جمهوری اذربایجان همکاری بسیار با اسرائیل و ترکیه در زمینه پهپادی دارد. این کشور با دریافت تعدازیادی پهپاد انتحاری . جنگی از هر دو این کشورها از انها بر علیه ارمنستان طی جنگ سال 2020 اسفتاده کرد و توانست شبکه پدافند و بسیار از زیر ساخت های ارمنستان را از بین ببرد . اگرچه نمی توان گفت پیروزی سریع اذربایجان بر ارمنستان به دلیل توان پهپادی این کشور بود ولی بدون شک توان بالای پهپاد انها دست کم نسبت به ارمنستان چنان بی تاثیر در روند جنگ نبود
نوشتار زیر نگاهی به پهپادهای در خدمت اذربایجان تعداد و توانایی انها می اندازد
اذربایجان نسختین بار در سال2008 میلادی دست به سفارش 4 دستگاه پهپاد شناسایی aerostar از اسرائیل زد.این پهپاد چرخدار با قابلیت نشست و برخواست از باند دارای یک مجموع اپتیکی زیر بدنه بود و برای شناسایی به کار میرفت و نخستین سفارش نظامی اذربایجان به اسرائیل بود.در مجموع طی دو سری 14 فروند از این پهپاد موتور پیستونی تحویل شد که توان 12 ساعت پرواز مداوم با سرعت 120 کیلومتر بر ساعت را داشت.این پهپاد نسخه های مختلفی دارد برخی نسخه ها حتی دارای رادار برای نقشه برداری از زمینی و سامانه ارتباط ماهواره ای هستند ولی نسخه خریداری شده توسط اذربایجان یک نسخه ساده تر با توان شناسایی معمولی با اپتیک در روز و شب بود اگرچه دارای توان نشان گذاری لیزری برای هدایت تسلیحات هدایت لیزری را داشت اگرچه مسلح نبود.این پهپادها هنوز در خدمت هستند
در سال2008 همراه با سفشار پهپاد aerostar ، اذربایجان دست به سفارش یکی از بهترین پهپاد ان وقت اسرائیل یعنی پهپاد هرمس450 زد.البته در حالی که aerostar در سال 2010 تحویل شدند هرمس ها بین سال های 2011 تا2013 تحویل شدند.5 دستگاه از این پهپاد توسط اذریبایجان تحویل گرفته شد. هرمس یک پهپاد شناسایی بزرگتر بود و از نظر مقدورات پروازی بسیار بهتر از پهپاد قبلی بود.مداومت پروازش به 20 ساعت میرسد و موتور قویتری داشت از این رو به اذربایجان اجازه میداد ساعت بیشتری دست به رصد مرز خود در مناطق مورد مناقشه با ارمنستان بزند
در سال2011 با تحویل پهپاد aerostar و هرمس450 ، اذربایجان به سرعت متوجه قابلیت بالای شناسایی پهپاد شد. انها در شب و روز ساعت زیادی در مناطق کوهستان قره باغ پرواز میکردند معمولا اصلا توسط پدافند ارمنستان دیده نمیشدند و هر حرکت نیروی های ارمنی از دید دوربین اپتیک حرارتی انها مخفی نبود برای همین در همان سال 5 دستگاه پهپاد هرون و5 دستگاه پهپاد سرچر هر دو برای شناسایی باز از اسرائیل خریداری شد
مقاله ای در مورد پهپاد های ساخت اسرائیل را اینجا بخوانید
هرون دارای موتور پیستونی با بیش از 100 اسب بخار قدرت و از همه مهمتر مداومت پروازی بالاتری داشت. این پهپاد دارای 52 ساعت مداومت پرواز داشت وسقف پروازی ان به 10000 متر میرسد که دو برابر پهپاد های قبلی بود.این نسخه به اذربایجان اجازه میداد تا به خود ارمنستان نیز دسترسی داشته باشد و عملا از سال2016 گذارشاتی از پرواز این پهپاد در ارمنستان می رسید
سرچر نیز یک پهپاد شناسایی دیگر بود از نظر مقدورات پروزی تقریبا شبیه aerostar است ولی هزینه عملیات کمتری داشت و از این رو عملیات با ان اسانتر بود .سرچر فرستنده دوربردتری داشت و میتوانست تا 350 کیلومتر بدون مشکل از ایستگاه هدایت خود دورتر پرواز کند.سرچر دارای یک جایگاه خارجی زیر هر بال است و میتواند سلاح هدایت شونده لیزری حمل کند.. تا کنون سرچر اذری با سلاح دیده نشده ولی برخی منابع از خرید 170 خمپاره81 م م هدایت ماهواره ای پرتاب شونده از پهپاد بریا سرچر در سال 2021 از اسرائیل توسط اذربایجان خبر میدهند
تمامی پهپادهای گفته شده در بالا دارای چرخ بودند و نیاز به یک پهپاد برای نیرو های میدانی پشت خط که میتوان ان را به راحتی با یک منجنیق پست یک کامیون پرتاب کرد و با ان دست به هدایت اتش توپخانه زد و مورد استفاده یگان های توپخانه قرار بگیرد باعث خرید ده پهپاد کوچک دست پرتاب اوربیتر شد. اوربیتر یک پهپاد کوچک با موتور برقی بود که با دست پرتاب می شود و سنسور دید حرارتی زیر دماغه دارد و میتواند تا ده کیلومتر از واحد خود دور شود
ولی نیاز به پهپاد شناسایی بزرگتر منجر به خرید هرمس900 شد .هرمس 900 نیز یک پهپاد برد بلند با 36 ساعت مداومت پرواز است ولی یکی از امتیازات این نسخه دار بود سیستم هدایت ماهواره ای بود. در پهپادهای دیگر اذری ها ، انها متکی به سیستم هدایت رادیویی برای هدایت بودند که این مسئله باعث میشد انها نتوانند بیش از 200 تا350 کیلومتر از ایستگاه هدایت دور شوند ولی هرمس900 دارای سیستم هدایت ماهواره ای بود میتوانست تا جای که سوختش اجازه میدهد پرواز کند.برد پروازی این نسخه 2000 کیلومتر است.خرید هرمس ها به همراه موشک تاکتیکی زمین به زمین لورا از اسرائیل برای هدف قرار دادن اهداف راهبردی ارمنستان بوده است
در ادامه خرید از اسرائیل اذربایجان به سراغ خرید پهپادهای انتحاری میرود.
بین سالهای 2015 تا 2018 اذربایجان دست به خرید پهپاد انتحاری هاروپ از اسرائیل زد.این پهپاد انتحاری دارای برد 1000 کیلومتر است البته برد 1000 کیلومتر برای استفاده در نقش انهدام اهداف ثابت میدان جنگ است وبرای زدن هدف متحرک برد حدود زیر 100 کیلومتر است زیرا برد سامانه اپتیکی ان و ارسال تصاویر این حدود است.این پهپاد با موفقیت توسط اذری ها بر ضد ارمنیها استفاده شد و حتی با ان سامانه های چون تور ام2 و اس300 نیز هدف قرار گرفت
مقاله ای کامل در مورد این پهپاد را اینجا بخوانید
البته اذربایجان 100 فروند پهپاد انتحاری Orbiter را نیز در سال2016 تحویل گرفت.این نسخه بسیار کوچکتر از هاروپ است. کلاهک این پهپاد 5 کیلوگرم است و بر ضد اهداف نرم تر استفاده میشود . برد این پهپاد حدود 10 کیلومتر است و به عنوان یک پهپاد میدانی به کار میرود
اخرین پهپاد خریداری شده توسط اذربایجان باز از نوع انتحاری از اسرائیل 250 پهپاد اسکای استریکر بوده است. یک پهپاد انتحاری ساخت اسرائیل است که بین ۵ تا ۱۰ کیلوگرم کلاهک جنگی حمل کرده و از یک موتور برقی استفاده می‌کند… این پهپاد توسط دوربین جلوی خود به شکل هدایت همزمان هدایت شده و با کشف و هدف توسط کاربر این پهپاد به آن کوبیده شده و باعث نابودی آن میشود.. این پهپاد تا دو ساعت میتواند بر فراز هدف پرواز کند خود را در ارتفاع پایین مخفی کرد تا زمانی که هدف توسط کاربر انتخاب و با آن درگیر شود
خرید از ترکیه
طی ده سال گذشته ترکیه پیشرفته های بزرگی در صنعت پهپاد انجام داده و بدون شک بزرگترین متحد اذری ها نیز است برای همین به سرعت از جمله از سال 2020 به این سمت اذری ها تلاش کردند از اسرائیل در بخش بریده و به سراغ ترکها برند
حضور نخستین پهپاد ترک در خدمت اذربایجان بر میگردد به حضور پهپاد باریکتار تی بی2 در جریان جنگ سال 2020 با ارمنستان سر قره باغ بود. تا پیش از این هیچ گزارشی از حضور این پهپاد در اذربایجان نبود ولی با افزایش درگیر به سرعت این پهپاد سرکله اش در اذربایجان پیدا شد. بدون شک عملیات های در این نبرد توسط باریکتارهای ترکها با خدمه ترک انجام شد بعد این پهپاد ها تحویل اذربایجان شد. گفته شده 12 فروند پهپاد تی بی2 تحویل اذربایجان شده . انها عملکرد خیره کننده ای در جنگ داشتند به شکلی که سیلی از سفارشات برای این پهپاد راهی شرکت سازنده شد. پهپادهای باریکتار اذری دارای بمب هواپرتاب هدایت لیزری MAM ساخت ترکیه هستند
دیگر پهپاد اذری و البته اخرین پهپاد که تا کنون اذری های به خدمت گرفتند، پهپاد دو موتوره بزرگ ایکینجی است که بزرگترین پهپاد اذری ها است. یک پهپاد دو موتوره با دو موتور توربوپراپ 750 اسب بخاره که قدرت بسیار بالای از تمامی پهپادهای قبلی دارد و میتواند 1.5 تن مهمات را در زیر هشت جایگاه تسلیحاتی حمل کند که میتوان شامل بمب های هدایت لیزری و ماهواره ای با وزن225 کیلوگرم و یا بمب های چون ام ای ام و یا حتی موشک کروز اس او ام ساخت ترکیه با برد 250 کیلومتر که ان نیز در خدمت اذری ها نیز است . اگرچه بر اساس گفته مقامات هر دو کشور اذربایجان این پهپاد را سفارش داده ولی تعداد ان مشخص نیست تا کنون نیز تصویری از ان منتشر نشده است
مقاله ای در مورد پهپادهای ساخت ترکیه را اینجا بخوانید
توان پهپادی اذربایجان در قیاس با ارمنستان واقعا بالاتر است . ارمنستان به شکل چشمگیری از اذربایجان در این زمینه عقبتر است ولی اگر بخواهیم واقعا ان را برابر ایران قیاس کنیم ، ایران بدون شک سالها از اذری ها جلوتر است. ایران یکی از بزرگترین تولید کنندگان پهپاد در جهان و صادر کننده است و قابل قیاس با کشوری که وارد کننده پهپاد است نیست
عبدالحمیدتارخ
عضویت در کانال تلگرامی جنگاوران برای آگاهی از آخرین مقالات و مطالب نظامی
