جنگنده ها

جنگنده تهاجمی اف105 تاندرچیف

در سال 1951 شرکت  ریپلیک ایرکرافت دست به توسعه یک طرح داخلی با کد ای پی 63 زد که هدف ان یک جنگنده تهاجمی با توان هسته ای بود که جایگزین اف 84 تاندر استریک شود. طی  مراحل طراحی مفاهیم طراحی تغییرات بسیار کرد و عملا نقش هسته ای در اولویت  بالاتری قرار گرفت. قرار بود جنگنده توان حمل موشک های هوا به زمین  و هوا به هوا را داشته باشد و با سرعت 1.5 ماخ توان درگیری هوایی نیز داشته باشد

نیروی هوایی از این طرح خوشش امد و در سال 1952  سفارش اولیه برای دریافت 199 فروند از این هواپیما را در سال 1955 را مورد بررسی قرار داد  ولی در واقع در ان زمان نیروی هوایی هیچ نیازی به چنین طرحی نداشت  و حتی در اواخر سال 1953 این طرح در استانه لغو نیز قرار گرفت ولی در نهایت در سال 1955 نیروی هوایی دریافت 15 فروند پیش نمونه جنگنده جدید  که وای اف105 نامید  شد را سفارش داد اگرچه  در نهایت دو فروند ساخته شد

اولین پرواز جنگنده در 22 اکتبر سال 1955 انجام شد . هواپیمای جدید دارای بالی پس گرا با زاویه 45 درجه بود  و  با پهنای کم و بارگذاری  پایین بود  که دلیل ان  افزایش سرعت  بود  ولی هزینه ان را با کاهش چالاکی و افزایش باند مورد نیاز برای برخاستن  داد

قرار بود هواپیما از موتور پرات اندویتنی  جی 75 بهره ببرد ولی از انجای که این موتور در دستراس نبود از موتور جی 57 بهره میبرد که دارای رانش 10200 پاوند بدون پس سوز و 15000 پاوند با پس سوز  بود. از انجای که موتوری جی57 ضیعتر از موتور جی 75 بود بیشترین سرعت تنها 1.2 ماخ بود

وای اف105
وای اف105

دو پیش نمونه وای اف105 بیشتر ساخته نشد که یکی نیز از دست رفت. اولین اف105 بی نسخه تولیدی در میانه سال 1956 تحویل داده شد این نسخه مجهز به  موتور جی 75 با توان 16000 پاوند بدون  پس سوز و 23500 پاوند با پس سوز بود که دست کم 7000 پوند قویتر از موتور قبلی بود و به دلیل اینکه موتور به دلیل تجمع   هوا  در ورودی هوا ممکن بود خفه شود شکل ورودی هوا تغییر کرد تا ورود هوا به داخل موتور بهبود یابد. اولین پرواز نخستین نمونه اف105 بی بدون  مشکل نبود و چرخ های  بعد از بسته شدن باز نشد و خلبان هواپیما را روی شکم فرود اورد .در سال 1956 نیروی  هوایی مشتاقانه تر به این هواپیما می نگریست و در نهایت 65 فروند اف 105 بی  و 17 فروند ار اف105 بی  را سفارش داد و خواهان دریافت نسخه اموزشی رزمی با نام اف105 سی شد و به اف105 لقب تاندرجیف را نهاد

طرح  ار اف105 با وجود ساخت سه فروند در سال 1957 لغو شد  و نسخه اموزشی نیز به همین سرنوشت دچار شد  و بدون  ساخت حتی یک فروند برنامه لغو شد . در نهایت اف 105 در سال 1958 عملیاتی شد اگرچه تا اوائل سال 1959 به مرحله کامل عملیاتی نرسید

ولی اف105 چگونه جنگنده ای بود

 اف105 جنگنده پیچیده ای بود که هزینه و ساعت تعمیر و نگهداری بالای داشت  و سامانه های الکترونیکی غیر قابل اعتمادی داست  که بسیاری از انها فناوری های جدید بودند. ریپالیک  ایرکرافت تلاش در رفع مشکلات داشت ولی کار زیادی نتوانست انجام دهد. این هواپیما برای هر ساعت پرواز 150 نفر نیروی تعمیراتی  میخواست

همچنین هواپیما اگرچه در پرواز با شکوه بود ولی در اسمان نیز مشکلاتی داشت  . مشکل بالهای پس گرا و باریک ان بود.بالا برای افزایش سرعت و رسیدن به سرعت بالا طراحی شده بود و تمامی طول بال فلاپ بود . این بال پسگرا و نازک به شدت بر چالاکی  ان تاثیر گذاشته بود و البته در ارتفاع پایین کنترل پذیری  کمتری داشت

نسخه تولید دارای موتور توربوجت  جی 75-پی 19 با توان 16100 پاوند بدون پس سوز  و 24500 پاوند با پس سوز بود که رانش به  وزن بالای به جنگنده میداد و مصرف سوخت بهینه ای داشت. دارای ورودی هوا در دو طرف بدنه بود و  دارای خروجی کشیده بود .

اف105 اولین جنگنده نیروی هوایی بود که با لوله تلسکوپی سوختگیری میکرد
اف105 اولین جنگنده نیروی هوایی بود که با لوله تلسکوپی سوختگیری میکرد

هواپیما دارای یک توپ داخلی گاتیلینگ ام 61  در سمت چپ  دماغه بود و دارای  پنج جایگاه خارجی بود که دو عدد زیر هر بال و یکی هم زیر بدنه  بود. این هواپیما میتواند 3600 کیلوگرم سلاح را حمل کند.این تسلیحات می توانست  تا چهار راکت انداز 127 م م زانی و یا تا 20 بمب 225 کیلوگرمی ویا 16بمب 340 کیلوگرمی   ویا تا سه  بمب یک تنی  را حمل کند.

هواپیما دارای سامانه کنترل اتش ام 8 بود که شامل  یک رادار ای پی جی -31 بود . این رادار یک رادار ناوبری بود ولی توان کشف پستی بلندی های زمین را نیز به صورت ساده  داشت. هواپیما در کابین دارای یک سایت گان برای هدفگیر بمب داشت و توان پرتاب بمب اتمی را نیز داشت.هواپیما 4396 لیتر سوخت را در هفت مخزن سوخت داخلی حمل میکرد و می توانست  یک مخزن سوخت 2464 در زیر بدنه و یک مخزن سوخت 1705 لیتری را زیر  هر بال حمل کند. همچنین دارای توان سوختگیری  هوایی نیز  داشت. هواپیما دارای بیشترین سرعت 2ماخ و و برد 3550 کیلومتر بدون سلاح بود

در مجموع 75 فروند اف105 بی  تولید شد که تا سال 1964 در خدمت نیروی هوایی باقی ماند و از ان به بعد در گارد ملی خدمت کرد

نیروی هوایی در سال 1957 خواهان تغیراتی در اف105 بی بود تا توان بیشتری در پرواز در اب و هوایی بد پیدا کند.در نتیجه نسخه جدید اف105دی ساخته شد که دارای دماغه 38 سانتیمتری  کشیده تر بود و در دماغه از رادار ای اس جی -9  بهره می برد که دارای توان  هوا به هوا و هوا به زمین بود و می توانست  عوارض زمین  را نیز تعقیب کند  از این رو توان پرواز در ارتفاع پایین را پیدا کرد. این رادار حتی توان کسب ساختمانها و پلها را نیز داشت

سامانه کنترل پرواز اف سی 5 توان هماهنگ  سازی سامانه ناوبیر و تسلیحات برای پرواز خودکار  به یک نقطه  و رها سازی تسلیحات در ان منطقه را داشت.همچنین در کابین خلبان یک صفحه گرد سی ار تی برای نمایش رادار وجود داشت . اف105 دی دارای یک موتور جی 75- پی 19 دبلیو بود که دارای بیشترین توان 26500 پاوندبا پس سوز بود .

سنگین ترین لود اف105 دی شامل 16 بمب ام117 بود. این بمب ها بعدها با مارک 82 تعویض شد

اف105 دی همچنین توان حمل تسلیحات بیشتری داشت و می توانست  5450 کیلوگرم سلاح را حمل کند و توان حمل تا چهار موشک هدایت رادیویی بولپاپ را نیز پیدا کرد  .اولین نسخه اف105 دی در 9 ژوئن سال 1959 انجام شد ولی در سال 1961 تعدادی از اف105 دچار خستگی سازه شدند که به دلیل برخی مشکلات تولید بود  که  بیش از 530 فروند  اف105 به سرعت مورد بازسازی قرار کرفتند. تا سال 1964 در مجموع 610 فروند اف105 دی ساخته شد که پر تولید ترین نسخه  تاندرجفت بود

با وجود اینکه نیروی هوایی زمانی طرح نسخه دو سرنشینه  اف105 سی را لغو کرد ولی در سال 1963 نظرش عوض شد و دست به سفارش نسخه دو سرنشینه  با نام اف105 اف زد.نسخه جدید در سال 1953 وارد خدمت شد و بعدها نقش های رزمی بسیاری را پذیرفت

اف105 دی دارای دو کابین بود که در یک سطح با هم قرار داشتند و هیچ کدام بالاتر از دیگری  نبودند و 79 سانتیمتر  کشیده تر بود. این نسخه دارای سامانه کنترل در هر دو کابین بود و سوخت داخلی کمتری حمل میکرد . 143 فروند از این مدل ساخته شد تا با تولید 833 فروند در سال 1964 خط تولید این هواپیما بسته شود

سوابق عملیاتی

اف105 هرگز صادر نشده و تنها در نیروی هوایی  امریکا خدمت کرد . واقعیت این بود پیچیده تر و هزینه بیشتر از ان بود که کسی ان را سفارش دهد ولی در ارتش امریکا در ویتنام جنگید .  دست کم  در نوع خود به عنوان یک جنگنده تهاجمی مافوق صوت بی نظیر بود و به مراتب  از سوخوی7 رقیب روسی خود   در ان زمان برتر بود و  حضور عملیاتی ان در ویتنام جای بررسی بسیار دارد

در ماه اوت سال 1964 با بالاگرفتن درگیری در ویتنام اسکادران 36 تاکتیکی  مجهز به اف105 از ژاپن به تایوان فرستاده شد  تا  دست به  بمب باران  مواضع ویتکنگ  در ویتنام جنوبی  بزند. اف105 میتوانست دو برابر اف100 سلاح حمل کند و البته برد بیشتری نیز داشت  ولی تنها  چند روز بعد از ورود به ویتنام در 14 اوت اولین اف105 دی بر اثر اتش پدافند  از دست رفت

ترکیب متداول در ویتنام شش بمب ام117 و دو مخزن سوخت بود و گهگاه دو بمب مارک 82
ترکیب متداول در ویتنام شش بمب ام117 و دو مخزن سوخت بود و گهگاه دو بمب مارک 82

 اف105 به   طول باند زیاد برای برخاستن نیاز داشت  و در جنوب شرقی اسیا کمتر باندی وجود داشت   که انقدر بلند باشد که بتواند اف105 از ان استفاده کند. اگرچه سرعت بالای در نفوذ در ارتفاع پایین داشت ولی چالاکی کمی  در این ارتفاع داشت که خود مشکل زا بود  ولی نشان  داد  برد مناسبی  دارد و می توانست  در یک پرواز دو مخزن سوخت خارجی را در کنار 10 تا 12 بمب 340 کیلوگرمی را حمل کند.

اف105 در ویتنام با سه لایه پدافند ویتنامی ها روبرو  بود. لایه اول در ارتفاع پایین شامل مسلسل سنگین 12.7 و  14.5 م م  و توپ23 و 37 م م بود، لایه میانی ارتفاع متوسط با پوشش  توپ های 57، 85 و 100 م م بود در نهایت موشک های سام 2 در لایه ارتفاع بالا. در سال 1964  و 1965  خلبان اف105 تلاش در نابودی سامانه های سام با کمک بمب های خوشه ای کردند ولی اف105 هیچ سامانه جنگ الکترونیک ویا هشدار دهنده راداری  نداشت و باید در ارتفاع پایین  پرواز میکرد جای که هزاران گلوله توپ ضد  هوایی اتوماتیک به طرفش شلیک  میشد.

 ارتش امریکا از ایی سی 66 برای پوشش الکترونیک اف105 استفاده کرد ولی چندان موثر نبود از این رو دست به نصب غلاف جنگ الکترونیک QRC-160 روی اف105 زد که در خارجی ترین جایگاه زیر بال نصب میشد. ولی به سرعت مشخص شد که این غلاف موثر نیست و از این رو نسخه QRC-160-1 در سال 1965 توسعه یافت  . این نسخه  با تاکتیکی جدید به کار رفت که  چهار اف105  در نزدیکی هم با این سامانه پرواز میکردند  تا با ایجاد جنگ الکترونیک تفکیک انها در رادار سخت باشد و یک هدف به نظر برسند بعد اینکه در  نزدیکی سام میشدند از هم جدا شده و باعث فریب موشک میشدند. غلاف QRC-160 به شدت بر روی تلفات بالای اف105 تاثیر گذاشت . در واقع در سال 1965  22% اف105 های به ماموریت رفته دیگر بر نگشتند   ولی این میزان به 11% در سال 1966 کاهش یافت. با وجود این همچنان سام ها به صورت غیر مستقیم  از ارتش امریکا قربانی میگرفتند. مسئله خود سام ها نبود . تنها 32% هواگردهای ارتش امریکا توسط سام 2 سرنگون شدند در واقع  مسئله این بود که به دلیل پرواز در ارتفاع پایین برای در امان  بودن از دست سامها در دام توپ های بسیار پور تعداد ویتنامی ها  قرار میگرفتند

اف105 جی نسخه ویژه سرکوب پدافند مسلح به موشک شرایک و استاندارد

در سال 1965 نیروی هوایی برای از بین برد سامانهای سام2 ویتنام وارد عمل شد. این عملیات با نام پنجه  اهنین شناخته میشد که در واقع تلاش برای کشف و انهدام سکوهای سام بود. ویتنامی ها تلاش کرده بوند با ساخت موشک های سام چوبی امریکاها را فریب دهنده ولی امریکا توانستند  سام های  اصلی را پیدا کنند   زیرا در نزدیکی سایتها واقعی  مجتمع های زیادی وجود داشت که توسط توپهای ضد هوایی پوشش داده شده بودند. ولی اولین تلاش برای نابودی  این سایتها در 27 ژوئن بسیار بد تمام شد و 7  فروند اف105 از دست رفت. مسئله سر این بود که اف105 دارای هشدار دهنده راداری نبود و اصلا متوسط قفل  رادار  سایت اتش سام 2 نمی شد

از این رو به سرعت یک نوع هشدار دهنده راداری که  بسیار کوچک و سبک بود و برای یو 2 طراحی شده بود روی اف 105 نصب شد  و برای نشان دادن موقعیت رادار دشمن نیز یک صفحه گرد کوچک در کابین کار گذاشته شد

ارتش امریکا از سال 1965 پنج فروند اف100 اف Wild Weasel تغییر داد که دارای هشدار  دهنده راداری دبلیو ار 300 بودند که به خلبان کمک میکرد تا با کشف موقعیت رادار سام ها در مناطق دور از انها ویا بین مناطق پوشش انها حرکت  کنند.  این کار بسیار مفید بود ولی اف100 جنگنده قدیمی  بود و از این رو نیروی هوایی تصمیم گرفت جنگنده اف105 را برای این کار انتخاب کند.

از این رو نیروی هوایی اف105 اف دو سرنشینه خود را به گیرنده رادار تجهیز کرد تا در یک عملیات  جلو افتاده محل دقیق سامها را مشخص کند و بعد اف105 دی با بمب های خوشه ای انها را نابود کنند. ولی از انجای که  نزدیک شدن به سامها خطر ناک بود  اف105 اف  مسلح به موشک  ضد رادار شرایک شد تا اول رادارهای سامانه را هدف قرار دهد و بعد اف105 دی به سایت حمله کنند. از جمله تغیراتی اف105 اف  میتوان به نصب رادار ار 14 با توان نقشه برداری از سطح زمین و سامانه جنگ الکترونیک QRC-128 اشاره کرد

اف105 جی
اف105 جی

ولی شرایک مشکلات خود را داشت. دارای برد قفل کمی بود و باید دست کم تا 20 کیلومتری اتش بار نزدیک میشد   و همچنین زاویه جستجوی رادار کم بود  از این روی موشک ای جی ام 78 ای استاندارد در نقش ضد رادار روی اف105 اف نصب شد . این موشک در واقع  نسخه تغییر یافته موشک استاندارد1 بود که یک موشک پدافندی ناو پرتاب بود.استاندارد سه برابر شرایک برد داشت و برد قفل ان دو برابر بیشتر بود و چنیدن برابر هم گرانتر بود

ولی دشمن نیز باهوش بود ویتنامی ها تاکتیک خود را دشتند. انها توسط یک رادار برد بلند امد و شد امریکای ها را تحت نظر داشتند و رادار جستجوی سامها خاموش بودند وقتی انها به محدوده یکی از اتش بارها وارد میشدند و  با ان اتش بار تماس گرفته میشد و ان بلافاصله رادار روشن و دست به شلیک موشک میزدند. همچنین بارها ویتنامی ها  رادار سام را پشت یک تپه مخفی میکردند . جنگنده تا زمانی که از فراز تپه رد نمیشد نمیتوانست   نه رادار را ببنید و نه امواج ان را دریفات  کند(البته رادار هم نمیتوانست چنین کند) و بلافاصله بعد از رد شدن از بالای تپه اتش بار به طرف ان سام شلیک میکرد. اف-105 در چنین حالتی تا  میخواست چرخش کند و در موقعیت مناسب برای حمله قرار بگیرد  و به طرف سام موشک شلیک کند  احتمال داشت توسط سام شکار شود.

با ادامه جنگ اف105 اف   ارتقا یافتند و به هشدار دهنده حساس تر راداری ای پی ار 25 و 26 ارتقا یافتند  و در سال 1966  با نصب هشدار دهنده  های چون ای پی ار 35 و غلاف های جنگ الکترونیک ای ال کیو 105 و 101  نسخه اف105 جی  و ایی اف105 اف  توسعه یافت  که دارای کد  Wild Weasel برای سرکوب پدافند هوایی دشمن بود. اف105 جی از اواخر سال 1966 به بعد نقش بسیار پررنگیدر سرکوب پدافند ویتنام داشت

 اف105 در نقش ضد رادار در انواع اف و جی تاثیر بسیاری در جنگ داشت به صورتی که  در سال 1968  ، 90% از تاثیر  سام های 2 کاسته شد و اسمان ویتنام  جای بازتری  برای جنگنده های امریکایی شد

همچنین در رزم هوایی نیز اف105 موفق بود . در رزم هوایی تنها با کمک توپ و موشک سایندوندر که در ویتنام روی این هواپیما نصب شد توانست 27 میگ نیروی هوایی ویتنام را سرنگون کند  که تنها سه شکار  با سایندوندر بود . اگرچه 17 اف105 نیز از دست رفت .

 در نهایت  اف105 به عنوان یکی از نخستین  جنگنده های تاریخ که در مقابل سامها ایستاد تلفات  سنگینی داد . تا سال 1968 مشخص شده بود بمب باران ویتنام شمالی فایده ای ندارد  و ویتنام شمالی را از حملات به جنوب منصرف نکرده است . اف105 انقدر تلفات  داده بود که دیگر اف105 برای پر کردن اسکادرانها نبود و از این رو با فانتوم جایگزین شد و در سال 1970  از جنوب شرق اسیا خارج شد.

در سال 1072 مدتی ایی اف105 اف و اف105 جی به ویتنام  بازگشتند  و بعد از سه ماه حضور موفق جنگ به پایان رسید

395 فروند  اف105 بر اثر اتش دشمن در ویتنام از دست رفت و در نهایت  در سال 1985  از خدمت خارج شد

مشخصات اف105دی  تاندر چف
تولید کننده امریکا
تعداد خدمه یک نفر
طول و ارتفاع 19.63 متر و 5.99 متر
وزن خالی 12470 کیلوگرم
بیشترین سرعت 2.08 ماخ برابر با 2208 کیلومتر در ساعت
برد 3555 كيلومتر با تمام سوخت داخلی وخارجی بدون تسلیحات و با شش بمب 454 کیلوگرمی و دو مخزن سوخت خارجی 1250 کیلومتر
سقف پرواز 14800 متر
موتور یک دستگاه موتور پرات اندوویتنی جی 75 با توان 26000 پاوند با پس سوز
تسلیحات یک توپ 20 میلیمتری شش لول گاتیلینگ ام 61،پنچ جگاه حمل تسلیحات ،یکی زیر بدنه و دوتا زیر هر بال با توان حمل 6350 کیلوگرم بمب(تا 16بمب 340  کیلوگرمی)،موشک هدایت رادیویی بولپاپ و موشک هوا به هوای سایندوندر و در نسخه ضد رادار موشک ضد رادارشرایک،
تعداد تولید شده و قیمت 833 فروند بین سالهای 1958 تا 1964 تولید شد.قیمت برای هر فروند2.14 میلیون دلار به سال 1960

 ترجمه:عبدالحمید تارخ

 1397023

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن