پدافند هوایی

سامانه پدافندی ارتفاع پایین استرلا-10 با نام ناتو سام-13

سامانه پدافندی ارتفاع پایین استرلا-10 با نام ناتو

سامانه سام13 استرلا10 جایگزین  سامانه سام9  استرلا 1 در ارتش شوروی شد

توسعه سیستم استرلا10 که ناتو به ان نام سام13 را داد  در 24 ژوئیه 1969 آغاز شد. تصمیم برای شروع توسعه یک سیستم جدید همه آب و هوا همزمان  با توسعه سیستم پدافندی  تانگوستا گرفته شد که یک سیستم پدافندی ترکیبی از دو توپ 30 م م هدایت راداری + هشت موشک پدافندی بود که آنها هم هدایت راداری بودند. دلیل این مسئله عمدتا به عنوان یک اقدام اقتصادی برای به خدمت گیری یک سیستم ارزان قیمت تر  همچنین داشتن سیستمی با قابلیت واکنش سریع و مصونیت در برابر جنگ الکترونیک  یاد می شود زیرا تانگوستا هم گران‌تر بود هم با دلیل هدایت راداری ممکن بود در برابر جنگ الکترونیک آسیب پذیر باشد

serbia_sa-9-gaskin
سامانه سام9 -استرلا1
سام13 استرلا-10

سیستم جدید  به جای نصب شدن بر روی یک شاسی آبی خاکی اما سبک زره پوش BRDM مانند  مانند سام9  روی یک MT-LB تغییر یافته با برجکی  متحرک تر، با فضای بیشتری برای تجهیزات و بارگیری مجدد موشک نصب شده است.

سیستم جدید در سال1979 وارد خدمت شد

سیستم بر روی شاسی نفربر ام تی-ال بی سوار است. این خودرو یکی نفربر مشهور دوران شوروی است که به تعداد بالای  تولید شد. این خودرو دارای وزن 11.9 تن است  و در نسخه اصلی دارای یک برجک با یک مسلسل 12.7 م م و یک مسلسل 7.62 م م بود.

اگرچه شاسی این سیستم از سامانه سام9 که چرخدار بود سرعت کمتری داشت ولی فضای بیشتری دارد

در مقایسه با سیستم پدافند هوایی  استرلا1  مهمات افزایش یافته است (4 موشک روی پرتابگر و 8 موشک اضافی در محفظهای درون خودرو ) این در حالی بود که سام 9 غیر چهار موشک روی برجک تنها4 موشک درون خودرو  داشت. خودروی به دلیل داشتن شنی دارای فشار کمی بر روی سطح زمین است که به آن امکان می دهد در جاده هایی با ظرفیت باربری کم، باتلاق ها، برف ، زمین های شنی حرکت کند، علاوه بر این، خودرو ابی خاکی بود و قابلیت حرکت روی اب را دارد .

خودروی دارای یک برجک  جمع شونده است که در بخش بالای ان  چهار موشک درون لانچر قرار  دارد .موشک ها به شکل دو به دو قرار گرفته اند و یک رادار  سامانه غیر فعال برای کشف امواج رادار و جنگ الکترونیک منتشر شده از جنگنده دشمن است تا بتوند از حضور انها به شکل غیر فعال در منطقه  اگاه شود. از میزان اثر پذیری این سیستم هنوز اطلاعی دردست نیست .برد تشخیص این رادار 10 کیلومتر است و میتوان از ان به عنوان یک رادار تشخیص فاصله نیز استفاده کرد .این سیستم رادار 9S16 Flat Box نام دارد  .برجک قابلیت چرخش 360 درجه را دارد و سر لانچر پرتاب تا85 درجه به طرف بالا حرکت میکند

در کنار برجک یک  سیسم اپتک نوری با نام Gopher 9A35M  وجود داشت که بین 10 تا15 کیلومتر برد داشت و به اپراتور اجازه میداد با ان به شکل چشمی با این دوربین هدف را رویت کرده و از خودی و یا دشمن بودن ان اگاه شود

 

تصویری از برجک این سیستم شامل 4 موشک در باکس، در میان انها دیش رادار مسافت یاب و در زیر برجک نیز صفحه ای که کاربر پشت ان قرار میگیرد برای هدفگیر یوشک دیده می شود
سیستم هدایت اپتیکی

در این سیستم

به خودروی پرتاب حاوی لانچر 9 ای34 ام2   و 9 ام 34 ام3 گفته می شود

سامانه Strela-10 در اصل برای استفاده از موشک 9 ام37  به عنوان سلاح اصلی طراحی شده بود، اگرچه توان شلیک موشک 9 ام31 سامانه استرلا1(سام9) را نیز دارد

هر موشک 9ام 37  دارای 2.1  متر طول، 40 کیلوگرم  وزن و یک کلاهک 3.5 کیلوگرمی می باشد . حداکثر سرعت موشک نزدیک به 2 ماخ، برد درگیری از 500 تا 5000 متر  و ارتفاع درگیری بین 10 تا 3500 متر میباشد.

موشک دارای یک کاونده فروسرخ روی دماغه خود بود و زمان شلیک سر لانچر جعبه شکل باز میشد و موشک با کاونده خود دست به جستجوی محیط روبرو میزد تا روی گرمای هدف قفل کند ..برای همین  کاربر که درون برجک پشت یک صفحه شیشه ای قرار داشت باید  سر  لانچر را به طرف هدف بر میگرداند. لانچر  قابلیت جمع  شدن و خوابیدن  روی خودرو را دارد

چهار موشک در لانچری  روی برجک نصب می‌شوند و آماده پرتاب هستند و هشت موشک دیگر به عنوان بارگیری مجدد در داخل خودرو حمل می‌شوند. بارگیری مجدد حدود 3 دقیقه طول می کشد.

موشک 9ام37  به سرعت با موشک 9 ام37 ام  که کمی بهبود یافته  بود جایگزین شد (پیشرفت اصلی در سیستم خلبان خودکار کارآمدتر برای کنترل مسیر پرواز موشک بود)، و بعداً 9 ام333 که  به طور قابل توجهی ارتقا یافت بود جایگزین شد

موشک 9 ام333

9 ام333  که از اواخر  دهه1980 وارد خدمت شد  دارای کلاهک سنگین‌تر  بود و وزن کلاهک به 5 کیلوگرم افزایش یافته بود .دارای فیوز جدید انفجار  مجاورت با لیزر 8 پرتو داشت تا بتواند در نزدیکی هدف نیز منفجر  شود تا کارایی ان بر ضد اهداف کوچک بهبود یابد. موشک 9 ام37 قبلی برخورد مستقیم بود که اینگونه ممکن بود موشک از کنار هدف رد شود ولی موثر نباشد .همچنين  برد موثر به6 کیلومتر افزایش یافته بود

این سیستم هیچ راداری برای کشف هدف ندارد و کشف هدف توسط چشم اپراتور و در نسخه های بهبود یافته  توسط سامانه اپتیک حرارتی انجام می شود. البته میتوان از رادار کوچک کشف نیز برای کشف هدف استفاده کرد و یا سیستم را در قالب یک شبکه پدافندی مجهز به رادار برای کشف هدف استفاده کرد. نداشتن رادار امتیاز خود را دارد زیرا کشفش توسط سامانه های هشدار دهنده راداری را سخت میکند و انهدام ان با موشک ضد رادار ممکن نیست

استرلا10 اگرچه هنوز به شکل گسترده ای در خدمت روسها است ولی واقعیت این است که برد ان بیشتر از سامانه دوش پرتابی چون ایگلا و یا وربا نیست که جدیدا پشت خودروهای تاکتیکی به شکل چند تایی نیز نصب شده است

خودرو توان حرکت روی اب را دارد
برجک در حال جمع شدن

مدلهای مختلف

استرلا 10ام

این نسخه توان شلیک موشک 9 ام37 ام را داشت و نخستین نمونه ای بود که به شکل فراگیر تولید شد

استرلا10 ام2

این نسخه دارای قابلیت اتصال به پستهای فرمانده بود که دیگر سامانه های پدافندی روس را  کنترل میکرد

استرلا10 ام3

با تصمیم شورای وزیران اتحاد جماهیر شوروی در تاریخ 1 آوریل 1983،مدرن سازی بیشتر سیستم دفاع هوایی Strela-10 آغاز شد. قرار بود این مجموعه جدید به طور مؤثرتری با هواپیماهای در حال پرواز در ارتفاع پایین، هلیکوپترها در  حالت  پرواز سکون از جمله در شرایط نوری کم و شب به کار رود. برای همین این نسخه مجهز به یک سایت اپتیکی بالای سر لانچر خود برای دید شبانه بود . در سال 1989، پس از انجام آزمایشات، این نسخه  به دلیل دارا بودن کلیه الزامات مورد پذیرش قرار گرفت

