تانک

تانک چیفتن

تانک چیفتن

تانک چیفتن

انگلستان طی جنگ جهانی دوم متوجه شد که تانک های انها حفاظت کافی را ندارد و همچنین قدرت اتش انها نیز کمتر از تانک های المانی بود. در نهایت بعد از جنگ همچنان وضعیت انگلیسیها  همان شکل باقی ماند شوروی تانک سنگین استالین 3  را در خدمت داشت که  دارای 120 م م زره و توپ 122 م م بود در اواخر دهه 1940 نیز شوروی دست به ساخت تانک تی 54 زد که با توپ 100 م م خود همه تانک های ام بی تی غربی را حریف بود. مهندسین انگلیسی که بعد از جنگ تانک سرجورین  را با توپ 84 م م ساختند و بعد انها را به توپ 105 م م تجهیز کردند در میانه دهه 1950 روی طرحی  با یک توپ 120 م م کار می کردند.

در مرحله اول قرار بود تانک جدید به توپ 105 م م جدی تی 104 مجهز شوند  از انجای که در برجک فضا محدود بود قرار شد  فرد گلوله گذار برداشته شود و در نهایت به جای ان یک سیستم گلوله گذاری خودکار گذاشته شود تا تانک مهمات بیشتری حمل کند ولی در نهایت به دلیل پیچیدگی زیاد این طرح لغو شد. راه دیگر جدا بودن خرج پرتاب از  مهمات بود که امتیازات خود را داشت  و مورد توجه قرار گرفت ولی در نهایت تصمیم گرفت شد این طرح روی یک توپ 120 م م امتحان شود. ازمایشات نشان داده بود تانک جدید باید بتواند مهماتی با توان نفوذ در 120 م م زره 60 درجه را در برد 1800 م م  شلیک کند .

کمپانی لیولند مسئول ساخت  تانک و موتور ان  شد و سه پیش نمونه در سال 1956 ساخته شد با وجود ازمایشات مختلف ولی طرح مدتی در حاشیه قرار گرفت زیرا ارتش انگلستان  و امریکا در یک برنامه برای ساخت تانک مشترک  توافق کردند ولی در نهایت  به دلیل اسرار امریکا برای نصب توپ 105  م م و اسرار انگلیسیها برای نصب توپ 120 م م این برنامه به جای نرسید تا دوباره به سراغ طرح قبلی  بروند   که اف وی 4201 نام داشت .

چیفتن در اواسط دهه 1980 انگلستان

ولی این بار ارتش خواهان تغییراتی در میزان زره بود  که خود باعث افزایش وزن شد و همچنین  از انجای که از جمله برنامه های انگلیسیها  برای تانک جدید توان استفاده به عنوان توپخانه در صورت نیاز بود خواهان این شد تا زاویه حرکت توپ  ، رو به پایین  از  7.5 درجه به 10 درجه  و رو به بالا از  +15 درجه  به +20  افزایش یافت. همچنین در سال 1957 ناتو خواهان نصب  موتور چند سوخته روی تانک های ناتو بود تا در میدان جنگند هر سوختی دم دستشان بود مصرف کنند. از  این رو شرکت لیولند  موتور چند سوخته ال 60 را برای  این تانک در نظر گرفت که البته باید محفظه موتور بزرگتر می شد  در ان زمان با این تغیرات  وزن تانک به 50 تن رسید در حالی که سیستم تعلیق برای وزن 45 تن طراحی شده بود. در سال 1958  ارتش 14 پیش نمونه جدید با موتور جدید  را سفارش داده شد که دو عراده نیز به المان رفتند تا در انجا توسط ارتش المان ازمایش شوند و ارتش المان نیز دو عراده لئوپارد1 را به این انگلستان تحویل دادند.

لیولند مجبور شد سامانه تعلیق  را تا حدی تغییر دهد و همچنین سیستم انتقال قدرت نیز تغییراتی  به خود دید که این مسئله ازمایشات را بشدت  کند کرد. در سال 1961 سلاح جدید 120 م م روی ان نصب و تست  شد و یک سال بعد سامانه های دید شبانه نسل اول روی ان تست شد و سرانجام در سال 1963 مجور تولید تانک جدید که چیفتن نامیده شد داده  شد.

چیفتن تانکی است با وزن 55 تن و چهار خدمه.  راننده در جلوی تانک زیر لوله اصلی قرار دارد که توسط  یک پیرسکوپ رو به بیرون  دید دارد و به صورت نیم خوابیده بر رانندگی می پردازد .

در برجک سه خدمه قرار میگیرد. فرمانده و توپچی در سمت راست برجک قرار دارند و در سمت چپ برجک گلوله گذار قرار دارد  و بین انها  توپ اصلی.  فرمانده در سمت راست  برجک کمی بالا تر قرار میگیرد و توپچی در جلوی پای او کمی پاینتر .

تانک چیفتن
چیفتن مارک11 پیشرفته ترین نسخه چیفتن که از ارتقا نسخه مارک8 با نصب رایانه کنترل اتش بالستیک و سامانه دید حرارتی نسل دوم ارتقا یافت

توپچی دارای یک سامانه  اتش دید روزانه ساده با درشت  نمایی هشت ایکس است و تانک در نسخه تولید  دست کم تا برخی نسخه های مارک 3 و مارک5 فاقد هر گونه مسافت یاب لیزری  بود و سایت روزانه تنها درجه بندی  شده بود و توپچی فاصله تا هدف را با شلیک گلوله رسام  از مسلسل سنگین 12.7 م م بالای برجک که توسط فرمانده اتش میشد   به دست میاورد . این کار با در نظر گرفتن حرکت بالستیک گلوله تا فاصله 1800 متری ممکن بود . بعد از ان توپچی   با شلیک گلوله  قلق  ،  دست به محاسبه درست بود زاویه لوله میزد .

فرمانده دارای یک پیرسکوپ دو چشم  است که سایت ان روی دریچه برجک اصلی قرار دارد و میتواند ان را به طرفین بچرخواند و تا 10 ایکس درست نمایی داشته باشد و با کمک پیسرکوپ های دور تا دور برجک بالای سرش توان دید 360 درجه داشت   . بعدها طی ارتقائاتی سایت تعویض شد و توان درشت نمایی تا 12 و 20 ایکس را پیدا کرد . فرمانده نیز از طریق  یک چشمی  به  سایت اتش توپچی  دستراسی دارد. فرمانده می توانست برجک را بچرخواند هدف را برای توپچی مشخص کند و بعد به توپچی اجازه اتش بدهد

تانک در سمت  چپ برجک  دارای یک محفظه است که در ان نورافکن فروسرخ قرار داشت.  سایت فرمانده و سایت توپچی دارای یک روزنه دید  شبانه غیر فعال بود که می توانست تا برد 1500 متری در شب دست به شناسایی دشمن بزند اگرچه برد درگیری در شب زیر 800 متر بود

تانک دارای شش چرخ جاده و سه غلط  بود.

تانک دارای یک موتور چند سوخته ال 60  می باشد که توسط لیویلند طراحی شده بود . این موتور بزرگترین نقطه ضعف چیفتن بود. این موتور  6 سیلندر بود و مشکلات خودش را داشت از انجای که چند سوخته بود برای سوزانده برخی سوختها باید دمای داخلی سیلندر به اندازه کافی بالا می رفت   و این خودش باعث کاهش عمر موتور و همچنین گرمایی شدید موتور می شد.در واقع در دهه 1950 تمامی کشورهای عضو ناتو دست به ازمایش  موتور چند سوخته زدند ولی در ان زمان فناوری این موتورها در ابتدای راه بود و همه این کشورها این طراح را رها و به دنبال   موتور دیزل  رفتند ولی انگلیسیها همچنان بر این موتور تاکید داشتند . موتور با قدرت 750 اسب بخار با در نظر گرفتن وزن 55 تنی چیفتن در وزن سبک و 62 تنی در بیشتر حالی ممکن  رانش به وزن  بین 11.1 تا 13 اسب بخار بر تن را ایجاد میکرد که بسیار کم بود و سرعت جاده این تانک را به 30 تا 35 کیلومتر در ساعت کاهش داده بود اگرچه در نسخه مارک 5 ارتقائاتی روی موتور انجام شد تا سرعت به 48 کیلومتر بر ساعت برسد . در همان زمان تانک های  شوروی چون تی 55 و تی62 دارای رانش به وزن بیش از 14.5 و سرعت جاده بیش از 55 کیلومتر بر ساعت بودند.موتور قابل اعتماد نبود  و مستعد خرابی بود و همیشه در گرمایی بالای محیط داغ میکرد. ارتش انگلستان از تاکتیک های زیادی برای کاهش احتمال خرابی موتور استفاده کرد و در نهایت  دست کم در زمان صلح چیفتن برای انگلیسیها نشان داد تانک قابل اعتمادی در زراتخانه  این کشور است

تانک چیفتن

با  وجود تمامی مشکلات پیشرانه و البته زره نقطه مثبت چیفتن توپ 120 م م ال11 بود. این توپ خان دار دقت بسیار  بالای داشت  که ناشی از خاندار بودن ان است و بعدها در چلنجر 1 نیز از همین  توپ بهره برد شد . در حالی که تمامی توپ های 120 و 125 م م تانک های امروزه فاقد خان هستند ال 11 خان دار بود و دقت بسیار بالا و سرعت دهانه بسیار خوبی بود و چیفتن می توانست  بخش از تحرک پایین را با این سامانه جبران کند.

 توپ در برجک توان پوشش 20+ رو به بالا  و 10 رو  به پایین را داشت و برجک 13 ثانیه زمان لازم داشت تا 360 درجه را بچرخد. توپ توان اتش  تا برد 2400 متری  را داشت ولی به دلیل  استفاده از مسلسل  سنگین 12.7 م م روی برجک برای هدفگیر برد درگیری 1800 متر برای یک توپ چی ماهر  بود. بعد ها در دهه 1970 با نصب مسافت یاب لیزری روی چیفتن مسلسل 12.7 م م روی برجک حذف و به جای ان مسلسل 7.62 م م نصب شد.

در مهمات 120 م م چیفتن  مهمات از خرج پرتاب جدا بوند  گلوله گذار اول مهمات و بعد خرج پرتاب را لود میکرد. تانک 62 گلوله حمل میکرد  که سرعت اتش 8 تا 10 گلوله در دقیقه را داشت  ولی به صورت عملی 6 گلوله بر دقیقه بود.  پوشش بالای توپ ازجمله تا منفی 10 درجه باعث شده بود که تانک به راحتی توان  خود را در پشت یک خاکریز مخفی کند و با پایین اوردن لوله توپ به هدف اتش کند  و یک تثبیت کننده دو محوره اتش در حرکت را ممکن می ساخت.

توپ اصلی میتواند مهمات خرج گود ضد زره، انرژی جنبشی ، مهمات HESH و مهمات انفجار شدید  را حمل کند. در جدول زیر لیست مهمات های قابل پرتاب از ال 11 تانک چیفتن امده است

نوع مهمات سرعت دهانه میزان نفوذ توضیحات
ال 15 ای 1 1370 450  م م در 2000 متر  مهمات انرژی جنبشی دارای هسته تنگستین
ال 23 1534 250 م م در 2000  مهمات انرژی جنبشی دارای هسته تنگستین برای تانک چلنجر 1
ال 23 ای1 ؟ 500 م م در 2000 متر مهمات انرژی جنبشی اورانیومی برای چلنجر
ال 28 ای 2 ؟ ؟ مهمات انرژی جنبشی اورانیومی برای چلنجر
ال 31 670 460 م م HESH
ال 32 670 ؟ HESH

تانک در نسخه های مارک 1 تا 3 دارای یک مسلسل 12.7 م م روی برجک نشان روی توپ بود ولی با نصب مسافت یاب لیزری  مسلسل حذف و به جای ان مسلسل 7.62 م م فن مگ کار گذاشته شده . همچنین یک مسلسل  فن مگ دیگر نیز هماهنگ با برجک اصلی نیز وجود داشت  (چیفتن ایرانی در بالای  برجک مسلسل 12.7 م م  برونینگ  ام2 داشت  )

زره تانک از فولاد بود و در جلوی برجک سطح شیب دار مناسبی داشت . اگرچه از نظر زره از تمامی تانک های هم دوره خود همانند  ای ام ایکس، لئوپارد1 برتر بود و تقریبا با ام60 ای 1 (ولی نه ام 60 ای 3)برابر ولی در برابر رقیبان روسی چون تی 62 و تی 64 حرفی چندانی  برای گفتن نداشت(از جمله تی 64). در جلوی و دو طرف برجک زره مناسبی برای استاندارد  دهه 1960 داشت  دست کم در  مقام قیاس با تانک های چون تی 55 و تی 62 ولی در دهه 1970 زمان ورود  به خدمت تی 64 و تی 72 چه با در نظر گرفتند قدرت نفوذ توپ 125 م م این دو تانک و چه زره انها از روبرو برجک و کنار ان اصلا مناسب نبود  و زره چیفتن عملا در دهه 1970 دیگر کارایی لازم را نداشت . همچنین زره کنار بدنه با 38 م م تا 50 م م در بخشهای مختلف بسیار ناچیز بود و به راحتی در برابر توپ 100 م م در فاصله 2000 متر نیز صدمه پذیر بود.در جدول زیر زره این تانک در بخش های مختلف امده است

محل زره شیب
جلوی بدنه 120 م م 72 درجه
کنار بدنه 38 تا 50 م م 30 تا 45 درجه
جلوبرجک 190 م م (با در نظر  شیب  390 م م زره شیب دار) 60 درجه
کنار برجک 120 م م( حدود 210 م م با در نظر گرفتن شیب) 35 درجه
عقب برجک 35 درجه

همچنین این اعداد میزان  مقاومت زره در بخش های مختلف را نشان میدهد

مهمات جلوی برجک جلوی بدنه بخش بالا جلوی بدنه بخش پایین
مهمات خرج گود 400 م م 360 م م 330 م م
مهمات انرژی جنبشی 360 م م 350 م م 320 م م

بدین صورت به خوبی مشخص است که در اواخر دهه 1970 به خوبی مهمات های انرژی جنبشی تانک های چون تی 62  و تی 64  و دیگر تنها بعدی شوروی توان نفوذ   را به راحتی به زره جلوی برجک و بدنه داشتند و از کنار وضعیت  بسیار بدتر بود.

چیفتن ایرانی در جنگ با عراق
چیفتن ایرانی در جنگ با عراق

مدل های مختلف

چیفتن مارک1: نسخه اولیه که تنها 40 عراده از ان بین سالهای 1965 تا 1966  ساخته شد که برای ازمایشات به کار رفت

چیفتن مارک2: اولین نسخه که وارد خدمت شد و  مجهز به نسخه اولیه موتور ال 60 با توان 650 اسب بخار  بود . این نسخه دارای مسلسل 12.7 م م بر روی سقف برجک بود دارای نارنجک انداز دود زا و تجهیزات برای مقابله با حملات شیمیایی. این نسخه در سال 1967 وارد خط تولید شد

چیفتن مارک3: نسخه تولیدی بعدی با برجک اصلاح شده. این نسخه دارای چند نسخه در زیر مجموعه خود بود  که شامل  مارک3/2 با تجهیزات الکترونیکی برای  تصویه هوا،مارک 3/3 مجهز به مسافت یاب لیزری و موتور 720 اسب بخاری، مارک 3/3پی  نسخه ساخته شده برای ایران فاقد مسافت یاب لیزری، مارک 3/3 جی نسخه با توان استفاده فرمانده از توپ اصلی

مارک 4: نسخه ای که قرار بود در اسرائیل تولید شود. اسرائیل از سال 1965 به دنبال چیفتن بود و بعد از  دو سال نیم ازمایش در پی جنگ شش روزه و حمله اسرائیل به اعراب و اعتراض جهانی ، انگلستان ، اسرائیل را تحریم کرد و از فروش چیفتن به این کشور سرباز زد که خود منجر به ساخت تانک مرکاوا در اسرائیل شد

چیفتن مارک 5:اخرین نسخه تولید  که در سال 1970  وارد خط تولید شد. این نسخه دارای  موتور ال 60  ارتقا یافته با قدرت 750 اسب بخار بود و سرعت بهینه ان به 48 کیلومتر بر ساعت رسیده بود . نسخه مارک 5 ال نسخه ای از مارک 5 با مسافت  یاب لیزری، مارک 5/3 نسخه  مجهز به سامانه کنترل اتش، ، مارک 5 پی نسخه صادراتی که به ایران نیز صادر شد ولی فاقد  مسافت یاب لیزری دست کم در نسخه در خدمت ایران است  و اخرین نسخه  تولید مارک 5/4

چیفتن مارک6: ارتقاء بر روی  نسخه مارک 2 برای رسیدن به استاندارد مارک 5

چیفتن مارک7:ارتقا ءبر روی نسخه مارک3  برای رسیدن به استاندارد مارک5

چیفتن مارک8: ارتقاء بر روی نسخه مارک3/3 برای رسیدن به استاندارد مارک5

چیفتن مارک9: ارتقاء  مارک 6 ها به سامانه کنترل اتش برای اتش دقیق

چیفتن مارک 10:ارتقاء مارک 7 و 8 ها به  سامانه کنترل اتش. این ارتقا در سال 1985 اغاز شد

چیفتن مارک 11: ارتقاء بر روی مارک 8 ها شامل  نصب سامانه دید حرارتی نسل دوم برای توپ چی و فرمانده و مسافت یاب لیزری  جدید و رایانه کنترل اتش باسلتیک برای اتش به اهداف متحرک. این نسخه در اواخر دهه 1980 در انگلستان وارد خدمت شد

چیفتن 900: نسخه ارتقا یافته با برجک از نو طراحی شده دارای زره چابهام که دارای فرم برجکی مشابه تانک چلنجر 1 بود. این نسخه دارای موتور دیزل جدید ، سامانه اتش متفاوت و زره کامپوزیت برای پوشش سیستم تعلیق بود

چیفتن FV4204 ARV: نسخه ریکاوری چیفتن

مشتریان خارجی

همان طور که گفته شد اسرائیل  مدتی به دنبال تانک چیفتن بود و دو عراده را  مارک 3 را تحویل گرفت و ازمایش کرد ولی در پی تحریم های تسلیحاتی انگلستان در اواخر دهه 1960 برنامه لغو شد

ایران مشتری بعد این تانک بود .شاه به دلیل روابط  خوب با شرکت لیولند و اصلاح تراز تجاری خود با انگلستان دست به سفارش چیفتن زد اگرچه موارد بسیار بهتری چون ام 60 ای 3 را  میتوانست انتخاب کند. شاه  برنامه خرید تانک چیفتن  را داشت و قرار بود  در اواخر دهه 1970 دست به ارتقا چیفتن ها تحت برنامه شیر 1 بزند و در نهایت دست به دریافت شیر 2 در دهه 1980 بزند(تانکی که بعدها تبدیل به چلنجر 1 شد). شاه سرنگون شد و برنامه شیر 1 و 2 دست کم برای ایران به جای نرسید

ایران تا انقلاب سال 1979   707 چیفتن در انواع مارک3 پی و مارک 5 پی  و حدود 187 عراده نسحه ارتقا یافته 4030-1 را تحویل گرفت .  4030-1  ایرانی دارای گیربکس اتوماتیک و سوخت بیشتری بود .

ایران از این تانک علیه ارتش عراق استفاده کرد ولی تاکتیک های اشتباه ، فرمانده ای نادرست در کنار برخی مشکلات چیفتن باعث  نابودب  بیش از 200 تا 250 چیفتن و به غنیمت گرفته شدن  همین مقدار توسط عراق شد.

تانک مبارز. این تانک که در حقیقت به روزرسانی بر روی تانک های چیفتن توسط جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران بود مواردی همچون ارتقای پیشرانه (به نمونه ای با توان بیش از 1000 اسب بخار) و نصب واحد قدرت کمکی ، افزودن لایه های زره اضافی به صفحات جانبی و پوشش دهنده کناره های شاسی ، تغییر در مخازن سوخت تانک و در نهایت نصب مسافت یاب لیزری و نمایشگر برای هدفگیری و نمایش مسافت تا هدف بود. این تانک هر چند یک ارتقای ناقص محسوب میشود و میتوانست موارد مهمی همچون زره افزودنی به جلو و کناره های برجک و جلوی شاسی ، جعبه دنده سیاره ای با سیستم معکوس کننده (جهت حرکت شنی ها در خلاف جهت هم در زمان گردش تانک و تسهیل عمل گردش) و ارتقای کلی سیستم کنترل آتش را نیز در بر داشته باشد با این حال از جهاتی همچون بهبود پیشرانه (و خصوصا رهایی از شر پیشرانه مشکل ساز چیفتن) یک ارتقای هر چند حداقلی اما قابل قبول در زمان خود بود که در نهایت از مرحله نمونه سازی فراتر نرفت و به فراموشی سپرده شد.

اردن دیگر مشتری چیفتن بود . اردن نسخه 4030-2 را تحویل گرفت که بسیار شباهت به برنامه شیر 1 ایرانی داست  که به ایران نرسید. چیفتن اردنی را خالد نامیدند که دارای  موتور دیزل 1200 اسب بخاری، سامانه کنترل اتش جدید با دوربین دید حرارتی نسل دوم ورایانه اتش بالستیک  دیجیتال و زره ارتقا یافته بود. اردن 247 عراده از این تانک را تحویل گرفت و در میانه دهه 1980  دست کم 90 چیفتن مارک3 پی و مارک5 پی غنیمت گرفته شده  ایرانی را از عراق تحویل گرفت که همگی از خدمت خارج شدند

کویت  در دهه 1970 دست کم 180 عراده چیفتن مارک 5 تحویل گرفت که در سال 2000 از خدمت خارجی کرد و عمان نیز 27 چیفتن مارک 5را در خدمت دارد .

عراق از حدود 100 چیفتن ایرانی  در جریان جنگ خلیج فارس 1و 2 نیز از انها بهره برد

خالد ... چیفتن اردنی
خالد … چیفتن اردنی

عضویت در کانال تلگرامی جنگاوران برای آگاهی از آخرین مقالات و مطالب نظامی

وزن ۵۶ تن
طول ۷٫۵ متر
عرض ۳٫۵ متر
خدمه ۴ نفر
زره جلو بدنه: ۱۲۰ م‌م‌ زاویه ۷۲ درجه
کنار بدنه: ۳۸ م‌م‌ زاویه ۱۰ درجه
جلو بدنه: ۱۹۵ م‌م‌ زاویه ۶۰ درجه
تسلیحات
اولیه
توپ ۱۲۰ میلی‌متری خان‌دار ال۱۱آ۵
تسلیحات
ثانویه
دو تیربار ۷٫۶۲ م‌م اف‌ان ام‌آژ
موتور لیلاند ال۶۰ – چندگانه‌سوز (گازوئیل، نفت سفید و بنزین)
۷۵۰ اسب بخار
سوخت ظرفیت ۸۹۰ لیتر
برد
موثر
۵۰۰ کیلومتر در جاده
سرعت جاده: ۴۸ کیلومتر در ساعت، خارج از جاده: ۳۰ کیلومتر در ساع

 ترجمه:عبدالحمید تارخ

منابع:

http://www.globalsecurity.org/military/world/europe/chieftain.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/Chieftain_tank

http://www.militaryfactory.com/armor/detail.asp?armor_id=83

نوشته های مشابه

‫2 نظرها

  1. سلام و خسته نباشید . سایت شما واقعا کامل ، درجه یک ، جامع و مفید هستش . سوال من در مورد عملیات نصر در سال های دفاع مقدس هستش . در مقاله ( توپ های نصب شده بر روی تانک ها ) نوشته شده که 200 تانک ما شامل ام 60 و چیفتن شکار شد . می خواستم بدونم این شکار بوده یا به غنیمت رفتن ، چون توپ چیفتن حتی با وجود زره ضعیف تر نسبت به تانک تی 62 باید برتری نسبی به چیفتن می داده . حتی اگه موتور تانک به علت خرابی از کار بیفته هم این تعداد شکار زیاده . در مورد سوابق عملیاتی چیفتن هم در این مقاله ای که نوشتید خیلی توضیح داده نشده. بازم ممنون از سایت جنگاوران

    1. سلام اکثرا غنیمت بود زیرا به دلیل مشکلات لجستکی و یا فنی تانک ها رها شدند

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن