تی55 ارتقا یافته تانک تی 54 و تی 55 پر تولید ترین تانک جهان است که به مدت بیش از 40 سال تولید شده و حدود ضد هزار عراده از ان تولید شد. این تانک نتنها در شوروی بلکه در چین ،چک و لهستان تولید شد . البته چک و لهستان این تانک را تحت امتیاز شوروی تولید کردند و شوروی بین سال های 1946 تا 1981 این تانک را تولید کرد ولی چین نسخه خود را از این تانک بر اساس تی 54 تولید کرد که با نام تایپ 59 شناخته می شود و بعد بر اساس تایپ 59 ، تایپ 69 را تولید کرد.
مقاله ای اختصاصی در مورد تانک تی55 را اینجا بخوانید
تی 55 که میتوان ان راAK-47 دنیایی تانکها دانست ، تانکی ارزان و ساده است که طی 60 سال گذشته در تمامی جنگهای بزرگ و حتی کوچک جهان حضور داشته است ولی خوب از دهه 1970 این تانک دیگر توان رزمی بالای نداشت و از همان دهه 1970 برنامه های ارتقا این تانک اغاز شد و در دهه 1980 و 1990 کشورهای بیشتری این تانک را ارتقا دادند . دلیل ارتقا این تانک این بود که تانک ساده ای بود و قطعات در دسترس و از طرفی هرینه نگهداری ان ارزان و جای ارتقا بسیار داشت.
تی55 دارای توپ100 م م خان دار بود که میتوانست مهمات های ضد تانک انرژی جنبشی با توان نفوذ در 390 م م را حمل کند و سیستم اتش ان فاقد رایانه و یا مسافت یاب لیزری بود و برد موثر اتش ان دست کم برای زدن هدف با یک گلوله 800 متر است.اگرچه با مهارت توپچی در برد بالاتر نیز توان اتش دارد. سیستم درگیر شبانه ان از نسل اول و وابسته به نور افکن فروسرخ که است که بیشترین برد نظارتی ان در بهترین حالت حدود 1000 متر و برد درگیری ان حدود 500 کمتر بود . موتور دیزل ان 540 اسب بخار بیشتر قدرت نداشت و علارقم اینکه وزن ان تنها به 36 تن میرسد که در بین هم نسلان خود کم بود ولی رانش به وزن ان حدود 14.2 تن بر اسب بخار بود که واقعا رقم کمی بود . زره این تانک در زمان خودش خوب بود(دهه 1950) ولی عملا حتی ار پی جی7 هر موشک ضد تانک دیگری توان نفوذ در زره ان دارد و حتی فاقد نارنجک انداز دود زا بود.
در این مقاله به برخی از بهترین اتقائاتی که روی این تانک انجام شد میپردازیم
تی55 ام: یک ارتقا که در شوروی در دهه 1970 روی این تانک انجام شد . این ارتقا شامل سیستم کنترل اتش رایانه ولنا که مجهز به یک مسافت یاب لیزری بود که با دست امد مسافت هدف تا تانک میتواند دست به تنظیم زاویه لوله توپ بزند. این سیستم برد اتش را تا 1200 و یا 1500 متری داشت . همچنین دارای سایت اتش جدید 1 کا 13 بود که دقت بیشتر داشت. این نسخه دارای چهار نارنجک انداز دود زا نیز در هر سمت بود
تی55 ام1: مشابه نسخه قبلی ولی دارای یک موتور 780 اسب بخاره است که روی تانک تی72 نصب شده بود
تی 55 ام وی: همان نسخه ام ولی مجهز شده به بیش از صد بلوک زره واکنشی کنتاکت1 در جلو و دو طرف برجک و بدنه که 350 م م مقاومت زره را در برابر حملات راکتی افزایش داده است.این نسخه دست کم در صورت برخورد ار پی جی7 به بلوک کنتاکت1 ، در برابر حمله این راکت مصدون بود
تی 55 ام5: نسخه بهبود یافته در روسیه جهت کشورهای دیگر که از قرار مشتری نیز نیافت. این نسخه مجهز به زره کنتاکت5 در جلو و دو طرف برجک و بدنه که ان را به خوبی در برابر راکت های بسیاری و برخی از موشک های ضد تانک محافظت میکرد . سایت اتش توپی به سایت عوض شده که دارای سامانه دید حرارتی نسل دوم و مسافت یاب لیزری است . این نسخه دارای برد اتش 2000 متر در روز و دست کم 1500 متر در شب است. همچنین موتور نیز تعویض شد است. این نسخه از نظر قدرت اتش و دقت اتش و حتی حفاظت زرهی از نسخه های تولید تی 72 برتر است. این نسخه نیز دارای شش نارنجک انداز دود زا در سمت راست برجک است
تی 55ام6: مشابه نسخه ام5 است ولی اول موتور با تقویت شده و به قدرت 690 اسب بخار رسیده و از طرفی مجهز به توپ125 م م با گلوله گذاری خودکار شده است. این همان توپی است که روی تی 72 بی نصب است و توان شلیک موشک لوله پرتاب ضد تانک را نیز دارد . این نسخه یک بسته پیشنهادی بود ولی به جای نرسید
تی 55 AM1: یک نسخه ارتقا یافته در چک اسلاواکی شامل نصب یک رایاینه اتش بالستیک برای محاسبه اتش و یک مسافت یاب لیزری KTD-1 روسی روی لوله توپ برای محاسبه مسافت تانک تا هدف است
T-55AM2: یک ارتقا دیگر روی تی 55 در چک اسلاواکی. این ارتقا شامل نصب دو بخش زرهی نعلی شکل در دوطرف برجک در بخش جدا به عنوان زره فاصله دار تا اثر راکتهای ضد زره را کم کند. همچنین در این نسخه به زره جلو بدنه نیز افزوده شده است. این نسخه دارای موتور بهبود یافته 620 اسب بخاری،مسافت یاب لیزری KTD-1 روی لوله، سنسور باد برای محاسبه سرعت و زاویه وزن باد روی لوله و رایانه دیجتال اتش است. این نسخه یکی از بهترین نسخه های موجود تی 55 در دوران جنگ سرد بود که در چک اسلاوکی ارتقا یافت
یک ارتقا در در رومانی که با تعویض کامل برجک و نصب برجک جدید با یک توپ100 م م ساخت خود رومانی همراه بود. در مورد این ارتقا اینجا بخوانید
تی55 ایی: نسخه ارتقا یافته در مصر که دارای موتور 650 اسب بخاره شد و در هر سمت برجک چهار نارنجک انداز دود زا نصب شده است. این نسخه دارای مسافت یاب لیزری و رایانه اتش بالستیک بود
تی55 ایی ام کا آ:نسخه دیگر ارتقا یافته در مصر دارای موتور المانی 880 اسب بخاری …دیگر تغیرات این نسخه میتوان به تعویض کامل توپ و نصب توپ 105 م م ام68 امریکایی که مهماتهای پر توان تری را حمل میکرد و برخی مهماتهای ان تا 500 م م در زره نفوذ میکردند)(در توپ100 م م تی 55 اصلی رقم 390 م م بود). همچنین سایت و رایانه اتش ساخت ایتالیا است و مجهز به سامانه دید حرارتی نسل دوم است که برد درگیر را در شب تا سه برابر نسبت به نسخه های اصلی افزایش داده است. این نسخه 44 تن وزن دارد
رامسس 2: یک برنامه ارتقا دیگر در مصر روی تی55 که شامل نصب موتور 908 اسب بخاری که روی ام60 ای3 مصری نیز نصب است. این نسخه دارای توپ 105 م م و سامانه اتش تیتان مارک1 که دارای رایانه اتش بالستیک دیجبتال و مسافت یاب لیزر با برد 10000 متر است. این نسخه دارای هشدار دهنده لیزری برای هشدار در مورد قفل موشک های لیزری روی تانک است که به شکل خودکار دست به پرتاب نارنجک انداز دودزا می زند
تی 55 اینگیما: یک ارتقا بر روی تی55 در زمان صدام روی تی 55 در دهه 1980 میلادی شامل نصب بلوک های زرهی چند لایه روی بدنه و برجک شامل چهار تکه در هر سمت برجک و سه تکه در هر سمت بدنه و تعدادی در جلو بدنه. این زره با کمک بخش های زرهی تانک چیفتنی که از ایران غنیمت گرفته شد ساخته شد و در جریان جنگ خلیج فارس نشان داد حتی توان دفع موشک های ضدتانک میلان را دارد . این تانک حتی زره بهتری از تی72 ام1 عراقی را داشت
عراقی دو برنامه دیگر ارتقا روی تی55 به شکل محدود انجام دادکه شامل نصب توپ105 م و سیستم اتش فرانسوی و نصب توپ125 م م تانک تی72 روی تی55 بود
اسرائیل
اسرائیل به شکل مستقیم تی55 خریداری نکرد بلکه تعداد زیادی حدود 600 عراده تی55 را از مصر و سوریه غنیمت گرفت که طی ارتقا برای سالها از انها استفاده کرد. چندین نسخه از این تانک با نام تیران در اسرائیل خدمت کرد ولی تنهابه برخی از انها اشاره می شود . اسرائیل اولین کشوری بود که دست به ارتقا تی55 زد
تیران4 اس اچ:این نسخه نمونه ارتقا یافته تی 54 شامل نصب توپ105 م م به جای توپ100 م م،سامانه اطفاء حریق خودکار، نصب مسلسل ام1919 به جای مسلسل روسی،قفسه نگهداری مهمات در پشت برجک، سامانه ارتباطی جدید ،سامانه اتش کاملا جدید مجهز به مسافت یاب لیزری و ارتقا تجهیرات دید در شب
تیران5: مشابه نسخه تیران4 اس اچ ولی اتقا روی تانک تی55 ولی با همان توپ100 م م اصلی
تیران 5 اس اچ: مشابه ارتقا تیران 4 اس اچ ولی بر روی تانک تی55 با توپ105 م م
پاکستان
الضرار :ارتقا انجام روی تانک تایپ59 چینی در خدمت پاکستان که یکی از سنگین ترین ارتقائات انجام شده روی این تانک است. این ارتقا شامل تعویض موتور با یک موتور 730 اسب بخاری اوکراینی ، نصب برجک جدید مجهز به توپ125 م م با گلوله گذاری دستی ،نصب زره واکنش دهنده در جلو و دو طرف برجک و بدنه،چهار نارنجک انداز دودزا در هر سمت، رایانه اتش بالستیک و مسافت یاب لیزری در کنار سامانه دید حرارتی نسل دوم برای توپچی و فرمانده و یک سامانه پانورماتیک برای فرمانده از جمله ارتقائات الضرار هستند. این تانک به وزن44 تن رسیده و یکی از بهترین اتقائات انجام شده روی تایپ59 یا همان نسخه چینی تی54 است
پرو
T-55M2A1 Leon 2: یک ارتقا انجام شده در پرو شامل نصب سامانه اتش جدید که توان اتش مهمات انرژی جنبشی در برد بیشتر.این نسخه میتواند با کمک مسافت یاب لیزری و رایانه نصب شده روی این تانک از توپ100 م م خود موشک هدایت لیزری 100 م م ، 9 ام117، که دارای برد 6000 متر و توان نفوذ در 750 م م زره دارد شلیک کند . همچنین این نسخه دارای یک موتور 630 اسب بخاری جدید است
طوفان2: یک برنامه ارتقا بین اکراین و پرو روی تی55 که یک ارتقا سطح بسیار بالا است. این ارتقا شامل تعویض کاملا برجک و نصب برجک جدید با محل ذخیره سازی مهمات در پشت برجک، نصب توپ125 م م با گلوله گذاری خودکار که با در نظر گرفتن سیستم اشت توان شلیک مهمات انرژی جنبیش را تا 3500 متری و موشک لیزری لوله پرتاب را تا برد 6000 متری میدهد ، رایانه LIO-V با یک سامانه دید حرارتی با برد 12 کیلومتر، زره واکنشی نوژ ساخت اوکراین که میزان مقاومت در برابر خرج گود را سه برابر کرده است و یک موتور 1050 اسب بخاری . این نسخه دارای وزن 46 تن است و میتوان ان را بهترین ارتقا انجام شده روی تی 55 دانست…
لهستان
تی55 مریدا:یک ارتقا روی تی55 لهستانی شامل نصب سامانه اتش Merida شامل مسافت یاب لیزری و سنسور باد CCDN-1 و سایت اتش جدید که دارای دوربین دید حرارتی نسل دوم و هشدار دهنده لیزر WPL-1 هستند. این نسخه مجهز به زره اضافی در جلو برجک و بدنه شد و از یک موتور 615 اسب بخاری جدید استفاده میکند و در هر سمت برجک هشت نارنجک انداز دود زا حمل میکند
صربستان
تی55 اچ:تی 55 اچ یک برنامه ارتقا در یوگسلاوی ، صربستان فعلی است که از برخی عناصر تانک ام84 یا همان تی 72 یوگسلاوی استفاه شده. این نسخه دارای سیستم اتش مشابه ام 84 با رایانه اتش بالستیک و مسافت یاب لیزری شد است که دارای سامانه دید حرارتی بوده و زره واکنشی کنتاکت1 بر روی تانک استفاده میکند.
اسلواکی
تی 55 اس: یک ارتقا بر روی تی 55 با کمک اسرائیل شامل نصب توپ105 م م جای توپ 100 م م، نصب زره واکشنی ساخت رافال اسرائیل بر روی برجک و بدنه، سایت اشت Fotona COMTOS-55 شالم دوربین دید خحرارتی نسل دوم و مسافت یاب لیزری، هشدار دهنده لیزری LIRD-1A و موتور 600 اسب بخاری و نارنجک انداز دود زا مشابه تانک نرکاوا است
سفیر 74:(ایران)
این تانک بعد از جنگ به تعداد زیاد از انواع روسی و چینی در ایران باقی ماند که در دهه 1370 شمسی ایران دست به ارتقا انها با نام سفیر 74 یا تی72 Z زد. این ارتقاء فراگیر ترین ارتقا انجام شده روی یک تانک ایرانی است زیرا به تعداد زیادی در پادگان و شهرهای مختلف دیده شده است. این ارتقاء شامل نصب توپ 105 م م به جای توپ 100 که توان شلیک مهمات های با توان نفوذ بین 450 تا 500 م م زره را دارد ، نصب سامانه اتش کت 72 مجهز به نشان گذار لیزری، رایانه اتش بالستیک دیجیتال ،سامانه دید حرارتی نسل دوم است که توان اتش موثر در روز تا برد 2000 متری را به تانک میدهد(در نسخه قبلی 800 تا 1000 متر بود) و نیاز به نورافکن فروسرخ را به دلیل داشتن سامانه حرارتی نسل دوم از بین می برد. همچنین این نسخه دارای زره واکنشی کنتاکت1 ، موتور جدید 780 اسب بخاری مشابه تی 72 ام۱ میباشد که رانش به وزن را افزایش داده است بر اساس منابع بین 200 تا 250 عراده تانک ارتقا یافتند زیرا ایران 200 موتور برای ارتقا این تانک ها از روسیه در سال 1993 خریداری کرد است . این تانک برای نبرد زرهی با تانک های مدرن کارایی ندارد ولی برای پشتیباتی اتش ویا درگیری با یگان های زرهی سبک همچنان موثر است و دست کم بهتر از نگهداری تی 55 به شکل قدیم است. البته هنوز در ایران تعدادی تی 55 نسخه های چینی ان به شکل قدیمی در خدمت است
مقاله ای کامل در مورد سفیر 74 را اینجا بخوانید
عبدالحمید تارخ
