ایرباس A-300
در دهه 1960 میلادی سازندگان مختلف هواپیما در اروپا در راه ساخت یک جت تجاری 200 نفره قدم برداشتند . این کلاس سوداوری زیادی داشت و با رشد سریع بازارهای هوانوردی غیر نظامی شرکت های چون سیدلی انگلستان و داسا فرانسه طراح های را ارائه کردند . شرکت سیدلی طرحی با نام BAC111 را توسعه داد ولی برای تمامی کشور های اروپای مشخص شده بود طرح های انها گرانتر از طرح های مشابه بوئینگ و مگدانل داگلاس در امریکا در خواهد امد و از این رو انها هیچ شانسی برای رقابت نخواهند داشت از این رو به فکر تشکیل یک کنسرسیم برای ساخت مشترک هواپیما افتادند
در این میان المان در تمامی طول دهه 1960 به شدت به دنبال راضی کردن کشورهای اروپای برای رفتن به سراغ یک کنسرسیون مشترک برای قابل با امریکا بود . در همان زمان مطالعات انجام شده نشان داده بود که بازار امریکا و اروپا به یک جت دو موتوره کم مصرف با ظرفیت بیش از 200 نفر نیاز بسیار دارد و از این رو در سال 1967 طی جلسه ای بین سه کشور المان، فرانسه و انگلستان تصمیم به طراحی هواپیمای دو موتوره با ظرفیت بیش از 200 نفر گرفته شد و کنسرسیون جدید ایرباس نام گرفت
به زودی شرکت ایرباس تشکیل شد و طرحی با نام ایرباس 300 که A-300 شناخته می شد را پیشنهاد داده شد که مورد استقبال قرار گرفت و قرار شد کابین اونیک پرواز توسط فرانسه و بخشهای از بدنه توسط هر سه کشور ساخته شود و در نهایت هواپیما در فرانسه سر هم شد. اسپانیا و هلند نیز به سرعت به این برنامه پیوستند. در برنامه قرار شد فرانسه و انگلستان هر یک 37.5 % سهم و المان 25 % سهم ایرباس را داشته باشد
از انجای که تاکید بسیاری برای افزایش سطح فناوری این هواپیما برای رقابت با طرح های اینده بوئینگ شده بود ، این شرکت دست به تلاش برای استفاده گسترده از مواد کامپوزیت کرد و همچنین قرارشد طرح اینده از دو موتور امریکایی ساخت جنرال الکترونیک و یا پرات اندویتنی ویا همچنین از موتور انگلیسی رویز ریس استفاده کند. شرکت انسکا فرانسه نیز خواهان ارئه موتور بود ولی به دلیل مصرف بالای کار به جای نبرد
در سال 1969 طی نمایشگاه هوایی پارس رسما اعلام شد طرح جدید ایرباس 300 با دو موتور و توان حمل 250 مسافر قرار بود با طرح های سه موتورهای امریکا مانند دی سی 10 و لاکهید تری استارت رقابت کند که البته ایرباس با دو موتور مقرون به صرفه تر بود . سرانجام طرح جدید در سال 1972 پرواز کرد که نخستین هواپیما از طرح های موفق و بی نظیر ایرباس شد و در 30 می سال 1974 به خط هوایی ارفرانس تحویل شد. بوئینگ برای رقابت با ایرباس 300 نسخه بوئینگ 767 را توسعه داد
ایرباس اس 300 یک هواپیمای پهن پیکر است که از مواد کامپوزیت و الومینیوم تشکیل شده است. هواپیما دارای 52 متر طول و دهنه بال 260 متر است . این هواپیما اولین پهن پیکر دو موتوره جهان بود که از دو موتور امریکای جنرال الکترونیک سی اف6 بهره می برد. چندین نسخه از این موتور روی ایرباس 300 نصب شد که بین 51000 تا 54000 پاوند رانش فراهم میکرد . موتور روی پاییه زیر بال نصب بود و البته ایرباس ای 300 از موتور پرات اندویتنی جی تی 9 دی و یا پی دبیلو 4000 بسته به مدل استفاده میکند
هواپیما در نسخه نخست تولید یا همان نمونه A-300B4 دارای سه خدمه شامل خلبان ، کمک خلبان و مهندس پرواز بود ولی از ان نسخه به بعد با افزایش رایانه های هواپیما مهندس پرواز نیز حذف شد. کابین در نسخه اولیه فاقد هر گونه نمایشگر بود ولی در نمونه های بعد تا شش نمایشگر درون کابین دارد
هواپیما بسته به چیدمان صندلی توان حمل 220 تا 361 مسافر را دارد ولی فشرده ترین حالت ان در بخش اقتصادی شامل یک ردیف با هشت صندلی شامل چهار صندلی در وسط و دو صندلی در دو طرف است ولی در بخش بیزینس کلاس در هر ردیف تنها شش صندلی قرار دارد که صندلی ها بزرگتر هستند
هواپیما دارای سه ارابه فرود است که ارابه جلوی دو چرخ و دو ارابه عقبی که زیر بدنه جمع می شوند و هر کدام دارای چهار چرخ است و دارای دو درب در جلو و دو درب در عقب برای سوار کردن مسافر هستند
ایرباس ای 300 دارای چندین مدل مختلف است
A-300B1:تنها دو فروند از این نمونه برای ازمایش ساخته شد که اولین ان در سال 1974 اوراق شد ولی دومی فروند برای مدتی به خطوط هوایی الجزایر اجاره داده شد و تا 1990 نیز پرواز میکرد . تا سال 2003 زمینگیر بود تا اینکه سرانجام اوراق شد
A-300B2: اولین نسخه تولید واقعی که اولین بار در سال 1974 به ایرفرانس تحویل داده شد. این نسخه دارای موتور سی اف6-50 ای بود که 51000 پاوند رانش ایجاد میکرد. این مدل با 269 مسافر دارای 3430 کیلومتر برد بود و برخی از نمونه های تولیدی دارای موتور پرات اندویتنی جی تی 9دی 5- ای بودند که دارای رانش 53000 پاوند رانش بودند دو مدل A300B2-100 AND 200 نیز از این مدل ساخته شد
A300B4:این نسخه دارای برد بیشتری بود و دارای یک مخزن سوخت میانی بیشتر بود و برد ان با 269 نفر مسافر به 6300 کیلومتر می رسید . این نسخه 62900 لیتر سوخت حمل میکرد و بیشترین سرعت ان به 917 کیلومتر بر ساعت می رسد ولی سرعت کروز ان 814 کیلومتر بر ساعت بود این نسخه بسته به کلاس توان حمل 220 تا 345 نفر را دارد. اولین فروند ان در سال 1975 تحویل شد و دارای چند مدل 100-200 و 600 بود. نسخه ای از این نمونه با نام A300B4-200FF فاقد مهندس پرواز بود و تنها خلبان و کمک خلبان داشت که در نسخه های بعد نیز به کار رفت
A300-600: نسخه 600 با سوخت بیشتر ، دارای گنجایش 68150 لیتر سوخت داشت و برد ان 6800 کیلومتر رسیده بود و دارای کابین به روز تر و فاقد مهندس پرواز بود . این نسخه دارای بالی بزرگتر بود و بعدها ایرباس ای 310 از این نمونه مشتق شد. این نسخه دارای از دو نوع موتور بهره برد. یکی موتور سی اف66 -80 که دارای قدرت که 56000 پاوند رانش و دیگر موتور پرات اندوتین پی بلیو 4000 با توان 56000 پاوند
A300-600R:این نسخه در سال 1981 تحویل شد و اخرین نسخه تولید ایرباس اس 300 بود. این نمونه دارای برد 7500 کیلومتر بود و مصرف سوخت ان به ارتقا انجام شده در مرکز ثقل هواپیما کاهش یافته بود
نسخه های باربری
ایرباس 300 دارای نسخه حمل بار نیز داشت . نسخه ایرباس 300-بی 4 اف اف و نسخه ایرباس ای300-600 اف نسخه باربری بود که بر اساس سری 600 ساخته شده بود و نسخه دیگر با نام ار اف نیز از این سری برای حمل بار ساخته شد و دارای یک درب بارگیری با طول 318 سانتیمتر و ارتفاع 256 سانتیمتر است و میتواند تا 43 تا 54 تن بار را حمل کند بسته به موتور حمل کند و برد ان 4300 کیلومتر است(نسخه ایرباس اس 300-600 اف). این نسخه یک درب کناری و یک درب زیرین دارد و فاقد درب دماغه است
یک نسخه دیگر ایرباس با نام ایرباس 300 اس تی نیز موجود دارد که نسخه باربری تغییر یافته برای ایرباس است . این نسخه که با نام بلوگا شناخته می شود برای بخش های مختلف تولیدی هواپیماهای ساخت ایرباس در سراسر اروپا و انتقال انها به فرانسه برای تولید است . 5 فروند از این نمونه بین سال های 1992 تا 1999 ساخته شد . ایرباس 300-600 اس تی دارای همان بال و بدنه ایرباس ای 300 سری 600 است با این تفاوت که در بخش بالای بدنه یک بخش با قطر 7.7 متر قرار داده اند که بتواند حتی بدنه هواپیماهای بزرگ را نیز حمل کند که باعث شده اندازه بار قابل حمل تا دوبرابر بیشتر شود و حجم ان نیز 30 درصد افزوده شود و از موتور CF6-80C2 بهره می برد. این نسخه از نظر حجم بار قابل حمل(منظور اندازه است) حتی از سی 5 و انتنوف 124 نیز بار بزرگتری میتواند حمل کند و با 47 تن بار دارای برد 2700 کیلومتر است. این نسخه دارای یک درب بارگیری با 7.7 متر طول است
در مجموع تا پایان تولید این هواپیما در سال 2007 میلادی 561 فروند ان تولید شد که همچنان بیش از 250 فروند ان در خدمت است چهار کاربر بزرگ این هواپیما عبارتند از شرکت حمل بار فدکس در امریکا با 68 فروند که قرار است با نسخه باری بوئینگ 767 جایگزین شود، شرکت باربری امریکای یو پی اس با 52 فروند، شرکت اروپای باربری European Air Transport با 21 فروند و ماهان ایران با 14 فروند البته در نقش مسافربری
ایرباس ای 300 در ایران
ایرباس در چندین خط هوایی ایران پرواز میکند که برخی از انها نو و بسیار نیز دست دوم هستند. ماهان با 14 ایرباس بیشترین تعداد را دارد که البته قبلا نسخه های بی 2 و بی 4 را نیز در خدمت داشت ، ایران ایر نیز دارای 11 فروند ای 300 شامل 3 فروند نسخه بی 3، چهار فروند نسخه بی 4 و چهار فروند سری 600 است، قشم ایر با 5 فروند ایرباس 300 سری 600 و معراج با 2 فروند ای 300 سری 600 از دارندگان این هواپیما در ایران هستند
مشخصات
- فاصله نوک دو بال: ۴۴٫۸ متر
- طول: ۵۴٫۱ متر
- ارتفاع: ۱۶٫۵ متر
- ظرفیت مسافر: ۳۶۱ نفر (در مدل ایرباس آ-۳۰۰–۶۰۰ آر(
- بیشینه سرعت: ۸۵/۰ماخ (۸۹۵ کیلومتر بر ساعت) (در مدل ایرباس آ-۳۰۰–۶۰۰ آر(
- محدوده پرواز: ۷۷۰۰ کیلومتر
ترجمه: عبدالحمید تارخ
منابع: https://en.wikipedia.org/wiki/Airbus_A300