جنگنده چند منظوره میراژ2000

جنگنده چند منظوره میراژ2000

جنگنده چند منظوره  تک سرنشینه و تک موتوره داسا میراژ2000 اولین پرواز خود را در سال 1978 انجام داد و در سال 1982 وارد خدمت شد.طرح ساخت میراژ 2000 به اواخر دهه 1960 بر میگردد زمانی که فرانسه  به همراه انگلستان و المان به دنبال یک جنگنده تهاجمی بال متغیر   بودند که البته در نهایت با خروج فرانسه   از طرح ،دو کشور  دیگر تورنادو را توسعه دادند.مدتی داسا بر روی طرح بال متغیر داخلی با نام میراژ جی کار کرد ولی در نهایت  این طرح نیز  به نفع یک طرح جدید با بالهای  سنتی دلتا شکل به کنار رفت.داسا در اواسط دهه 1970 بر روی طرحی با نام سوپر میراژ کار  میکرد  ولی این طرح بسیار پیچیده و گران قیمت بود ولی سرانجام از بهسازی و بازنگری در طرح سوپر میراژ، میراژ2000 متولد شد.از دیگر دلایل اشکار توسعه میراژ2000 میتوان به شکست میراژ اف1 در رقابت جنگنده ناتو (در رقابت با اف16 امریکایی)در اواخر دهه 1970 بود که باعث شد تا داسا برای رقابت با اف16  طرح جدیدی را توسعه دهد.در این رقابت میراژ اف1 با موتور  توربوفن ام 53 که بعدها بر روی میراژ 2000 نصب شد شرکت کرد ولی در نهایت عرصه را به بردف چالاکی و توان حمل تسلیحات بیشتری اف16 باخت. البته یکی دیگر از دلایل توسعه میراژ 2000  جایگزینی میراز 3 نیز بود.هنگامی که اولین پرواز میراژ 2000 انجام شد داسا با توسعه فناوریهای بسیار پیشرفته از جمله سامانه کنترول پرواز برای میراژ2000، مشکلات که را معمولا به دلیل ناپایداری  در سرعت کم و ارتفاع کم برای جنگنده های بال دلتا وجود داشت  را حل کرد.میراژ 2000 دارای  دو بالچه کوچک بر روی ورودی هوا می باشد و کنترول کامل پروازی با کمک فلپهای بال انجام میشد .هواپیما از سیستم هدایت دیجیتال با سیم بهره می برد که برای اولین بار بود یک جنگنده فرانسوی نصب میشد ،کابین دارای دید بهتری نسبت به جنگندهای قبلی داسا(به غیر از سوپر اتندارد )میباشد اگرچه به صورت چشمگیری از اف16 دید کمتری دارد.میراژ 2000 دارای سرعت  چرخش به دور خود 270 درجه در ثانیه بوده و گفته شده بعد از اف16 چالاکترین جنگنده غربی است.

 میراز 2000 سی و بی

اولین نمونه عملیاتی میراژ 2000 نسخه سی بود که یک رهگیر همه گونه اب و هوا بود. این هواپیما در سال 1982 وارد خط تولید شد و در سال 1984 رسما عملیاتی شد.میراژ 2000 سی از موتور ام 53 -5 با قدرت 12230 پاوند بدون پس سوز و 19400 پاوند با پس سوز بهره میبرد .ولی از 38 مین  میراژ 2000 سی به بعد موتور ام 53 –پی 2 نصب شد که بیشترین قدرتش با پس سوز به 21400 پاوند نیز می رسید. از رادار پالاس داپلر ار دی ام بهره می برد . این رادار دارای  برد کشف 100 کیلومتر بود و توان درگیر با دو هدف را داشت  و می توانست اهداف دریایی را کشف و با انها درگیر شود.ولی در سال 1986  میراژ 2000 به رادار RDI مجهز شد که یک دارای  توان نگاه به پایین وشلیک به پایین ارتقاء یافته بود و برد ان به 150 کیلومتر نیز می رسید.دارای گیرنده هشدار رادار و سامانه ناوبری برای عملیات هی دوربرد بود .در کابین دارای  یک نمایشگر اچ یو دی و یک نمایشگر تک رنگ چند منظوره  بود و  دارای سامانه هوتاس بود .تقریبا  تمامی نمایشگرها انالوگ بود.میراژ 2000 سی با رادار ار دی ام توان حمل موشک ار 530 اف با برد 25 کیلومتر را داشت  ولی با تجهیز به رادار RDI مجهز به موشک ار 530 دی با برد 50 کیلومتر شد که کارایی  بهتر در برابر جنگ الکترونیک و همچنین در درگیری در ارتفاع پایین داشت.همچنین  بر روی این نمونه موشک فروسرخ ماژیک 1 و 2 و بمب های سقوط ازاد مارک  82 و 84 و راکت 68 م م حمل میشد.بعدها طی ارتقاء در فرانسه میراژ 2000 سی به موشک رادار فعال میکا با برد 80 کیلومتر نیز مجهز شد اگرچه نسخه تصویر ساز فروسرخ از این مدل میراژ پرتاب نمی شد. در مجموع 124 فروند میراژ 2000 سی ساخته شد . بر اساس این مدل نسخه میراژ 2000 بی در سال 1980 توسعه پیدا کرد که نسخه اموزشی دو سرنشین  است که البته فاقد توپ داخلی 30 م م است. تمامی نسخه های میراژ 2000به غیر از میراژ 2000 بی مجهز به دو توپ داخلی م30 م م هستند

بر اساس نسخه سی ،میراژ 2000 ائی (E) ساخته شد که نسخه چند منظوره صادراتی بود.این نمونه به هر کشوری صادر شد نام ان کشور را به خود گرفت(در واقع بعد از میراژ 2000 حرفی امد که نشان دهنده ان کشور بود)،میراژ 2000 ائی مجهز به رادار ار دی ام پلاس   بود و توان حمل موشک ضد کشتی و غلاف نشان گذاری لیزری اطلس را داشت تا بتواند بمب های هدایت لیزری حمل کند.اولین مشتری خارجی میراز 2000 مصر بود  که 16 فروند میراژ 2000 ائی ان  و 4 فروند  نسخه اموزشی بی ام تحویل گرفت . در دراز مدت مجهز به غلاف نشان گیری لیزری شد.هند نیز 51 فروند  میراژ 2000 اچ(همان ائی) را سفارش داد که شامل  41 فروند نسخه تک سرنشینه  اچ و 10 فروند نسخه دو سرشنینه تی اچ. میراژ های هندی مجهز به بمب لیزری در نبرد گارگیل شرکت کرد و دست به حملات هوایی دقیق زد. هند در سال 2011 میلادی دست به ارتقا میراژ های خود به استاندارد مارک5 زد که شامل تعویض رادار و نصب موشک میکا بود

پرو نیز ده فروند میراژ 2000 پی و دو فروند نسخه  اموزشی با ترکیب تسلیحاتی  مشابه میراز 2000 مصری دریافت کرد

یونان نیز 40 فروند میراژ 2000 ائی جی  شامل  30 فروند نسخه رزمی تک سرنشینه  را دریافت کرد که انها توان حمل موشک اگزوسه نیز دارند.در سال 2000 تعدادی  از این میراز ها به نسخه پیشرفته سری  5 ارتقاء یافتند.

امارت در سال 1983 دست به خرید  22 فروند نسخه  تک سرشنیه رزمی ائی ای دی ،6 فروند نسخه  اموزشی  رزمی دی ای دی و همچنین هشت فروند  نسخه  کاملا خاص فقط برای امارت بررای  انجام عملیات شناسایی  ار ای دی  تحویل گرفت. نسخه شناسایی ار ای دی در کنار توان کامل رزم هوایی مشابه نسخه های دیگر میتواند غلاف شناسایی  سی او ار 2 با توان عکس برداری دید حرارتی و غلاف رادار نقشه بردار اس ال ای ار 2000  و همچنین یک غلاف عکس بردار ارتفاع بالا را حمل کند.

میراژ 2000 ان

در اواخر دهه 1970 برنامه ای برای توسعه یک نسخه اتمی   میراژ 2000 برای حمل موشک  جدید کرزو ای اس ام پی و برای جایگزینی  میراژ 4 در دستور کار قرار گرفت و نسخه جدید دو سرنشینه  بود و اول قرار بود لقب میراژ 2000 پی دریافت کند ولی در نهایت میراز 2000 ان شد.در سال 1983 نسخه جدید پرواز در سال 1988 عملیاتی شد.میراژ 2000 ان در واقع نسخه ای از میراژ 2000 بی بود ولی دارای سامانه های ناوبری پیشرفته برای انجام عملیات در ارتفاع پایین و نفوذ  در ارتفاع پایین بود . دارای  رادار انتیلیپ 5 برای پرواز در ارتفاع پست و حتی درشب بود و توان تعقیب عوارض زمین را داشت. کابین تفاوت چندان با نسخه بی نمی کرد  و دارای  کابین هماهنگ  با دوربین دید  شبانه بود. سامانه جنگ الکترونیک و هشدار  دهنده بسیار پیچیده تری نسبت به میراژ 2000سی داشت و مخازن خارجی زیر بال ان بزرگتر از میراژ 2000 سی بود.موشک کروز اتمی ای اس ام پی با برد 80 تا 300    کیلومتر بسته به زون کلاهک و یکی کلاهک 150 تا 300 کیلوتن تی ان تی بود که بیش از 2 ماخ سرعت داشت . میراز 2000 تنها یک فروند از ان را جایگاه مرکزی زیر بدنه حمل میکرد.برای دفاع از خود میتواند موشک فروسرخ ماژیک را حمل کند ولی توان حمل موشک رادار نیم فعال سوپر ار 530 را ندارد. در دهه گذشته نسخه تصویر بردار فروسرخ موشک  میکا روی این نمونه نصب شد. توان حمل بمب های خوشه ای  سقوط ازاد را دارد و توان بمب باران لیزری را نیز دارد اگرچه تاکنون در نقش متعارف به کار نرفته.میتوان در نقش شناسایی از این نمونه با تجهیز  ان به غلاف های شناسایی روزانه و شبانه بهره برد . در مجموع 75 فروند از این نمونه ساخته شد

میراز 2000 دی

تاخیر  در برنامه جنگنده رافال باعث این شد تا نیروی  هوایی فرانسه  بر اساس میراژ 2000 ان نسخه تهاجمی را به خدمت بگیرد که میراژ 2000 دی نام گرفت.این نمونه در سال 1993 وارد خدمت شد .دارای  توان رزم شبانه با کابین هماهنگ با دوربین دید شبانه داشت ،در کابین جلو دو نمایشگر و در کابین عقب سه نمایشگر دارد و از سامانه ناوبری  بر مبنای جی پی اس بهره میبرد(البته میراژ 200 ان نیز بعدها به این سیستم مجهز شد)،دارای رادار مشابه با رادار  میراژ 2000 ان بود . رادار انتلیپ 5 توان نقشه برداری از سطح زمین  و کشف اهداف زمینی و دریایی داشت. توان حمل بمب های لیزری و ضد رادار را دارد.میراژ 2000 دی مانند میراژ 2000 ان میتواند تا یک موشک کروز و پخش کننده مهمات اپاچی،تا دو موشک هدایت لیزری  ای اس 30 ال  تا ده بمب کوچک هدایت لیزری  ماهواره ای ای ای اس ام،10 بمب جی بی یو 12 ویا 3 بمب جی بی یو 16/ 24 /10 را حمل کند. تا سال 2001 در مجموع 86 فروند از این مدل ساخته شد.

میراژ 2000 سری 5

در اواخر دهه 1980 میراژ 2000 سی و ائی در رقابت در بازار جهانی از اخرین نسخه های اف16 کاملا عقب بودند. داسا  تلاش کرد تا نسخه به روز شده ای را توسعه دهد.این نمونه قرار  بود به سامانه ای اویونیک پیشرفته و سلاح و رادار جدید مجهز شود .اگرچه موتور تغییر نکرد ولی سامانه های الکترونیک کاملا تغییر کردند. رادار ار دی وای بر روی این مدل نصب شد. این رادار در باند جی و آ کا  عمل میکرد  و بیشترین بردش بین 120 تا 150 کیلومتر بسته به هدف بود.24 هدف را رهگیری  و توان اتش به هشت هدف را با موشک رادار فعال داشت . این رادار یک رادار کاملا چند منظوره بود و توان کاملی را به جنگنده  برای انجام هر ماموریتی  میداد.دارای کابین کاملا دیجیتال  سه نمایشگر رنگی چند کاره و یک اچ یو دی  جدید و بزرگتر بود و سیستم  کنترول اتش میتوانست  به صورت خودکار  اهداف را اولویت   بندی کند.میتواند مخازن بزرگ سوخت توسعه یافته برای میراز 2000 ان را حمل کند  و توان حمل تا چهار موشک میکا رادار فعال و یا نسخه تصویر ساز فروسرخ را داشت.

نسخه ارتقاء یافته میراژ 2000 سری 5 ، با نام سری  5 مارک 2 شناخته میشد. این نمونه دارای  سامانه تهاجمی پشرفته  تر شامل  غلاف جلونگر فروسرخ  پیشرفته تر، رادار ار دی وای -2 با توان روزنه ساختگی برای کشف تحرک های زمینی برای توان بهتر در عملیات های  هوا به زمین ،اویونیک پیشرفته تر و نمایشگر روی کلاه خود خلبان ،سامانه ناوبری جدید بر مبنای ژیرسکوپ حلقه لیزری  و ارتقاء در سامانه شناسایی دوست از دشمن  جنگ الکترونیک و دید شبانه.

از جمله کاربران سری 5 و مارک2 میتوان به خود فرانسه  اشاره کرد که در اواخر دهه 1980 با در نظر  گرفتن تاخیر در برنامه رافال دست به ارتقاء 37 فروند میراز 2000 سی خود زد،هند نیز همکنون در حال ارتقاء میراژ های 2000 خود به سری  5 مارک 2 است،امارت نیز 22 فروند  میراژ 2000 سری 9 را دریافت کرد که در واقع  نسخه ای از سری 5 است ولی دارای  رادار قدرتمند ار دی وای 2 است که بر روی مارک 5 نصب است. امارت همچنین 33 فروند نسخه دریافتی بر مبنای نسخه ائی در دهه 1980 را در دهه 1990 به نسخه سری 9 ارتقاء داد،تایوان نیز 60 فروند میراژ 2000 سری 5  را دریافت کرد. نسخه   تایوانی فاقد لوله سوختگیری  هوایی و توان تهاجمی بود شاید به این دلیل  که حساسیت چین بر انگیخته نشود.تایوان  میراژ 2000 ها را در سال 1997 تحویل گرفت ولی از عملکرد انها دست  کم نصب به اف16 ناراضی بود. دلیل نارضایتی با وجود فناوریهای پیشرفته وضعیت بد تامین  قطعات  و هزینه بالای عملیات که دو برابر اف16 در هر ساعت بود.این مشکلات  ساعت پروازی را در دهه 1990 کاهش  داده بود اگرچه به مرور زمان مشکلات  برطرف شد،یونان نیز از سال 2000 در مجموع 25 میراژ 2000 خود را به سری 5 مارک 2 ارتقاء داد، قطر نیز 12 فروند نسخه سری 5 تحویل گرفت که شامل  3 فروند نسخه دو سرنشینه  است

میراژ 2000 جنگنده پیشرفته و بسیار موفقی بود طی نبرد های زیادی از جنگ اول خلیج فارس 1، نبرد بر ضد یوگسلاوی در سال 1999،اشغال افغانستان   در سال 2001 و همچنین برضد ارتش  سرهنگ غزافی و همچینین  بر ضد شورشیان اسلام  گرای مالی به کار رفت .تنها یک پیروزی هوایی  داشت و انهم به سرنگونی یک فروند اف16 دی نیروی هوایی ترکیه توسط  میراژ 2000 ارتش یونان در سال 1996 توسط موشک ماژیک بود. چند فروند نیز به اتش مدلهای مختلف سام در جنگ های مختلف از دست رفت .

میراز2000 یکی از بهترین جنگنده چند منظوره  نسل چهارم بود که طی دهه 1980 و 1990 تولید شد اگرچه  از نظر برد، مصرف سوخت و توان حمل  سلاح پایین تر از اف16 و اف18 غربی بود ولی یک جنگنده تمام عیار بود . در مجموع 601 فروند  تا پایان خط تولید در سال 2007 تولید شد

. برخی از مشخصات دسا میراژ 2000 در نسخه عبارت اند از طول و ارتفاع 14.39 و 5.20 متر ،وزن خالی 7500 کیلوگرمی ،بیشترین سرعت 2.2 ماخ برابر با 2530 کیلومتر در ساعت  ،برد رزمی با شش موشک ها به هوا و مخازن سوخت خارجی 1550 کیلومتر و برد انتقالی 3335 کیلومتر،سقف پرواز 17060 متر میباشد.این هواپیما از یک دستگاه موتور توربوفن انسکا ام53 با توان 14500 پاوند رانش خوشک و 21400 پاوند با پس سوزر بهره میبرد .تسلیحات میراژ2000  عبارت است از 2 دو توپ 30 م م با 125 گلوله برای هر توپ نه جایگاه حمل جنگ افزار خارجی شامل چهار جایگاه زیر هر بال،و پنچ جایگاه  در زیر بدنه(در میراژ 2000 سری 5 دارای 11 جایگاه خارجی)با توان 6300 کیلوگرم تسلیحات با توان حمل تا شش موشک رادار نیم فعال ار 530 و دو موشک ماژیک و یا  تا شش موشک رادار فعال و یا نسخه فروسرخ موشک  میکا،تا دو موشک اگزوسه در نسخه های تهاجمی  با توان حمل غلاف هدفگیری لیزری(مانند مدل دی ،ائی و سری 5)موشک لیزری ای اس 30 ال، بمب های لیزری جی بی یو 12 و 16 ،موشک  ضد رادار الارم،در نسخه دی و ان موشک اتمی کروز ای اس ام پی با برد 300 کیلومتر،موشک کروز و پخش کننده مهمات اپاچی ،راکت انداز 68 م م ویا 9 بمب مارک 82

گرداوری:عبدالحمید تارخ