راکت N1

راکت N1

محمد جواد عسگرپور

راکت N1 یک راکت فضائی فوق سنگین ۱۰۵ متری ۵ مرحله ای بود که از سوخت مایع اکسیژن مایع و کروسین استفاده میکرد و میتوانست ۹۵ تن بار را به مدار زمین برساند و برای رساندن محموله هایی به مدارهای بالاتر از مدار زمین ساخته شده.این راکت برای رقابت با راکت ساترن ۵ آمریکایی ساخته شده بود و ۴ بار تست شد که هر ۴ تست ناموفق بودند .
نسخه L3 از راکت N1 برای رقابت با برنامه آپولو آمریکا ساخته شده بود راکت N1 در نسخه های پایه از نوع سه مرحله ای بود که فضاپیمای L3 را حمل میکرد که در خود همین فضا پیما در دو بخش دو فضا پیمای دیگر حمل میشد .
برنامه راکت N1 از سال ۱۹۶۵ یعنی ۴ سال بعد از شروع شدن برنامه ساترن ۵ استارت خورد و این برنامه با مرگ طراح اصلی یعنی sergei korolev دچار وقفه شد هر چهار تست این راکت ناموفق بود که در یکی از این تست ها که راکت بر روی لانچ پد منفجر شد یکی از بزرگترین انفجار های غیر اتمی در تاریخ بشر بود .
در نهایت برنامه در سال ۱۹۷۶ به طور کامل متوقف شد و اطلاعات آن در حالت طبقه بندی قرار گرفت تا اینکه در سال ۱۹۸۹ کمی قبل از فروپاشی شوروی اطلاعات آن افشا شد .

در دسامبر ۱۹۵۹ مهندس SERGEI KOROLEV در دفتر کمپانی OKB-1 سه مدل راکت ارائه داد که N1 بزرگترین بود با ۵۰ تن وزن برای ماموریت های ایستگاه فضایی و همچنین رسیدن به کره ماه و دو راکت دیگر N2 و N3 بودند که N2 موشک بالستیک قاره پیما قابل قیاس با راکت های UR-200 بود و N3 برای جایگزینی R-7 ارائه داده شده بود تا اینجا کار راکت های خانواده N تنها بر روی کاغذ بودند و هیچ کدام ساخته نشده بودند .و همچنین شرکت های دیگر هم راکت های دیگر مانند UR-200 و R-26 و R-36 و R-16 ارائه دادند .در سال ۱۹۶۱ طراحان در یک میتینگ در بایکونور راکت N1 را بررسی کردند و از ماه مه ۱۹۶۱ دولت ایالات متحده اعلام کرده بود که قصد دارد تا قبل از سال ۱۹۷۰ به کره ماه برسد در ادامه در شوروی هم راقابت بین UR-500 و N1 بود که در نهایت N1 انتخاب شد . بین سالهای ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۵ بودجه ای در شوروی برای توسعه راکت N1 اختصاص داده شد .

در شوروی valentine glushko موتور راکتی RD-270 را توسعه داد این موتور راکتی از نوع سوخت مایع بود و از دی متیل تیدرازین نامتقارن به عنوان سوخت و نیتروژن تترا اکسید به عنوان اکسید کننده استفاده میکرد و این نوع از سوخت و اکسید کننده از نوع هایپربولیک بودند یعنی به محض رسیدن به یکدیگر و رسیدن و تماس به هم واکنش نشان میدادند و این نوع سوخت باعث پیچیدگی کمتر موتور میشد که این نوع سوخت ها بطور گسترده در موشک های بالستیک قاره پیما استفاده میشد .موتور راکتی RD-270 در تست های قبل از کنسل شدن برنامه موفق بود و حتی به رانش ویژه بالاتر از موتور راکتی F1 که بر روی ساترن ۵ نصب بود رسید و این در حالی بود که موتور راکتی RD270 از سوخت های دی متیل هیدرازین و نیتروژن تترااکسید استفاده میکرد و این در حالی بود که این سوخت نسبت به اکسیژن مایع و هیدروژن مایع استفاده شده در F1 دارای پتانسیل ویژه کمتری بود . مهندس GLUSHGO به این اشاره میکرد که راکت سوخت مایع تایتان آمریکایی با همان سوخت هایپرگولیک مشابه موفق است ولی korolev فکر دیگری داشت korolev احساس میکرد با توجه به اینکه این سوخت و اکسید کننده دی متیل هیدرازین و نیتروژن تترا اکسید چون سمی است پس برای خدمه فضا پیما خطرناک است و به همین دلیل korolev بیشتر به سمت سوخت و اکسید کننده اکسیژن مایع و کروسین که در راکت ساترن ۵ (استیج دوم و سوم) استفاده شده بود متمایل بود که این باعث اختلاف بین korolev و glushgo شد در نهایت این درگیری و جر بحث منجر به این شد که کمیته رای به طرح korolev یعنی اکسیژن متیع و کروسین بدهد و در ادامه هم glushgo از ادامه دادن کار بر روی اکسیژن و کروسین سر باز زد و korolev مجبود شد برای ادامه با با مهندس kuznetsov که مهندس ساخت موتور جت بود ادامه دهد .

در ادامه تصمیم گرفت شد که راکت N1 در استیج اول از موتور های راکتی سوخت مایع NK-15 که از اکسیژن نایع و کروسین استفاده میکردند استفاده کند .در استیج اول این راکت مجهز به ۳۰ موتور راکتی NK15 بود که ۲۴ تای آن در دایره ای بزرگتر و ۶ تای دیگر در دایره ای کوچکتر .

راکت N1 یک راکت ۱۰۵ متری غول پیکر است که مجموعا دارای ۵ مرحله است و یک فضاپیمای L3 را حمل میکند سه مرحله اول راکت برای رسیدن به مدار پایینی زمین و دو مرحله بالایی برای پرواز های بین مداری است وزن این راکت در حالت کاملا پر به ۲۷۵۰ تن میرسد و راکت N1 یه نسخه ارتقا یافته تحت عنوان N1F داشت که برنامه اش به جایی نرسید .
استیج اول
مرحله اول راکت N1 شامل ۳۰ موتور راکتی سوخت مایع NK-15 میشود که ۲۴ تای آن در یک دایره خارجی و ۶ تای آن در یک دایره داخلی قرار دارد این مرحله تا ۱۰۲۰۰۰۰۰ پوند رانش فراهم میکند و برای کنترل استیج اول از سیستمی بنام KORD استفاده میشد که تراست موتور های راکتی را برای کنترل در جهت پیتچ و یاو تنظیم میکرد
استیج دوم
در مرحله دوم راکت N1 مجهز به ۸ موتور راکتی NK-15V بود که در یک حلقه قرار گرفته بودند
استیج سوم
این مرحله دارای ۴ موتور راکتی NK21 بود .
در نهایت به علت پیچیدگی فراوان و مشکلات فنی و ناموفق بودن تست ها این برنامه کنار گذاشته شد .
قیاس با ساترن ۵
راکت N1 از ساترن ۵ کوچکتر بوده و دارای قطر کمتری است و همچنین دارای قدرت رانش بالاتری است و همچنین دارای رانش ویژه بالاتری است
راکت N1 میتوانست تا ۹۵ تن بار را به مدار زمین و ۲۳ تن بار را به مدار های بالایی برساند در حالی که ساترن ۵ تا ۴۵ تن بار را به مدار های بالایی میرساند .
راکت N1 از کروسین به عنوان سوخت استفاده میکرد در حالی که در استیج دوم و سوم ساترن ۵ از هیدروژن مایع به عنوان سوخت استفاده میشد که کروسین رانش ویژه بالاتری را فراهم می کرد .

راکت N1 برای منتقل کردن به بایکونور بسیار بزرگ بود بنابراین استیج ها جداشده و جداگانه به بایکونور منتقل شده و آنجا منتاژ میشدند بین سالهای ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۲ چهار با این راکت تست شد که هر چهار بار ناموفق بودند در نهایت برنامه این راکت در سال ۱۹۷۶ به طور کامل بسته شد.