سامانه پدافندی اس-500

سامانه پدافندی اس-500:

پیش درآمد:

با پیشرفت روز افزون صنایع موشکی, خطر موشک های بالستیک همواره برای هر کشوری دغدغه ای مهم بوده است. ولی پس از جنگ خلیج فارس و مواجهه شدن کشورهایی نظیر اسرائیل و عربستان با موشک های بالستیک رژیم صدام, همه به خوبی دریافتند که این موشک ها اگر به خوبی به کار گرفته شوند می توانند بسیار دردسر آفرین باشند. هر چند در آن هنگام سامانه های پاتریوت در برابر موشک های صدام مقاومت کردند ولی با این وجود این موشک ها باز هم خرابی های قابلی توجهی را به بار آوردند. همواره کشورهای در حال توسعه به خصوص در خاورمیانه و خاور دور به دنبال توسعه موشک های بالستیک جهت رسیدن به یک موقعیت استراتژیک می باشند. در این زمینه می توان ایران و کره شمالی و کشورهای دیگری نظیری هند و پاکستان را مثال زد.

بنابرین صنایع پدافندی جهان نیز گام به گام با توسعه این موشک ها به دنبال توسعه سامانه های ضد بالستیک بوده اند. پیش از آن در طی جنگ سرد دو ابرقدرت جهان یعنی شوروی و ایالت متحده دارای این سیستم بوده اند. شوروی با داشتن سامانه پدافندی اس-300 و آمریکا با داشتن سامانه پدافندی پاتریوت که بعدها در مقابل موشک های بالستیک صدام در سال 1991 میلادی به کار گرفته شد. هر دو این سامانه ها برای مقابله با هواپیماهایی با ارتفاع و برد پروازی زیاد و یا موشک های بالستیک توسعه یافته بودند. اگر گام به گام با تاریخ پیش برویم می توانیم پس از این دو سامانه سامانه ضد بالستیک “آرو”اسرائیل را مشاهده کنیم. به جز این سامانه می توان به توسعه سامانه های گلادیاتور و مدل های گوناگون اس-300 نظیر ارتقاهای PMU-1 و PMU-2 اشاره کرد. نکته قابلی توجه در رابطه با این سامانه ها این است که اکثر آنان موشک بالستیک مذکور را پس از در جو منهدم می کنند. این بدین معنی است پس از بازگشت موشک بالستیک به درون جو این موشک ها آنان را منهدم می سازند.

روسیه با توجه به شرایط جغرافیایی و استراتژیکی که در حال حاضر دارد و با توجه به هم مرز بودن با کشورهایی نظیر چین (یکی از بزرگترین کشورهای استفاده کننده از موشک بالستیک) و با توجه به تهدیدات همیشگی غرب تصمیم به توسعه یک سامانه ضدبالستیک جدید تحت نام اس-500 را گرفت.

طراحی:

اس-500 در واقع از سیستم های سامانه سام-20 (اس-400) بهره می برد ولی فقط در نقش یک سامانه ضدبالستیک عمل خواهد کرد. این سامانه قرار است تا نسبت به سامانه اس-400 در برابر تهدیدات بالستیک بهتر عمل کرده و در عین حال ارزان تر هم باشد. این سامانه قادر خواهد بود تا تهدیدات را تا ارتفاع 30 کیلومتری (90 هزار پایی) منهدم سازد و بر روی یک خودرو BAZ-6909 حمل شود. به گفته سازندگان این سامانه قرار است تا در میدان رزم قابلیت حمل و نقل سریعی را داشته باشد و به صورت “hide, shoot and scoot” عمل کند. این عبارت به این معنی است که سامانه می بایست پس از هر شلیک به سرعت به نقطه دیگر نقل مکان کند تا مبادا توسط ماهواره ها و یا به هر نحوی دیگر شناسایی شده و منهدم شود.

شوروی پیش تر نیز چنینی پروژه ای را در سال 1995 میلادی تحت نام سامانه ضد بالستیک A-135 را مد نظر داشت. این سامانه می توانست به سرعت در سیلوهای مخصوصی بارگیری موشک کند و  بر روی یک حامل مخصوص 8X8 تحت نام MAZ-7910 حمل می شد. سامانه مذکور از دو نوع موشک بهره می برد. موشک بزرگتر که SH-11 Gorgon نام داشت از سوخت مایع استفاده می کرد و موشک های بالستیک را قبل از ورود به جو نابود می کرد. و موشک کوچکتر که SH-08 Gazelle نام داشت از سوخت جامد بهره می برد و موشک های بالستیک را درون جو منهدم می ساخت. هر چند این موشک بسیار وزن بالایی هنگام پرتاب (حدود 3600 کیلوگرم) داشت و در نسخه SH-08 حداقل وزن آن در هنگام پرتاب به 1800 کیلوگرم می رسید, ولی این موشک الگوی خوبی برای طراحان کشورهای دیگر جهت ساخت موشک های کم وزن در هنگام پرتاب شد. از بین این طرح ها می توان به موشک RIM-161A و پروژه “آرو-3” اشاره کرد.

با توجه به تاریخچه ای که از موشک های مختلف ذکر شد. پیش بینی می شود که با توجه به گفته های آلماز-آنتی بنابر توسعه یک موشک سریع الحمل و سبک, توسعه یک موشک با توانایی انهدام موشک های بالستیک در درون جو بسیار محتمل تر از توسعه یک موشک برای انهدام موشک ها در خارج جو باشد. به هر حال با توجه به اینکه کارخانه سازنده اطلاعات بسیار محدودی از این سامانه در حال توسعه منتشر کرده است نمی توان در رابطه با اس-500 نظر قطعی داد.

پیش بینی می شود که وظیفه شناسایی و مدیریت موشک های بالستیک بر عهده رادار (91N6A(M گذارده شود. این رادار را می توان مدل بهینه شده سری رادارهای 64N6E دانست که در سامانه های فعلی اس-300 و اس-400 در حال استفاده است. پس می توان اس-500 را دارای رادار آرایه فازی غیر فعال جهت جستجوی اهداف بالستیک جهت انهدام دانست. پست فرماندهی این سامانه جدید نیز 55K6MA نام دارد که نمونه ارتقا یافته پست فرماندهی سامانه اس-400 یعنی 55K6E دانست. این پست های فرماندهی جدید مجهز به نمونه های جدیدی از آنتن های انتقال اطلاعات تسلکوپی هستند. از دیگر رادارهای شناسایی این مجموعه می توان به 96L6-TsP اشاره کرد که نمونه مستقیم مشتق شده از رادار 96L6-1 است که در سامانه اس-400 به کار می رود. رادار انهدام این سامانه هنوز فاش نشده است ولی حدس زده می شود که این سامانه از رادار انهدام NNT6 بهره ببرد.

موشکی که قرار است اس-500 با خود حمل کند نیز هنوز ناشناخته باقی مانده است ولی حدس زده می شود که این موشک ویژگی هایی مشابه موشک 9M96 را دارا باشد. همچنین گمان می رود این سامانه از لانچر مدل 9A82MK بهره برده و بر روی حامل BZKT BAZ-6909 حمل شود. موتورهای پر توان اس-500 به آن این توان را می دهند تا از سطوحی با شیب 30 درجه و همچنین از موانع آب تا عمق 1.7 متر عبور کند. وزن ناخالص این حامل حدود 30 الی 54 تن می باشد و بنابر مدل های مختلف به 80 تن نیز می رسد. این حامل مخصوص حمل بسته های نظامی بسیار سنگین طراحی شده است.

گردآوری و تالیف: مهدی زمانی