موشک ضد کشتی سی 801، سی 802 و سی 803

سی 801

ساخت موشک سی 801 (نام چینی ان وای جی 801)به اواخر دهه 1970 در چین بر میگردد زمانی که چین به دنبال یک موشک  سریع و کوچک برای پرتاب از شناور ها و هواپیما های  جنگی خود بود.اگرچه بسیار معتقدند  که سی 801 بر اساس  ای ای ام 40 نسخه هوا پرتاب اگزوست   ساخته شده ولی تفاوت های انها بسیار زیاد است.کار بر روی موشک جدید برای جایگزینی  موشک  بزرگ کرم ابریشم توسعه یافت.قرار بود موشک  در مرحله اول یک موشک مافوق صوت  باشد ولی در نهایت  یک موشک  مادون صوت  شد . کار روی موشک در سال 1985 اغاز شد و در سال 1987 وارد خدمت شد.

موشک دارای  کلاهکی تخم مرغی شکل و بالچه های میانی  ذوزنقه ای شکل  ثابت داشت  و چهار بالچه کوچکتر  در قسمت عقب. موشک در دماغه دارای یک رادار تک پالاس  باند ال بود و از یک کلاهک 165 کیلوگرمی بهره می برد.همچنین دارای  یک ژیروسکوپ ، یک ارتفاع یاب رادیویی  و خلبان خودکار بود.موشک بعد از دادن اطلاعات  محدوده هدف به طرف هدف روانه می شد و با کمک ارتفاع یاب رادیویی  در ارتفاع پایین با کمک خلبان خودکار انقدر به هدف نزدیک میشد تا بتواند هدف را با رادار خود کسب کند.کلاهک موشک طراحی شده تا بتواند اول بدنه موشک را بشکافد   بعد در داخل بدنه منفجر شود. در ازمایشان سی 801  حتی یک هدف 10000 تنی را نیز غرق کرد.بالچه های میانی  موشک به صورت جمع شونده است و بعد از خروج از لانچر باز میشوند

موشک از یک موتور  راکتی سوخت جامد بهره می برد  که البته یک بوستر جدا شونده سوخت جامد ان را پرتاب میکرد و بعد از جدا شدن موتور راکتی  شروع به کار میکرد  و وزن ان  تا 625 کیلوگرم می رسد  .موشک دارای  برد 42  کیلومتر و سرعت 900 کیلومتر در ساعت بود. نسخه های  هواپرتاب و کشتی پرتاب ان ساخته شد و در اواخر دهه 1980 وارد خدمت شد ولی با در نظر گرفتن افزایش برد موشک  های غربی باید برد سی 801 افزایش می یافت .

سی 802

بر اساس سی 801 برای دست یابی به برد بیشتر سی 802 ساخته شد . این موشک  که در چین وای جی 82  و نسخه صادراتی سی 802 خوانده می شود  با اضافه کرد یک موتور توربوجت به موشک  سی 801 به دست امد.موتور توربوجت  دارای  یک ورودی هوا در زیر بدنه است  ولی دارای  بالچه مشابه سی 801 است ولی از ان کشیده تر است. برد موشک  در نخستین نمونه که سی 801 خوانده می شد 120 کیلومتر و در سی 802 ای به 180 کیلومتر رسیده است.موشک دارای  یک  راکت کمکی سوخت جامد است که زمانی که موشک  قرار باشد از ساحل و یا دریا شلیک شود ان را تا سرعت 900 کیلومتر بر ساعت رسانده  بعد از موشک جدا شده تا موتور توربوجت شروع به کار کند. بعد از پرتاب  ارتفاع یاب رادیوی  توان رساندن موشک به ارتفاع  10  تا 20 متری سطح اب  (بسته به شرایط دریا) دارد و زمانی که موشک  به هدف نزدیک و ان را به کمک رادار خود کسب  کرد ارتفاع موشک  به 5 متری کاهش یافته و به سوی هدف پیش می رود .در نسخه های جدید این موشک  که در سال 2006 به نمایش  گذاشته شد توان حمله از بالا با زاویه  30 درجه نیز به انتخاب کاربر در موشک  قرار داده شده است.

موشک از نظر سرعت و کلاهک جنگی تفاوتی  با سی 801 ندارد و با  برخورد ،  نفوذ و بعد انفجار  عمل میکند.

موشک  در دهه گذشته  ارتقائاتی  به خود دید از جمله تعویض ارتفاع  یاب رادیویی با  ارتفاع یاب لیزری که به غیر از دقت بیشتر باعث شد  تا کشف موشک توسط سامانه های رادیویی  کمتر شود. یک نمونه نیز توسعه یافت که در کنار  سامانه هدایت راداری دارای یک سامانه دید حرارتی بود تا تاثیر جنگ الکترونیک را کم کند که البته این نسخه  از قرار  معلوم تولید نشده است . دوربین دید  حرارتی ان شبیه نسخه نصب شده بر روی سی 701 است.نسخه ای دیگر مجهز به یک خط انتقال  داده شد تا توان هدایت میانه مسیر  برای موشک  فراهم شود که البته نسخه  جدید سی 803 نامید شد که قرار است در خدمت جایگزین سی 802 باشد.این خط ارتباط داده باعث می شود  تا حتی در صورت عدم کشف  هدف توسط حامل موشک(چه ناو و چه هواپیما) اطلاعات  هدف را توسط یک منبع دیگر مانند  یک اواکس ، یک جنگنده وناو دیگر دریافت شود .

سی 802 به غیر از  توان پرتاب از تمامی شناور های چینی  از جنگنده های اف8، جی اف17 ، جی اچ 7 ، جی 10  و اچ 6 شلیک می شود

 سی 803

موشک سی 803 (نام چینی وای جی 803)اولین بار در سال 1999 به نمایش گذاشته  شد و نسخه دوربرتر سی 803 با برد 250 کیلومتر است. این موشک  بین سالهای 1994 تا 1998 با چندین پرتاب ناموفق داشت تا انجای که  تا مرز لغو پروژه  پیش رفت ولی رفع مشکلات باعث سر سامان  گرفتن برنامه شد. اگرچه اطلاعات کمی از این موشک   دسترس  است ولی احتمالا چند سالی است عملیاتی شده است

سی 803 دارای  پیشرانه قوی تر و با مصرف  سوخت کمتری است که باعث  افزایش برد شده است.همان طور که گفته  شد دارای  یک سامانه انتقال داده برای هدایت بین مسیر است که البته در صورت حمل توسط جنگنده باید یک غلاف ارتباطی با موشک به همراه داشته باشد  و احتمالا دارای  یک دوربین دید  حرارتی برای افزایش مقاومت  در برابر جنک الکترونیک است.  یکی دیگر از تفاوت های  این موشک  با سی 802 مافوق صوت بودن ان است . سی 803 دارای  سرعت0.9 ماخ است.   با وجود اینکه می توان با ترکیب سامانه خط انتقال داده و دوربین دید حرارتی از این سلاح  بر ضد اهداف زمینی  به صورت یک اپتیک دوربرد هدایت همزمان استفاده کرد ،ولی سرعت بالای  صوت ان باعث ناکارامدی در این نقش شده است زیرا زمان واکنش کاربر برای کشف و هدایت موشک  به صورت دستی به طرف هدف انهم با سرعت صوت بسیار سخت است. با وجود این بر اساس  این موشک، موشک با نام اس ای ای اس سی ام  برای تهاجم زمینی بر اساس سی 803 توسعه یافته که دارای  یک سامانه هدایت میانه مسیر  اینرسی و برای هدایت پایان مسیر    رادار میلی موجی و دوربین دید  حرارتی است . این نمونه  دارای  سرعت 800 تا 1500 کیلومتر بر ساعت  است و دارای  برد 300 کیلومتر است. این موشک  جی اچ 7 و اچ 6 پرتاب می شود

نسخه های مختلف

سی 802 : نسخه دریا پرتاب با برد 120 کیلومتر

سی 802 کا: نسخه هواپرتاب

کی دی 88 : نسخه حمله به زمین   با برد 180 تا 200 کیلومتر و یک کلاهک 165 کیلوگرمی با سامانه هدایت  اینرسی میانه مسیر  و سامانه اپتیکی  پایان مسیر.در ارتفاع  جدید دارای سامانه راداری جی پی اس شده است. برای پرتاب کی دی 88 هواپیما باید یک غلاف ارتباط داده را جهت دریافت تصویر دوربین اپتیکی موشک  از فاصله زیاد به صورت مستقیم و ارسال فرامین هدایت به ان  با خود حمل کند. این موشک  از اچ جی 7 و بمب افکن اچ 6 شلیک میشود

سی 802 ای: نسخه هواپرتاب ضد کشتی با برد 180 کیلومتر

سی 802 ای کا: نسخه دوربرد  هوا پرتاب ضد کشتی  با برد 250 کیلومتر

سی 803:نسخه ارتقا یافته سی 802 با برد 250 کیلومتر و خط انتقال داده میانه مسیر

وای جی 2:مشابه کی دی 88 ولی با سامانه هدایت جی پی اس

سی 805: نسخه تهاجم زمینی دارای  سامانه هدایت جی پی اس و تراکام با برد 500 کیلومتر

نور:نسخه ایرانی موشک  سی 802 را نور می نامند . ایران در اوائل دهه 1990 تا میانه این دهه توانست  300 موشک  سی 801 و سی 802 را از چین تحویل بگیرد که در نهایت  دست به تولید نسخه  داخلی ان کرد.این نمونه دارای  موتور توربوجت طلوع  4 است که بر اساس موتور فرانسوی میکروتوربو ، تی ار آی 60  ساخته شده است . این موتور 3.7 کیلونتون نیرو فراهم  می کند . موشک نور دارای  برد 130 کیلومتر است و از یک رادار موج میلی متری دی ام 03 می باشد . ایران در سال 2007 اعلام  کرد برد موشک  نور را به 170 کیلومتر افزایش داده است  .همچنین در سال 2011 نسخه دوربرد تر این موشک  را با نام قادر به مرحله تولید رسانده. نور از  هوا ، دریا و  سکوهای ساحلی پرتاب می شود  و همکنون اصلیترین موشک ضد کشتی نیروی های مسلح  ایران است .نور و قادر در زمینه مشخصات پروازی  به غیر از برد با سی 802 چینی فرق ندارد .

به غیر از ایران  کشورهای ، پاکستان،بنگلادش،اندونزی،میانمار، تایلند و سوریه از سی 802 و سی 801 بهره میبرند

 ترجمه:عبدالحمید تارخ