هواپیماهای ترابری و سوخت رسان

هواپیمای ترابری استراتژیک سی17 گلوب مستر3

هنگامی که نیروی هوایی امریکا در سال 1995  هواپیمای ترابری راهبردی سی 17 گلوب مستر3 ( C-17 Globemaster III) را به خدمت گرفت راه درازی را امده بود تا به این هواپیما رسیده بود .راهی که سه دهه به طول کشیده بود

در واقع اول داستان به سال 1971 بر میگردد زمانی که نیروی هوایی خواهان یک هواپیما ترابری تاکتیکی  با موتور توربوفن بود که جایگزین سی 130 هرکولس در خدمت شود.در نیاز نیروی هوایی امده بود که این هواپیمای جدید ترابری باید بتوان در باندها نا اماده پرواز کرده و دارای توان نشست و برخواست  کوتاه باشد(نه عمود)

پنج شرکت به سرعت طرح های را به نیروی هوایی  پیشنهاد دادند که تنها دو طرح از سوی نیروی هوایی مورد پسند قرار گرفت. یکی طرح پیشنهادی بوئینگ که مدل 953 نام داشت و نیروی هوایی به ان ناو وای سی 14 را داد و دیگر طرح شرکت مگدانل داگلاس که نیروی هوایی به ان نام وای سی 15 را داد.

اولین وای سی 15 در 16 اگوست سال 1976 و اولین  وای سی 14 در 9 اگوست همان سال پرواز کرد.

وای سی 14 کمپانی بوئینگ  بسیار شبیه به دیگر جت های ترابری  دوران خود بود  با این تفاوت که دارای دو  موتور  بر روی بالهای خود بود که با سرش خروجی موتور بر روی سطح شیب دار بال باعث ایجاد نیروی بالابرندگی بیشتر و  کاهش باند مورد نیاز شده بود . بال های در بالای بدنه نصب شده بود و دارای دم تی شکل بود و دارای درب بارگیری  در قسمت عقب هواپیما بود.

وای سی 14
وای سی 14

از موتور های توربوفن جنرال الکترونیک سی اف 6 -50 دی با توان هر یک 51000 پاوند بهره می برد  و نصب موتور بر روی بال باعث کاهش رهگیری توسط موشک های پدافند شانه پرتاب میشد زیرا بال خود جلوی دید مستقیم بر روی خروجی موتور را می گرفت

می توانست   150 سرباز و 31 تن بار را حمل کند اگرچه این میزان اسمی بود و به صورت عملی با در نظر گرفتن اندازه  وای سی 14 عدد  12 تن بار بود. بیشترین سرعت ان 800 کیلومتر بر ساعت  می رسد  و دارای برد 900 کیلوگرم با 12 تن بار بود

وای سی 15  مگدانل داگلاس  شبیه وای سی 14 بود با این تفاوت  که موتور های ان در زیر بال نصب شده بودند. همچنین دارای چهار موتور توربوفن از نوع پرات اندوویتنی جی تی 8 دی-17 با قدرت16000 پاوند بود. این موتورها بر روی بوئینگ 727 و دی سی 9 نیز نصب شده بودند. وای سی 15 توان حمل 150 سرباز  و 35 تن بار را داشت

وای سی 15
وای سی 15

تا سال 1977 نیروی هوایی هر دو طرح را ازمایش کرد . از انجای که طرح درخواستی نیروی هوایی هواپیما ترابری تاکتیکی بود مشکلی به وجود امد. نیروی هوایی در سال 1977 خواهان این شد که هواپیما جدید بتواند نقش  تاکتیک و راهبردی را با هم بازی کند. نقش تاکتیکی همچون نقشی که سی 130 بر عهده داشت یک ترابری  با توان نشست و برخواست  از باندهای خاکی با برد کمتر و میان پیکر و نقش راهبردی یعنی نقشی مشابه  سی 5 ویا سی141 هواپیماهای ترابری  بزرگ با برد فراقاره  ای برای جابه جایی بارهای سنگین .ولی در ازمونها مشخص شد که اگرچه وای سی 14 و وای سی 15 هر دو از پس نقش تاکتیکی بر می ایند  ولی محدودیت بار قابل حمل و برد ،مانع  بازی  نقش راهبردی میشود و از این رو هر دو طرح لغو شد(دو فروند نیز هر هر کدام ساخته شده بود).

در سال 1980 نیروی هوایی نیاز جدید را مبنی بر هواپیما ترابری راهبردی با توان نشست و برخواست از باندهای نااماده و کوتاه را اعلام کرد و همچنین خواهان  این شد که این هواپیما بتواند  نقش یک سوخت رسان را نیز بازی کند . سه کمپانی طراح های را پیشنهاد دادند. لاکهید طرحی مشتق شده از هواپیمای مسافربری  لاکهید تری استار ، بوئینگ نسخه ای از وای سی 14 که دارای یک موتور سوم در زیر سکان عمودی بود(مانند موتور سوم دی سی10) و در نهایت مکدانل داگلاس نسخه ای از وای سی15 که بزرگتر و دارای موتور پیشرفته تری بود

باز در سال 1982 نیروی هوایی تصمیم دیگری گرفت. خواهان ارتقا سی 5 خود در خدمت  شد و دست به دریافت هواپیما کی سی 10 در نقش سوخت رسان شد ولی همچنان  خواهان یک هواپیمای ترابری برای جایگزینی با سی 141  خود در دهه اینده بود

در نهایت در سال 1983 نیروی هوایی طرح جدید مکدانل داگلاس بر اساس وای سی 15 را با نام سی 17 گلوب مستر 3 شناخت  تا هواپیما جدید توسعه یابد. قرار شد هواپیما جدید در سال 1990 پرواز کرده و نیروی هوایی 210 فروند از ان خریداری کند ولی در نهایت  اولین پیش نمونه با کد تی 1 در 15 سپتامبر سال 1991 پرواز کرد

نیروی هوایی سفارشات را به 120 فروند کاهش  داد (اگرچه در نهایت به تعداد مورد نظر رسید)و در مرحله نخست نیز تنها 40 فروند سفارش داد شد. اولین دسته  پنج فروند بین سالهای 1992 تا 1993 تولید شدند و در نهایت  با وجود مشکلاتی در بال و فلاپ که البته نیز برطرف شدند سی 17 در سال 1995 وارد خدمت شد. نکته خنده دار  ماجرا این بود که بوئینگ و مکدانل داگلاس با هم رقابت طولانی بر سر این پروژه داشتند ولی در نهایت در سال 1997 مکدانل داگلاس توسط بوئیگ خریداری شد تا سی 17 تحت نام بوئینگ تولید شود.

یکی از توانایی های ویژه سی 17 به عنوان یک ترابری با موتورهای جت نشست و برخواست از باندهای نا اماده است
یکی از توانایی های ویژه سی 17 به عنوان یک ترابری با موتورهای جت نشست و برخواست از باندهای نا اماده است

سی 17 هواپیمای بزرگ با بدنه الومینیومی  است اگرچه برخی نقاط نیز از تیتانیوم و کامپوزیت استفاده شده است. سی 17 شبیه سی 15  است دارای درب بارگیری عقب بالی در بالای بدنه و دارای چهار موتور است و  بالهای کوچک عقبی نصب شده بر روی سکان عمودی پسگرایی بیشتری دارد

بر روی نوک بال دارای  بالچه های کوچک با  82 درجه زاویه رو به بالا داشت که  برای افزایش بهره بری از جریان هوا برای افزایش برد و کاهش باند مورد نیاز مورد استفاده قرار میگیرد  .

سی 17 دارای چهار موتور توربوفن پرات اندویتنی اف117-پی100 هر کدام با توان 41700 پاوند است  که بر روی بوئینگ 757 نیز استفاده شده است.در پشت خروجی موتور دارای دو سطح متحرک است که در هنگام فرود پشت خروجی موتور برگشته تا گازهای خروجی را به سمت جلوی هواپیما منتقل کنند  تا باعث کاهش باند مورد نیاز برای فرود شوند(معکوس موتور که در اکثر هواپیماها همین شکل است ). همچنین موتور میتواند از یک دریچه در زیر موتور دست به بیرون دادن بخشی از خروجی خود به طرف جلول بکند تا در هنگام نشست و برخواست  از باندهای خاکی گرد و قبار و اجسام خارجی   وارد ورودی هوا نشود

2612281

هواپیما دارای یک ارابه فرود دو چرخ در جلو و دو ارابه فرود هر کدام با شش چرخ در دو طرف بدنه است و از یک واحد قدرت کمکی برق با توربین بادی   برای مواقع خاص بهره می برد(البته این مورد را بسیاری از هواپیماها دارند)

دارای شش مخزن سوخت داخلی با 102614 لیتر سوخت است  و دارای یک  دریچه سوختگیری هوایی بر روی سرکابین خدمه است ولی میتوان برای پرواز دوربرد در درون کابین نیز مخازن سوخت حمل کند که مجموع سوخت ان را به 134000 لیتر می رساند .هواپیما دارای سه خدمه است که شامل  دو خلبان و یک مسئول بارگیری است. دارای یک اتاق  استراحت به همراه توالت و یک اشپزخانه کوچک برای خدمه است

کابین بسیار پیشرفته و دیجیتال  است و دارای چهار  نمایشگر رنگی چند کار در درون کابین و دو  اچ یو دی برای هر دو  خلبان است . همچنین هواپیما دارای استیک هدایت شبیه به جنگنده ها است و فاقد فرمان سنتی در جتهای دیگر ترابری می باشد .کابین با دوربین دید شبانه هماهنگ  است و هواپیما دارای یک رادار اب و هوا در درون دماغه و سامانه فرود دقیق و سامانه ناوبری بر مبنایی جی پی اس است. همچنین هواپیما دارای هشدار دهنده رادار و پرتاب کننده پوشاله و شراره است .

هواپیما دارای یک درب در سمت چپ برای ورود خدمه است و یک درب خروج اضطرارتی کوچک در سمت راست است.همچنین هواپیما خود دارای سامانه مولد اکسیژن است تا خدمه نیازی به کپسول  اکسیژن نداشته باشند.

درب عقب
درب عقب

محفظه بار سی 17 دارای 20 متر طول،3.7 متر ارتفاع،5.4 متر پهنا میباشد.  دارای یک صفحه شیب دار برای بار کردن محموله است و سطح شیب دار دارای غلطک های کوچک برای  بار کردن محموله های بدون چرخ است. همچنین یک کشنده کابلی در جلوی هواپیما وجود دارد که با یک کابل بارها را به درون هواپیما میکشد. سی 17 میتواند  از درب  عقب دست به تخلیه چتر باز بزند.دارای  102 صندلی در دو طرف بدنه و وسط برای حمل  سرباز است ولی توان حمل 134 چترباز را نیز دارد و میتواند به صورت فوق العاده تا 250 سرباز را نیز در درون خود به صورت فشرده جا دهد  . بیشترین محموله قابل حمل 78100 کیلوگرم است اما به صورت معمول تنها 56000 کیلورگم بار حمل می شود. سی 17 میتواند یک تانک ام1 ابرامز  ودو خودروی پشتیبانی و یا دو خودروی برادلی و دو خودروی پشتیبانی ویا چهار بالگرد یو اچ 60 بلک هاوک به صورت فشرده   ویا دو بالگرد ای اچ-64 اپاچی  ویا سه بالگرد دیده بانی او اچ -58 .

بیشترین برد سی 17 بدون بار 10390 کیلومتر است و با 60 تن بار برد ان به 4800 کیلومتر میرسد .

1355343

در میانه دهه 1990 با ورود به خدمت سی 17  اولین میدان نبردی که به خود دید پشتیبانی  از عملیات در سال 1999 در یوگسلاوی بود .در سال 2001 و 2003 در عملیات و انتقال برای اشغال افغانستان و عراق نقش بسیار مهمی بازی کرد و تنها در مارس سال 2003 با 62 پرواز یک تیپ کامل ارتش امریکا را به شمال عراق منتقل کرد.

