جنگنده ها

شکار رهگیر سوخوی15 فلاگن

شکار رهگیر سوخوی15 فلاگن

شکار رهگیر سوخوی15 فلاگن

در سال 1960 کمپانی سوخو در حال کار روی سوخوی11 بود  شکاری که نسخه برتر سوخوی9 با موشک های رادار نیم فعال بود. ولی در همان زمان نیروی  دفاع هوایی شوروی نیاز به یک شکار رهگیر با رادار دوربرتر و کارایی بیشتر داشت از این رو کار روی رادار جدید را اغاز کرد که بسیار بزرگ بود و در مخروطه   رادار سوخوی11 که درون ورودی هوا جنگنده بود قرار نمی گرفت از این رو باید یک جنگنده کامل متفاوت با طرح های قبلی سوخو همچون  سوخوی7 و یا سوخوی9 و 11 تولید میشد

طرح جدید توسط کمپانی سوخو توسعه یافت که دارای دماغه ای بزرگ  در جلوی بدنه و دو ورودی هوا مستطیلی شکل در دو طرف بدنه بود و از یک  موتور ار 21 اف13 بهره میبرد که بر روی مدل های از میگ21 نصب بود و بسیار کم مصرف تر از موتور لیولکا  ای ال 7 بود که روی سوخوی7 تا 11 نصب بود. البته ای ال7 که مصرف سوخت بسیار بالای داشت  یکی از توربوجتهای پر قدرت در تمامی جهان در دهه 1950 بود.

طرح جدید تی 58 نام گرفت که دارای  یک  موتور بود و قرار بود در مرحله اول مجهز به موشک ار 40 شود که در ان زمان خود در مراحل  طراحی بود و بعدها سلاح اصلی میگ25 شد ولی در سال 1961 تصمیم گرفته شد موشک های کوچکتر بر اساس ار40 برای تی 58 ساخته شد که کد کا 8 به ان داده شد

ولی در اواخر سال 1961 نیروی هوایی با در نظر گرفتن تجربه استفاده  از جنگند های تک موتوره میگ21 و سوخوی9 و از دست دادن تعداد بر اثر از دست رفتن موتور نسبت به میگ19 دوموتوره  تصمیم گرفت که شکاری رهگیر جدید دو موتوره باشد   تا حتی از دست رفتن یک موتور باعث از بین رفتن جنگنده نشود  از این رو طرح اصلاح شد و طرح تی 58 دی توسعه یافت که دو موتور داشت

تی -58 دی پیش نمونه سوخوی 15
تی -58 دی پیش نمونه سوخوی 15

دو پیش نمونه از  تی 58 دی ساخته شد و اولین نمونه در 30 می سال 1962 پرواز  کرد و ازمونه های دولتی اغاز شد. تا سال 1963  طی ازمونها نصب رادار اوریول2  در دماغه مورد تایید قرار گرفت  و سرانجام در سال 1965 با نام سوخوی 15 وارد  خدمت شد

 نخستین نسخه سوخوی15  که ناتو به ان کد فلاگون را داد SU-15A بود. سوخوی15 جنگنده ای است تمام فلزی با بدنه ای کلاسیک  شامل  دو بال و  یک سکان عمودی و دو دم  است .  سوخو15 دارای  بال دلتای با زاویه پس گرایی 60 درجه   و در کنار دم است طراحی که به ان  نام دلتا دم داده شده است . طرح دلتا دم قبل نیز در  میگ21 در شوروی کارایی خود را نشان داده بود و به دلیل اینکه سرعت اوجگیری  بالای را به جنگتده میداد  و چالاکی را در  ارتفاع بالا  تقویت میکرد  در سوخوی15 نیز استفاده شد

هواپیمای دارای کابینی حبابی شکل با دید  مناسب بود که خلبان بر روی یک صندلی پرتاب شونده کی  اس 4 قرار میگرفت که در سرعت بالای 140 کیلومتر بر ساعت عمل میکرد ولی در ارتفاع  صفر نیز اجکت انجام میشد .

هواپیما از دو دستگاه موتور توربوجت ار 11 اف2 اس 300 هر یک با توان 8708 پاوند بدون پس سوز و 13635 پاوند با پس سوز بود  که هر کدام از موتورهای توسط یکی از ورودی ها که در دو طرف بدنه قرار داشتند تغذیه  میشدند. هواپیمای دارای پنج مخزن سوخت بود که سه عدد در درون بدنه و یکی در درون هر بال که در مجموع 6855 لیتر سوخت حمل میکرد و البته می توانست  دو مخزن سوخت خارجی هر کدام با ظرفیت 600 لیتر را نیز در زیر بدنه حمل کند

سوخوی15 دارای بیشترین سرعت 2.2 ماخ بود و برد رزمی ان با دو موشک و دو مخزن سوخت خارجی 1550 کیلومتر بود

سوخوی15ای نخستین نسخه تولید دارای بال دلتای کامل و موشک کا8
سوخوی15ای نخستین نسخه تولید دارای بال دلتای کامل و موشک کا8

هواپیما دارای رادار ار پی -15 دی اوریول بود که دارای  برد کشف 35 کیلومتر بود و میتوانست از 20 کیلومتر به طرف هدف اتش کند ولی از سال 1967 سوخوی15 ای ها تولید به رادار ای پی 15 ام  با برد 40 کیلومتر تجهیز شدند که دارای مقاومت بالاتری در برابر جنگ الکترونیک داشت و همچنین هواپیمای دارای سامانه شناسایی دوست از دشمن  SRZO-2M  هشدار دهنده راداری سرینا2  بود.

خلبان در کابین دارای یک سایت اتش الکترونیکی  برای هدفگیری توپ  و یک صفحه رادار  بود و همچنین سوخوی15 مجهز به یک خط ارتباط داده لازور –ام بود . این خط ارتباط داده باعث میشد تا خلبان بتواند از  طریق تصاویر رادار زمینی  به طرف هدف هدایت شود بدون اینکه هدف را خود در دید رادار داشته باشد و یا حتی بدون اینکه رادار خود را روشن کند . این کار توسط شاخصی در کابین انجامد میشد که جهت جنگنده دشمن  را به خلبان نشان  میداد.

سوخوی15 تنها چهار جایگاه خارجی داشت که شامل  دو عدد زیر بدنه و یکی زیر هر بال بود. در جایگاه زیر بدنه میتوانست  دو مخزن سوخت خارجی 600 لیتری حمل کند ولی درزیر بال توان حمل تا یک موشک ای ای 3 را داشت. موشک هوا به هوای ار 98  که ناتو به ان نام ای ای 3 اناب را داد نسل نخست موشک های رادار نیم فعال روسی بود. این موشک دارای دو نسخه هدایت رادار نیم  فعال و  فروسرخ بود که دارای  برد 12  کیلومتر بود . نسخه اولیه که روی سوخوی15 ای نصب شد را ار 8 یا کا8 می نامیدند

سوخوی15 ای و دو غلاف توپ زیر بدنه
سوخوی15 ای و دو غلاف توپ زیر بدنه

سوخوی15 فاقد توپ داخلی بود ولی از اواخر دهه 1960 توان حمل دو غلاف خارجی را در زیر بدنه هر یک مجهز به یک توپ 23 م م دو لول  با 250 گلوله برای هر غلاف را داشت

 بین سالهای 1965 تا 1971 در مجموع 566 فروند سوخوی15 ای تولید شد

بر اساس نسخه تک سرنشینه رزمی سوخوی15 فلاگون ای نسخه اموزشی دو سرنشینه سوخوی15 تی فلاگون دی  ساخته شد.این نسخه در سال 1970 پرواز کرد و  72 سانتیمتر کشیده تر از نسخه رزمی بود و دارای  بال دلتای شکسته بود که باعث فرود با سرعت کم تر  و عملکرد بهتر در  ارتفاع پایین شده بود و حتی از نسخه رزمی خوش دست تر بود

در واقع استفاده از بال دلتای شکسته در سوخو15 با اصلاح پیش نمونه دوم سوخوی15 در سال 1965 اغاز شد و عملکرد بال جدید بسیار عالی بود به صورت که  40 کیلومتر در ساعت سرعت فرود را کاهش داد و باند مورد نیاز برای خواستن  را 400 متر کم کرد و عملا از سال 1969  در سری اخر تولید سوخوی15 ای هم این بال نصب شد.

سوخوی15 تی دارای کارایی رزمی مشابه نسخه تک سرنشینه  بود و دارای همان رادار ار پی 15 ام بود و دارای همان سامانه شناسایی دوست از دشمن  و هشدار دهنده نسخه رزمی بود  و همان تسلیحات نسخه رزمی را حمل میکرد

سوخوی 15 یو تی
سوخوی 15 یو تی

در سال 1968  کمپانی سوخو دست به نصب موتور  تومانسکی ار 13 نسخه ارتقا یافته ار11 روی سوخوی15 زد که این نسخه سوخوی15 ار13 نامیده شد. موتور ار 13  دارای توان 8970 پاوند بدون پس سوز و 14320 پاوند با پس سوز بود  که حدود 1000 پاوند قدرت بیشتری داشت  ولی دارای مصرف سوخت کمتر بود وکارایی کلی بهتری در زمینه تعمیرات داشت . این نسخه تا سال 1971 تست شد وهرگز تولید نشد ولی موتور ار 13 روی سری بعدی تولید نصب شد

همچنین یک نسخه با نام سوخوی15 Sachalin-1A k  نیز تست شد که فاقد سلاح بود و در زیر بدنه مجهز به غلاف سوخت رسانی UPAZ-1A  بود. این غلاف سوخت رسانی شلنگی بر روی بسیاری  از جنگنده های روسی از جمله سوخوی24 نصب شده بود و در این نسخه تنها برای ارزیابی سوخت رسانی  یار به یار نصب  شده بود . نتایج این تست بعدها روی سوخوی24 پیاده شد

یک نسخه با نام سوخوی15  بیز با موتور پرتوان ار 25 که دو هزار پوند رانش بیشتری داشت نیز توسعه یافت و اگرچه ویژگی پرواز بسیار خوب داست  ولی در نهایت تنها یک فروند از ان تولید شد

نسخه دیگر با نام سوخوی15 تی فلاگون ایی نیز توسعه  یافت. در واقع رضایت  بالای فرمانده ای نیروی دفاعی هوایی شوروی از سوخو15 باعث  شد  تا نسخه پیشرفته تری توسعه یابد

نسخه جدید سوخوی15 تی نامیده شد . این نسخه  دارای تغییراتی  همچون نصب سامانه هشدار دهنده پیشرفته تر سیرنا3 ام ، سامانه ناوبری  جدید و دقیتر، صندلی پرتاب بهبود یافته، نصب رادار پیشرفته تایفون که به ان اشاره خواهد شد ،سامانه جنگ الکترونیک داخلی و توان حمل انواع راکت های 16 لول 57 م م و راکت های 240 و 330  م م ویا بمب های 100 تا 500 کیلوگرمی  در زیر جایگاه مرکزی بدنه   حمل میشد.

 این نسخه در سال 1969 تست شد  و البته از همان موتور ار11 در نسخه اولیه بهره می برد . رادار توفان کارایی بسیار بالای داشت و در واقع  نسخه کوچکتر رادار سمریج میگ25 بود و برد کشف ان حدود 75 کیلومتر بود ولی فاقد  توان پایین نگری  بود. این نسخه توان حمل نسخه بهبود یافته موشک کا8 با نام  ار 98 را داشت و کارایی ان در رزم هوایی 40% بیشتر از SU-15A بود ولی نیروی دفاع هوایی خواهان موتور قویتر بود از این رو  تنها ده فروند سوخوی15 تی ساخته شده

پیشرفته ترین نسخه  سوخوی 15 ، نسخه سوخوی15 تی ام است که در واقع نسخه بهبود یافته سوخوی15 تی بود

 سوخوی15 تی ام تغییرات  بسیاری داشت

در ناحیه  موتور دارای موتور پر توان تر ار 13-300 بود که بر روی مدل  سوخوی15 ار 13 تست شده بود. این موتور مصرف سوخت کمتری داشت و دارای 1000 پوند رانش  بیشتری بود. از انجایی که این مدل سنگینتر بود این رانش  زیادی بسیار به کارش می امد .

 رادار این نسخه با رادار تایفون  ام که ار پی 26 ام نیز خوانده میشد ارتقا یافت . این رادار دارای  برد کشف 70 کیلومتر بر ضد یک بمب افکن و و 40 کیلومتر بر ضد یک شکاری بود  و توان محدود پایینگری  داشت. رادار از ازمون های  دولتی مقاومت بالای در برابر جنگ الکترونیک از خود نشان داد واگرچه بردش از رادار سمریچ میگ25 پی کمتر بود ولی کارایی کلی بهتری داشت

همچنین دارای هشدار دهند مشابه نسخه قبلی  از نوع سرنا 3 ام بود و خط ارتباط داده ان اصلاح شده بود

سوخوی 15 تی ام...در تصویر شکستگی را در بال دلتا میتوانید ببینید
سوخوی 15 تی ام…در تصویر شکستگی را در بال دلتا میتوانید ببینید

این نسخه  توان حمل تا دو موشک ار 98 ام پیشرفته ترین نسخه ار 98 را داشت. این نسخه  تا 25 کیلومتر در نسخه هدایت راداری و 16 کیلومتر  در نسخه هدایت فروسرخ  برد داشت که  دست کم در نسخه های  راداری دو برابر نسخه کا8 در نسخه کا8 برد داشت   و همچنین در  برابر جنگ الکترونیک مقاومت بیشتری داشت . همچنین این نسخه توان  حمل تا چهار موشک ار 60(دو عدد زیر هر بال) را در صورت  عدم حمل موشک ار 98 ام را داشت. همچنین این نسخه  همانند نسخه تی توان حمل بمب و راکت را در زیر دبنه  داشت

این مدل همچنین دارای بال دلتای شکسته بود که در طرح سوخوی  15 دی نسخه اموزشی تست شد. این بال سرعت فرود را کاهش و باند مورد نیاز برای برخاستن را کوتاه کرد و کنترل پذیری  در ارتفاع پایین بسیار بالا رفت

سوخوی15 تی ام
سوخوی15 تی ام

این نسخه در سال 1971 وارد خدمت شد و 421 فروند از ان ساخته شده است

بر اساس نسخه  سوخوی15 تی ام  نسخه اموزشی یو ام  ساخت شده که توان رزمی مشابه  با نسخه تی ام داشت و دارای همان رادار توفان ام بود ولی این نسخه به تعداد کمی ساخته شد

دست کم دو نسخه دیگر نیز برای توسعه در نظر گرفته شد که عبارت بود از یک نسخه تهاجمی و یک نسخه با رادار و موشک میگ25 که هیچکدام تولید نشدند

سوخوی15 واقعا جنگنده  بی نظیری بود از جمله نسخه سوخوی15 تی ام و همه در نیروی دفاع هوایی  شوروی از ان راضی بودند . نسخه تی ام به دلیل بال های دلتای  شکسته بسیار خوش دست بود و خلبان ان را میگفتند   در همه ارتفاع چالاک بود و چالاکی ان حتی بهتر از میگ21 براورد شد.در قیاس با میگ25    علیرقم  اینکه سرعت و ارتفاع پروازی فاکس بت را نداشت ولی از نظر کارایی کلی رادار و الکترونیک حتی از ان برتر بود و از طرفی  اصلا از نظر هزینه تعمیر و نگهداری  قابل  قیاس با فاکس بت نبود.سوخوی15 اولین شکاری رهگیر تمام خودکار روسها بود که از زمان برخواست تا کشف و درگیر با هدف میتوانست خودکار باشد و رقیب اصلی ان در غرب اف106 بود.

این هواپیما تا زمانی که سوخوی27 وارد خدمت نیروی هوایی دفاع هوایی شوروی شد در خمت باقی ماند و هرگز صادر نشد در واقع  تا زمان ورود به خدمت میگ23 ام پیشرفته ترین جنگنده روسها بود. تا سال 1979در مجموع 1290 فروند سوخوی15 ساخته شد

SU-15TM
SU-15TM

با وجود ان کارایی سوخوی15  همواره تحت تاثیر یک حادثه ناگوار قرار گرفت که  یک سری اشتباهات انسانی باعث ان شد

در تاریخ بیستم آوریل ۱۹۷۸ یک فروند هواپیمای ۷۰۷ مسافربری کره با تعدادی مسافر از مقصد پاریس به سوی سئول در پرواز بود . این هواپیما در منطقه ” کولا پنین سولا ” اتحاد جماهیر شوروی به دلیل خروج از کالیدور های بین المللی پرواز ، ابتد توسط رادار هاي ضد هوايي پدافند منطقه به عنوان يك فروند هواپيماي ۷۴۷ شناسايي شد ! و به همين منظور يك فروند هواپيماي سوخو به خلباني كاپيتان Bosov جهت رهگيري و شليك موشك به هواپيماي فوق به منطقه اعزام شد.

بر پايه سخنان Kim Chang Ky كاپيتان هواپيماي مسافربري كره اي ، هواپيماي رهگير روس ها از سمت راست به او نزديك شد ! ( در صورتي كه طبق عهد نامه هاي بين المللي مي بايستي شكاري هاي رهگير از سمت چپ به سوژه نزديك شوند ) خلبان كره اي اعلام كرد كه سرعت هواپيما را كاهش داده و در همين حال چراغ هاي فرود را روشن كرد . كه مفهوم آن اين است كه به دستورات هواپيماي تعقيب كننده را عمل كرده و آماده فرود سخت است .

تلاش كاپيتان بوئينگ ۷۰۷ براي تماس با هواپيماي تعقيب كننده بر روي فركانس ۵/۱۲۱ مگاهرتز توسط برج كنترل فنلاند به اثبات رسيده است . ولي ات

اضطراري خلبان شكاري هرگز توجه اي نكرده است ! زماني كه خلبان شكاري روس ها اعلام كرد كه هواپيماي متجاوز بوئينگ ۷۴۷ نيست بلكه يك هواپيماي ۷۰۷ است . تصميمي كه فرماندهي روس ها مي گيرد اين است كه هواپيماي فوق RC-135 جاسوسي است كه بر پيكره ۷۰۷ جاي گرفته است ! به همين دليل تصميم مي گيرد دستور شليك آتش را براي هواپيماي متجاوز صادر كند

بر اساس استراق سمع آمريكايي ها ، خلبان هواپيماي شكاري روس ها دقايقي براي متقاعد كردن فرمانده ارشد خود به منظور لغو اين دستور تلاش كرده بود . زيرا او معتقد بود كه نشانه تجاري KAL را بر روي بدنه هواپيماي كره اي مشاهده كرده است . اما طبق دستوري كه به وي ابلاغ شد دو موشک هوا به هواي ” پي – ۶۰ ” به سوي بوئينگ شليك شد كه اولي به آن اصابت نكرده .. ولي موشك دوم بخشي از بال چپ هواپيما را متلاشي كرده و سبب سقوط آن و كشته شدن دو مسافر كه بر اثر تركش هاي انفجار موشك به هواپيما گرديد .

به محض خروج ناگهاني فشار داخل كابين ، هواپيما سريع به سمت پائين كشيده مي شود . به طوري كه از نگاه رادار هاي پدافند روس ها هم گم مي شود . در اين وضعيت هواپيماي شكاري هم هدف خود را در ابر ها گم مي كند ! در آن ساعاتي كه هواپيماي پرواز ۹۰۲ بر فراز منطقه Kola peninsula سعي مي كرد جايي هموار براي فرود اضطراري پيدا كند ، و بعد از چندين بار تلاش ناموفق در تاريكي شب ، عاقبت هواپيما بر روي درياچه يخ Korpijärvi فرود مي آيد . در تمام ساعات فوق پدافند هوايي روس ها هيچ گونه اطلاعاتي از هواپيماي ساقط شده متجاوز نداشتند !

روس ها هرگز براي تحقيق چگونگي ماجرا با كارشناسان بين المللي همكاري نكردند . آن ها حتي از در اختيار گذاشتن اطلاعات جعبه سياه هواپيما سر باز زدند . آن ها با تكه تكه كردن قطعات هواپيما آن را از منطقه درياچه خارج كردند ! بعد ها وقتي رازداري آن ها برملا شد ، اطلاعات جعبه سياه هواپيما تجزيه و تحليل شده و نقشه مسير پروازي منتشر شد . و مشخص گرديد كه در آن قسمت از كاليدور هوايي كه بر فراز شبه جزيره قرار داشت ، هواپيما به دليل چرخش به راست در دايره بزرگ و طولاني و به دليل خطاي ابزار هاي ناوبري دچار اين حادثه شده بود

مقاله ای را در مورد بوئینگ747 کره ای در اینجا بخوانید

سوخوی15 یو ام...تعداد کمی از این نسخه با رادار تایفون ساخته شد
سوخوی15 یو ام…تعداد کمی از این نسخه با رادار تایفون ساخته شد

مشخصات

طول:19.56 متر

ارتفاع:4.84 متر

وزن خالی:10874 کیلوگرم

بیشترین وزن برخاستن:17194 کیلوگرم

موتور: دو دستگاه موتور توربوجت ار 13-300 با توان هر یک 9040 پاوند بدون پس سوز و 15730 پاوند با پس سوز

بیشترین سرعت:2.1 ماخ  در حال مسلح و 2.5 ماخ در ارتفاع بالا در وزن سبک

برد انتقالی:1700 کیلومتر بدون سوخت خارجی و برد رزمی با دو موشک و دو مخزن سوخت 1400 کیلومتر

سقف پرواز:18000 متر

 

سلاح: دارای دو جایگاه خارجی در زیر بدنه و یک عدد زیر هر بال با توان حمل دو موشک هوا به هوای ار 98 ام در دو نسخه فروسرخ و رادار نیم فعال و یا چهار موشک ار 60 ویا دو غلاف توپ در زیر بدنه

ترجمه:عبدالحمید تارخ

منابع: http://en.wikipedia.org/wiki/Sukhoi_Su-15

http://fas.org/nuke/guide/russia/airdef/su-15.htm

http://www.historyofwar.org/articles/weapons_su15_flagon.html

http://www.aerocenter.ir/forum/showthread.php?t=24349( دربخش سرنگونی پرواز 902 کره جنوبی)

ds_su-15tm_159

نوشته های مشابه

همچنین ببینید

بستن
دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن