه  استفاده می شود ولی توان رزمی به دلیل نداشتن سامانها های الکترونیکی نداشت. یکی فروند از این نسخه  ساخته شد که در سال 1985 سقوط کرد

RC-135U:  این نسخه  در دهه 1970 تکمیل شد و هدف از ان  دریافت و تجزیه و تحلیل داده های راداری دشمن  در همان اسمان بود. این مسئله برای انجام عملیات  در لحظه بسیار مهم بود. این نمونه در زیر دماغه  دارای یک رادار ارایه  جلونگر است و دارای چندین انتن برای جمع اوری علائم  راداری  دشمن و سامانه پروازش گر اطلاعات ان در همان زمان میتواند اطلاعات را پردازش و به  پست  فرمانده ای  E-8 ویا دیگر واحدهای درگیر در جنگ مخابره کند. این نسخه  همکنون در خدمت است

RC-135V AND W : این دو  مدل چندان با هم فرقی ندارد و ملقب به Rivet Joint  هستند  و هشت فروند ار سی 135وی  ساخته شد و ار سی 135 بی به ار سی 135 دبلیو تغییر یافتند. این  دو نیز وظیفه تصویر بردار رادار و جمع اوری علائم رادار دشمن را داشتند  و در تمامی طول جنگ سرد برای کنترل  محل قرار گیری سامانه های پدافندی  و رادار های شوروی  در نزدیکی مرز های شوروی پرواز میکردند ولی امروزه در خاورمیانه و جنوب شرقی اسیا مستقر هستند

RC-135X : این نسخه  به چشم کبرا نیز مشهور است . ار سی 135 ایکس  برای دنبال کردن حرکت موشک های بالستیک  شوروی حتی در خارج از جو بود و به چندین  تلسکوپ مادون قرمز مجهز بود که خط سیر حرکت  موشک های شوروی را میتوانست  دنبال کند. این نسخه در اواخر دهه 1980 عملیاتی شد . در سال 1995 اکثرا انها به نمونه RC-135S ارتقا یافتند زیرا با امدن رادارها دوربرد دنبال کردن کلاهک های موشک های بالستیک  دیگر کار راحتی بود

ار سی  135 پرنده فوق العاده موثری  بود در تمام طول جنگ سرد هر حرکت پدافند هوایی شوروی را  مشخص میکرد. امواج راداری را جمع اوری میکرد و محل دقیق و فاصله انها را مشخص میکرد و با تصویر برداری  رادار جایگاه سایت ها  و شکل  استحکامات  را مشخص میکرد . در جریان جنگ ویتنام از سال 1968 به بعد تاثیر بسیار چشمگیری  داشت به شکلی که جای تمامی سیستم های پدافندی هوایی ویتنام شمالی را مشخص میکرد . در جریان  جنگ خلیج فارس طی چند ماه پرواز  قبل از جنگ محل تمامی سایت های پدافند عراق را مشخص کرد  و با اغاز جنگ شلیک موشک های بالستیک  را بلافاصله هشدار میداد  و متحدین توانستند  نیمی از موشک های بالستیک  شلیک شده را با پاترویت 2 هدف قرار دهد و ده ها پرتابگر را قبل از پرتاب  موشک کشف و نابود کنند

 همکنون  22 فروند از این پرنده در خدمت نیروی هوایی امریکا است  که شامل  3 فروند نسخه S ، 2 فروند نسخه U و 17 فروند نسخه V وw در خدمت است و البته انگلستان نیز  دو فروند ار سی 135 دبلیو را در خدمت دارد

تمامی نسخه های  در خدمت از نظر پردازنده  و نمایشگرهای درون کابین و رایانه  های اصلی ارتقا یافتنه اند و از سال 1975 تاکنون ناوگان موجود بیش از 14 بار مورد ارتقا سخت افزاری و نرم افزاری برای مقابله با اخرین تهدیدات  شده اند. همچنین موتور تمامی نسخه های موجود با موتور  توربوفن سی ام اف  تعویض شده که برد پرواز را به 30% افزایش داده است. احتمالا در اینده نسخه ای از بوئینگ 767 جایگزین این پرنده خواهد شد

مشخصات

طول:41.53 متر

بلندی:12.70 متر

وزن خالی:79545 کیلوگرم

بیشترین وزن برخاستن:148000 کیلوگرم

موتور: چهار موتور توربوفن  CFM International F-108-CF-201  با قدرت هر کدام 22000 پاوند

بیشترین برد 6500 کیلومتر

بیشترین سرعت:900 کیلومتر

ترجمه: عبدالحمید تارخ

منابع

http://fas.org/irp/program/collect/rivet_joint.htm

http://www.airforce-technology.com/projects/boeing-rc135

https://theaviationist.com/tag/boeing-rc-135/

http://www.military-today.com/aircraft/rc_135.htm