استرلا10ام4

این مجموعه شامل یک سیستم تصویربرداری حرارتی، روی برجک بود است. محدوده طیفی کانال تصویربرداری حرارتی 3-5 میکرومتر است  و تا 10 کیلومتر برد داشت

استرلا ام ان

این نسخه ارتقا روی نسخه های ام1 تاام3 با نصب یک سامانه دید حرارتی بر روی لانچر بود تا بتوانند در شب نیز دست به رهگیری هدف بزنند ..تعدادی از این نسخه ها از سال2015 ارتقا یافتند

تصوری از نسخه ام ان. در تصوی روی باکس موشک یک سامانه جعبه ای شکل قرار گرفته که محل قرارگیری سامانه دید حرارتی و مسافت یاب لیزری است

استرلا 10 تی

یک ارتقا روی استرلا های قبلی شامل دوربین دید حرارتی و نصب برجک روی خودرو های تاکتیکی 4 چرخ .

استرلا 10 بی ام2

یک ارتقا در بلاروس روی این سیستم  که شامل برداشتن رادار مسافت یاب (با نقش غیر فعال)بین لانچرها  و نصب  یک مجموع اپتیکی شامل دوربین دید حرارتی و مدار بسته  (OES) Strizh-M2 با چهار کانال (میدان دید وسیع و باریک) است که سیستم قابلیت عملیات شبانه روزی در شرایط دید ناکافی را میدهد .برد کشف دوربین دید حرارتی 20 کیلومتر و برد تشخیص ان بسته به هدف بین7 تا10 کیلومتر است  ..

استرلا10 بی ام2 که به جای دیش رادار دارای سامانه دوربین دید حرارتی است

تاریخچه عملیاتی

جنگ داخلی آنگولا

در 20 فوریه 1988، سرگرد 31 ساله ادوارد ریچارد هری از اسکادران اول، SAAF، در اثر اصابت میراژ F1AZ (سریال 245) توسط یک موشک زمین به هوای کوبایی استرلا-10 در کواتیر کشته شد. (نزدیک Menongue) در حالی که در یک مأموریت رزمی بر فراز آنگولای جنوبی بود.

عملیات طوفان صحرا

عراق در آغاز عملیات سال 1991 برای آزادسازی کویت از اشغال عراق، چندین سامانه عملیاتی Strela-10 داشت که اکثر آنها اگر نگوییم همه به عنوان بخشی از سیستم های پدافند هوایی میدان نبرد لشکرهای گارد جمهوری سازماندهی شده بودند.

در جریان این عملیات، گمان می رود 27 هواپیمای ائتلاف توسط سامانه های فرورسخ  عراقی مورد اصابت قرار گرفته و منجر به از دست رفتن 14 هواپیما شد .گمان می رود حداقل دو تلفات ناشی از استرلا-10 باشد: در 15 فوریه  یک فروند ای10  مورد هدف یک موشک پدافندی قرار گرفت که گمان می رود یک استرلا-10 باشد. ستوان خلبان رابرت سویت خلبان این جنگنده ایجکت کرد و اسیر جنگی شد ولی قبل از اینکه دست عراقی ها به ان برسد   یک ای 10 دیگر که همراه وی بود تلاش در محافظت از وی کرد  که ان نیز هم مورد هدف باز احتمالا ی استرا10 قرار گرفت ولی وی سقوط کرد و کشته شد

درگیری 2020 قره باغ کوهستانی

پدافند هوایی ارمنستان از سامانه های موشکی استرلا-10 در مناقشه قره باغ در سال 2020 استفاده کرد. در روزهای آغاز جنگ، چندین ویدئو که توسط ارتش آذربایجان منتشر شد، چندین سامانه پدافندی اوسا و  استرلا10  توسط پهپادهای مسلح بایرکتار منهدم شدند.

برای عضویت در اینستاگرام جنگاوران اینجا را کلیک کنید

عبدالحمید تارخ

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن