بالگرد تهاجمی میل28 ساخت روسیه

نویسنده : سینا نوریخانی

میل 28 که در ناتو با نام ویرانی یا Havoc شناخته میشود یک بالگرد رزمی کلاس سنگین، طراحی شده جهت جستجو و انهدام پیاده نظام، اهداف زرهی و غیر زرهی (اهداف نرم) دشمن در خط مقدم یا در عمق تاکتیکی، مقابله با اهداف هوایی در حال پرواز در ارتفاع پست و سرعت پایین و تامین پوشش آتش در جریان عملیات استقرار نیروهای خودی در قالب زمانی 24 ساعته در شرایط آب و هوایی مختلف است که توسط صنایع بالگرد سازی میل مسکو تولید میشود.

در قالب یک بالگرد آتشبار یا مسلح (Gunship) میل 28 در کنار برخورداری از طیف متنوعی از تسلیحات با کاربرد تخصصی، از انواع مکانیسم های حفاظتی در سطوح مختلف برخوردار است که به طبع آن بقاپذیری بالایی در میدان نبرد برای بالگرد فراهم کرده است. عنصر حفاظت در حقیقت یکی از شاخصه های مهم در معرفی بالگرد مذکور به حساب می آید به نحوی که این بالگرد توسط کشور سازنده به عنوان تانک پرنده یا Flying tank مطرح میگردد.

از دهه 80 میلادی و دوران اتحاد جماهیر شوروی که نمونه های اولیه این بالگرد به پرواز در آمدند تا امروز که این بالگرد توسط فدراسیون روسیه بازاریابی میشود، مسیر توسعه ای به مدت زمان 40 سال برای آن طی شده و نمونه های بهبود یافته ای از آن ارائه گردیده است که هر یک قابلیت های جدید و به روز شده ای را در خود دارند. طراحی این بالگرد حتی قدمت بیشتری دارد و به دهه 70 میلادی باز میگردد، در زمانی که شوروی به دنبال ارائه طرح یک بالگرد رزمی سنگین با بهره گیری از تجربیات بالگرد رزمی میل 24 و رفع ضعف ها و کمبود های آن بود.

نمونه ای تغییر یافته از بدنه بالگرد میل 24 به عنوان بستر توسعه طرح میل 28

در پروژه بالگرد زرمی میل 28 نقاط عطفی وجود دارد که برخی از آن ها مرتبط با به کارگیری فناوری های جدید و تجهیزات به روز جهت ارائه مدل های بهبود یافته از بالگرد است. برخی موارد از جمله تجهیزات نظارت و هدفگیری و به صورت کلی سیستم کنترل آتش بالگرد از جمله مواردی هستند که در بازه های زمانی مختلف به روزرسانی و ارتقا یافته اند. در مورد نقاط عطف یاد شده میتوان موارد ذیل را مطرح نمود (که شناخت مختصر و مفیدی از پروژه بالگرد میل 28 ایجاد میکند) :

نهایی سازی طرح بالگرد در کنار تایید لیست قابلیت ها و ویژگی های فنی ارائه شده از سوی صنایع سازنده توسط وزارت دفاع شوروی در سال 1976
پرواز اولین نمونه از چهار پیش نمونه بالگرد در دهم نوامبر سال 1982 میلادی
براساس تست نمونه اولیه، مدل بهبود یافته و تایید شده برای ساخت تحت عنوان مدل A در سال 1987 ارائه گردید. در نهایت تا پایان دهه هشتاد میلادی این مدل از جهت سیستم ها و تجهیزات هم از نظر سازنده و هم از نظر تیم کارشناسی وزارت دفاع شوروی، نمونه ای منسوخ شناسایی شده و برنامه ای برای ارتقای مجدد ارائه شد.
در سال 1991 با فروپاشی شوروی عمده برنامه های تسلیحاتی در فدراسیون تازه شکل یافته روسیه تا چندین سال مسکوت باقی میمانند که از جمله آن پروژه ساخت و به کارگیری نمونه ارتقا یافته میل 28 بود.
در سال 1996 اولین نمونه ارتقا یافته موسوم به Mi-28N با موفقیت اولین پرواز خود را به انجام رساند. از جمله تغییرات مهم در این نمونه ارتقای مجموعه نظارت و هدفگیری بالگرد و اضافه شدن سیستم دید در شب بود که امکان فعالیت موثر 24 ساعته بالگرد را فراهم میکرد.
در سال 2002 فرماندهی هوایی ارتش روسیه بالگرد میل 28 از مدل N را به عنوان بالگرد نسل آینده ارتش این کشور میپذیرد و در طی فرمانی از سوی رئیس جمهوری روسیه ولادیمیر پوتین، مسئله آغاز تولید انبوه این مدل به تصویب میرسد.
در سال 2006 به صورت رسمی بالگرد های Mi-28N در ارتش روسیه به خدمت گرفته شدند هر چند که تحویل این بالگرد ها از سال های پیشین آغاز شده بود.
ارائه مدل صادراتی NE برای فروش به مشتریان خارجی و مدل ارتقا یافته ارائه شده ارتش روسیه موسوم به NM

مدل ارتقا یافته NM که همچنان در مرحله آزمایش و توسعه بوده و برای استفاده اختصاصی ارتش روسیه ارائه شده است

در بررسی بالگرد های رزمی مسائل و مطالب مختلفی مطرح است از حوزه حفاظت و بقا پذیری تا پیشرانه، قابلیت های پروازی، ظرفیت حمل و تنوع سلاح، سیستم های نظارت و شناسایی (در یک کلام سیستم کنترل آتش) و ……. در ابتدای امر به مقوله حفاظت در بالگرد میل 28 میپردازیم :

حفاظت و بقاپذیری

وقتی در خصوص موضوع حفاظت در بالگرد ها (همچون میل Mi-28) صحبت میکنیم مسائل مختلفی بیان میشود که شماری از آن ها عبارتند از :

حفاظت بالستیک (تامین حفاظت خدمه در برابر اصابت انواع پرتابه)
حفاظت موتور و سیستم انتقال قدرت
حفاظت مخازن و سیستم انتقال سوخت با استفاده از مخازن مقاوم به اصابت و انفجار (ایضا مخازن خود ترمیم گر)
سیستم های هشدار دهنده راداری و اپتیکی (حرارت یاب)
مقابله با تهدید موشک های پدافندی اعم از هدایت حرارتی و راداری (با استفاده از فِلر و چَف و انواع اخلالگرها)
استفاده از صندلی های ضد شوک یا ضربه گیر و تعلیق موثر در ارابه های فرود

و ………..

امروزه مواردی همچون توسعه سامانه های حفاظت فعال به منظور ارائه سطوح حفاظتی نوین برای بالگرد ها مطرح هستند و جنبه های حفاظتی در این بخش روز به روز گسترده تر شده و تعاریف جدید تری پیدا میکند. وقتی صحبت از حفاظت موتور و مجموعه انتقال قدرت در یک بالگرد به میان می آید، الزاما منظور استفاده از سطوح حفاظتی و صفحات زرهی برای پوشش موتور یا جعبه دنده بالگرد نیست.

مسئله نحوه چینش موتور و جعبه دنده در بالگرد از جمله مواردی است که در تامین حفاظت ان ها موثر است. این مسئله به خصوص در مورد بالگرد های هجومی دو موتوره همچون میل Mi-28 روسی یا AH-64 امریکایی مطرح است

توجه به ضرورت حفاظت در بالگرد های رزمی و تعریف مفاهیم حفاظتی در همین خصوص در غرب (و مشخصا ایالات متحده آمریکا) از دهه 60 میلادی آغاز شد و در بازه ای از اواخر دهه 60 تا اواسط دهه 70 میلادی، نگرش به مقوله حفاظت در بالگرد های هجومی یا رزمی در غرب متحول گردید.

توجه به مسئله حفاظت و تحول در این حوزه در بالگرد های رزمی در شرق اما کمی بیش از غرب به طول انجامید و تقریبا از اواخر دهه 70 آغاز گردید و تا اواسط دهه 80 نیز ادامه داشت.در این میان مسئله ای که بیش یاز هر چیز توجهات را به مقوله حفاظت در بالگرد ها جلب کرد، تجربیات رزمی و به ویژه تهدیدات رو به گسترش در این حوزه (بالگردی) بود.

حضور در افغانستان و فجایعی که برای شوروی با بالگرد هایی همچون میل Mi-8 و Mi-24 در برابر مجاهدین افغان مجهز به تیربارهای سنگین و سلاح های دوش پرتاب (عمدتا استینگر آمریکایی)، موجب تغییر قابل توجه نگرش روس ها در مبحث حفاظتی بالگرد های رزمی یا هجومی شد.

بالگرد هایی نظیر میل 8 و میل 24 از نوع بالگرد های با طرح دو موتوره یا twin engine بودند که چینش دو موتور در آن ها به صورت متمرکز و به صورت پهلو به پهلو بود. قرارگیری موتورها در کنار هم و در یک نقطه مشخص از بالگرد مقدمه ای بر مشکل بود.

با قرارگیری دو موتور در کنار هم این احتمال وجود داشت که در صورت اصابت بالگرد و وقوع انفجار (ناشی از سر جنگی موشک پدافندی) هر دو موتور به صورت همزمان آسیب ببینند و یا با اصابت یکی از موتور ها و انفجار آن، موتور دیگر نیز دچار آسیب شود. در این صورت با یک اصابت هر دو موتور از دست میرفت و بالگرد به صورت قطعی ساقط میشد.

به منظور کاهش آسیب پذیری موتورها، در میان آن ها یک صفحه جداکننده تعبیه شده (مشابه آنچه در بالگرد میل 24 میبینیم) اما در نهایت این راهکار نیز پاسخگوی مشکل نبود و روس ها بالگرد های زیادی را به دلیل اصابت موشک های دوش پرتاب به بخش موتور و از دست رفتن هر دو موتور در افغانستان از دست دادند. در عکس فوق نمونه ای از چینش پهلو به پهلوی موتورها در بالگرد های روسی نظیر میل 24 است، مشابه چنین موردی در بالگرد میل 28 نیز دیده میشود.

در عکس بالا که نمای فوقانی از بالگرد میل Mi-28 روسی است به وضوح میتوان فاصله بین موتور ها را مشاهده نمود. در بالگرد میل 28 چینش موتور ها به گونه ای است که یکی در سمت راست بالگرد و موتور دیگر در سمت چپ بالگرد قرار گرفته است. با این وجود امکان هدف قرار گرفتن و آسیب به هر دو موتور توسط یک موشک پدافندی دوش پرتاب به کلی از میان رفته است. مشابه آنچه که روس ها در طراحی Mi-28 و چینش موتور های آن مد نظر قرار داده اند در بالگرد آمریکایی AH-64 نیز دیده میشود و موتورهای این بالگرد نیز در دو طرف بدنه بالگردT با فاصله و مستقل از هم قرار گرفته اند.

قرارگیری جعبه دنده در میان موتور ها در بالگرد میل 28

در بالگردهای رزمی با طرح دو موتوره همچون میل 28، جعبه دنده و به طور کلی مجموعه انتقال قدرت بالگرد از اهمیت بیشتری نسبت به موتور برخوردار است چرا که در صورت از کار افتادن یکی از موتورها، بالگرد با استفاده از موتور دوم همچنان میتواند به پرواز خود ادامه دهد.

اما اگر جعبه دنده و به طور کلی مجموعه انتقال نیرو به هر شکلی آسیب ببیند و انتقال قدرت موتور ها صورت نگیرد، حتی اگر دو موتور هم فعال باشند باز هم بالگرد سقوط خواهد کرد.در طراحی بالگرد میل Mi-28 روسی، چینش موتور ها و جعبه دنده به نحوی است که جعبه دنده در میان موتور ها قرار میگیرد و موتور ها در حقیقت یک سپر محافظ برای جعبه دنده هستند. در صورتی که یکی از موتورهای این بالگرد هدف قرار بگیرد، از طریق موتور دوم و با حفظ جعبه دنده امکان ادامه پرواز بالگرد وجود خواهد داشت.

یکی از مهمترین جنبه های حفاظتی در بالگرد های رزمی امروزی، مسئله هدایت جریان خروجی موتور، تعدیل حرارتی جریان خروجی و کاهش سطح تابش فروسرخ از خروجی موتور است. این مسئله به منظور ارتقای سطح حفاظت در برابر موشک های پدافندی دوش پرتاب که به مکانیسم هدایت فروسرخ مجهز هستند، اهمیت دارد.

البته در سامانه های دوش پرتاب در حال حاضر در مسیر حرکت به سمتی هستیم که این موشک ها دیگر صرفا حرارت موتور را دنبال نخواهند کرد و امکان ردیابی و قفل بر روی دیگر بخش های بدنه که دارای اختلاف حرارت با محیط هستند را نیز خواهند داشت (به دلیل پیشرفت فناوری حسگرهای فروسرخ و افزایش حساسیت آن ها)

به جریان هوای گرم خروجی از موتور در زیر بالگرد توجه کنید

در مدل اولیه بالگرد میل Mi-28 روسی، خروجی موتور همانگونه که ملاحظه میکنید بر روی محفظه آن و به سمت عقب قرار گرفته است. در این نمونه تقریبا تعدیل حرارتی خاصی صورت نگرفته و هدایت جریان خروجی موتور نیز انجام نشده است.

در بالگرد میل 28 به طور کلی سه منبع حرارتی عمده وجود دارد که شامل دو موتور بالگرد و یک واحد قدرت کمکی (APU) است که بین موتورها قرار گرفته است. بیشترین میزان حرارت تولید شده نیز مرتبط با خروجی پیشرانه ها است و نتیجتا مدیریت این خروجی از اهمیت بالاتری برخوردار است.

در اصلاح طراحی بالگرد Mi-28، خروجی موتور از روی محفظه موتور حذف شده و در درون یک مجرای تهویه به صورت جدا از محفظه موتور قرار گرفته است که در تصویر فوق میتوانید این مجرا و ورودی هوای آن را ملاحظه کنید. مجرای تهویه سه هدف را دنبال میکند :

ترکیب هوای سرد بیرون با خروجی داغ موتور و تعدیل حرارتی جریان خروجی از موتور
خنک سازی جداره اگزوز یا خروجی موتور از طریق هوای سرد ورودی و در نتیجه کاهش سطح انتشار فروسرخ
هدایت جریان اگزوز به سمت پایین

مجرای تهویه در اصل یک سیستم ساده تعدیل گرمایی و ترکیب کننده هوای سرد و گرم به منظور کاهش دمای خروجی است.

یکی از کاربرد های مجرای تهویه خروجی موتور این است که از این بخش میتوان به عنوان یک سپر محافظ برای موتور استفاده کرد تا از آسیب مستقیم به موتور جلوگیری شود

در خصوص حفاظت بالگرد میل Mi-28 منابع مختلف، مطالب متفاوتی را عنوان کرده اند از جمله استفاده از صفحات تیتانیوم و قرار گرفتن خدمه در یک وان تیتانیومی مقاوم به اصابت گلوله و ترکش و …….در عمل البته مسئله حفاظت در بالگرد میل 28 به شکل دیگری است و بر خلاف گفته بسیاری از منابع خبری از صفحات تیتانیومی و امثالهم نیست.

کابین و به طور کلی بدنه بالگرد Mi-28 متشکل از صفحات آلیاژ آلومینیوم است که این صفحات در حقیقت شکل دهنده به ساختار بدنه و صفحات پوشش دهنده اسکلت بالگرد هستند. آلومینیوم آلیاژی با استحکام بالا و وزن پایین به عنوان بهترین گزینه برای ساخت بدنه هواگرد ها مطرح است (چه رزمی چه غیر رزمی)

نقاط پوشش حفاظتی کابین و صفحه حفاظتی جدا کننده کابین جلو و عقب میل 28

این بالگرد دارای سه سطح حفاظتی است که عبارتند از :

پوشش چهارچوب و دیواره های سازنده کابین است که با نصب بلوک های زره سرامیکی بر روی صفحات آلومینیومی صورتر میگیرد.
بلوک های نظارتی کابین هستند که با استفاده از شیشه های ضد گلوله چندلایه پوشش داده شده اند.
صفحه جداکننده بین دو کابین است تا اگر گلوله ای به کابین جلو اصابت کرد یا ترکشی وارد کابین شد، کابین دوم را نیز مورد تهدید قرار ندهد.

در بالگرد میل Mi-28 کابین جلو که ارتفاع کمتری دارد به افسر تسلیحات اختصاص یافته و کابین عقب که ارتفاع بیشتر و دید بهتری دارد مختص خلبان است.

نمونه ای از صفحه سرامیک زرهی مورد استفاده در تقویت کابین بالگرد میل 28

وقتی صحبت از بلوک های زره سرامیکی میشود، این سرامیک اشاره به یک نوع کلی از صفحات حفاظتی است در حالی که ما زره های سرامیکی متشکل از مواد مختلفی را امروزه شاهد هستیم. در عکس فوق نمونه ای از یک بلوک سرامیک زرهی مورد استفاده در بالگرد میل Mi-28 را ملاحظه میکنید. از این بلوک در ابعاد بزرگتر و در انواع شکل ها منطبق با کابین ساخته شده و بر روی آن نصب میگردد.

اینکه سرامیک های مورد استفاده در حفاظت این بالگرد از چه جنسی هستند و از چه موادی ساخته شده اند دقیقا مشخص نیست.در بازار سرامیک های زرهی مختلفی ارائه میشود از جمله سرامیک های پایه اکسید آلومینیوم یا آلومینا (Al2O3)، سرامیک های کاربید بور، کاربید سیلیکون، سرامیک های دی بورید تیتانیوم و ……. تعدادی از سرامیک های نام برده از سخت ترین مواد موجود به منظور ساخت صفحات زرهی هستند.

کابین بالگرد Mi-28 همچون ادوات زرهی دارای دو سطح متفاوت از حفاظت است که سطح اول بدنه کابین و سطح دوم بلوک های نظارتی یا شیشه های آن است. مشخصا شیشه ضد گلوله قادر به تامین حفاظتی مشابه با زره سرامیکی بدنه نیست و از مقاومت کمتری برخوردار است. این مسئله در خصوص ادوات زرهی نیز صدق میکند. فرصا بدنه یک خودروی زرهی امکان دفع مهمات کالیبر 12.7 را دارد اما شیشه های ضد گلوله آن تنها در مقابل کالیبر 7.62 مقاوم هستند.

در بخش دیواره های کابین، بالگرد Mi-28 در برابر اصابت مهمات کالیبر 7.62 الی 12.7 میلیمتر با مرمی ضد زره مقاوم است ضمن اینکه امکان مقاومت در برابر مهمات 14.5 میلیمتری و 20 میلیمتری با مرمی شدیدالانفجار را نیز دارد. شیشه های ضد گلوله کابین اما حفاظت کمتری ارائه میدهند و امکان مقاومت در برابر اصابت مهمات کالیبر 7.62 و 12.7 با مرمی های معمول را دارند. در صورتی که اصابت از فاصله خاصی صورت بگیرد، بدنه بالگرد میل 28 امکان مقاومت در برابر مهمات 23 میلیمتری را نیز خواهد داشت

در کلیپ فوق، بلوک ها و صفحات سرامیکی نصب شده بر روی بالگرد و آسیب وارد شده به این بلوک ها در اثر اصابت مرمی قابل مشاهده است. در بالگرد Mi-28 هم بلوک های سرامیکی و هم شیشه های ضد گلوله به نحوی طراحی و ساخته شده اند که امکان تحمل اصابت های متعدد را داشته باشند و در یک تعریف Multi Hit هستند. شیشه های ضد گلوله این بالگرد تا پیش از از دست دادن مقاومت خود میتوانند اصابت های متعددی را تحمل کنند و هر چه کالیبر مهماتی که اصابت میکند کمتر باشد، امکان تحمل اصابت های بیشتری فراهم میشود. لازم به ذکر است که ضخامت بلوک های سرامیکی نصب شده بر روی کابین خدمه در حدود 16 الی 18 میلیمتر است.

دیواره کابین بالگرد میل Mi-28 از فواصل مشخص امکان مقاومت در برابر اصابت مهمات 23 میلیمتری با مرمی شدیدالانفجار را دارد. عکس فوق تست حفاظتی کابین در برابر اصابت مهمات 23 میلیمتری است. بخشی از دیواره کابین که شکافته شده است (بر روی درب کابین) در حقیقت پوسته آلومینیومی است که مقاومت چندانی ندارد و پس از عبور از این پوسته است که مرمی به صفحه سرامیکی اصابت میکند و متوقف میشود.

در نگاه نخست بالگرد میل 28 بدنه حجیمی دارد اما برخلاف تصور بسیاری، حجم بدنه این بالگرد ارتباط خاصی به حفاظت آن ندارد و در حقیقت این حجم ناشی از تعبیه محفظه هایی است که تجهیزات و سیستم های مختلف بالگرد را در خود جای میدهند. صفحات سرامیک زرهی به کار رفته در کابین و بدنه به صورت داخلی (به عنوان لایه درونی بدنه) نصب شده اند و ضخامت قابل توجهی ندارند از این جهت افزایش قابل توجه حجم بدنه هیچگونه ارتباطی با حفاظت ندارد.

درب کابین بالگرد میل 28 در نگاه اول بسیار حجیم و با ضخامت بالا به نظر میرسد اما تنها حجم بخش فوقانی درب دلیل حفاظتی دارد که آن هم قرارگیری شیشه ضد گلوله و قاب نگه دارنده آن است، ضخامت این بخش با فلش سبز رنگ مشخص شده است.بخش پایینی درب کابین در حقیقت یک فضای خالی با حجمی فریب دهنده است (با فلش قرمز مشخص شده است). ضخامت بخش پایینی درب کابین به دلیل تطبیق طراحی آن با بدنه حجیم بالگرد به این میزان در نظر گرفته شده و تاثیر چندانی در حفاظت ندارد (به صورت خلاصه تطبیق ابعادی سطوح مختلف بالگرد با یکدیگر)

ساختار درب کابین شامل دو صفحه آلومینیومی در پشت و روی درب است که مجموعا حدود 10 میلیمتر ضخامت دارند. مابین این دو صفحه نیز یک لایه زره سرامیکی قرار داده شده که حدود 16 الی 18 میلیمتر ضخامت دارد (بخش کوچکی از ضخامت درب) و در حقیقت حفاظت درب در بخش زیرین یا در لایه داخلی آن توسط زره سرامیکی تامین میشود.

عمده وزن درب کابین در بالگرد میل 28 به دلیل بلوک شیشه ضد گلوله ضخیم و لایه سرامیکی زیر آن است که بخش پایینی درب را به صورت کامل پوشش داده، بدون این دو مورد، درب کابین با لایه آلومینیومی پوشش دهنده، وزن چندانی ندارد.

در این عکس در پشت صندلی افسر تسلیحات، لایه تفکیک کننده کابین جلو و عقب را ملاحظه میکنید. این لایه از یک سو توسط صفحه ای آلومینیومی و از سوی دیگر با استفاده از زره سرامیکی پوشش داده شده تا مانع از قرار گرفتن هر دو خدمه در مسیر اصابت یک گلوله شود (در صورت عبور از بلوک شیشه ضد گلوله جلو)

تا به اینجا به مقوله حفاظت کابین پرداخته شد اما در ادامه اما به مسئله حفاظت در سیستم ذخیره سازی سوخت خواهم پرداخت. در بالگرد میل 28 بیش از 1700 لیتر در مخازن داخلی حمل میشود و این یعنی ذخیره سازی سوخت به وزن بیش از 1.3 تن و حدود 450 گالون. این میزان از سوخت دقیقا همچون یک بمب سوختی عمل میکند در صورتی که تدابیر لازم برای حفاظت از آن به عمل نیاید.

برای اینکه به سراغ مبحث حفاظت در ذخیره سازی سوخت بالگرد میل 28 برویم در مرحله نخست باید دید که مخزن سوخت این بالگرد در کدام نقطه یا نقاط بدنه آن قرار دارد؟ بدنه بالگرد میل 28 را میتوان به سه بخش تقسیم کرد. بخش ابتدایی که کابین خدمه و مجموعه الکترونیک هوایی (اویونیک) است. اما بخش دوم یا میانی بدنه که موتورها، جعبه دنده و در نهایت مخزن سوخت را در خود جای میدهد.

موقعیت قرارگیری مخزن سوخت بالگرد میل 28 در میانه بدنه و کف سازه. ابعاد مخزن سوخت این بالگرد به دلایل مختلف (از جمله تعبیه سطوح حفاظتی مناسب) کوچکتر از آن چیزی است که باید باشد و در نتیجه برد بالگرد را کاهش داده است (به نسبت نمونه های مشابه در دنیا)

در این بالگرد خبری از یک مخزن یکپارچه و بزرگ برای ذخیره سازی سوخت نیست بلکه تعدادی سلول سوختی مجزا از هم در نظر گرفته شده است.در درون هر کدام از این سلول های سوختی، یک مخزن سوخت انعطاف پذیر خودترمیم شونده (اصطلاحا Self-sealing) قرار داده شده که این مخازن دارای لایه محافظ از جنس فوم پلی یورتان (Polyurethane) هستند.

فوم مذکور از استحکام قابل توجه و مقاومت حرارتی بالا برخوردار است و یکی از کاربرد های آن جلوگیری از وارد آمدن شوک حرارتی به مخازن سوخت ناشی از انفجار یا حریق است.اما این موارد تنها گزینه های حفاظتی در سیستم ذخیره سازی سوخت بالگرد میل 28 نیستند.

سلول های سوختی مجزا در مخزن سوخت بالگرد میل 28

اگر از بیرون به ناحیه ای که مخازن سوخت بالگرد در آن قرار گرفته نگاه کنیم، لایه ای بیرون زده و کاملا مشخص از بدنه را میتوانید ببینید که این لایه در حقیقت صفحه زرهی پوشش دهنده مخازن سوخت است.از طریق پوشش بخش زیرین و دیواره های جانبی مخازن سوخت با استفاده از صفحات زرهی، این مخازن در برابر اصابت مهمات 12.7 تا 20 میلیمتری مقاوم شده اند.در بالگرد میل 28 دومین نقطه ای از بالگرد که پس از کابین خدمه دارای صفحات زرهی پوشش دهنده است، بخش مخزن سوخت میباشد.

لایه محافظ زیرین مخزن سوخت (به صورت یک صفحه بیرون زده)

بیرون زدگی لایه زرهی تعبیه شده برای مخازن سوخت از بدنه در این عکس به وضوح قابل رویت است.

در یک جمع بندی مقوله حفاظت سیستم ذخیره سازی سوخت در بالگرد میل 28 به شرح ذیل میباشد :

استفاده از یک مخزن سوخت با محفظه های تفکیک شده (در قالب سلول های سوخت) و مستقل از هم به جای یک مخزن سوخت یکپارچه
استفاده از مخازن انعطاف پذیر خودترمیم شونده به منظور جلوگیری از نشت سوخت در صورت آسیب دیدن مخازن
استفاده از لایه فوم پولی یورتان به عنوان یک لایه محافظت کننده به ویژه حفاظت در برابر شوک حرارتی و دمای بالا (ناشی از حریق یا انفجار سر جنگی یک موشک)
تعبیه یک لایه زرهی در بخش زیرین و دیواره های جانبی مخازن سوخت به منظور تامین حفاظت بالستیک (اصابت انواع گلوله از کالیبر 5.56 الی 20 میلیمتر با مرمی شدیدالانفجار)

نمونه ای از مخازن سوخت خودترمیم شونده مورد استفاده در بالگرد ها

مخازن انعطاف پذیر خودترمیم شونده یا خود ترمیم گر که ایضا در کشورما نیز فناوری ساخت آن ها موجود میباشد، بهترین گزینه برای مخازن سوخت هواگرد های نظامی به ویژه بالگرد های هجومی محسوب میشوند.با افزایش ضخامت جداره این مخزن ها، میتوان به نمونه هایی دست یافت که خود مقاوم به اصابت ترکش و گلوله باشند و نیازی به صفحات زرهی محافظت کننده نداشته باشند.

با توجه به انعطاف پذیر بودن ساختار این نوع از مخازن، چنانچه محفظه ای که درون آن قرار گرفته اند دچار شکست ساختار یا تغییر شکل شود، مخزن میتوان بدون نشت سوخت تغییر شکل بدهد و با وضعیت جدید محفظه خود منطبق شود.مهمترین قابلیت این نوع از مخازن نیز ترمیم شونده بودن آن ها است که مانع از بروز نشتی و وقوع حریق ناشی از آن میشود (البته این ترمیم شوندگی نیز محدودیت ها و حدودی دارد)

اینکه بالگردی مجهز به مخازن سوخت مقاوم، ضربه پذیر و خود ترمیم شونده است به این معنی نیست که دیگر خطر وقوع حریق وجود ندارد، صرفا استفاده از این نوع مخازن احتمال وقوعحریق را به میزان قابل توجهی کاهش میدهد. مقادیر قابل توجهی سوخت معمولا در مسیر انتقال از مخازن به موتور ها و واحد قدرت کمکی (APU) وجود دارد که نشت آن ها میتواند باعث آتش سوزی شود. مسئله دیگر شدت حادثه است و شدت ضربه ای که به دلیل اصابت به زمین بر بالگرد و بخش های مختلف آن از جمله بخش مخزن سوخت وارد میشود.

عکسی از حادثه سقوط یک فروند بالگرد میل 28 ارتش روسیه در سال 2015 که منجر به کشته شدن یکی از خدمه و وقوع آتش سوزی شدید و گسترده در بالگرد شد.

یکی از جنبه های حفاظت در بالگرد های هجومی، مسئله پروانه یا ملخ بالگرد و تیغه های آن است. اما این مسئله چه ارتباطی به حفاظت دارد؟ تیغه های پروانه بالگرد یکی از بخش های مناسب جهت هدفگیری هستند و معمولا یکی از تهدیداتی که متوجه بالگرد است مرتبط با همین بخش میباشد. اصابت گلوله، آسیب و شکست ساختاری تیغه و در نهایت از دست دادن توان پرواز و سقوط بالگرد از جمله مواردی است که میبایست مد نظر قرار گیرد.

در منابع مختلف در خصوص بالگرد میل Mi-28 ذکر شده است که تیغه های پروانه این بالگرد از جنس کامپوزیت هستند. این یک تعریف کلی است به این معنی که تیغه ها از مواد ترکیبی ساخته شده اند اما اینکه چه نوع مواد و متریال هایی مورد استفاده قرار گرفته است معمولا بیان نمیشود.

به عنوان نمونه در ساختار تیغه پروانه میل 28 از مواد کامپوزیت پایه پلیمر (ترکیبی از الیاف شیشه و رزین های فنولیک)، ورق تیتانیومی، فولاد ضد زنگ و ……… استفاده شده است. در حقیقت اینگونه میتوان گفت که تیغه بالگرد میل 28 صرفا شامل یک نوع کامپوزیت نیست و مواد متنوعی در ساخت آن به کار رفته است که هر کدام نقش خاصی دارند.

ساختار تیغه در پروانه میل 28 دارای 16 بخش مختلف است که تنها 4 مورد آن در تصویر فوق معرفی شده اند. به عنوان مثال لایه ضد سایش و خوردگی در لبه حمله تیغه این بالگرد از جنس ورق تیتانیوم بوده و بسیار مقاوم است. بخش دیگری که در تیغه وجود دارد و در تصویر فوق نمیبینید، صفحات یا پد های حرارتی ضد یخ زدگی تیغه است که به تعداد مشخص در درون تیغه تعبیه شده.

مهمترین بخش تیغه بالگرد میل 28، تیر طولی یا Spar است که بار وارد بر تیغه را این بخش تحمل میکند. در بالگرد میل 28 این بخش تیغه از جنس فایبرگلاس ساخته شده است.

برای ساخت هر کدام از تیرها حدود 40 دوک نخ الیاف شیشه رشته پیچی یا بافته میشوند. در نهایت تیر طولی همان مراحل معمول در حوزه ساخت کامپوزیت را طی میکند از جمله تزریق رزین، قالب گرم و …….. که در این مرحله حرارت 180 الی 200 درجه سانتی گراد به مدت مشخص اعمال میشود.

بخش مهم دیگری که در تیغه وجود دارد، ساختار لانه زنبوری نومکس (NOMEX) است که یک ساختار پایه آرامید (در اصل متا آرامید) با پوشش یک رزین فنولیک است.این ساختار لانه زنبوری در عین وزن سبک از مقاومت بالایی برخوردار است و بهترین گزینه به عنوان ساختار پُر کننده تیغه بالگرد محسوب میشود.

ساختار لانه زنبوری نومکس (NOMEX) این ساختار در کنار استحکام بالا و وزن کم، مقاومت بالایی به خستگی دارد.

تیغه بالگرد میل 28 حتی در صورت اصابت مهمات 30 میلیمتری، عملکرد خود را از دست نخواهد داد و ساختار آن دچار فروپاشی نخواهد شد. این تیغه میتواند اصابت های متعدد از مهمات کالیبر 12.7 و 14.5 را به راحتی تحمل کند.

یکی از جالبترین سیستم های بالگرد میل 28، سیستم خروج اضطراری است. یکی از سوالاتی که شاید به ذهن شما نیز رسیده باشد این است که اگر قرار بر تعبیه سیستم خروج اضطراری از بالگرد ها بود، این سیستم به چه صورتی عمل میکرد؟ مشخصا استفاده از صندلی پران گزینه منطقی به نظر نمیرسد چرا که در نهایت با استفاده از این روش، خلبان پیش از اینکه در اثر سقوط بالگرد جان خود را از دست بدهد، با اصابت به تیغه های پروانه کشته خواهد شد.

خروج اضطراری در بالگرد میل Mi-28 شامل چند مرحله است که با کشیدن دستگیره خروج اضطراری توسط خدمه این مراحل آغاز میشود.

جدایش درب های کابین، درب کابین افسر تسلیحات به سمت چپ بالگرد و درب کابین خلبان به سمت راست بالگرد جدا میشود.
فعال شدن خرج های انفجاری جداکننده بالچه های بالگرد که بالچه ها و بخش های متصل به آن از جمله آویزگاه ها و تسلیحات متصل را از بالگرد جدا میکند
باز شدن دو کیسه هوای محافظ در سمت راست و چپ بدنه تا از برخورد خدمه به بدنه بالگرد (به ویژه موتورها) جلوگیری کند.

پس از انجام مراحل فوق، خدمه با استفاده از چتر نجاتی که به همراه دارند و در قالب یک کوله پشتی به آن ها تحویل شده، خود را از بالگرد به بیرون می اندازند. انجام خروج اضطراری در بالگرد به این روش نیازمند آن است که بالگرد در ارتفاع مناسبی قرار داشته باشد تا خدمه از فرصت کافی برای فرود با چتر برخوردار باشند

محفظه های قرارگیری کیسه های هوا در دو طرف بدنه بالگرد میل 28. محفظه کیسه هوای افسر تسلیحات در سمت چپ بدنه بالگرد و برای خلبان در سمت راست بدنه بالگرد تعبیه شده است. این محفظه ها به صورتی کاملا برجسته و مشخص بر روی بدنه دیده میشوند.

یک نمونه از فعال سازی سیستم خروج اضطراری در بالگرد میل Mi-28، کیسه هوای باز شده، درب جدا شده کابین و بالچه های جدا شده از بدنه بالگرد.

در بالگرد میل 28 چنانچه به هر دلیل امکان خروج اضطراری خدمه با استفاده از چترهای نجات فراهم نشود و چنانچه ارتفاع پروازی بالگرد کمتر از 100 متر باشد، اگر یک سقوط کنترل شده رخ دهد به این معنی که بالگرد در زمان سقوط در حالتی واژگون شده و فاقد تعادل قرار نگیرد، تدابیری اندیشیده شده تا احتمال آسیب و مرگ خدمه کاهش یابد.

بخش مهمی از این تدابیر در ارابه فرود بالگرد و مکانیسم تعلیق آن نهفته است که یک مکانیسم ترکیبی هیدرولیک-پنوماتیک است. بخش تعلیق ارابه تا میزان قابل توجهی در بدنه نفوذ کرده و همچون یک تیر عمودی برای تقویت ساختار بدنه در زمان اصابت به زمین ایفای نقش میکند.

بخش تعلیق در حقیقت ستونی است که از یک سو به ارابه فرود بالگرد متصل است و از سوی دیگر به بخش زیرین سازه ای متصل میشود که بار جعبه دنده و موتورهای بالگرد را تحمل میکند.در صورت سقوط بالگرد و برخورد به زمین، ستون تعلیق با انتقال بار وارده به سازه به ارابه فرود و از طریق آن به زمین، مانع از فروریختن سازه بالگرد به درون خود به دلیل وزن جعبه دنده و موتورها میشود.

نمای نزدیک از ارابه فرود بالگرد میل 28، همانطور که در عکس ملاحظه میکنید تنها بخش کوچکی از مجموعه تعلیق ارابه فرود در خارج از بدنه بالگرد قرار میگیرد.

در صورت سقوط بالگرد در ارتفاع پایین، تنها ارابه های فرود و مجموعه تعلیق آن ها به منظور دفع ضربه و شوک ناشی از اصابت به زمین کفایت نمیکنند و موارد دیگری نیز لازم است از جمله صندلی های ضد شوک یا کاهنده ضربه که در بالگرد میل 28 تحت نام صندلی های Pamir شناخته میشوند.

این صندلی ها اولین صندلی های ضد شوک طراحی شده برای بالگرد های نظامی روسیه/شوروی هستند. از جمله تجهیزاتی که همراه این صندلی ها مورد استفاده قرار میگیرد، چتر نجات یا سیستم بازیابی با چتر PS-280 است. با استفاده از این چترها خدمه امکان خروج اضطراری از بالگرد را خواهند داشت.

ضربه یا شوک ناشی از اصابت به زمین در مرحله اول توسط ارابه فرود و سیستم تعلیق آن کاهش میابد و پس از آن، صندلی های ضد شوک، نیروی وارده به خدمه را میکاهند. اما مرحله سومی نیز برای مقابله با شوک ضربه ای ناشی از سقوط بالگرد وجود دارد و آن کف شکننده کابین بالگرد است.

در اثر نیروهای حاصل از برخورد به زمین، صندلی های ضد شوک با آزادی حرکتی که در جهت رو به پایین دارند، به کف کابین ضربه وارد میکنند که این مسئله موجبات شکسته شدن لایه کف و انتقال صندلی به سطحی پایین تر میشود. در نهایت نتیجه این روش تعلیق، کاهش هر چه بیشتر ضربه ناشی از سقوط به خدمه است.

در سقوط بالگرد ممکن است برخورد به زمین در حالتی غیر متعادل (فرضا به صورت واژگون) صورت گیرد که در این حالت البته هیچ یک از مواردی که گفته شد، اثر بخشی ندارند.یا در یک حالت دیگر ممکن است سقوط از ارتفاع فرضی 300 متری رخ دهد که در این صورت ضربه وارده به بالگرد آنقدر شدید خواهد بود که هیچ یک از راه کارهای گفته شده نمیتواند خدمه را حفظ کند (مگر خروج اضطراری از بالگرد). یکی از بدترین موارد سقوط بالگرد میل 28، سقوط به صورت واژگون و بر روی کابین است که این مسئله موجبات شکست سازه کابین و مرگ خدمه (به ویژه خلبان) میشود.

سیستم ها و تجهیزات دفاعی

یکی از مهمترین اجزای حفاظتی بالگرد های رزمی امروزی، سیستم ها و تجهیزات دفاعی آن ها است. در بالگرد میل 28، دو غلاف در نوک بالچه ها قابل نصب است که بر روی این غلاف ها اجرای مختلفی نصب میشود. در نمونه های به روز بالگرد میل 28، خریدار امکان سفارش مجموعه حفاظت از خود موسوم به President-S را دارد. این مجموعه در کامل ترین حالت خود شامل اجزای ذیل میباشد :

گیرنده هشدار راداری L150-28 موسوم به Pastel (این سیستم در اصل برای جنگنده های روسی طراحی و ساخته شده است)
چهار آشکار ساز هشدار لیزری L140 موسوم به Otklik (به منظور آشکار سازی پرتو لیزری تابیده شده به بالگرد از سوی سیستم های تسلیحاتی)
چهار سیستم هشدار تقرب موشک با کاونده های فرابنفش L370-2-01
اخلالگر لیزری جهت مند سری L370-5 یا L418-5 (به منظور ایجاد اخلال در سیستم هدایت حرارتی موشک و کور کردن آن)
چهار پرتابگر شراره 20 میلیمتری از سری UV-26 هر کدام با ظرفیت پرتاب 28 الی 32 شراره (بسته به مدل)

در عکس ذیل :

آشکار ساز پرتو لیزر سیستم هشدار لیزری
کاونده فرابنفش سیستم هشدار تقرب موشک
پرتابگر شراره از سری UV-26

در این عکس اخلالگر لیزری جهت مند نصب شده در زیر بدنه بالگرد میل 28 را میتوانید ملاحظه کنید.

تسلیحات

پس از مسئله بقاپذیری، تنوع و حجم تسلیحات یک بالگرد هجومی در درجه اهمیت بالایی برخوردار است. به طور کلی تسلیحات نصب شده یا قابل استفاده بر روی بالگرد میل 28 به چهار دسته قابل تقسیم هستند :

تسلیحات فاقد هدایت همچون انواع راکت ها از جمله دو نوع راکت S-8 و S-13 که به ترتیبی حداکثر در تعداد 80 و 20 عدد قابل حمل هستند
تسلیحات هدایت شونده هوا به سطح شامل سامانه های اشتورم، آتاکا و ویخر که البته به مرور زمان دو گزینه از این تسلیحات حذف شده و امروزه بالگرد میل 28 عمدتا با سامانه تسلیحاتی هدایت شونده ویخر (Vikhr) ارائه میشود. این سامانه دارای موشک هایی با سرهای جنگی تخصصی از جمله ضد زره و ترموباریک (ضد نفر و ضد ساختمان) است و بسته به مدل موشک قابلیت شلیک تا بیشینه برد 8 الی 10 کیلومتر با هدایت از نوع فرمان رادیویی را دارد.
توپ خودکار کالیبر متوسط که در اینجا در قالب یک جایگاه تسلیحاتی در جلوی بالگرد تعبیه شده و برای آن 250 عدد مهمات ذخیره در نظر گرفته شده است. این توپ از مدل 2A42-2 و در حقیقت نمونه ای از توپ مورد استفاده در خودروهای رزمی BMP-2 روسی است که برای کاربری هوایی تطبیق یافته و قابلیت به کارگیری بر علیه انواع اهداف از اهداف زرهی و سخت تا اهداف نرم و انسانی را دارد.
تسلیحات هدایت شونده هوا به هوا شامل موشک های سری ایگلا دارای هدایت حرارتی با برد کوتاه و امکان استفاده بر علیه اهداف هوایی دشمن. موشک های سری ایگلا در حقیقت نمونه های دوش پرتاب و زمین به هوا هستند که برای استفاده به صورت هوا به هوا بر روی بالگرد میل 28 تطبیق یافته اند و مجموعه کنترل و پرتابگر خاصی بدین منظور برای آن ها طراحی شده است.

بسته به ماموریت بالگرد ترکیب تسلیحاتی آن متفاوت خواهد بود، به عنوان مثال میتوان تمامی آویزگاه ها را به حمل موشک های هدایت شونده ضد تانک سری آتاکا (Ataka) اختصاص داد که در این صورت بالگرد امکان حمل تا حداکثر 16 تیر موشک را خواهد داشت، یا میتوان از ترکیب موشک و غلاف راکت استفاده نمود. ترکیب دیگری که در بخش تسلیحاتی بالگرد میل 28 مطرح است، حمل همزمان موشک های ایگلا و آتاکا برای عملیات هوا به هوا و هوا به زمین است.

موشک هدایت شونده Ataka با سیستم هدایتی از نوع فرمان رادیویی به خط دید

یکی از مشکلات و مسائل مطرح در خصوص بالگرد های رزمی ساخت روسیه از جمله میل 28، کمبود ها و ضعف هایی است که در بخش بسته تسلیحاتی داشتند. این کمبود ها و ضعف ها به ویژه در خصوص سلاح های هدایت شونده ضد زره بالگرد پرتاب بیش از پیش خود را نشان میداد و در این زمینه روسیه همواره عقب تر از رقبای غربی قرار میگرفت.

برخورداری از یک موشک ضد زره با قابلیت های هدایتی مستقل از بالگرد و امکان استفاده به صورت شلیک کن-فراموش کن از جمله کمبود های بالگرد های رزمی روسی بود که در همین زمینه موشکی همچون Izdeliye 305E یا Product 305E با قابلیت هدایت حرارتی در بیشینه برد 14500 متر ارائه گردید.

هر چند این موشک به تازگی به صورت رسمی رونمایی شده است اما از چندین سال پیش بر روی بالگرد های میل 28 به صورت مخفیانه در حال آزمایش و بررسی بود. موشک مذکور بر روی بالگرد های رزمی سری کاموف از جمله مدل کاموف 52 نیز قابل نصب و به کارگیری است.

موشک موسوم به Izdeliye 305E که جدیدترین سلاح نصب شده بر بالگرد میل 28 است

بالگرد میل 28 مجهز به ترکیب غلاف ر اکت و پرتابگر موشک های هوا به هوای ایگلا (Igla)

ترکیب غلاف راکت با موشک هدایت شونده ضد زره Ataka بر روی بالگرد میل 28

مجموعه نظارت و هدفگیری و یا در بیان دیگر سیستم کنترل آتش بالگرد میل 28 شامل دو بخش مهم است که یکی مجموعه نظارت و هدفگیری چندکاناله الکترواپتیکال با امکان هدفگیری در طول روز و شب و دیگری مجموعه راداری قابل سفارش برای بالگرد است که در نظارت و کشف اهداف در محیط کمک شایان توجهی میکند.

از گزینه های قابل سفارش برای بالگرد های میل 28 ایضا در نمونه صادراتی همچون مدل NE، رادار N025E است که هر دو مشتری خارجی این بالگرد یعنی عراق و الجزایر آن را برای بالگرد های خریداری شده خود سفارش داده اند.

رادار مورد اشاره که در باند Ka عمل میکند دارای دو گزینه عملکردی است. گزینه نخست برای کشف اهداف زمینی و هوایی با قابلیت ردیابی همزمان 4 هدف تا بیشینه برد 20 کیلومتر و گزینه دوم به عنوان نوعی از رادار هواشناسی با قابلیت تعیین وضعیت و اخطار شرایط آب و هوایی نامساعد تا بیشینه برد 100 کیلومتر.

یکی از گزینه های موجود برای مشتریان میل 28، تنوع در سیستم های نظارتی الکترواپتیکال یا جایگاه های نظارتی تثبیت شده قابل نصب بر روی بالگرد است. به عنوان نمونه فناوری به کار رفته در حسگر تصویربردار حرارتی این سیستم ها میتواند از نوع نسل دوم یا نسل سوم باشد که برد کشف و نظارتی متفاوتی ارائه میدهد. مسئله استفاده از حسگرهای سرد شونده یا غیر سرد شونده و دیگر فناوری های موجود نیز از جمله موارد قابل انتخاب است.

در گذشته نبود تنوع در مجموعه نظارت و کشف بالگرد یکی از محدودیت های میل 28 و ایضا دیگر بالگرد های رزمی روسی نظیر کاموف 52 بود که امروزه این مسئله تا حد قابل ملاحظه ای رفع شده و گزینه های مختلفی در این بخش در دسترس است

کابین افسر تسلیحات (بالا) و کابین خلبان (پایین) در بالگرد میل 28 و نمایشگر های چندمنظوره تعبیه شده در آن ها. از جمله ویژگی های این بالگرد برخورداری از نمایشگر سر بالا یا فرانما (HUD) در کابین خلبان است مزیت های خاص خود را دارد (از جمله نمایش اطلاعات ضروری پرواز و ……)

پیشرانه و قابلیت های پروازی

میل 28 با کلاس وزنی 10 الی 12 تن (بسته به مدل و حجم سلاح و سوخت)، یک بالگرد رزمی کلاس سنگین است اما این مسئله نباید باعث ایجاد شک و شبهه در توان پروازی و به ویژه مانورپذیری بالای این بالگرد باشد. با وجود دو پیشرانه که بیش از 2000 اسب بخار نیرو تولید میکنند و پروانه اصلی 5 تیغه با مساحت کل 232 متر مربع که نیروی بالا برنده قابل توجهی تولید میکنند، بالگرد میل 28 برای پروازی همراه با مانور هیچ مشکلی ندارد.

برای مقایسه بد نیست بدانید که در بالگردی همچون AH-1 کبرا که از نیمی از وزن میل 28 برخوردار است بیشینه مساحت تیغه های اصلی بالگرد چیزی در حدود 141 متر مربع است. براساس انچه که گفته شد میتوان نتیجه گرفت که به نسبت افزایش وزن، توان موتور و سطح تیغه ها نیز افزایش یافته تا مشکلی برای پرواز بالگرد در شرایط مختلف ایجاد نشود.

میل 28 از موتور های کلیموف سری TV3-117 بهره میبرد که در مدل های متعددی ارائه شده و به جز میل 28 در بالگرد های ترابری روسی از جمله میل 8 و 17 نیز مورد استفاده قرار گرفته اند. در طول توسعه خود، میل 28 نمونه های متفاوتی از پیشرانه مورد اشاره را دریافت کرده و امروزه نمونه صادراتی آن تحت عنوان Mi-28NE از موتور های سری VK-2500 بهره میبرد که منشعب از موتور های TV3 هستند.

از جمله گزینه های موجود برای خریداران بالگرد های میل 28 در مدل های جدید، سه نوع پیشرانه از سری VK-2500 با سه کلاس توانی متفاوت است.هر سه مدل پیشرانه از نمونه های موسوم به hot and high هستند که برای کار در ارتفاع بالا و شرایط آب و هوایی گرم مناسب هستند.در کنار نصب سیستم جدید فیلتراسیون هوا که از نمونه پایه ای 20 الی 23 درصد در فیلتر هوای ورودی موتور موثرتر است. این پیشرانه ها گزینه هایی مناسب برای کشورهای خاورمیانه ای هستند که به دنبال به کارگیری بالگرد میل 28 میباشند.

پیشرانه سری VK-2500

سه مدل مختلف قابل سفارش از پیشرانه VK-2500 با توان های متفاوت

در نمونه های جدیدتر بالگرد میل 28 همچون مدل صادراتی Mi-28NE، برخی گزینه های اضافی همچون فیلتر ورودی هوای پیشرانه به منظور حفاظت از پیشرانه در مقابل گرد و غبار نیز ارائه شده است.این فیلتر دوار دوگانه (multi-cyclone) قادر به پاکسازی هوای ورودی پیشرانه تا میزان 93 درصد است. بدین ترتیب گرد و غباری که امکان وارد آوردن آسیب و فرسوده کردن اجزای داخلی پیشرانه را دارند توسط این فیلتر و در مرحله ورودی، حذف میشوند. (گزینه ای مناسب برای کشورهای خاورمیانه ای که به دنبال خرید این بالگرد ها هستند)

واحد برق کمکی، گزینه ای مهم

در بالگرد های امروزی به دلیل تعدد سیستم های نصب شد هبر روی بالگرد، مسئله تامین برق یکی از موارد مهم و مشکل ساز است که بهترین راه حل موجود برای آن در حال حاضر بهره گیری از واحد برق کمکی (APU) است که در قالب یک موتور مستقل بر روی بالگرد نصب میشود.

در بالگرد میل 28 در فضای میان دو موتور بالگرد واحد قدرت کمکی AI-9V قابل رویت است. از این سیستم برای تامین برق مورد نیاز بخش های مختلف بالگرد و ایضا سیستم های قابل نصب بر روی بالگرد استفاده میشود.

در بالگرد های فاقد واحد قدرت کمکی، یکی از مشکلاتی که برای ارتقای بالگرد و افزودن سیستم و تجهیزات جدید وجود دارد، نبود واحد قدرت کمکی است که محدودیت تامین برق سیستم های جدید را به وجود میاورد (فرضا در بالگرد های کبرای ایران نیز چنین مشکلی قابل طرح است). نقش مهم دیگری که میتوان برای واحد قدرت کمکی برشمرد، تامین جریان هوای فشرده برای استارت پیشرانه ها است.

واحد قدرت کمکی AI-9V

محل قرارگیری واحد قدرت کمکی در بالگرد میل 28 در فضایی مابین دو موتور

قابلیت های پروازی میل 28 بسته به مدل و پیشرانه مورد استفاده متفاوت است اما در مدل صادراتی Mi-28NE به شرح ذیل میباشد :

بیشینه وزن برخاست : 12100 کیلوگرم
بیشینه سرعت پرواز : 280 کیلومتر بر ساعت
سرعت پروازی عبوری : 230 کیلومتر بر ساعت
بیشینه ارتفاع پرواز : 5650 متر
برد رزمی : 414 کیلومتر (به میزان حمل سلاح و ایضا حمل یا عدم حمل مخازن سوخت خارجی بستگی دارد)
برد عبوری : 1008 کیلومتر

میل 28 به جز مخزن سوخت داخلی قابلیت حمل تا حداکثر چهار مخزن سوخت خارجی را نیز دارد که برد عملیاتی و عبوری بالگرد را تا میزان قابل توجهی افزایش میدهند. البته در صورت نصب هر یک از این مخازن، فضای موجود برای نصب و حمل تسلیحات کاهش میابد. به صورت استاندارد معمولا دو مخزن سوخت توسط بالگرد حمل میشود تا دو آویزگاه دیگر بر روی بال ها برای نصب تسلیحات خالی بمانند.

از جمله تجهیزات لازم برای بالگرد ها، سیستم های کمک پروازی و هدایتگر خلبان است که از جمله آن رادار تعقیب عوارض زمین میباشد. از این سیستم جهت کمک به خلبان در جریان پرواز در ارتفاع پست و به منظور جلوگیری از برخورد بالگرد به عوارض زمین استفاده میشود. سامانه راداری مذکور در دماغه بالگرد و در درون یک پوشش محافظ (رادوم) تعبیه شده است. وجود این سیستم، پرواز ارتفاع پست ایمنی را در زمین های ذو عارضه برای بالگرد میل 28 فراهم می آورد، بدون اینکه خلبان از بابت حادثه و برخورد با عوارض نگران باشد. گزینه دیگری که برای خدمه تعبیه شده سیستم پیشرفته ناوری داخلی از نوع لیزری است.

رادار تعقیب عوارض زمین در بالگرد میل 28

قابلیت ها در جنگ شبکه محور

پیشتر یکی از نقاط ضعف مفرط بالگرد های رزمی روسی به ویژه میل 28 عدم امکان تبادل داده با دیگر واحد های رزمی موجود در میدان و امکان یکپارچه سازی بالگرد در قالب یک شبکه رزمی یکپارچه بود. این مسئله با ارائه سیستمی تحت عنوان مجموعه رادیویی الکترونیکی هواپایه اختصارا BREO رفع گردید. در قالب این سیستم در ابتدا امکان مدیریت روند مقابله با اهداف به وجود آمده است که از مرحله جستجو تا شناسایی و کشف اهداف زمینی و هوایی را شامل میشود.

از طریق این سیستم خلبانان قادر به انتخاب بهترین سلاح برای مقابله با انواع متفاوتی از اهداف هستند و به صورت همزمان داده های موجود از سیستم های هشدار دهنده و مراقبتی نیز در اختیار آن ها قرار میگیرد تا در ضمن مقابله با اهداف از تهدیدات موجود بر علیه بالگرد در میدان با خبر شده و اقدامات دفاعی لازم را انجام دهند.

اما یکی از مهمترین قابلیت های این مجموعه امکان یکپارچه سازی اطلاعات و داده های کسب شده از اهداف مختلف و به اشتراک گذاری و ارسال آن ها برای دیگر بالگرد ها و یا پست های فرماندهی زمینی و هوایی در چهارچوب جنگ شبکه محور است. از این طریق میتوان یک دسته بالگرد را در قالب یک مجموعه هجومی یکپارچه و کاملا هماهنگ در میدان نبرد هدایت کرد و برای هر بالگرد هدف یا اهداف خاصی را مشخص نمود.

قابلیت های جانبی

در بالگرد روسی میل Mi-28 در صورتی که برای یکی از بالگرد ها حادثه ای رخ دهد و خدمه به صورت اضطراری از آن خارج شوند، امکان بازیابی خدمه از طریق یک بالگرد میل 28 دیگر وجود دارد. در بدنه بالگرد میل 28 فضایی وجود دارد که علاوه بر جای دادن شماری از تجهیزات الکترونیکی بالگرد، امکان حمل دو الی سه نفر را نیز به صورت اضطراری فراهم میکند. البته حمل نفر توسط بالگرد میل 28 و فضایی که بدین منظور اختصاص داده شده باعث کوچک شدن مخزن سوخت بالگرد و محدود شدن برد آن شده است. در حقیقت این مزیتی است که یک عیب در بالگرد به وجود آورده، مزیت حمل نفر در مقابل عیب کاهش میزان سوخت و محدود شدن برد آن.

جمع بندی

میل 28 در مجموع بخش قابل توجهی از قابلیت هایی را که یک بالگرد پیشرفته غربی قادر به ارائه آن است، ارائه میکند و در برخی موارد همچون حوزه بقاپذیری و امکانات حفاظتی خدمه حتی از بالگرد هایی نظیر AH-64 نیز تا حدی بالاتر است (و در برخی موارد دیگر پایین تر)

اما مسئله مهمی که در این میان مطرح است، هزینه بالای تعمیرات و نگهداری این بالگرد و پیچیدگی های تعمیراتی آن است که از موارد عمده و اصلی عدم موفقیت سازنده در بازاریابی صادراتی آن است. تا امروز تعداد کاربران این بالگرد به تعداد انگشتان یک دست نیز نرسیده و به جز روسیه که سازنده و کاربر اصلی است دو خریدار خارجی تایید شده عراق و الجزایر هستند. در نهایت ونزوئلا نیز در میان خریداران این بالگرد عنوان شده اما تا امروز سند قابل اتکایی از این خرید ارائه نشده است.

محدودیت تعداد خریداران و کاربران این بالگرد، وابستگی کامل به سازنده برای تامین قطعات و پشتیبانی را باعث میشود و در جایی که محدودیت کاربر وجود دارد دیگر خبری از بازار سیاه قطعه (همچون بازاری که برای بالگرد های ترابری میل 8 و 17 وجود دارد) در کار نخواهد بود.

نتیجتا برای عملیاتی نگه داشتن بالگرد میل 28، خریدار نیازمند پشتیبانی کامل و دائمی شرکت سازنده و در یک کلام کشور روسیه است. مسئله تعمیرات و نگهداری این بالگرد از جمله مواردی بود که امثال هند را از خرید آن منصرف کرد در حالی که هند از بزرگترین خریداران سلاح های شرقی در حوزه های مختلف از جمله هواگرد ها است.

میل 28 برای ایران

خرید بالگرد میل 28 توسط ایران از جمله گزینه هایی است که میبایست در برآیندی مابین معایب و مزیت ها، نقاط قوت و ضعف مشخص شود به صورت خلاصه مزیت ها و نقاط قوت این بالگرد برای ایران عبارتند از :

ظرفیت مناسب حمل سلاح
بقاپذیری بالا و برخورداری از مجموعه کاملی از امکانات حفاظتی و دفاعی
امکان انتخاب پیشرانه مناسب با شرایط خاورمیانه ای و تطبیق اقلیمی بالگرد (شرایط گرم و خشک و گرد و غبار)
امکان به کارگیری در جنگ شبکه محور
قابلیت بالای اضافه کردن تجهیزات و سیستم های جدید با وجود واحد قدرت کمکی که برق لازم را تامین میکند
امکان به کارگیری در ماموریت های مختلف اعم از شناسایی تا پشتیبانی آتش، هوا به هوا و ……….
امکان تطبیق تسلیحات بومی با بالگرد (البته با مشاوره و کسب کمک از سازنده)

اما معایب و ضعف ها :

تنوع اندک در تسلیحات
نبود یک موشک هدایت شونده ضد زره با قابلیت شلیک کن- فراموش کن در قالب صادراتی
عدم برخورداری از تسلیحات نسل جدید همچون راکت های هدایت شونده (استفاده از راکت های فاقد هدایت)
پیچیدگی در تعمیر و نگهداری (به ویژه از جهت عدم تجربه ایران در زمینه کاربری و نگهداری بالگرد های رزمی سنگین نظیر میل 28 و تفاوت بسیار زیاد با امثال کبرا)
محدودیت در کاربران خارجی بالگرد که تامین قطعه از بازار سیاه را تقریبا غیر ممکن میسازد و وابستگی به سازنده را به حداکثر میرساند
هزینه بالای تعمیر و نگهداری به نسبت بالگرد های رزمی موجود در کشور
نبود یا کمبود زیر ساخت های لازم برای کاربری و پشتیبانی از این نوع بالگرد رزمی در کشور