جنگنده ها

نسل های جنگنده ها

نسل های جنگنده ها

حتما شنیده اید که  مثلا می گویند جنگنده امریکایی اف16 فالکن ساخت امریکا جنگنده نسل چهارم است.شاید این سئوال پیش بیاید که بر چه اساسی جنگندها را نسل بندی میکنند ویا چرا فلان جنگنده در فلان نسل قرار میگرید.اولین مورد درباره نسل بندی این است که این رده بندی تنها شامل جنگنده ها شامل شکاری رهگیرها ،جنگنده بمب افکنها و جنگندهای ضربتی و تهاجمی میشود و هواپیما های  ترابری ویا بمب افکنهای بزرگ را شامل نمی شود ،دوم اینکه این رده بندی مربوط به جنگنده های است که دارای پیشرانه جت میباشند .همچنین نسل بندی یک جنگنده به سال ساخت ان ربطی ندارد بلکه به یکی سری توانای های فنی و تکنولوژی بستگی دارد.امروزه جنگنده به هفت نسل تقسیم بندی میشند که در زیر امده است.

0922045

جنگنده های نسل اول

نسل اول جنگنده درواقع اولین جت های جنگی عملیاتی جهان می باشد.این جتها که در روز گار جنگنده های موتور پیستونی تکمیل شدند دارای مشکلات بسیاری در زمینه پیشرانه جت خود بودند که دلیل ان نیز نو ظهور بودند فناوری جت بود.اولین جت های عملیاتی جهان دقیقا مربوط به جنگ جهانی دوم بودند.جت های همچون me262 ساخت المان نازی و میتور ساخت انگلستان که هر دو در طی دو سال اخر جنگ جهانی دوم به کار رفتند.فرق اساسی این جنگنده های نسل اول با جنگنده های پیستونی همانا موتور جت انها بود که به انها سرعت پیمایش بیشتر و سقف پروازی بالاتری را میداد والا هیچ تفاوتی از لحاظ سلاح و سیستمهای پروازی با جنگنده های موتور پیستونی نداستند.این نسل در اواخر دهه 1940 تکمیل و به خدمت در امدند.از جمله جنگندهای نسل اول میتوان به جنگدهای امریکایی اف80/84/86/89 و جتهای روسی میگ15 و17 و جنگنده فرانسوی میسترال و سوئی ساب21 لنسر اشاره کرد.

میتئور نخستین جت جنگی عملیاتی تاریخ بود که طی جنگ جهانی دوم وارد خمت شد . تنها تفاوت ان با یک جنگنده جنگ جهانی دوم داشتن موتور جت بود
میگ17 یک جنگنده با موتور جت بود که البته زیر سرعت صوت داشت

جنگنده های نسل دوم

با اغاز دهه 1950 سرعت جنگنده های جت افزایش پیدا کرد و کم کم از سرعت صوت گذشت.تا اواخر دهه 1950 بسیاری از جتهای جنگی به راحتی حتی از سرعت 2 ماخ نیز میگذشتند.این همان فرق بزرگ بین جتهای نسل اول و نسل دوم بود.از طرفی رادار جایگاه خود را در بین جنگنده ها باز کرده بود و مفهوم جدید شکاری همگونه اب هوا را به وجود اورده بود.البته تمام نسل دومی ها رادار نداشتند و درواقع چیزی که بین یک نسل اولی  و دومی فرق میگذاشت توان عبور از دیوار صوتی بود.نسل دومی ها به غیر از رادار توان شلیک موشک های هوا به هوای فروسرخ نسل اول مانند AIM9B سایندوندر امریکایی و کا1  و ار13 روسها را نیز داشتند.این نسل از جنگند ها در دهه 1950 تولید و به خدمت در امدند.از جمله جتهای نسل دوم میتوان به  جنگنده های امریکایی اف5/8/104/105/11/101/100 و جتهای روسی میگ /21 سوخوی7  و جت های فرانسوی سوپر میسترال(که فرقش با میسترال توان رسیدن به فراتر از سرعت صوت بود)

اف100 نخستین جنگنده جهان بود که در پرواز افقی به سرعت صوت میرسید و نخستین نسل دوم جهان
اف104 جی ارتش المان مجهز به غلاف شناسایی در زیر بدنه
اف104 نخستین جنگنده جهان بود که به سرعت دو برابر سرعت صوت رسید. این جنگنده نسل نسل دوم به حساب می امد زیرا ویزگی مهم نسل سوم ها یعنی توان حمل سلاح هدایت شونده را نداشت الا انهای که ارتقا یافتند

نسل سوم

شاید بزرگترین تفاوت نسل سوم با نسل قبل در رادار ها و موشک های هوا به هوا بود.با تکمیل رادار های پالاس داپلر توان کشف و قفل بر روی هدف برای شلیک و هدایت موشک های هدایت رادار نیم فعال به وجود امد.با ظهور اولین نسل موشک های هوا به هوای رادار نیم فعال همچون اسپارو در امریکا و ار4 و ار40 در شوروی جنگنده های ساخته شد که اگرچه چالاکی زیادی نداشتند ولی توان حمل و شلیک موشکهای هوا به هوای رادار نیم فعال را از مسافت بیش از 20 کیلومتر داشتند.بر طبق تفکر جدید وقتی می شود با شلیک یکی ویا دو موشک رادار نیم فعال از مسافت زیاد جنگنده دشمن را از را دور زد چرا در یک درگیری پیچ در پیچ نزدیک هوایی شرکت کرد و خود را به خطر انداخت.این فلسفه کاملا درست بود ولی  در ان زمان رادارها و اینگونه موشک ها در اول راه بودند و در مرحله عمل این فلسفه درست از کار در نیامد.از این رو توان حمل و شلیک موشک های هوا به هوای هدایت راداری از جمله بزرگترین تفاوت نسل سوم با دوم بود.توان استفاده از سلاح های هدایت شوند لیزری و تلویزونی در حمله به اهداف هوا به زمین نیز از جمله تفاوتهای نسل سوم با دوم بود.این نسل جنگنده های در دهه 1960 تکمیل و در دهه 1970 عملیاتی شدند.از جمله نسل سومی ها میتوان به جنگنده های امریکایی اف4  جنگندهای روسی میگ23/25 سوخوی15/17 توپلوف128 و یاک38 عمود پرواز جنگند فرانسوی میراژ اف1،جنگنده سوئدی ساب37 ویگن  و صاعقه از ایران اشاره کرد.همچنین در این نسل میتوان به برخی از جنگند ها اشاره کرد که مدل های پیشینشان  در نسل دوم بود ولی با پیشرفت در مدلهای اخر،این مدلهای برتر شامل نسل سوم شدند از جمله میتوان به F5E تایگر 2 و نسخه bis میگ21 فیشبد روسی نام برد.همچنین بمب جنگنده های تهاجمی چون ای 6 و ای7 نیز از جمله جنگنده های این نسل بودند. اگرچه برخی ویژگی های ای 7 و ای6 مربوط به نسل چهارم میشد از جمله موتور توربوفن انها

اف4 فانتوم ماینده یک نسل سوم تمام عیار بود. یک جنگنده مجهز به رادار پالس داپلر با توان قفل و شلیک موشک های راداری و توان حمل سلاح های هدایت شونده
میگ23 ام ارتش شوروی ...
میگ23

جنگنده های نسل چهارم

جنگنده های نسل چهارم در ایرودینامیک  و بدنه نسبت به نسل قبل جهش بزرگی داشتند.در این نسل جنگنده ها چند منظوره تر و چالاکتر شدند.بدنه ای سبکتر و استفاده از مواد ترکیبی از جمله ویژه گی های این نسل هستند.استفاده گسترده از سیستمهای الکترونیکی پیشرفته برای چند ماموریتی بودند.استفاده از سیستم پرواز دیجیتال با سیم  به  جای سیستم سیستم پرواز با کابل در مدل های قبلی ،نمایشگر سربالای و نمایشگر های چند منظوره برای اولین بار در نسل چهارم به کار رفت.با بر روی کار امدن نمایشگرهای چند کاره نمایشگرهای  تک کاره و نشانگرهای عقربه ای که کابین جنگندهای نسل های قبل را پر کرده بود برچیده شد و  کار خلبان با نصب سیستم هوتاس اسان شد.رادارها از حالت داپلر در این نسل به حالت پالاس داپلر درامد و توان دید رو به پایین نیز به جنگند ها داده شد و این جنگنده ها توانستند با کمک رادار های پالاس داپلر موشکهای هوا به هوای رادار فعال را شلیک کنند و بزرگترین تفاوت انها با نسل قبل داشتن موتور توربوفن به جای موتور توربجت است که مصرف کمتر و طول عمر بیشتری دارد .هزینه عملیاتی در نسل چهارم به طور چشمگیری کاهش پیدا کرد و تعمیر و نگهداری انها اسان شد.از جمله جنگنده های نسل چهارم میتوان به جنگنده های امریکایی اف14/15/16/18 ،جنگنده های روسی میگ 29  سوخوی 27/30/33 جنگنده فرانسوی میراژ2000 و گرپین سوئدی  سی هارییر  و تورنادو انگلیسی اشاره کرد.

اف16 یک نسل4 فوق العاده بود تمامی ویژ گی های یک نسل 4 ها را با خود دارد

جنگنده های نسل چهار و نیم

با پایان جنگ سرد در سال 1991 بسیاری از کشورهای نظامی بودجه های دفاعی خود را کاهش دادند.این کاهش به این معنا بود که انها دیگر برای خرید جنگنده های جدید پولی نخواهد داد از این رو کمپانی های سازنده جنگنده نیز نمی توانستند جنگنده ای جدید طراحی کنند زمانی که مشتری برای انها وجود نداشت.از این رو این کمپانی ها با کمک جهش در علم کامپیوتر و الکترونیک از جمله در زمینه ریز پردازنده ها دست به بهسازی جنگنده های نسل چهارم خود زدند.این نسل جدید در واقع جنگنده های همچون میگ29،سوخوی27 ،اف16 ویا اف18 بودند که با کاهش سطح مقطعی رادار و افزایش کارای چشمگیر رادار  ویا حتی نصب رادار کاوش ارایه الکترونیک بهسازی شده و به میگ35،سوخوی30 ام کا،اف16 ایی و اف و سوپر هورنت تغییر پیدا کردند.البته برخی از این چهار و نیم ها نیز جنگنده های جدید بودند مانند یورفایتر و رافائل و میتسابیشی اف2 .شاید یکی از تفاوت های بزرگ نسل چهارم و نیم با نسل چهارمی ها بهره گیری از رادار کاوش ارایه الکترونیکی می باشد که به قولی تفاوتش با رادارهای پالاس داپلر تفاوت کیفیت فیلم وی اچ اف با دی وی دی می باشد.در این بین جنگنده های چون میگ31  و اف15 ایی نیز هستند به این نسل تعلق دارند

جنگنده چند منظوره اف16 فایتینگ فالکون
اف16 بلوک60 اماراتی و یا اف16 ویپر یک نسل 4.5 هستند که از ارتقاء یک نسل 4 به دست امده.این نسخه دارای رادار ارایه فازی به جای رادار پالاس داپلر در نسخه قبلی بوده الکترونیک مدرنتری دارد

جنگنده های نسل پنجم

جنگنده های نسل پنجم با اف22 رپتور در سال 2005 میلادی وارد عرصه شدند.این نسل دارای توان استیلز،رادار با توان خروجی بالا ،سنسورهای کشف کننده فروسرخ کابین بسیار شیشه ای که برخی از فرامین به صورت صوتی یا با نگاه کردن اجرا میشود،سیستم جنگ شبکه محور .این جنگنده ها به دلیل پیشرفت در علم ایرودینامیک و همچنین خروجی های بردار رانش چالاکی خاصی به جنگنده های این نسل داده.اگرچه برخی از جنبه های این نسل مانند موتور با خروجی بردار رانش ویا رادار کاوش ارایه الکترونیک در نسل 4.5 نیز دیده شدولی شاید توان استیلز بودن از جمله ویژگی بارز این نسل است.اف22 و اف35 ساخت امریکا،سوخوی 57 ساخت روسیه و جی20 ساخت چین از جمله جنگنده های این نسل می باشند.

2697236
اف22 نخستین نسل5 تاریخ بود

جنگنده های نسل ششم

هنوز این جنگنده ها به پرواز در نیامده اند ولی دولت امریکا تی پروژه اف ای ایکس ایکس در حال بررسی ساخت چنین جنگنده ای هستند.این جنگنده برای مقابله با جنگندهای نسل پنجم  جدید روسها و چینیها ساخته خواهد شد  . در حال حاضر بر سر ویژگی نسل ششم در امریکا بحثهای زیادی است و ویژگیهای کامل ان مشخص نیست. ایا یک جنگنده ماورای صوت با سرعت بیش از 5 ماخ  ویا استفاده از فناوری استیلز . نسل ششم   طی سال های 2035  تا 2040  وارد خدمت خواهند شد. همچنین داشتن توان استفاده به شکل با و یا بی سرنشین از جمله ویژ گی های احتمالی این جنگنها می باشد. همکنون  یک کنسرسیوم اروپایی و چند شرکت در امریکا برای نیروی هوایی و دریایی به دنبال ساخت نسل ششم هستند

گرداوری:عبدالحمید تارخ

نوشته های مشابه

‫8 نظرها

  1. متشکرم از مقاله خیلی خوبتون البته این نکته هم عرض بشه که پیشرفت سریع فناوری شکاری ها در جهان به معنی عقب ماندن صنعت نیمه راکد هوانوردی ماست و متاسفانه فرصت های زیادی که میتونست پیشرفت های چشمگیری برای ما به ارمغان بیاره از دست رفت

  2. متاسفانه نیروی هوایی کشور ما به علت این تفکر اشتباه که موشک های بالستیک میتونن جایگزین جنگنده ها بشن مورد بی مهری شدیدی از طرف مسئولینی که بعضا حتی کوچکترین سواد نظامی ندارن قرار گرفته که این مسئله در صورتی که خدایی نکرده جنگی در بگیره میتونه باعث فجایع و تلفات غیر جبرانی به کشور و مردم بشه.

    1. عجیبه که شما کسی رو به بیسوادی متهم میکنید در حالیکه هیچ دلیلی برای حرفتون ندارید. خرید یک جنگنده هزینه سرسام اوری داره و اگر هدف قرار بگیره وضع بدتر میشه. اصولا جنگنده ها برای حمل بمب و موشک استفاده میشه.دفاع هوایی هم با ارتقا و تکمیل سیستمهای دفاعی دیگه نیاز خاصی به جنگنده نداره. موشک هزینه تولید پایین هزینه نگهداری فوق العاده پایین داره دقیقا برعکس جنگنده که هزینه خرید و تولید و نگهداری خیلی بالایی داره.با این سرعتی که سیستمهای دفاع راداری پیشرفت میکنن در اینده جنگنده ها نقش چندانی نخواهند داشت. اخرین خبر اینکه یک ایستگاه راداری آلمانی موفق به شناسایی یک فروند اف 35 شد که باعث نگرانی شدیدی در امریکا شده.

      1. سلام بدون شک هرگز موشک جای جنگنده نمیگیره و اون داستان اف35 و رادار هم بیشتر سر صدای رسانه ای بود.. این مسئله نباید فراموش بشه که فقط ما ایرانها با سواد نیستم که مثلا هیچ کس روی موشک باستیک متعارف انقدر سرمایه گذاری نمیکند غیر کشورهای محدودی چون ایران و یا کره شمالی …چین روسیه و امریکا بسیاری از صاحبان فناوری چی ایا انها نیز سواد ندارند؟ و یا کشور مختلف

      2. آخه خدا وکیلی هیچ کس نمدونه موشک سریعتر میره یا هدف گرفتنش سخت تره ؟؟؟؟؟؟
        اما موشک دقت چندانی نداره و دقیق ترین موشک ها هم خطای 30 یا 40 متری دارن با حتی بیشتر در حالی که بمب هایی که از هواگرد های مختلف افکنده میشه خطا شون زیر چند متره حتی خطای بعضی زیر یکی دو متر پس هیچ وقت موشک جای یه نیروی هوایی کارامد رو نمیگیره و نمیتونه بگیره
        تازه این به کنار از موشک چند چند میلیون دلاری میشه یه بار اسفاده کرد
        درحالی که یه هواپیما دست کم 20 سال سرویس میده
        من پیشنهادم به شما اینه که بیشتر مطالعه کنید .
        اگه چند نفر مثل شما فرمانده ارتش بشن فاتحه نیروهای مسلح خوندس البته چندان فرقی با الان نداره
        باتشکر .ممنون از سایت خوبتن
        ببخشید به خاطر پر حرفی.

  3. آخه خدا وکیلی هیچ کس نمدونه موشک سریعتر میره یا هدف گرفتنش سخت تره ؟؟؟؟؟؟
    اما موشک دقت چندانی نداره و دقیق ترین موشک ها هم خطای 30 یا 40 متری دارن یا حتی بیشتر در حالی که بمب هایی که از هواگرد های مختلف افکنده میشه خطا شون زیر چند متره حتی خطای بعضی زیر یکی دو متر پس هیچ وقت موشک جای یه نیروی هوایی کارامد رو نمیگیره و نمیتونه بگیره
    تازه این به کنار از موشک چند میلیون دلاری میشه یه بار اسفاده کرد
    درحالی که یه هواپیما دست کم 20 سال سرویس میده
    من پیشنهادم به شما اینه که بیشتر مطالعه کنید .
    اگه چند نفر مثل شما فرمانده ارتش بشن فاتحه نیروهای مسلح خوندس البته چندان فرقی با الان نداره
    باتشکر .ممنون از سایت خوبتن
    ببخشید به خاطر پر حرفی.

  4. دوست عزیز هر چیزی جای خودش
    هیچ چیزی جای یه شکاری رهگیر عالی رو نمیگیره
    کشور پهناور ما همیشه ممکن بطور کامل تحت پوشش همه رادار ها نباشه
    پشتیبانی از نیرو ها توسط بمب افکن نیاز به شکاری هایی داره که از بمب افکن ها دفاع کنن
    سیستم های مختل کننده رادار هر روز پیشرفت میکنن و رادارها هر چند پیشرفته هر روز ناکار امد تر میشن
    و ….

همچنین ببینید

بستن
دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن