حمله به شناور لیبرتی

حمله به شناور لیبرتی

مینا گلرو

روز چهارم از جنگ شش روزه سال ۱۹۶۷ بود و کشتی یو اس اس لیبرتی با پرچم ایالات متحده در حال تردد در دریای مدیترانه بود کشتی یک ناو جنگی نبود بلکه یک کشتی شناسایی و تجسسی بود که جهت نظارت و جمع آوری اطلاعات در حال عزیمت به ابهای نزدیک سینا بود
خدمه لیبرتی هرگز نمیدانستند که اغلب آخرین ساعات عمر خود را میگذرانند و به شکل بسیار دلخراشی کشته خواهند شد بهرحال کشتی متعلق به ناوگان ششم نیروی دریایی ایالات متحده و این کشور نیز ابرقدرتی نظامی بود آنها در حال ورود به جهنمی از گلوله و آتش بودند که در ان ساعات حتی تصورش را هم نمیکردند
کشتی جاسوسی “یو اس اس لیبرتی” به آرامی در حال حرکت در آب‌های بین‌المللی، در 14 مایلی شبه جزیره سینا بود.این ساعات مقارن با اوج جنگ در سینا و زد و خورد شدید نیروهای اسراییلی با مصر بود و نیروهای مسلح اسرائیل نیز به سرعت در حال پیشروی در صحرای سینا در جستجوی یگان های ارتش مصر بودند که عقب‌نشینی کرده بود.

با ناو یو اس اس لیبرتی آشنا شویم

لیبرتی”، که در زمان جنگ جهانی دوم کشتی باری بود، به دست آژانس فوق سری امنیت ملی آمریکا به یک کشتی جاسوسی تبدیل و به پیشرفته‌ترین تجهیزات الکترونیکی شنود، رهگیری و ارسال امواج مجهز شده بود. این کشتی دارای آنتن‌ها و “گوش‌های” الکترونیک متعددی، از جمله TRSSCOMMبود، سیستمی که پیام‌های رهگیری‌شده را از طریق ارسال جریانی از مایکروویوها با استفاده ماه به عنوان واسط و رله، به واشنگتن می‌فرستاد.لیبرتی برای نظارت بر ارتباطات کشورهای در حال جنگ در سومین جنگ اعراب و اسرائیل به سرعت به سینا فرستاده شده بود.
هدف از اعزام لیبرتی جمع اوری اطلاعات و شنود مخابراتی کشورهای درگیر و رمز گشایی پیامها و ارسال ان به واشنگتن بود و در ان ساعات کشتی در حال جمع آوری علائم رادیویی و دریافت و ضبط پیامهای ارسالی بود

لیبرتی در آتش

در ساعت 8 صبح، 8 ژوئن 1967، هشت هواپیمای شناسایی اسرائیلی بر فراز لیبرتی، که پرچم آمریکا در ابعاد بزرگی بر روی آن در اهتزاز بود، به پرواز درآمدند. و برای دقایقی بر فراز این شناور پرواز و اقدام به دریافت عکس و اطلاعات از ان نمودند با توجه به ملیت کشتی خدمه بهیچوجه احساس خطری از جانب هواپیماهای اسراییلی نمیکردند پس از رفتن هواپیماهای اسراییلی شرایط در لیبرتی به حالت عادی برگشت و کشتی در حال انجام وظایف روزانه خود که جمع اوری اطلاعات دو طرف جنگ بود اولین نشانه های وضعیت غیرعادی از ظهر مشخص شد و بصورت اسرار آمیز و عجیبی دستگاههای رادیویی و الکترونیکی کشتی دچار اختلال شده و برخی از سیستمهای جمع اوری پیامهای رادیویی بصورت متناوب از کار افتاده و بعد از لحظاتی دوباره شروع بکار مینمودند فرمانده ناو و تکنیسین های مخابراتی کشتی ابتدا تصور نمودند که حادثه یک بر اثر اختلالات برقی کشتی ایجاد شده ولی پس از مدتی متوجه شدند که مشکل فراتر از یک نقص فنی داخلی میباشد و احتمال خرابکاری در ناو وجود دارد ولی چگونه امکان داشت چنین فرضیه ای ؟
کشتی لیبرتی در زمان خود یکی از مدرنترین و پیشرفته ترین مجموعه و سیستمهای الکترونیکی را در خود جا داده بود که سالها جلوتر از زمان بود ولی همگی تکنیسبن های کشتی متف القول بودند که عامل خارجی موجب اختلال در روند کارکرد سیستمهای الکترونیکی و مخابراتی کشتی شده اند و طبق معمول همه انگشتهای اتهام به سوی اتحاد جماهیر شوروی نشانه رفته و مسولیت اختلال را به گردن شوروی انداختند ولی چگونه چنین چیزی ممکن بود؟
هیچ ناو ، کشتی و هواپیمای متعلق به شوروی در انزمان در نزدیکی لیبرتی نبود که بتوان بعنوان متهم این خرابکاری معرفی نمود بهرحال تمامی خدمه فنی بسیج شده بودند تا بتوانند ضمن برطرف نمودن نقص فنی بوجود آمده عملکرد تجهیزات فنی کشتی را بحالت عادی و نرمال درآورند وای همچنان روند اختلال در تجهیزات فنی کشتی ادامه داشت تا اینکه ساعت ۱۴ صدای غرش چند جنگنده اغلب پرسنل کشتی را به عرشه کشاند تا شاهد یک اتفاق وحشتناک باشند

چند فروند جنگنده-بمب‌افکن میسترال و میراژ 3 با ارتفاع کم پس از چند بار انجام مانورهای تهدید آمیز به یکبار بسمت لیبرتی آتش گشودند و به دفعات با ، بمب ناپالم (بمب های آتش زا) و حتی با گلوله توپ های خود به این ناو آمریکایی حمله کردند. مورد جالب این ماجرا این بود که تمامی راکتهای شلیک شده از جنگنده ها به نقاط حساس کشتی مانند دیش های عظیم فرستنده و دکلهای های بلند جمع اوری و کشف علائم رادیویی و دیگر نقاط حساس کشتی اصابت نمود
این حملات هوایی 20 دقیقه به طول انجامید و تماما بر آنتن‌های الکترونیکی و دیش‌های کشتی متمرکز بودند. لیبرتی آتش گرفت و به یک سو واژگون شد.
مسئله بد ماجرا این بود که خدمه که هرگز تصور نمیکردند اینچنین همه جانبه مورد حمله قرار گیرند پس از شنیدن صدای جنگنده ها برای مطلع شدن از خبرها و دلیل حضور جنگنده ها در عرشه و فضای باز ان قرار داشته و در معرض اصابت ترکشها و شعله های اتش ناشی از انفجارها قرار داشتند اغلب خدمه تصور میکردند که به مانند ماجرای صبح این هواپیماها شناسایی بوده و تولید اشکالی نخواهند کرد
بر اثر موج اول حمله 34 تن از خدمه کشته شدند و حدود 170 نفر نیز، از جمله کاپیتان کشتی، فرمانده ویلیام مک‌گوناگل، به شدت زخمی شدند.
ولی این پایان ماجرا نبود و تراژدی بدتری در انتظار لیبرتی بود

در ساعت 14 و 24 دقیقه، سه قایق اژدرافکن به کشتی حمله کردند و لیبرتی را با گلوله های 20 و 40 میلیمتری به آتش کشیدند. در ساععت 14 و 31 دقیقه یک اژدر اسرائیلی به وسط کشتی، دقیقاً همان جایی که سیستم‌های جاسوسی ارسال امواج تعبیه شده بود اصابت کرد. در اثر این اقدام 25 آمریکایی دیگر نیز کشته شدند. تعدادی از مجروحان نیز بر اثر شدت جراحات طی ماه های بعد از حمله کشته شدند…….

لیبرتی در آتش

پس از حمله جنگنده های اسراییلی لیبرتی شدیدا دچار آسیب دیدگی شده بود و بر اثر اصابت بمب و راکت ها ستون اصلی کشتی دچار پیچیدگی شده بود و تمامی دکل های انتن و دیشهای اصلی فرستنده ناو آسیب شدیدی دیده بود
خدمه ناو که بشدت از این حمله ناگهانی شوکه شده بودند پس از حمله توانستند تا حدی از شوک اولیه درآمده و شروع به مهار آتش سوزی عرشه و رسیدگی به مجروحان حادثه کنند
بسرعت پیام درخواست کمک اضطراری از طرف کشتی لیبرتی مخابره شد ، از زمان حمله جنگنده ها بیش از ۱ ساعت میگذشت و خدمه به امید دریافت پیام انها در انتظار رسیدن کمک بودند
در ساعت ۱۴/۴۵ دقیقه چند شناور پدیدار شدند و خدمه از دیدن این شناورها بی نهایت خوشحال شدند و تصور نمودند که کشتی ها جهت امداد رسانی به لیبرتی امده اند ولی شادی خدمه بسرعت جای خود را به نگرانی داد زیرا شناورها که چند فروند ناوچه توپدار بودند آرایش حمله گرفته و رفتارشان دوستانه نبود
ناوچه‌های توپدار که متعلق به نیروی دریایی اسرائیل بود دور تا دور لیبرتی را محاصره کردند و شروع به تیراندازی به خدمه کردند. کشتی تقریبا منهدم شده بود و در ساعت 15 و 15 دقیقه فرمانده کشتی که خود نیز شدیدا مجروح شده بود به خدمه فرمان تخلیه کشتی را صادر کرد

ولی ناوچه های اسراییلی دست بردار نبودند و گویی ماموریت داشتند لیبرتی را با تمام خدمه محو و نابود کنند
ناوهای جنگی اسرائیل شروع به تیراندازی به قایق‌های نجات مملوء از جمعیت کردند و دو قایق را غرق نمودند.
درست زمانیکه خدمه کاملا قطع امید کرده بودند جنگنده های اعزامی از ناو هواپیمابر یو اس اس اینترپرایز به نزدیکی منطقه رسیده و ناو های اسراییلی شروع به ترک صحنه و عقب نشینی نمودند
بلافاصله کاپیتان مک گوناگل فرماندن کشتی پس از برقراری تماس با جنگنده های امریکایی دستور رهگیر و انهدام ناوچه های مهاجم را صادر نمود ولی دستور وی از طرف سرفرماندهی ناوگان ششم لغو گردید و به جنگنده ها دستور عدم درگیری و بازگشت به ناو حامل داده شد
پس از حمله، خدمه کشتی، موتور و تجهیزات رادیویی لیبرتی را تعمیر کردند و کشتی آرام آرام به سمت مالت رفت.
در اثر این حمله اسرائیل، 43 دریانورد آمریکایی کشته شدند و 171 نفر از 297 خدمه کشتی زخمی شدند. این بالاترین میزان تلفات خدمه دریایی آمریکا از زمان جنگ جهانی دوم بود.

این کشتی که مجهز به پیشرفته‌ترین فناوری اطلاعاتی ارسال امواج بود و در زمان خود یک کشتی فوق پیشرفته و حامل تجهبزاتی بسیار گرانقیمت بود و بیش از ۵۰ میلیون دلار هزینه تغییر کاربری و نصب تجهیزات الکترونیکی و رادیویی ان شده بود، اما در اثر این حمله 821 سوراخ در آن ایجاد شد و به قدری آسیب دید که دیگر برای مأموریت‌های عملیاتی قابل استفاده نبود و در سال 1970 اوراق آن به قیمت یکصد هزار دلار فروخته شد.

پس از حمله

اسرائیل بلافاصله پس از حمله ناوچه هایش به لیبرتی ضمن مخابره خبر حمله به واشنگتن اعلام کرد که نیروهایش “خطایی مصیبت‌‌بار” مرتکب شدند.
اسرائیل ها ادعا میکردند که لیبرتی را با کشتی مصری “القصیر” اشتباه گرفتند. ( القصیره یک کشتی باری کانتینر بر مصری بود که مخصوص حمل 2 هزار تن باربود البته کشتی لیبرتی نیز در اصل یک کشتی باری کانتینر بر بود که تغییر کاربری داده شده بود )
وزیر خارجه آمریکا، دین راسک، و رئیس ستاد ارتش، دریاسالار توماس مور، تأکید داشتند که این حمله عمدی بوده و هدف از آن غرق کردن لیبرتی بوده است. این موضوع در سه گزارش سیا نیز تصدیق شد. در یکی از این گزارش‌ها ادعا می‌شود که فرمان این حمله را خود وزیر دفاع اسرائیل، موشه دایان، صادر کرده است.
جزئیات این اتفاق هم در اسرائیل و هم در آمریکا مسکوت ماند. اسرائیل همواره ادعا می‌کند که لیبرتی را با یک کشتی مصری اشتباه گرفته و تصور می‌کردند کشتی در حال حمل نیروهای مصری جهت تخلیه در سواحل سینا و جهت مقابله با نیروهای اسرائیلی در حال جنگ در سینا بوده و خلبانانش هیچ کدام متوجه پرچم آمریکا نشدند. و دولت آمریکا نیز با این که تمامی شواهد موجود علیه این ادعا بود، بی‌هیچ سروصدایی این توجیه را پذیرفت. هیچ کشتی‌ای در تاریخ آمریکا تا کنون به اشتباه این قدر خسارت ندیده بود. با این حال دولت آمریکا در تمام مدت سعی کرد شدت این حمله را کم جلوه دهد و برای این که این ماجرا را تحت کنترل خود نگاه دارند اقدام به سانسور خبری کردند.

بنا بر گزارشی که تیم تحقیق و حقیقت یاب ایالات متحده از این ماجرا ارائه دادند، لیبرتی تنها سه بار و آن هم از فاصله بسیار دور توسط هواپیماهای اسرائیل شناسایی شده بود و حمله هوایی تنها 5 دقیقه به طول انجامید و تنها یک اژدر به کشتی حمله کرد و بلافاصله دولت اسرائیل عذرخواهی کرد و پیشنهاد کمک داد.

پس از حمله اسراییل و ایالات متحده جداگانه اقدام به تشکیل گروه تحقیق و حقیقت یاب نمودند پس از تحقیقات انجام گرفته تیم تحقیق اسراییل اقدام به انتشار نتیجه تحقیقات خود به شرح ذیر نمود

یک: شناور USS Liberty یک کشتی آمریکایی بود. در نتیجه، در جنگ بین اسرائیل و همسایگان عربش در ژوئن 1967 بی‌طرف بود و یک شناور متخاصم بحساب نمی آمد و در صورت شناسایی بهیچوجه از طرف نیروهای اسراییلی نباید مورد تعرض قرار میگرفت

دوم : در تاریخ 8 ژوئن 1967 کشتی لیبرتی در تمام مدت در منطقه آب‌های آزاد بود و بهیچوجه به منطقه آبی و سواحل هیچکدام از طرفین متخاصم در جنگ وارد نشده بود و به همین دلیل کشتی لیبرتی در وقوع حادثه دخیل نبود و تقصیری متوجه این کشتی نبود

سوم : نیروهای اسرائیلی پیش از حمله مرگبارشان به لیبرتی از ملیت آن اطمینان حاصل نکردند و حمله شدیدا شتابزده و بر پایه اطلاعات ارسال شده توسط هواپیماهای شناسایی بود

چهارم : علامت GTR-5 و پرچم آمریکا به وضوع قابل تشخیص نبود و دستکم اینکه خدمه اسراییلی قادر به تشخیص ان نبوده اند

البته اسرائیل هیچ گاه توضیح نداد که چگونه به فرکانس‌هایی که کشتی ارسال می‌کرد دست یافته بود، و چگونه توانست بر روی امواج و فرکانسهای ارسالی از لیبرتی که در زمان خود یکی از پیشرفته ترین تجهیزات مخابراتی را داشت اختلال نموده و ارتباط ان را قطع نمایند
همچنین اسراییلی ها هرگز توضیح ندادند که چرا برای انجام این عملیات از جنگنده های بی نام و نشان استفاده نموده و بعد از خروج خدمه با قایقهای نجات بر خلاف قوانین و کنوانسیونهای بین المللی به طرف انها شلیک نموده و اقدام به غرق کردن قایقهای بی دفاع و غیر مسلح کرده است

اسرائیل پس از اینکه اعلام نمود حادثه سهوا بوده علاوه بر عذرخواهی سه و نیم میلیون دلار برای جبران خسارات مالی به خانواده‌های کشته‌شدگان و معادل همین مبلغ را نیز به مجروحان داد
در سال 1982 نیز، پس از آن که سناتور آدلای استیونسون تهدید کرد که تحقیقاتی را در این زمینه شروع خواهد کرد، اسرائیل 6 میلیون دلار بابت خسارت کشتی و برای بستن پرونده یو اس اس لیبرتی پرداخت کرد و ماجرای این حمله خیلی زود به فراموشی سپرده شد. یا دستکم کنگره و کاخ سفید آن را فراموش کردند…..

بدون شک اسرائیل از عمد به این کشتی حمله کرد ولی هرگز مشخص نشد واقعا اسرائیل چرا چنین تصمیمی گرفته است

بسیاری معتقدند اسرائیل میخواست این حمله را گردن مصر بیندازد تا امریکا را وارد جنگ با مصر بکند ولی برخی معتقدند در شرایطی که اسرائیل در صحرای سینا در حال پیروزی بود این تصمیم نیز عجیب است

مقاله مشابه :جنگ شش روزه

پایان