موشک هوا به هوای ار27 الامو

در دهه 1970 شوروی به دنبال موشک هوا به هوای جدید برای نصب روی جنگنده های نسل چهارم خود بود که البته در ان زمان در حال طراحی بودند. ترکیب موشک اسپارو و جنگنده اف15 ایگل برای شوروی خطر بزرگی بود تهدیدی که میگ23 و ترکیبش با موشک ار23 از پسش بر نمی امد . در ان زمان دو طراح در شوروی برای نسل چهارم در دست بود یکی میگ29 و دیگری سوخو27 که هر دو در اواخر دهه 1977 اولین پرواز خود را انجام داد و در میانه دهه 1980 وارد خدمت شد

نیاز اولیه به یک موشک هوا به هوا با برد بیش از 50 کیلومتر بود که توان درگیر در ارتفاع بالای 16000 متری را داشته باشد و دارای دو نسخه رادار نیم فعال و نسخه فروسرخ باشد. ساخت دو نسخه با دو هدایت یعنی نیم فعال و فروسرخ در شوروی باب بود. تمامی موشک های هوا به هوای رادار نیم فعال شوروی یک نسخه فروسرخ هم داشتند زیرا استاندارد ارتش شوروی حمل همزمان دو نسخه و شلیک هر دو نسخه با هم به طرف هدف برای به دست اوردن بیشترین احتمال انهدام هدف بود

میگ23 ام ال دی و موشک رادار نیم فعال ار23 زیر بال

اولین نسخه این موشک در سال 1974 اماده شد و از سال 1975 تست های ان اغاز شد و از سال 1983 به شکل محدود وارد خدمت شد. دست کم تا سال 1985 رسما عملیاتی نشد و حتی اولین یگان های میگ29 که باید به این موشک مجهز می شود به شکل موقت به موشک های ار24 که برای نسخه های اخر میگ23 طراحی شده بود و نسخه دوربردتر موشک ار23 بود تجهیز شد

ار27 یک موشک هوا به هوا با موتور راکتی سوخت جامد است طراحی شده توسط دفتر طراحی ویمپل است که دارای هشت ردیف بالچه تعادل در جلو و عقب به شکل ثابت و بالچه های مثلثی شکل در میانه بدنه است.طرح کلی ایرودینامیکی این موشک از قرار از یک شرکت کانادای درگیر در یک برنامه فضایی سرقت شده است.نسخه پاییه و پر تعداد ان 235 کیلوگرم وزن دارد که از این میان 39 کیلوگرم ان را کلاهک جنگی تشکیل میدهد

کلاهک جنگی اگرچه39 کیلوگرم است ولی 32 کیلوگرم ان مواد انفجاری است که شامل یک کلاهک ترکش شونده است که در میانه بدنه و پشت جستجو گر موشک قرار گرفته است و دارای چاشنی انفجار مجاورتی است تا در رد شدن از نزیدک هدف نیز عمل کرد و منفجر شود. بر اساس منابع روسی این کلاهک در صورت انفجار در 50 متری هدف نیز میتواند به جنگنده دشمن صدمه جدی وارد کند اگرچه در یمن حتی انفجار ان در کنار یک اف15 ایگل سعودی نیز باعث سرنگونی ان نشد .گفته شده این موشک تا 50 جی توان مانور دادن دارد و بیشترین سرعت ان به 4.5 ماخ میرسد. موشک را میتوان از 4000 متری هدف نیز روانه هدف کرد (دو نسخه نخست)

این موشک دارای چندین مدل است که به انها میپردازیم

R-27R ( کد ناتو AA-10 المو-A): نخستین نمونه تولید که در سال 1983 وارد خدمت شدو به شکل گسترده ای نیز به مشتریان نسخه پاییه میگ29(از جمله ایران) صادر شد.این نسخه دارای کاونده رادار نیم فعال است و در واقع زمانی که رادار جنگنده روی هدف قفل میکند با کمک امواج برگشتی رادار جنگنده از هدف به سمت هدف هدایت می شود .این موشک دارای بیشترین برد 73 کیلومتر در ارتفاع بالا و حدود 42 کیلومتر در ارتفاع پایین است . ارتفاع دسترسی در صورت شلیک از جنگنده تا 25000 متر نیز است .این نسخه از میگ29، سوخو27 و جنگنده های خانواده سوخو27(شامل سوخو 27 /30/ 33/ 34/ 35) و جی8 چینی قابل شلیک است

ار 27 ار نسخه رادار نیم فعال..نسخه در تصویر نمونه تمرینی این موشک است

R-27T (کد ناتو AA-10 المو-B): این نسخه نمونه هدایت فروسرخ این موشک است که کاونده ان دارای سری پخ است و به راحتی از نسخه رادار نیم فعال قابل تشخیص است. این نسخه دارای یک کاونده PRGS-27 در جلو دماغه است که گفته شده دارای زاویه جستجو15 درجه است. این نسخه را میتواند بدون قفل نیز به طرف هدف شلیک کرد و بعد از شلیک انقدر به پیش برود تا با کاونده خود بتواندهدف را کسب کند .این نسخه دارای بیشترین برد 63 کیلومتر در ارتفاع بالا و 33 کیلومتر در ارتفاع پست است ان را میتوان از میگ29 و سوخو27 ، یاک141 و خانواده سوخو27 شلیک کرد

R-27ER (کد ناتو AA-10 المو-C): نسخه تولید شده برای حمل توسط سوخو27 است و دارای برد بیشتری نیز می باشد و البته طول بیشتری دارد. این نسخه دارای سیستم هدایت رادار نیم فعال است و بیشترین برد ان به 117 کیلومتر در ارتفاع بالا و 65 کیلومتر در ارتفاع پست میرسد و میتوان ان را حتی از 3 کیلومتر هدف نیز شلیک کرد .این نسخه دارای همان سیکر نسخه قبلی است ولی برد بیشتری درد و برای اولین بار در اواخر دهه 1980 برای نصب روی سوخو27 وارد خدمت شد . اگرچه برد این نسخه بالا بود ولی عملا برد قفل رادار سوخو27 نصف بیشترین برد این موشک بود.این نسخه روی تمامی مدلهای خانواده سوخو27 و نسخه های پیشرفته میگ29(نسخه اس به بعد) قابل نصب است

R-27ET( کد نات AA-10 المو-D): این نمونه نسخه فروسرخ نسخه قبلی است که باز برای سوخو27 و خانواده ان ساخته شد ولی روی نسخه های پیشرفته میگ29 نیز نصب شد .این نسخه دارای بیشترین برد 104 کیلومتر در ارتفاع بالا و کمترین برد 52 کیلومتر در ارتفاع پایین است..البته بر کاونده موشک زیر 15 کیلومتر است و امکان قفل مستقیم ان روی هدف از این فاصله وجود ندارد الا که ان را تنها به محدوده هدف شلیک کرد تا خود کاونده هدف را کشف کند

تصویری از یک سوخو27 مسلح به موشک های ار27 ایی تی وایی ار

تمامی نسخه های بالا تولید شدند و به شکل گسترده نیز در خدمت هستند ولی چند مدل از ار27 نیز هستند که دست کم به شکل فراگیر تولید نشدند

R-27P: نسخه رادار غیر فعال این موشک که در واقع بر اساس نسخه R-27R ساخته شد. این نسخه ، نسخه پیسو است یعنی به شکل موشک ضد رادار عمل کرد و با دنبال کرد امواج ارسالی از سوی جنگنده دشمن که از رادار خود جنگنده دشمن منتشر می شود به طرف منبع رادار رفته و با ان درگیر می شود. این موشک در واقع برای مواقعی که جنگ الکترونیک بالای در کار است موثر است. این نسخه اگرچه در دهه 1990 تست شد ولی هرگز تولید نشد

R-27EP: نسخه غیر فعال ضد رادار دیگر با برد 110 کیلومتر این نسخه نیز به شکل فراگیر تولید نشد

R-27EA : نسخه رادار فعال با برد 130 کیلومتر که دارای کاونده 9B-1103K بود و در دهه 1990 توسعه یافت. این نسخه دارای سامانه هدایت رادار فعال است یعنی تنها موقعیت کلی هدف به ان داده شود و بعد از شلیک با خلبان خودکار پیش رفته تا بتواند با رادار خود هدف را کسب کند. این نسخه یه شکل فراگیر تولید نشد ولی زمای روسها سوخو30 خود را در سوریه مستقر کردند به شکل فوری سیکر هدایت رادار نیم فعال تعدادی از موشک های R-27ER را با سیکر رادار فعال 9B-1103K تعویض کردند تا تبدیل به موشک رادار فعال شوند

R-27EM: دوربرترین نسخه موشک ار27 که دارای سیستم هدایت رادار نیم فعال بود و 170 کیلومتر برد داشت. ای برنامه در دهه 1990 توسعه یافت ولی هرگز به جای نرسید

اولین استفاده عملیاتی از موشک ار27 اگرچه به جنگ اول خلیج فارس بر روی میگ29 عراق بر میگردد ولی در این جنگ هیچ ار27 به شکل رسمی شلیک نشد ولی در جنگ سال 1999 بین اتیوپی و اریتره هر دو طرف از این موشک بهره بردند.اریتره دارای میگ29 و اتیوپی دارای سوخو27 بود. حدود 24 موشک ار 27 در این جنگ شلیک شد ولی کارایی ان بسیار بد بود زیرا تنها یکی از این24 موشک ار27 شلیکی که از یک سوخو27 اتیوپی شلیک شده نزدیک یک میگ29 اریتره ای منفجر شد و باز هم میگ سرنگون نشد و با صدمه وارده به ان سرنگون شد

در درگیری های اکراین با جدایی طلبان تحت حمایت روسها در شرق اکرائین در 16 جولای سال 2014 میلادی یک میگ29 روس موفق شد با شلیک یک فروند ار27 تی یک سوخو25 اکرائینی را سرنگون کند

یمن در جریان نبرد با عربستان از این سلاح استفاده کردند.. ارتش یمن قبل از اینکه کشور چند پاره شود و مورد حمله اعتلاف عربی، این موشک برای میگ29 اس ام تی دریافت کرد ولی خوب نیروی هوایی این کشور با حمله اعراب به یمن کاملا زمینگیر شد و این موشکها توسط حوثیها مورد بهره برداری قرار گرفت. یمنی ها با کمک یک سامانه اپتیکی دید ترمال در نقش سامانه جستجو و نصب موشک ار27 روی یک خودرو متحرک از ان در نقش پدافندی استفاده کردند. نسخه مورد استفاده نسخه فروسرخ ار27 ار بود. در 7 ژانویه سال 2018 میلادی یمنها دست به شلیک این موشک به سمت یک اف15 سعودی زدند. خلبان با کمک هشدار دهنده خود متوجه نزدیک شدن موشک شد و با روشن کردن پس سور تلاش در فرار کرد موشک در نزدیکی اف15 منفجر شد ولی بر اساس فیلم جنگنده به حرکت خود ادامه داد .. سعودیها اعلام کردند اف15 صدمه دید ولی به پایگاه خود برگشت ولی دو روز بعد یمنیها باز یک بار دیگر این موشک را به سمت این بار یک تورنادو نشانه گفتند ولی این بار از قرار موشک به هدف خورد و باعث سرنگونی ان شد و مورد تائید رسانه سعودی نیز قرار گرفت . یک شلیک دیگر در 15 فوریه سال 2020 انجام شد که باز یک تورنادو دیگر را سرنگون کرد..دست کم سه مورد شلیک دیگر بدون اینکه موفقیتی در پی داشته باشد گذارش شده است

ار27 در ایران

موشک ار 27 برای میگ 29 و سوخو27 طراحی شد و ایران به همراه میگ29 موفق به خرید 100 تیره از این موشک از نسخه R-27R نسخه رادار نیم فعال شد . این نسخه اولین نسخه موشک ار 27 بود و دارای برد 73 کیلومتر در بهترین حالت است . روسها نسخه های دوربرد تر این موشک با برد 120 کیلومتر را نیز برای سوخو27 و نسخه های دیگر میگ29 طراحی کردند ولی ایران تنها این نسخه را در خدمت دارد زیرا تنها این نسخه از میگ29 ایرانی قابل شلیک است و ایران نیز میگ ها خود را ارتقا ندادند . همچنین نسخه هدایت فروسرخ این موشک نیز در ایران دیده نشده است ولی مشخصا تعدادی نسخه اموزشی موشک ار 27 با رنگ ابی نیز تحویل ایران شده که مشخص نیست چقدر ان در دستراس است . ار 27 کارایی مناسبی نداشت .