تا سال 2010 میلادی ارتش امریکا در مجموع 223 فروند سی 17 را تحویل گرفت  و بین سال 2001 و تا 2013   در مجموع 2 میلیون  پرواز انجام داد که شش میلیون مسافر و 4 میلیون تن بار را جابجا کرده است.

به غیر از امریکا سی17 در دیگر کشورها نیز به خدمت گرفته شد. اولین مشتری سی 17 انگلستان بود که در سال 2000 چهار فروند ان را سفارش داد و در سال 2004 این نیرو چهار فروند دیگر را نیز سفارش داد. البته سفارش دوم سی 17 در مرحله اول  به صورت اجاره بود ولی بعدها خریداری شدند. ترس از تاخیر در ورود به خدمت ایرباس اس 400 باعث این تصمیم  بود.

در سال 2006 نیز استرالیا  سه فروند سی 17  را سفارش داد . نیروی هوایی استرالیا هواپیمای ترابری راهبردی می خواست که میتواند تانک های ابرامز  ارتش را حمل کند و به سرعت هم تحویل شود و تنها گزینه  در غرب  سی 17 بود . این نیرو دو سال بعد 3 فروند دیگر را نیز سفارش داد که تمامی شش فروند تا کنون تحویل شده اند. این نیرو در سال 2014  موفق به سفارش 2 فروند دیگر نیز شد

0982014

در سال 2007  کانادا چهار فروند سی 17 سفارش داد. کانادا از زمانی که نیروی های خود را به افغانستان فرستاد برای پشتیبانی انها نیاز به یک هواپیمای  ترابری استراتژیک  داشت.در سال 2007 اولین سی 17 این نیرو تحویل شد و در امداد  رسانی در سیل جامایکا  به کار رفت.

در سال 2009 نیز قطر چهار فروند  و امارات  شش فروند سفارش دادند.

هند نیز بزرگترین مشتری خارجی سی 17 است که ده فروند از ان را سفارش داده است.هند اولین سری سی 17 خود را شامل ده فروند را در سال 2010 سفارش داد که تا سال 2014 تمامی انها را تحویل گرفت . در سال 2014 هندی ها یک سفارش شش فروندی دیگر را نیز به  بوئینگ دادند که قرار است از سال 2017 تحویل اغاز شود. هند از سی 17 در کنار ایلیوشین 76 بهره میبرد.

مشخصات سی 17

مشخصات  سی 17 گلاب ماستر3
تولید کننده امریکا، بوئینگ
تعداد خدمه 3 خدمه
طول و ارتفاع 53.00 متر و 16.08 متر
وزن خالی 128100 کیلوگرم
بیشترین سرعت 830 کیلومتر در ساعت
برد برد با 79 تن بار 4482 کیلومتر
سقف پرواز 13716 متر
موتور چهار موتور توربوفن پرات اندوویتنی اف117 پی دبلیو 100 با توان 40440 پاوند
رادار ندارد
تسلیحات توان حمل 134 سرباز و یا 79.5 تن بار
تعداد تولید شده و قیمت 232 فروند تا سال 2011 تولید همچنان ادامه دارد،قیمت برای هر فروند 191 میلیون دلار به سال 2010

ترجمه:عبدالحمید تارخ

 1402877

 1358219

1384497

نوشته های مشابه

‫4 نظرها

  1. هواپیمایی با قابلیتهای فراوان. مطمن.با دامنه وسیعی از کاربرد در امور عمومی و نظامی. یک تولید موفق و کم ریسک ……..اگر روزگار چنین نبود حتما ماهم چند فروند از اونا رو داشتیم.

    1. آخه به چه کار ایران میاد؟؟
      میون اینهمه فرسودگی ناوگان،ما به چند اسکادران ترابری تاکتیکی نیاز داریم که حداقل بتونیم توی خاورمیانه با خیال تخت عملیات انجام بدیم.

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن