جنگنده ها

جنگنده پاناویا تورنادو

جنگنده پاناویا تورنادو

در طول دهه 1960 ازمایشات نشان داده بود که بال دلتا در چالاکی و افزایش سرعت کروز نقش بسیار دارد و انگلستان به دنبال طرحی برای به خدمت گیری در ده 1970 برای جایگزینی با بمب افکن ولکان و جنگنده تهاجمی بوکانیر در نقش اتمی و متعارف بود ولی یک بال متغییر می خواست.یک طرح مشترک با فرانسه برای ساخت یک هواپیما بال متغییر به جای نرسید و در سال 1967 انگلستان از همکاری با فرانسه سر باز زد. برنامه خرید اف111 کا نیز به جای نرسید و همچنان جایگزین ولکان و بوکانیر مشخص نبود.

در سال 1968 المان غربی، هلند، کانادا، ایتالیا و بلژیک با تشکیل یک گروه برای بررسی جایگزینی اف104 استار فایتر زدند . قرار بود جنگنده جدید بجای یک جنگنده با چند مدل برای چند ماموریت مختلف، یک جنگنده چند منظوره باشد .در نهایت این کشور به تصمیم درستی نرسیدند  و در نهایت بلژیک و کانادا  به دنبال خرید خارجی رفتند و از پروژه خارج شدند ولی باعث شد تا المان غربی و ایتالیا  در کنار انگلستان یک سال بعد تفاهم نامه ای برای طراحی جنگنده ای جدید امضا کنند.هلند نیز به انها اضافه شد و شرکت پانویا تاسیس شد تا پاییه برای ساخت یک جنگنده کاملا چند منظوره برای انجام عملیات ضد کشتی ،شناسایی ،دفاع هوایی تهاجمی را تشکیل دهند .طرح های مختلفی برای ساخت ان بررسی شد که شامل انواع دو و تک سرنشینه با بال ثابت و متغییر بود. در سال 1970 هلند کنار کشید زیرا این طراح بسیار پیچیده تر از نیاز نیروی هوایی خود دید.

در سال 1970 قرار شد تا در پروژه جدید سهم المان غربی و انگلستان به صورت مساوی 42.5% و ایتالیا 15% باشد. سه شرکت  بی ای ایی انگلستان، ام بی بی المان و الینا ایتالیا در این طرح مشارکت داشتند. بخش های از بدنه در هر سه کشور تولید می شد ولی بخش های اساسی همچون موتور و تجهیزات الکترونیک ساخت انگلستان بودند.

در می 1970 دو طرح کلی وجود داشت. یکی پاناویا 100 نسخه تک سرنشینه که المانها ترجیه می دادند و دیگری پاناویا 200 که دو سرنشینه بود که انگلستان ترجیه می داد. در نهایت طرح به سمت نسخه دو سرنشینه رفت که در ان زمان پاناویا پانتر نامیده میشد.با وجود اینکه قرار بود جنگنده چدید چند منظوره باشد ولی در نهایت در سال 1971 طی توافقی بین سه دولت ایتالیا ، المان غربی و انگلستان قرار شد که طرح در مرحله اول یک نسخه تهاجمی ارتفاع پایین باشد زیرا خطر پدافند شوروی جدی بود و در نهایت قرارشد ساخت یک نمونه شکاری نیز بررسی شود.

جنگنده جدید در 14 اگوست سال 1974 اولین پرواز خود را انجام داد و به زودی پاناویا تورنادو نامیده شد و مراحل تست به خوبی پیش رفت اگرچه دو پیش نمونه از 12 پیش نمونه از دست رفت ولی در نهایت در سال 1976 قرار داد تولید و میزان سفارش سه کشور بسته شد و اولین تورنادو های عملیاتی در سال 1979 تحویل این کشور شد.اولین نسخه تحویلی تورنادو جی ار1 نسخه تهاجمی تورنادو بود.نسخه تهاجمی تورنادو را IDS نیز میخوانند

یکی از نخستین حضور های پیش نمونه جی ار1 در سال 1976 در المان غربی
یکی از نخستین حضور های پیش نمونه جی ار1 در سال 1976 در المان غربی

تورنادو یک جنگنده بال دلتا دو سرنشینه است که برای انجام عملیات های عمقی در خاک دشمن و نفوذ در ارتفاع پایین در شبکه پدافند دشمن طراحی شده است . از توان حملات دقیق متعارف و یا اتمی در اروپای شرقی برخوردار بود و سامانه های الکترونیک پیشرفته به ان اجازه پرواز خودکاردر ارتفاع پایین را می داد .اگرچه قرار بود در نقش بمب باران دقیق به کار رود ولی در طول دهه 1980 در همان نسخه تهاجمی در نقشهای شناسایی، ضد کشتی و ضد رادار جنگ الکترونیک به خوبی توسعه وبه کار رفت.

از انجای که قرار بود تورنادو دست به عملیات ارتفاع پایین بزند بال متغییر بهترین گزینه در ان زمان برای تورنادو تشخیص داده شد . در مرحله اول بال دلتا مورد ارزیابی قرار گرفت ولی بال دلتا در سرعت پایین کارایی خوبی نداشت ولی نمایش قدرت عملیات اف111 با بال متغییر در هر ارتفاعی باعث انتخاب این بال شد. بال متغییر به غیر از رسیدن به سرعت بالا در ارتفاع کم باعث کوتاه شدن باند برای برخواست و نشست هواپیما بود

بال در بین زاویای 25 تا 67 درجه متغییر بود و در نسخه تهاجمی تورنادو بال به دستور خلبان بسته به سرعت تغییر می کرد و حالت خودکاری وجود نداشت. زاویه 67 در درجه باعث کاهش پسا در کمترین میزان میشد و سرعت بالای را در ارتفاع پایین ایجاد می کرد و زاویه 25 درجه برای نشست و برخواست کوتاه بهترین حالت بود.همچنین در زیر بال متعییر یک محل تسلیحاتی متغیر نیز وجود داشت که بسته به زاویه بال ان نیز تغییر زاویه می داد.

تورنادو یک جنگنده دو سرنشینه است.کابین جلو خلبان و کابین عقب افسر اسلحه و رادار بود. بر روی پنل خلبان یک اچ یو دی قرار داشت و در نسخه جی ار 1 در کابین جلو یک نمایشگر سی ار تی ساده در مرکز پنل و یکی در بالا سمت چپ قرار داشت که وضعیت ناوبری، ارتباطات ، تسلیحات و هشدار دهنده راداری را به خلبان نشان می داد و در کابین عقب یک نمایشگر چند کاره تک رنگ و یک سی ار تی گرد بزرگ برای نمایش رادار وجود داشت .هواپیما از سامانه پرواز دیچیتال با سیم (اف بی دبلیو) متشکل از یک سامانه چهار کانال انالوگ بهره میبرد .

تورنادو همانند اف111 و سوخوی24 دارای دو رادار است . یکی رادار تهاجمی برای کشف و درگیر با اهداف زمینی و دریایی ودیگری رادار کوچکتری در زیر بدنه برای ناوبری و تعقیب عوارض زمین برای پرواز در ارتفاع پایین. رادار توان درگیر موثر با اهداف دریایی و زمینی را دارد و میتواند دست به نقشه برداری از سطح زمین بزند .از دیگر تجهیزات الکترونیک دیگر این نسخه میتوان به سامانه ناوبری ای دی 2770 با توان تعقیب عوارض زمینی و پرواز خودکار در ارتفاع پایین بدون دخالت خلبان، سامانه ناوبری دیجیتال سه محوره اف آ ان 1010 ،سامانه هشدار دهنده راداری ساخت مارکونی،غلاف جنگ الکترونیک مارکونی ARI.23246/1 که معمولا دربیرونی ترین جایگاه خارجی زیر بال حمل می شود،غلاف نشان گذار لیزری اس اس کیو 143 پایو اسپیک ساخت وستینگهاس با توان دید حرارتی و یا غلاف نشان گذاری TIALD  و غلاف پرتاب کننده شراره و پوشاله یوز 108 ، غلاف شناسایی راپتور و سامانه جنگ الکترونیک مارکونی بر روی دم.

جی ار 1در سال 1979 اولین سال عملیاتی شدن در انگلستان مسلح به هشت بمب 450 کیلوگرمی
جی ار 1در سال 1979 اولین سال عملیاتی شدن در انگلستان مسلح به هشت بمب 450 کیلوگرمی

در مرحله نخست قرار بود یک موتور امریکایی روی جنگنده جدید نصب شود ولی در نهایت موتور توربو یونیون ار بی 199 روی این هواپیما نصب شد.این موتور توسط سه سازنده یعنی رولز رویس انگلستان ، ام تی یو المان و فیات ایتالیا طراحی شد اگرچه رولز رویس بیشترین سهم را داشت .موتور توربوفن ار بی 199 مارک 103 برای عملیات در ارتفاع پایین طراحی شده است و از سه کمپروسر بهره می برد. موتور دارای پس سوز است و در حالت خشک دارای قدرت 9850 پاوند و با پس سوز دارای 17250 پاوند است.موتور دارای سامانه کنترل دیجیتال مشابه نسخه هواپیمای کنکورد بود و از ورودی هوای متغییر برای تنظیم هوایی ورودی به موتور بهره می برد و هر دو موتور دایرا دو ژنراتور برای شارژ باطری است.تلاش فراوان شد تا بتوان در عرض نیم ساعت موتور را پیاده و تعویض کرد.

هواپیما دارای 5090 کیلوگرم سوخت داخلی و توان حمل 5988 کیلوگرم سوخت خارجی در چهار مخزن شامل دو مخزن 2250 لیتری و دو مخزن 1500 لیتری و یا چهار مخزن 1500 لیتری بود و میتواند یک غلاف سوخت رسانی یار به یار تایپ 28 با سرعت انتقالی 1135 لیتر در دقیقه را حمل کند. هواپیما دارای بیشترین سرعت 2.2 ماخ (2400 کیلومتر در ساعت)در ارتفاع بالا و 1480 کیلومتر بر ساعت در ارتفاع پایین است . برد رزمی تورنادو با دو مخزن سوخت و چهار بمب و غلاف های جنگ الکترونیک 1300 کیلومتر بود که برد بسیار مناسبی و با در نظر گرفتن توان سوختگیری هوایی یک امتیاز برای نسخه تهاجمی ان

تورنادو جی ار 4 ارتش انگلستان که همکنون پیشرفته ترین نسخه تورنادو است مسلح به موشک بسرمستون در زیر بدنه. این موشک توان درگیر همزمان به چند هدف را به نسخه تهاجمی تورنادو می دهد
تورنادو جی ار 4 ارتش انگلستان که همکنون پیشرفته ترین نسخه تورنادو است مسلح به موشک بیریمستون در زیر بدنه. این موشک توان درگیر همزمان به چند هدف را به نسخه تهاجمی تورنادو می دهد

تورنادو یک جنگنده تهاجمی با توان حمل تسلیحات بسیار گسترده است. سلاح ثابت تورنادو در نسخه تهاجمی دو توپ 27 م م موزر بی کا 27 است . این توپ با توان شلیک گلوله های 27 م م با پوک های 145 م م است که دارای سرعت اتش 1000 تا 1700 گلوله بر دقیقه و برد موثر 2000 متر است. این توپ در دو طرف بدنه نصب شده و دارای 180 گلوله برای هر توپ است.

تورنادو دارای هفت جایگاه جنگ افزاری با توان حمل 9تن سلاح است. این هفت جایگاه شامل سه عدد در زیر بدنه و دو عدد زیر هر بال است. تورنادو میتواند تا هشت بمب 450 کیلوگرمی سقوط ازاد ، و یا چهار بمب خوشه ای بی ال 755 و یا تا 5 بمب 225 کیلویی هدایت لیزری پیویی 4، و یا سه بمب هدایت لیزری 450 کیلویی پیویی 2 و یا تا دو بمب هدایت لیزری 900 کیلویی جی بی یو 24 ویا نه تا هفت موشک ضد رادار الارم(این موشک از خدمت ارتش انگلستان خارج شده است)و یا تا دو موشک کروز استروم شدو با برد 500 کیلومتر و یا 12 موشک هدایت میلی موجی بیرمیستون . همچنین برای دفاع از خود می تواند تا دو موشک سایندوندر و یا اسرام را با خود حمل کند.برای عملیات ضد باند می توان تا دو پخش کننده مهمات جی پی 233 و یا ام دبلیو 1 و برای حملات اتمی تا چهار بمب اتمی را حمل کند.

در دهه 1990 تورنادو جی ار 1 به نسخه جی ار 4 ارتقا یافت . این ارتقا شامل توان بیشتر در رزم هوایی بود . ارتقا شامل مواردی چون هماهنگی کابین با دوربین دید شبانه ،یک سامانه دید حرارتی جلونگر در زیر دماغه، یک اچ یو دی اصلاح شده در درون کابین، سامانه ناوبری بر مبنای جی پی اس، کابین ارتقا یافته شامل دو نمایشگر تک رنگ تک منظوره در کابین جلو و در مرکز پنل خلبان یک نمایشگر چند کاره و دو نمایشکر رنگی چند کاره در عقب در کنار نمایشگر دایره قبلی. همچنین در ادامه ارتقاع در سال 2005 توان حمل غلاف نشان گذاری لیزری اسرائیلی لیتینیگ و بمب هدایت لیزری جی بی یو  24 از سری پیویی 3 نیز در نسخه جدید که جی ار 4 هماهنگ شد.در سال 2009 نیز موشک بیرمستون بر روی تورنادو هماهنگ شد. تورنادو با مسلح شدن به 12 بیرمستون توان درگیری همزمان با 12 هدف را پیدا کرد

تا کنون چندین مدل از نسخه تهاجمی تورنادو توسعه یافته است

جی ار 1 که در بالا به ان اشاره شد که 739 فروند از ان ساخته شد و تعداد زیادی از این مدل بعدها به نسخه های دیگر ارتقا یافت

جی ار 1 بی:نسخه ارتقا یافته جی ار1 برای عملیات ضد کشتی در خدمت نیروی هوایی انگلستان . 26 فروند جی ار1 به جی ار 1 بی برای حمل موشک ضد کشتی سی ایگل اصلاح شدند.جالب اینکه در چند سال عملیات این نسخه فاقد توان لازم برای کسب و درگیری با هدف توسط رادار خود هواپیما را نداشت و به رادار موشک وابسته بود ولی در دهه 1990 ارتقا یافت و بدین توان رسید

تورنادو جی ار1 بی نسخه ضد کشتی تورنادو مسلح به موشک سی ایگل
تورنادو جی ار1 بی نسخه ضد کشتی تورنادو مسلح به موشک سی ایگل

جی ار 4:نسخه ارتقا یافته که به ان شاره شد بر اساس تجارب جنگ اول خلیج فارس 1 این نسخه با ارتقاع 143 فروند تورنادو جی ار1 به جی ار 4 برای نیروی هوایی انگلستان به وجود امد.

جی ار 1 ای و جی ار 4 ای: نسخه شناسایی تورنادو که به جای توپ داخلی مجهز به تجهیزات شناسایی هوایی تی ار ارای اس بود 30 فروند از این به خدمت در امد که 16 فروند نو و ما بقی از ارتقا تورنادو جی ار 1 به دست امد. بعد از ارتقا جی ار1 به جی ار 4 این نمونه نیز از جی ار 1ای به جی ار4 ای ارتقا یافت.

ایی سی ار : تورنادو ایی سی ار نسخه جنگ الکترونیک و سرکوب کننده پدافند هوایی دشمن برای نیروی هوایی المان است.این نمونه در سال 1990 تحویل ارتش المان شد و دارای توان حمل موشک ضد رادار هارم است و 35 فروند از این نمونه برای المانها ساخت شد ایتالیا نیز 16 فروند ای سی را به خدمت گرفت که البته نسخه ارتقا یافته جی ار 1 در خدمتش بود. البته تورنادو های المانی مجهز به موتور ار بی 199 مارک 105 بوده که قدرت بیشتری را دارد و فاقد توپ هستند.

اف2:

ساخت نسخه شکاری تورنادو که ای دی وی نیز خوانده میشود در میانه دهه 1970 برای جایگزینی نسخه انگلستان فانتوم اغاز شد. اولین پرواز این نمونه در سال 1979 انجام شد.مقابله با بمب افکنهای جدید شوروی از جمله توپلوف 22 ام 3 شوروی از جمله هدف های طراحی نسخه شکاری بود. این نمونه با سه پیش نمونه کار را اغاز کرد و در سال 1985 عملیات شد.

تفاوت نسخه شکاری با نسخه تهاجمی در زاویه بیشتر متغییر بال و همچنین تغییر خودکار زاویه بال با افزایش و کاهش سرعت و زاویه حمله و همچنین طول 1.36 متری بیشتر است که به ان اجازه حمل چهار موشک اسکای فلش را در زیر بال می داد . 240 لیتر سوخت داخلی بیشتری را حمل میکرد و دارای سامانه های الکترونیک متفاوتی بود. این نمونه در کابین جلوی دارای یک نمایشگر چند کاره و دو سی ار تی بود و در کابین عقب نیز دو نمایشگر چند منظوره تک رنگ داشت.در دماغه این مدل دارای رادار پالاس داپلر  AI-24 ملقب به فاکس هانتر بود. این رادار داری برد کشف 185 کیلومتر بر ضد یک بمب افکن بود و توان رهگیر همزمان تا 12 هدف را داشت . توان مناسبی در نگاه به پایین داشت و می توان ان را در رزم هوایی برتر از رادار میراژ 2000 سی و یا سوخوی27 دانست . چندین مرحله ارتقاء بر روی ان انجام شد که شامل نصب پردازشگر دیجیتال و یا سامانه های برای برنامه ریز حالت کاوش اسمان بود. در دهه 1990 نیز با موشک امرام هماهنگ شد.

تصویری از تورنادو اف3 در دهه 1980 مسلح به چهار اسکای فلش در زیر بدنه و چهار سایندوندر در زیر بال
تصویری از تورنادو اف3 در دهه 1980 مسلح به چهار اسکای فلش در زیر بدنه و چهار سایندوندر در زیر بال

اولین نسخه شکاری تورنادو نسخه اف2 بود که تنها 18 فروند از ان ساخته شد و در نهایت با نسخه اف3 جایگزین شد . نسخه اف3 نسخه با موتور قویتر ار بی 199 نسخه مارک 104 بود و و در زیر بال برای جمل تا چهار موشک سایندوندر جایگاه داشت (دو عدد زیر هر بال) این میزان در مورد اف2 دو سایندوندر یا به عبارتی یکی زیر هر بال بود.از سال 2006 میلادی جای سایندوندر را موشک اسرام گرفت که چند سال اخر خدمت را با اسرام گذراند.

تورنادو در خدمت جایگزین فانتوم شد. از نظر رادار و سرعت پردازش برتر از بسیاری از هم نسل های خودش بود و فاکس هانتر با رادار ای پی جی 70 جنگنده اف15 سی برابر میکرد تورنادو اف3 برای درگیری با موشک های میان برد اسکای فلش و امرام و سرنگونی هدف بدون داگ فایتر ساخته شده بود . نشان داد ترکیب این جنگنده با امرام یک تهدید جدی برای سوخوی27 و یا میگ 29 است. همچنین تورنادو برد بسیاری داشت و تنها شکاری بود که در غرب در زمینه برد با اف15 برابر میکرد . برد رزمی نسخه اف3 در گشت هوایی با هشت موشک و دو مخزن سوخت به 1800 کیلومتر می رسید. ولی چالاکی کم حتی کمتر از فانتوم به این معنی بود که هر نبردی داگ فایت را با جنگنده های چالاک روسی از دست می داد و شاید یکی از دلایل نصب اسرام با توان درگیر از همه سمت بر روی تورنادو پوشش چالاکی کم تورنادو اف3 بود.

نسخه اف3 که اصلی ترین نسخه شکاری تورنادو بود دارای یک توپ ثابت 27 م م ماوزر مشابه نسخه تهاجمی بود ولی با این تفاوت که به جای دو توپ دارای یک توپ در سمت راست زیر بدنه با 180 گلوله بود.در زیر هر بال یک جایگاه در بخش ثایت بال داشت که توان حمل تا دو سایندوندر در مجموع چهار سایندوندر را داشت و در جایگاه نیم پنهان زیر بدنه تا چهار موشک رادار نیم فعال اسکای فلش با برد 50 کیلومتر را حمل می کرد. در دهه 1990 طی ارتقاء توان حمل موشک امرام را جای اسکای فلش به دست اورد .امرام توان درگیر با چند هدف به صورت همزان به تورنادو می داد.

نسخه شکاری اف3 تورنادو دارای بدنه کشیده تر و دماغه دراز تر است که ان را با نسخه تهاجمی متفاوت میکند
نسخه شکاری اف3 تورنادو دارای بدنه کشیده تر و دماغه دراز تر است که ان را با نسخه تهاجمی متفاوت میکند

قرار داد تولید تورنادو در سال 1976 امضا شد.اولین هواپیماهای تولید در 5 و 6 زوئن سال 1979 به ترتیب به فاصله یک روز تحویل نیروی هوایی المان و انگلستان شد.ایتالیا اولین تورنادو خود را در 25 مه 1981 تحویل گرفت.

المان که نخستین تحویل گیر تورنادو بود دو نسخه جی ار 1و ایی سی ار را تحویل گرفت و هرگز نسخه شکاری را تحویل نگرفت.نیروی هوایی المان 247 فروند تورنادو شامل 35 فروند نسخه ای سی ار را تحویل گرفت.این هواپیما در المان جایگزین اف104 و بعدها با تجهیز به غلاف شناسایی جایگزین ار اف4 ایی فانتوم این ارتش شدند.در سال 1995 در جریان نبرد بسنی تورنادو های المانی دست به پرواز شناسایی بر فراز منطقه زدند که اولین عملیاتی جنگی ارتش المان بعد از جنگ دوم جهانی بود. در سال 1999 با اغاز جنگ در بالکان تورنادو های المانی برای اولین بار دست به بمب باران مواضع دشمن زدند در این درگیر ایی سی ار های المانی نیز دست به شلیک موشک هارم زدند .در سال 2007 نیز شش فروند تورنادو به مزار شریف افغانستان برای حمایت از ناتو در این کشور اعضام شد که با بحث های زیادی به همراه داشت . این تورنادو ها تا سال 2010 در افغانستان باقی ماند. المان در سال 2003 به دلیل کاهش بودجه دفاعی 90 فروند تورنادو خود را بازنشسته کرد و در سال 2008 نیز تعداد دیگر زمینگیر کرد .

جی ار1 ارتقا یافته ارتش عربستان
جی ار1 ارتقا یافته ارتش عربستان
تورنادو عربستانی و هشت بمب 450 کیلوگرمی
تورنادو عربستانی و هشت بمب 450 کیلوگرمی

به غیر از نیروی هوایی، نیروی دریایی المان نیز 112 فروند تورنادو جی ار1 دریافت کرد.در مرحله نخست تنها توان حمل تا دو موشک ضد کشتی هدایت رادار فعال کورمورن با برد 35 کیلومتر  و بمب های خوشه ای بی ال 755 را داشت ولی بعدها توان حمل موشک هارم و تجهیزات شناسایی را نیز پیدا کردن.با پایان جنگ سرد و کاهش بودجه دفاعی باعث شد که در سال 1994 تمامی جت های نیروی دریایی به نیروی هوایی منتقل شود و جزء دارای نیروی دریایی در بیایند . دست کم 80 فروند از نسخه نیروی دریایی نیز بعدها از سال 2000 به بعد از خدمت نیروی دریایی بازنشسته شده اند. همکنون ارتش المان در مجموع و همکنون 121 فروند تورنادو جی ار 1و 31 فروند ایی سی ار در خدمت این ارتش است.انتظار می رود تا سال 2020 تورنادوهای المانی در خدمت باقی بمانند.

ایتالیا در سال 1981 اولین تورنادو خود را تحویل گرفت در مجموع 100 فروند تورنادو جی ار 1 را تحویل گرفت که 16 فروند ان را به ایی سی ار تبدیل کرد. تورنادو 24 فروند تورنادو اف3(نسخه شکاری تورنادو ) را بین سال های 1985 تا سال 2004 میلادی از انگلستان اجاره کرد تا در کنار اف104 حافظ اسمان این کشور باشد.ایتالیا از تورنادو های خود در عملیات علیه یوگسلاوی در سال 1999 بهره برد . نسخه ای سی ار نیز در این عملیات شرکت کرد و 115 موشک هارم را شلیک کرد.همچنین در سال 2010 نیز تورنادو در افغانستان به کار رفتند.در سال 2011 بر علیه لیبی به کار رفت و 710 بمب و موشک هدایت شونده را بر علیه ارتش غزافی شلیک کرد.همچنین چندین بار موشک کروز اشتروم شدو شلیک کرد .تورنادو های ایتالیای در سال2003 مجهز به بمب های هدایت لیزری پیویی 3 و بمب های هدایت ماهواره ای شدند .همکنون 62 فروند تورنادو جی ار 1 و 16 فروند ایی سی ار در خدمت ارتش ایتالیا است

تورنادو در انگلستان بیشترین سابقه عملیاتی را داشت.اولین حضور عملیاتی تورنادو به سال 1991 بر می گردد که در جنگ علیه صدام شرکت داشت . 60 تورنادو جی ار 1 در عربستان و بحرین مستقر شدند و پوشش هوایی انها را تعدادی نسخ شکاری اف3 بر عهده گرفتند. تورنادو ها با بمب های 450 کیلویی و پخش کننده مهمات جی پی 233 در حملات علیه باند های فرود و اشیانه های بتونی نیروی هویی عراق نقش موثری داشت.در همکاری با بوکانیر بارها از بمب هدایت لیزری نیز بر علیه ارتش صدام استفاده کرد ولی حضورش بی تلفات نبود.در 17 ژانویه سال 1991 یکی از تورنادو ها به اتش موشک سام 16 سرنگون شد . همچین در این عملیات تورنادو جی ار 1 ای شناسایی نیز حضور فعال داشت .

تورنادو ای سی ار نیروی هوایی المان مسلح به موشک هارم برای سرکوب پدافند هوایی
تورنادو ای سی ار نیروی هوایی المان مسلح به موشک هارم برای سرکوب پدافند هوایی

بعد از پایان جنگ اول خلیج فارس1 تورنادو ها به نسخه جی ار 4 ارتقاء یافتند و در سال 1998 بر علیه عراق باز به کار رفتند.در عملیات علیه یوگسلاوی در سال 1999 همچون تورنادو های ایتالیا و المانی ، نسخه انگلیسی نیز شرکت داشتند و از پایگاه های هوایی المان دست به عملیات زدند.همچنین تورنادو جی ار 4 و اف3 در عملیات اشغال عراق و نسخه جی ار 4 طی ده سال از سال 2001 تا 2011 در افغانستان حضور داشت .در سال 2011 با ورود به خدمت تایفون نسخه شکاری تورنادو از خدمت خارج شد تا عربستان تنها کاربر این نمونه باشد. همکنون 125 فروند تورنادو جی ار4 و جی ار 4 ای در انگلستان در خدمت است که البته از قرار تا سال2020 همگی بازنشسته خواهند شد..تورنادو بر ضد داعش نیز عملیات های بسیار انجام داد

عربستان در سال 1985 تورنادو جی ار 1 را به میزان 48 فروند در کنار 24 فرود نسخه شکاری سفارش داد.تورنادو در سال 1989 تحویل این کشور شد و در جنگ اول خلیج فارس نیز شرکت داشت . در سال 1993 این کشور 48 فروتد تورنادو دیگر نیز سفارش داد که اخرین تورنادو تولید در سال 1998 را عربستان تحویل گرفت.ده فروند تورنادو این کشور به تجهیزات شناسایی مشابه جی ار 1 ای تجهز شد و جی ار1 ها توان شلیک موشک ضد کشتی سی ایگل و ضد رادار الارم را پیدا کرد که البته هر دو موشک را در سال 2007 از خدمت خارج کرد.عربستان در سال 2006 با امضا قرار دادی خواهان ارتقاء این جنگنده برای خدمت تا سال 2020 شد. همکنون 82 فروند تورنادو جی ار1 ارتقا یافته در خدمت ارتش عربستان است که دارای سطحی برابر با جی ار 4 انگلیسی هستند.

مدل جی ار4 اف3
طول 16.72 متر 18.63 متر
ارتفاع 5.95 متر 5.95 متر
وزن خالی 13890 کیلوگرم 14500 کیلوگرم
بیشترین وزن برخواستن 28000 کیلوگرم 28000 کیلوگرم
موتور ار بی 199مارک 103 ار بی 199 مارک 104
قدرت موتور 17270 پاوند با پس سوز 16520 پاوند با پس سوز
برد انتقالی 2890 کیلومتر با چهار مخزن خارجی 4265 کیلومتر با چهار مخزن سوخت خارجی
بیشترین سرعت 2.2 ماخ 2.2 ماخ

گرداوری:عبدالحمید تارخ

جنگنده های مشابه : سوخوی24،سوخوی34

قیاس : بین سوخو24،اف111 و تورنادو 

تصویری از تورنادوی جی ار1 نیروی هوایی عربستان در دهه 1980 در نمایشگاه هوایی در انگلستان
تصویری از تورنادوی جی ار1 نیروی هوایی عربستان در دهه 1980 در نمایشگاه هوایی در انگلستان

 

نوشته های مشابه

‫5 نظرها

      1. یعنی فقط توانایی زدن اهداف کم سرعت نداره و می تونه اهداف پرسرعت مثل تورنادو را هم شکار کنه .چقدر بهتر از دوش پرتابهای مثل استینگر هستش .تو فیلمی که yjcگذاشته ظاهرا تورنادو چف پرتاب می کنه میشه بگی تصویر ساز حرارتی است

        1. سلام نگاه کنید باید دید وقتی هدف میزه هدف در چه وضعیتی است..همه موشک هیا شانه پرتاب میتونن اهداف مافوق صوت هم بزنن ولی تمامی هواپیمای جنگی هم در تمام مدت با سرعت صوت نمیرن

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن