توپخانه و راکت های توپخانه ای

راکت انداز چندگانه اوکراینی ویلخا

راکت انداز چندگانه اوکراینی ویلخا

قابلیت های نوظهور: راکت انداز چندگانه اوکراینی ویلخا

اقای : سینا نوریخانی

از زمان اشغال کریمه توسط روسیه و آغاز درگیری های جدایی طلبانه در منطقه دونباس، اوکراین برنامه جاه طلبانه تجهیز مجدد را برای جبران دهه ها غفلت از نیروهای مسلح خود آغاز نمود. علاوه بر خارج کردن تجهیزات قدیمی از انبار ها جهت تعمیرات اساسی و به روزرسانی آن ها، اوکراین به دنبال دستیابی به قابلیت ها و تجهیزات کاملا جدید برای نیروهای مسلح خود است. به عنوان نمونه میتوان به موشک های ضد کشتی بومی نپتون، پروژه موشک بالستیک برد کوتاه Hrim-2 و برنامه خرید پهپاد های مسلح بیرقدار TB2 از ترکیه اشاره نمود.

جهت گسترش هر چه بیشتر توانایی های رو به رشد خود، کشور اوکراین نسبت به ارتقای سامانه های راکت انداز چندگانه 300 میلیمتری اسمرچ اقدام کرده است تا با استفاده از راکت های جدید هدایت شونده، در دو حوزه برد و دقت آتش به قابلیت های به مراتب بیشتری نسبت به راکت های فاقد هدایت قدیمی دست یابد. راکت انداز جدید با نام ویلخا (Vilkha) برای اولین بار در سال 2018 رونمایی شد و برنامه تولید انبوه نمونه بهبود یافته آن با نام ویلخا- ام نیز پس از چندین سال آزمایش در سال جاری میلادی به اجرا در خواهد آمد. (1) با توجه به تطبیق راکت های جدید با پرتابگر های استاندارد اسمرچ، اوکراین به نظر مشکل خاصی برای عملیاتی کردن راکت های جدید در نیروهای مسلح خود نخواهد داشت.

برای کشوری همچون اوکراین، بهره گیری گسترده از مهمات و تسلیحات هدایت شونده این امکان را فراهم میکند تا با هزینه ای نسبتا اندک، به بازدارندگی تقریبا موثری با روسیه دست یابد. هر چند سیستم راکت انداز ویلخا- ام در کلاسی متفاوت از موشک های بالستیک برد کوتاه قرار دارد اما در نهایت میتواند بخشی از ماموریت هایی که ارتش اوکراین در حوزه تهاجم برد بلند زمین پایه برعهده موشک بالستیک Tochka-U قرار داده را بر عهده بگیرد. با ارائه بردی مشابه با موشک توچکا در کنار دقت اصابت به مراتب بالاتر، افزایش تعداد مهمات در دسترس تا میزان 12 برابر (به نسبت یک موشک بالستیک و.احد) با سرهای جنگی کوچکتر و ارزان تر (تقریبا به اندازه نیمی از سر جنگی موشکی همچون توچکا یو)، راکت های هدایت شونده ویلخا قدرت آتش و قابلیت های به مراتب بیشتری نسبت به سیستم های موجود در ارتش این کشور برای اوکراین فراهم میکنند.

یک یادآوری تکان دهنده

جنگ در شرق اوکراین، به عنوان اولین درگیری متعارف بزرگ در اروپا از زمان جنگ های بالکان در دهه 90 میلادی، یک یادآوری غیر قابل انکار از پتانسیل های سیستم های تسلیحاتی مختلف و مجموعه های جنگ الکترونیک در شرایط رزمی و همچنین قدرت مخرب سیستم های راکت انداز چندگانه بود. نتایج حاصل از این درگیری نه تنها در ارتش اوکراین بازتاب یافت بلکه زنگ خطری را برای کشورهای غربی که در حال کنار گذاشتن شماری از تسلیحات از جمله راکت انداز های چندگانه به دلیل کاهش بودجه نظامی هستند، به صدا در آورد.

در نقاط دیگری از دنیا از جمله چین، ایران، ترکیه و کره شمالی، سرمایه گذاری های قابل توجهی در زمینه طراحی و تولید راکت های توپخانه ای برد بلند هدایت شونده صورت گرفته است. تعدادی از این راکت ها در حقیقت مدل هدایت شونده از راکت های کالیبر بالای فاقد هدایت نسل گذشته هستند که نمونه اوکراینی ویلخا در مدل اولیه در همین دسته قرار میگیرد. مدل پایه ای از راکت انداز ویلخا دارای راکت هایی متشکل از بدنه های موجود راکت های 9M55 با برد 70 کیلومتر و سر جنگی 250 کیلوگرمی است که پیشرانه آن با نمونه سوخت جامد جدید تعویض شده، سیستم هدایت ترکیبی اینرسی و ماهواره ای به راکت اضافه شده و در نهایت 90 عدد رانشگر هدایتی کوچک نیز برای راکت تعبیه شده که مجموع این موارد به افزایش برد و کوچک شدن دایره خطای احتمالی به کمتر از 10 متر منجر شده است. این نوع راکت های ارتقا یافته با نام R624 شناخته میشوند (2).

تنها راکت انداز ویلخا- ام است که از راکت های تولید جدید R624M استفاده میکند. راکت های مذکور با قربانی کردن ابعاد سر جنگی (و کاهش وزن آن) برای افزایش برد، قادر به دستیابی به برد 130 کیلومتر با حمل سرجنگی 170 کیلوگرمی هستند. در نمونه ویلخا- ام 1 که ارتقای دیگری از سیستم مذکور است راکت هایی با سر جنگی 170 کیلوگرمی با برد 154 کیلومتر و و راکت هایی با سر جنگی 236 کیلوگرمی با بیشینه برد 121 کیلومتر ارائه شده اند. (2)

جدیدترین نمونه که ویلخا- ام 2 نام دارد بنا بر گزارش ها دارای راکت هایی با برد کمی بیش از 200 کیلومتر است. افزایش برد در نمونه های ارتقا یافته صرفا با کوچک شدن و کاهش وزن سر جنگی همراه نبوده و کاهش دقت را نیز به دنبال داشته از جمله در راکت های R624M که دایره خطای احتمالی آن ها به حدود 30 متر افزایش یافته است (به نسبت کمتر از 10 متر در نمونه R624)

به منظور افزایش هر چه بیشتر برد، اوکراین میتواند از سوخت جدید در راکت ها استفاده کند که رانش را تا میزان 18 درصد افزایش میدهد و حتی راکتی در مدل R624 را به برد 100 کیلومتر میرساند. با استفاده از سوخت جدید میتوان برد راکت ها در سری ام/ام1/ام2 را به 200 کیلومتر و حتی به میزانی فراتر از آن افزایش داد (3). توسعه سامانه راکت انداز ویلخا به افزایش برد راکت ها ختم نمیشود و پروژه های دیگری جهت کار بر روی این سیستم توسط دفتر طراحی Luch اوکراین در دست انجام است. از جمله برای استفاده از پرتابگر این سیستم به عنوان پرتابگر مشترک برای انواع راکت ها و ایضا جهت پرتاب موشک سطح به هوای جدید با برد حداکثر 100 کیلومتر. (4)

هدایت راکت های ویلخا به صورتی غیر متعارف صورت میگیرد. اگر حرکت این راکت را از مرحله خروج از غلاف پرتابگر تا مرحله اصابت به هدف به سه بخش تقسیم کنیم، بخش نخست شامل اصلاح اولیه مسیر است. در این بخش به دلیل پایین بودن سرعت راکت (در مرحله خروج از غلاف تا شتاب گیری راکت) امکان استفاده موثر از سطوح هدایتگر آیرودینامیکی وجود ندارد نتیجتا از 90 عدد میکرو رانشگر که به دور بدنه راکت تعبیه شده، استفاده میشود.

سیستم هدایت راکت نیز مشابه بسیاری از راکت های مدرن امروزی، ترکیبی است از هدایت اینرسی و ماهواره ای که البته سطح دقت را به میزان قابل توجهی بالا میبرد اما در مقابل اخلال تا سطح مشخصی آسیب پذیری دارد. از این جهت امروزه در برخی طرح های ارائه شده در دنیا، به منظور هدایت راکت در فاز پایانی از هدایت اپتیکی با قابلیت تشخیص هدف در پس زمینه محیطی نیز استفاده میشود (با بهره گیری از فناوری پردازش تصویر و ……). فاز پایانی هدایت و تصحیح مسیر راکت ویلخا (در بخش سوم مسیر پروازی راکت) از طریق پره های آیرودینامیکی باز شونده صورت میگیرد (نوعی بالک هدایتگر مینیاتوری)

همانطور که پیشتر نیز مورد اشاره قرار گرفت، مزیت مهم راکت های ویلخا در عدم نیاز به اعمال تغییرات گسترده در پرتابگرهای استاندارد سامانه روسی BM-30 اسمرچ است. این ویژگی، راکت مذکور را برای کشورهایی نظیر آذربایجان، الجزایر، کویت و ترکمنستان که از کاربران راکت انداز روسی اسمرچ هستند به گزینه ای بسیار جذاب تبدیل میکند. لازم به ذکر است که در ماه آوریل سال 2021 دفتر طراحی Luch اوکراین از امضای قرار داد فروش راکت های R624M با یک مشتری خارجی خبر داد هر چند که تا امروز نام کشور خریدار و جزئیات بیشتری از قرار داد منتشر نشده است. (5)

یکی از احتمالاتی که در آینده میتوان برای هدایت راکت های ویلخا مد نظر قرار داد، مسئله تجهیز این راکت ها به کیت هدایت لیزری است تا در کنار استفاده از پهپاد های بیرقدار TB2 به عنوان نشان گذار، ترکیب رزمی موثری بر علیه اهداف ایجاد نمایند. مشابه چنین قابلیتی توسط ترکیه و آذربایجان از طریق ترکیب راکت انداز چندگانه TRGL-230 و پهپاد های بیرقدار به صورت موفقیت آمیز در جنگ اخیر قره باغ به نمایش گذاشته شد. یک چنین ترکیب تسلیحاتی، هم قابلیت راکت انداز را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد و هم کاربرد پهپادها را بیشتر میکند.

بهره گیری از مکانیسم های هدایتی نظیر هدایت لیزری علاوه بر افزایش سطح دقت، مقاومت در برابر اخلال را نیز افزایش میدهد (در جایی که سیستم های هدایت ماهواره ای قابل اخلال هستند). البته اینکه اوکراین در حال حاضر به سمت استفاده از چنین سیستم هایی در حال حرکت است یا نه؟ همچنان مشخص نیست و صرفا میتوان به این مسئله اشاره کرد که بهره گیری از هدایت لیزری برای راکت انداز ها و ترکیب استفاده از پهپاد ها و تسلیحات هدایت لیزری از رویکرد های فعلی و رو به گسترش در میادین نبرد آینده است که ممکن است توسط اوکراین نیز دنبال شود.

آنچه که تاکنون عنوان شد در بخش توانایی های تهاجمی راکت انداز بود اما در بخش دفاعی میتوان به استفاده از حامل های زره پوش برای راکت انداز های ویلخا ام اشاره کرد که قابلیت بقای این راکت انداز ها در برابر سطح مشخصی از تهدیدات را افزایش میدهد. مسئله استفاده از حامل های نظامی با کابین محافظت شده، روندی است که از گذشته نه چندان دور آغاز شده و امروزه طرح های هر چه بیشتری در این زمینه ارائه میشود.

طرح مفهومی از راکت انداز ویلخا مجهز به پرتابگری با کابین زره پوش

در راکت انداز چندگانه ویلخا – ام احتمالا به جای ماز 543 که حامل اصلی سامانه راکت انداز اسمرچ است از حامل KrAZ-7634 ساخت اوکراین استفاده خواهد شد (این حامل در سامانه موشکی دفاع ساحلی نپتون نیز استفاده شده است). استفاده از این حامل برای راکت انداز ویلخا در جریان نمایشگاه IDEX 2019 امارات، مشخص شد و مدتی بعد طرح مفهومی دیگری از حامل زره پوش به جای نمونه فاقد حفاظت ارائه گردید. معرفی حامل های نسل جدید صرفا از جهت کابین محافظت شده نیست و موارد دیگری از جمله تسریع در فرآیند استقرار و ترک موضع به محض آتشباری و افزایش سطح تحرک سامانه را نیز شامل میشود.

افزایش برد راکت های سامانه ویلخا- ام به معنی توانایی نیروی راکتی ارتش اوکراین جهت مقابله با راکت انداز های چندگانه ارتش روسیه در برد به مراتب بیشتر و با دقتی ویرانگر است. هر چند این مسئله به تنهایی موجب بر هم خوردن توازن قوا در بخش راکت انداز ها میشود، اما در نهایت اوکراین میتواند در کنار توسعه راکت های ویلخا و ارائه نمونه های هدایت لیزری از آن ها، به دنبال گزینه خرید راکت انداز TRLG-230 ساخت ترکیه با برد 70 کیلومتر و دقت نقطه زن برود تا در این بخش به قابلیت های لازم در مقابله با روسیه بیش از پیش دست یابد.

با مشارکت در برنامه های همکاری حوزه نظامی نظیر آنچه که میان اوکراین و ترکیه تحت عنوان سپر دریای سیاه (Black Sea Shield) به اجرا گذاشته شده، اوکراین با ترکیب تجربیات ترکیه در حوزه پهپادی و سیستم هایی همچون راکت انداز TRLG-230 ، با توان صنعتی و دانش حوزه نظامی خود میتواند به توسعه قابلیت های نو ظهور در عرصه نظامی برسد.

راکت انداز TRLG-230 با برد 70 کیلومتر از محصولات صنایع راکتسان ترکیه

بر گرفته از : منبع

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن