هواپیماهای ترابری و سوخت رسان

سوخت رسان کی سی 135 استراتوتانکر

سوخت رسان کی سی 135 استراتوتانکر

در سال 1954 نیروی هوایی امریکا یک مناقصه  برای به خدمت گیری یک سوخت رسان راهبردی را به اجرا گذاشت . یک سال بعد طرح لاکهید ال 193 پیروز رقابت شد.ال 193 یک جت چهار موتوره بود که موتورهای به صورت دو به دو درون غلاف در انتهای بدنه نصب میشد (مشابه ایلیوشن 62 روسی).در ان زمان بوئینگ بر روی یک جت چهار موتوره کار میکرد که نیروی هوایی به ان نام کی سی 135 و لقب استراتوتانکر داد . نیروی هوایی در مرحله اول قرار بود 250 فروند ال 193 را خریداری کند ولی در نهایت نیروی هوایی تصمیم به سفارش سوخت رسانی بر اساس بوئینگ 707 گرفت در حالی که در سال 1955 نه ال 193 وجود داشت و نه بوئینگ 707. در نهایت طراح ال 193 بدون ساخت حتی یک فروند رها شد . بوئینگ یک سال بعد بر اساس کی سی 135 طرح بوئینگ 707 به عنوان یک جت تجاری را توسعه که بعدها یکی از موفقترین طرح های تجاری  جهان شد

در 13 اگوست سال 1956 کی سی 135 اولین پرواز انجام داد و در سال 1957 وارد خدمت شد. سفارش اولیه 29 فروند بود ولی تا سال 1965 و پایان تولید این مدل در مجموع 803 فروند کی سی 135 ساخته شد(برای اشنایی با روش های مختلف سوختگیری هوایی اینجا را کلیک کنید)

کی سی 135 ای در حال سوخت رسانی به بی52 دی
کی سی 135 ای در حال سوخت رسانی به بی52 دی

کی سی 135 که طرحش به نیمه اول دهه 1950 بر می گردد دارای بالی با 35 درجه پس گرایی بود که در زیر بال دارای چهار موتور در درون غلاف بود. موتورهای توربوجت پرات اندوویتنی جی -57-پی59 دبلیو با توان 10000 پاوند در حال پرواز و 13000 پاوند در حال برخاست نیرو ایجاد میکردند .برای فراهم کردن این 3000 پاوند رانش بیشتر باید اب به موتور تزریق میشد . از این رو کی سی 135 دارای یک مخزن سوخت 2500 لیتری اب برای این کار در درون خود بود . این اب کمک میکرد تا توربین را خنک کننده تا بتوان قدرت بیشتری فراهم کند. دارای  ده مخزن سوخت با ظرفیت 113560 لیتر سوخت  میباشد و  کی سی 135 ای تنها دارای  یک لوله سوختگیری بومی در انتهای بدنه بود که توسط یک اپراتور در انتهای هواپیما کنترل می شد . بوم سوخت گیری نتنها در حالت معمولی زیر هواپیما جمع است بلکه خود بوم نیز درون یک لوله جمع شد تا جای کمی را بگیرد ولی در هنگام سوختگیری باز شده و کشیده میشود. کسی 135 نیروی هوایی امریکا به غیر از تعدادی محدودی فاقد غلاف سوخت رسانی شلنگی هستند .ولی تعدادی در خدمت این ارتش و برخی نسخه های صادراتی مجهز به غلاف سوخت گیری مارک 32 بی در نوک بال(در کل دو عدد) با یک شلنگ 14 متری برای سوخترسانی شلنگی به هواپیما های نیروی دریایی و تفنگدارن دریایی شده است.در مجموع کی سی 135 میتواند با سرعت 3400 لیتر بر دقیقه با بوم به بمب افکنها و 1700 لیتر بر دقیقه به جنگنده ها با شلنگ سوخت برساند . هواپیمای دارای پنج خدمه بود ،خلبان، کمک خلبان، مهندس پرواز ، ناوبر و کاربر لوله سوختگیری

اولین مدل تولید کی سی 135 نسخه A بود که مجهز به موتور پرات اندویتنی جی 57 و بوم سوخت رسانی در انتهای بدنه بود. در مجموع 732 فروند از این در 27 بلاک ساخته شده

کی سی 135 بی که در واقع یک پست فرمانده ای هوایی برای رئیس جمهور و فرمانده هان ارتش با توان سوخت رسانی بر اساس کی سی 135 ای بود و 17 فروند از ان ساخته شد

کی سی 135 کیو. نسخه ای تغییر یافته برای سوخت رسانی به اس ار 71 بلک برد بود.از انجای که کی سی 135(و تمامی سوخت سرانها)از سوخت مخازن خود سوخت به دیگر هواگردها میدهد باید موتورشان سوخت مشابه حمل کند. زمانی که اس ار 71 با سوخت جی پی 7 که دارای نقطه اشغال بالای بود وارد خدمت شد و سوختش با باقی هواگرد های نیروی هوایی فرق داشت نیاز به سوخت رسانی با توان سوخت رسانی به این هواپیما بود.نسخه کی سی 135 کیو دارای مخزن سوخت 33 تنی رای سوخت جی پی 7 اس ار 71 و 50 تن سوخت جی پی 4 برای خودش بود.این مدل همچنین دارای سامانه ناوبری دوربردتر و سامانه ارتباطی پیشرفته تر و امن تر برای پیدا کردن اس ار 71 از چند صد کیلومتر ان سو تر بود . 56 فروند کسی 135 ای به این نسخه تغییر یافتند.

کی سی 135 کیو در حال سوخت رسانی به اس ار 71
کی سی 135 کیو در حال سوخت رسانی به اس ار 71

اولین برنامه ارتقا بر روی کی سی 135 به ارتقاء کی سی 135ای گارد ملی بر می گردد که شامل تعویض موتور جی 57 با موتور توربوفن پرات اندویتنی تی اف 33 بود. این اقدام در سال 1975 اغاز شد و در سال 1981 کی سی 135 برای کاهش اثرات زیست محیطی به موتور جدید مجهز شد موتور جدید باعث مصرف سوخت 14 % و افزایش برد تا 20 % شد و همچنین دارای 60% صدای کمتر و 90% الودگی کمتر بود و 30% بر قدرت هواپیما افزوده بود و همچنین موتور دارای رانش معکوس برای کاهش باند فرود بود .با افزایش قدرت موتور 500 متر از باند برخاستن برای این مدل کاهش یافته بود نسخه ارتقا یافته کی سی 135 ایی نام گرفت.با وجود کارایی بهتر ولی نسخه جدید سنگینتر  بود و وزن برخاستن ان 5 تن کمتر از نسخه قبلی بود. بین سال های 1981 تا 1991 در مجموع 150 فروند کی سی 135 ایی ارتقا یافتند.

کی سی 135 ای مجهز به موتور جی 57 که دود و الودگی زیاد و سر و صدای بسیار داشت
کی سی 135 ای مجهز به موتور جی 57 که دود و الودگی زیاد و سر و صدای بسیار داشت

ولی بزرگترین برنامه ارتقا کی سی 135 به نیروی هوایی و تعویض موتور جی 57 با موتور توربوفن سی اف ام 56 بر میگردد.موتور جدید که بر روی فروند 500 کی سی 135 نصب شد دارای توان 22500 پاوند رانش بود و یک افزایش 100 % قدرت را برای کی سی 135 نسبت به موتور قبلی را فراهم میکرد.موتور جدید باعث شد تا کی سی 135 تا 50% بر برد عملیاتیش افزوده شود و سوخت قابل تحویل 25% افزایش یابد ، 25% در هزینه ها هر پرواز صرفه جویی شود و 96 % صدای کمتری تولید کند. برد انتقالی به صورت چشمگیری افزایش داشت به صورتی که از 10000 کیلومتر در نسخه A به 17700 کیلومتر در نسخه ار رسید . تمامی کی سی 135 ای ارتقا یافته به مدل جدید کسی 135 ار(KC-135R) نامیده که همکنون اصلیترین سوخت رسان ارتش امریکا است. با تعویض موتور کی سی 135 کیو نیز کی سی 135 تی به وجود امد . کی سی 135 ار توان حمل 118470 لیتر سوخت و یا 38 تن بار را دارد . همچنین در این مدل ناوبر حذف شد

 در این تصویر این کی سی 135 برای سوخت رسانی به جنگنده های ناتو در اروپا در جایگاه لوله بوم سوخت رسانی به شلنگ مجهز شده است
در این تصویر این کی سی 135 برای سوخت رسانی به جنگنده های ناتو در اروپا در جایگاه لوله بوم سوخت رسانی به شلنگ مجهز شده است

کی سی 135 در مرحله اول برای سوخت رسانی به بمب افکنهای فرمانده ای راهبردی نیروی هوایی ساخته شد ولی با شروع نبرد در ویتنام برای سوخت رسانی به اف4 فانتوم و اف105 مورد استفاده قرار گرفت.بعد از ان کی سی 135 چه در نقش سوخت رسان و چه در نقش ترابری در تمامی درگیری ها ارتش امریکا تا تتا کنون نقش بسیاری داشت و در طی جنگ سرد همواره برای انتقال تجهیزات امریکا به پایگاه های نظامی این کشور در سراسر جهان در هر دو نقش سوخت رسان و ترابری  نقش بسیار مهمی را بازی کرده است.

در سال 2006 میلادی به صورت میانگین کی سی 135 ایی گارد ملی ، سالانه 350 ساعت و کی سی 135 ار نیروی هوایی سالانه 710 ساعت پرواز داشتند که با وجود سن بالا نیاز به جایگزین انها کاملا حس میشد.البته عمر خدمتی نسخه ایی 36000 و نسخه “”ار”” 39000 ساعت است بسیاری از این ناوگان حتی یک سوم عمر خدمتی خود را نیز طی نکرده اد ولی با افزایش سن نتنها هزینه تعمیرات این هواپیما افزایش یافته بلکه خستگی سازه نیز به خوبی نمایان است.برای نمونه در سال 1996 هر ساعت پرواز کی سی 135 ار رقم 8000 دلار و در سال 2011 هر ساعت رقم 11000 دلار هزینه داشته.نیروی هوایی کی سی 46 را برای جایگزینی کی سی 135 انتخاب کرده است ولی کی سی 46 که نسخه ای از بوئینگ 767 است قیمت بالای داشته و با در نظر گرفتن کاهش بودجه دفاعی ارتش امریکا در حال حاضر نیروی هوایی تنها برای جایگزینی کی سی 10 های نیروی هوایی که وظیفه سوخت رسانی به بمب افکن ها و هواپیماهای ترابری راهبردی این نیرو را دارند، کی سی 46 را خریداری خواهد کرد . این نیرو قصد دارد با ارتقا کی سی 135 خود انها را تا سال 2040 یعنی حدود 80 سال از زمان ساختشان در خدمت نگه دارد.همکنون 450 فروند کی سی 135 در خدمت نیروهای مسلح امریکا هستند که 168 فروند کی سی 135 ار در نیروی هوایی و 180 فروند کی سی 135 ایی در گارد ملی خدمت میکنند و مابقی ذخیره هستند.

ایران

ایران این هواپیما را در نقش سوخت رسان و ترابری  به خدمت گرفت اگرچه شرکت های هوایی در ایران نیز از ان بهره بردند. ارتش ایران برای نخستین بار در سال 1971 دست  به سفارش 6 فروند نسخه سوخت رسان این هواپیما که کی سی 707 نیز شناخته می شدند   برای پشتیبانی از ناوگان فانتوم  زد . در ادمه 6 فروند دیگر در سال 1975 و در نهایت سه فروند بویینگ  707 برای   ترابری در سال 1976 سفارش  داده شد. این هواپیما ها طی جنگ در نقش سوخت رسان به کار رفتند  اگرچه همواره در کنار نقش سوخت رسان  در شرکت هوایی  ساها نیز پرواز می کرد. شرکت هوایی ساها  متعلق به نیروی هوایی بود که از هواپیماهای این نیرو در نقش حمل بار و مسافر استفاده می کرد و دارای  5 فروند بوئینگ 707 و دو فروند 747 بودند که همگی سوخت رسان بودند و با گذاشتن  صندلی  در نقش تجاری  استفاده می شدند .

 در نهایت در اردیبهشت سال 1392 به دلیل سن بالای ناوگان این شرکت به صورت غیر فعال در امد . یکی از 707 های در خدمت ساها نیز طی حادثه ای در فروردین سال 84 از باند خارج شد و به رودخانه کن افتاد و از رده خارج شد  و یکی دیگر هم در دی سال 1397 در فرودگاه فتح کرج از باند خارج و نابود شد. امروز نیروی هوایی از ناوگان بزرگ ترابری بوئینگ های خود تنها 4  فروند را در خدمت  دست  کم به صورت عملیاتی دارد که یک فروند  از نوع  بوینگ 707  در نقش VIP و سه فروند دیگر در نقش سوخت رسان و ترابری استفاده می شود. این هواپیما امروزه 40 ساله هستند  ولی همچنان بدون جایگزین مشخصی پرواز می کنند. یکی از 707 ها تحویلی به ایران  دارای  تجهیزات   شنود مکالمان رادیویی دشمن و جمع اوری علائم راداری  بود که وضعیت ان مشخص نیست  ولی باید همچنان  در خدمت باشد

نسخه سوخت رسان در ایران  کی سی707 است و نه کی سی135…. این دو فرق زیادی ندارند ولی کی سی 135 برای ارتش امریکا و برخی کشورهای دیگر ساخته شد

 

سوخت رسان کی سی 135 استراتوتانکر
تفاوت کی سی 135 ار با دیگر مدل ها از شکل غلاف موتور کاملا مشخص است (با تصویر کی سی 135 ای مقایسه شود)

همچنین شیلی با سه فروند، فرانسه با 11 فروند (از نوع کی سی 135 ار)،ترکیه 7 فروند و سنگاپور از دیگر کاربران کی سی 135 هستند. البته اسرائیل ، ایران ، کانادا و چند کشور دیگر نیز دارای نسخه سوخت رسان بوئینگ 707 هستند .تفاوت اصلی نسخه سوخت رسان در خدمت نیروی هوایی ایران و اسرائیل و چند کشور دیگر با نسخه کی سی 135 در موتور انها است که انها از موتور بوئینگ 707 بهره می برند . همچنین در سامانه ناوبری و ارتباطی نیز تفاوتها وجود دارد .

مدل KC-135A KC-135E KC-135R
سال ورود به خدمت Juni 1957 Januar 1982 Juli 1984 (USA)
طول 41.5 متر
ارتفاع 11.7 متر 12.7 متر
موتور پرات اندویتنی جی 57-پی 59 با توان 10000 پاوند پرات اندویتنی تی اف33- پی دبلیو-102 با توان 18000 پاوند سی اف ام اف108 با توان 22000 پاوند
بیشترین سرعت 950 کیلومتر بر ساعت
سرعت کروز 850 کیلومتر بر ساعت
برد 10000 کیلومتر 12000 کیلومتر 17700 کیلومتر
سقف پرواز 15200 متر
وزن خالی 44.6 تن 50 تن 45.1 تن
ظرفیت بار 37 تن بار و یا 80 مسافر و 85 تن سوخت 39 تن بار ،37 مسافر و 92 تن سوخت

ترجمه:عبدالحمید تارخ

 

حمل بار توسط کی سی 135
حمل بار توسط کی سی 135
کابین کی سی 135 ار
کابین کی سی 135 ار

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن