خودروی زرهی شنی دار آژاکس

خودروی زرهی شنی دار آژاکس

نویسنده : سینا نوریخانی

پروژه آژاکس جهت ارائه نسل جدید و آینده پلتفرم های زره پوش در کلاس شنی دار به منظور تامین الزامات حال و آینده ارتش بریتانیا کلید خورد. تا به امروز 6 نمونه تایید شده از  پلتفرم آژاکس مطرح شده و قرار است از این 6 نمونه در تعدادی در حدود  589 دستگاه تولید شود (با بودجه برنامه 3.5 میلیارد پوند استرلینگ). این 6 نمونه در حقیقت مدل های بلوک 1 پروژه هستند و در بلوک 2 مدل های دیگری از جمله آمبولانس زرهی و ….. نیز افزوده میشود.

تمامی این 6 مدل براساس نام های اساطیری نام گذاری شده اند و وظیفه و کاربری مختلفی دارند از جمله این مدل ها :

• سه نمونه مهندسی رزمی با نام های آپولو ، اطلس و آرگوس هستند که در کاربری های مختلف مهندسی رزمی از جمله تعمیر و بازیابی زرهی کاربرد دارند.
• نمونه شناسایی/رزمی موسوم به آژاکس
• مدل فرماندهی با نام آتنا
• مدل حامل و پشتیبان نیروهای متخصص/ویژه با نام آرس

پروژه آژاکس که پیشتر با نام Scout SV یا خودروی متخصص طلایه دار یا دیده بان نام گذاری شده بود از سوی کارشناسانی که بعضا از کهنه سربازان و نظامیان سابق بریتانیا در حوزه زرهی هستند مورد نقد قرار گرفته و موارد متعددی از ضعف های این پروژه را مطرح کردند که شماری از آن ها به شکل مختصر عبارتند از :

• آژاکس در حقیقت براساس نمونه ارتقا یافته پلتفرم زرهی ASCOD با نام ASCOD 2 است که توسط بخش سیستم های زمینی صنایع جنرال داینامیکس اروپایی ارائه شده. پلتفرم ASCOD در اصل در همکاری اتریش و اسپانیا ارائه شده. انتقادی که در این بخش وارد میدانند این است که بریتانیا سال ها از صاحبان سبک در حوزه زرهی بوده و طرح های زرهی مستقلی در کاربری ها و نمونه های مختلف ارائه کرده اما امروزه به دنبال یک طراحی خارجی رفته. البته پاسخ به این نقد آن است که بریتانیا در شرایط فعلی از تصمیم و توان مالی کافی برای دنبال کردن پروژه های مستقل در حوزه زرهی برخوردار نیست و راه اشتراک پروژه و الگوبرداری را در پیش گرفته با این حال پس از سال ها ارائه پلتفرم های مستقل ، پروژه آژاکس در این خصوص یک پس رفت برای بریتانیای صاحب سبک در حوزه زرهی به حساب می آید.
• در این پروژه شرکت ها و صنایع متعددی حضور دارند که بسیاری از آن ها هر چند زیر مجموعه ای از صنایع بریتانیایی باشند اما در نهایت خطوط تولیدشان در خارج از بریتانیا است و این مسئله سهم بریتانیا از پروژه و به ویژه ایجاد شغل توسط آن را به میزان قابل توجهی کاهش داده و سود زیادی را به شرکت های اروپایی و آمریکایی میرساند. به عنوان مثال پیشرانه آژاکس توسط صنایع MTU ارائه میشود که زیر مجموعه ای از هلدینگ رولز رویس است اما در نهایت خطوط تولید اصلی آن در آلمان قرار دارند و پیشرانه در آلمان تولید خواهد شد.
• تعدد شرکت ها یک زنجیره گسترده تامین قطعات برای این پروژه ایجاد کرده و پشتیبانی و لجستیک کار را در سطح قابل توجهی افزایش داده در حالی که امکان یکپارچه سازی بیشتر در پروژه وجود داشت. برخی شرکت ها و صنایعی که در پروژه پلتفرم رزمی آینده بریتانیا حضور دارند :

1. MTU
2. Saab Group
3. Thales
4. Oxley Group
5. Meggitt
6. Kongsberg
7. Curtiss Wright
8. ViaSat
9. Esterline
10. Marshall Aerospace and Defence
11. XPI Simulation
12. Smiths Detection
13. Vitavox
14. GKN Aerospace
15. Rheinmetall
16. Kongsberg
17. CTA International
18. Ultra Electronic
19. MOOG
20. Raytheon

در پروژه آژاکس شرکت هایی از سوئد ، امریکا ، فرانسه ، آلمان و دیگر کشورها حضور دارند و تقریبا نیمی از پروژه متعلق به شرکت های غیر بریتانیایی است یا شرکت هایی که بریتانیا نیز سهام دار آن ها است ولی خطوط تولید آن ها خارج از این کشور قرار دارد.

وضعیت تولید پلتفرم آژاکس :

• از 598 دستگاه مورد نظر از پلتفرم زرهی آژاکس، 100 دستگاه نخست در صنایع سانتا باربارا سیستمز اسپانیا که زیر مجموعه ای از بخش زمینی جنرال داینامیکس اروپایی است ساخته میشود و این مسئله بدان معنی است که مشاغل بریتانیایی که از این پروژه ایجاد میشود باز هم کمتر خواهند شد و سود کمتری به بریتانیای ها خواهد رسید. تولید 489 دستگاه باقی مانده که در بریتانیا صورت میگیرد نیز در عمل منتاژ قطعاتی است که از کشورها و صنایع مختلف به بریتانیا میرسد و هزینه قابل توجهی نیز جهت نقل و انتقال قطعات تحمیل خواهد شد.
• تعداد مد نظر از نمونه های مختلف آژاکس به نسبت گستردگی مشارکت صنایع و شرکت های مختلف در این پروژه محدود است و تعداد بالایی از برخی مدل ها تولید نخواهد شد. محدودیت تولید در کنار مشارکت گسترده خارجی قیمت تمام شده این پلتفرم را به میزان قابل توجهی افزایش میدهد به گونه ای که هزینه برخی مدل ها 10 الی 12 میلیون پوند برای هر دستگاه خواهد بود که رقم به شدت بالایی است.
• بریتانیایی ها گزینه مطلوب CV-90 را داشتند که در عین تامین قابلیت های مد نظر (از جمله در حفاظت و قدرت آتش و …..) از قیمت تمام شده به مراتب کمتری برخوردار بود و گستردگی حضور شرکت ها در ساخت آن نیز به مراتب پایینتر بود. حالا که بریتانیا به دنبال یک پلتفرم خارجی رفته سوال اصلی و نقد مطرح آن است چرا گزینه های مناسب تر را مد نظر قرار نداده؟

نقدی بر نمونه های مختلف پلتفرم زرهی آژاکس :

• پلتفرم آژاکس دارای سه نمونه مهندسی رزمی است که بعضا در برخی قابلیت ها و کاربری ها اشتراک دارند. در حقیقت بریتانیایی ها در حوزه مهندسی سه خودروی مختلف از پلتفرم آژاکس مد نظر دارند در حالی که میتوان این تعداد را به یک یا دو مدل خودرو با قابلیت ها و کاربری های یکپارچه تبدیل کرد. در حال حاضر تکنولوژی های موجود امکان ارائه یک خودروی مهندسی رزمی با سطح کاربری مهندسی گسترده را فراهم میکند و برای حصول به کیفیت لازم نیازی نیست مدل های متعدد ساخته شود و میتوان با یک یا در نهایت دو مدل به هدف دست یافت.
• در نمونه شناسایی/رزمی هدف در اصل ارائه یک خودروی طلایه دار با کاربری شناسایی است اما در کنار آن بریتانیایی ها وظایف یک خودروی رزمی پیاده نظام را نیز مد نظر داشته اند و این در حالی است که آژاکس از عهده این کار در کیفیت لازم بر نمی آید. خودروی شناسایی/رزمی آژاکس دارای سه خدمه (راننده ، فرمانده و توپچی) است و ظرفیت حمل تنها 4 سرباز را دارد در حالی که نمونه های مشابه ساخت دیگر کشورها ظرفیت حمل تقریبا دو برابر این میزان سرباز را دارند. نتیجتا آژاکس در نقش یک خودروی رزمی ظرفیت حمل پیاده نظام به شدت محدودی دارد
• نمونه شناسایی/رزمی آژاکس دارای برجک دو سرنشین است که توسط صنایع لاکهید مارتین شعبه بریتانیا ارائه شده. این برجک ابعاد بزرگی دارد اما به نسبت ابعاد ترکیب تسلیحات آن کافی به نظر نمیرسد. بریتانیایی ها میتوانستند از یک ماژول رزمی بدون سرنشین پیشرفته استفاده کنند که قابلیت های تسلیحاتی متنوع تری داشته باشد. برجک مورد استفاده در آژاکس دارای یک توپ 40 میلیمتری CT40 و یک قبضه تیربار هم محور 7.62 میلیمتری هکلر و کخ L94A1 است. هر چند توپ 40 میلیمتری این خودرو نمونه ای بسیار پیشرفته و به روز است اما در نهایت گزینه های بهتری برای بریتانیایی ها مطرح بود از جمله افزایش کالیبر به بیش از 40 (مثلا 57 میلیمتر) جهت افزایش قدرت آتش. توپ 40 میلیمتری نصب شده بر روی آژاکس در مقابله  برخی از  خودروهای رزمی فعلی و ایضا نمونه های سنگین آتی از جمله T-15 روسی از اثر بخشی لازم برخوردار نیست.  خودروهای رزمی پیاده نظام سنگین نظیر پومای آلمانی یا T-15 روسی در بخش شاسی از سطح حفاظتی نزدیک به تانک ها برخوردارند و مهمات 40 میلیمتری برای نفوذ در آن ها کفایت نمیکند (هر چند مهمات بسیار موثری استفاده شود)
• به عنوان یک خودروی طلایه دار و شناسایی امکان برخورد و رویارویی این خودرو با تانک های اصلی میدان نبرد نیز وجود دارد در اینصورت آژاکس فاقد هر گونه سلاح موثر در این خصوص است. این خودرو هر چند برجک پیشرفته ای دارد اما این برجک فاقد پرتابگر موشک ضد تانک است و در صورت لزوم باید پروژه ای برای نصب موشک ضد زره بر روی برجک تعریف شود که مشکلات خود را دارد (به خصوص از جهت بزرگ بودن ابعاد برجک مورد استفاده در آژاکس و مسئله جانمایی پرتابگرها روی برجک). برجک نصب شده بر روی آژاکس دارای یک جایگاه تسلیحاتی کنترل از راه دور است اما نحوه نصب این جایگاه چندان جالب نبوده و موجبات افزایش قابل توجه ارتفاع خودرو شده است.

همانطور که پیشتر نیز اشاره شد پلتفرم آژاکس براساس توسعه پلتفرم اتریشی-اسپانیایی ASCOD توسعه پیدا کرده که خود این پلتفرم انشعابات مختلفی دارد. دو خودروی رزمی پیاده نظام اسپانیایی Pizarro و اتریشی Ulan از جمله انشعابات پلتفرم زرهی ASCOD هستند. نکته جالب توجه این است که خودروی شناسایی/رزمی آژاکس هم براساس نمونه بهبود یافته پلتفرم ASCOD است اما بر خلاف خودروهای رزمی Pizarro یا Ulan که توان حمل 8 سرباز را دارند، در آژاکس این توان نصف شده و تنها امکان حمل 4 سرباز وجود دارد (به جهت محدودیت های ایجاد شده در فضای داخلی خودرو) که البته حمل چهار سرباز برای کاربری شناسایی رزمی شاید کافی باشد اما در قالب یک خودروی رزمی پیاده نظام به هیچ وجه کافی نیست و ظرفیت محدودی محسوب میشود.

برجک نمونه شناسایی و رزمی آژاکس توسط صنایع لاکهید مارتین بریتانیا ارائه شده اما شرکت های مختلفی در ساخت آن سهیم هستند از جمله :

1. Kongsberg
2. CTA International
3. Curtiss-Wright
4. Esterline
5. Meggitt
6. Rheinmetall
7. Thales
8. Ultra Electronics
9. Moog

به عنوان نمونه ساختار و پوسته زرهی برجک ها توسط صنایع راین متال (Rheinmetall) آلمان ساخته میشود یا اجزای کنترل آتش از جمله سیستم های نظارت و هدفگیری توسط صنایع تالس (Thales) فرانسه ارائه میگردد

برجک آژاکس ابعاد بزرگی دارد اما به جهت بزرگی بیش از حد دریچه های خدمه (فرمانده و توپچی)، وجود دریچه های دسترسی متعدد به اجزای داخلی برجک و ایضا نحوه چینش و نصب اجزا و سامانه ها روی برجک فضای روی برجک به نحوی پر شده که امکان مانوری برای نصب تجهیزات بیشتر تقریبا وجود ندارد و هر جزء جدیدی بر روی برجک نصب شود ممکن است باعث محدودیت در برخی زمینه ها گردد (دید سایت ها ، محدودیت باز شدن دریچه ها و ……..). در مدل های دیگر پلتفرم آژاکس نیز ابعاد دریچه ها به شدت بزرگ است.

نظارت، کنترل آتش و آگاهی محیطی

در نمونه شناسایی/رزمی آژاکس از یک سیستم کنترل آتش پیشرفته دو کاناله با دو مجموعه نظارت و هدفگیری مستقل برای فرمانده و توپچی استفاده شده است این دو سامانه به ترتیب سیستم نظارت و هدفگیری اوریون (Orion) برای فرمانده و  سیستم نظارت و هدفگیری DNGS T3 برای توپچی خودرو هستند. هر دو سامانه ساخت صنایع تالس فرانسه بوده و از قابلیت های مشابه از جمله امکان نظارت و هدفگیری برد بلند برخوردارند.تنها تفاوت مهم آن است که سایت 3DNGS T به صورت یک ماژول فیکس و با پایه ثابت نصب میشود اما در سایت Orion یک پایه گردان تعبیه شده با توجه به اینکه این سایت از نوع سایت های دید وسیع یا پانورامیک است.

هر دو سایت از قابلیت های انتخابی قابل توجهی برخوردار هستند از جمله امکان تعبیه مکانیزم تشخیص و ردیابی خودکار هدف با استفاده از تکنیک پردازش تصویر و تشخیص هدف در پس زمینه محیطی و ……….. .

در هر دو سامانه نظارت و هدفگیری مذکور از یک سیستم تصویربردار حرارتی با حسگر نسل سوم سرد شونده موسوم به Catherine MP هستند. در نام این سیستم تصویربرداری حرارتی MP مخففی از مگاپیکسل است (اشاره وضوح تصویربرداری حرارتی در سطح مگاپیکسل). سیستم Catherine MP دارای دو نمونه است یکی موج متوسط یا MW و یکی موج بلند یا LW. در یک کلام این سیستم تصویربرداری حرارتی برای دو طیف حرارتی مختلف قابل ارائه است.

برد کشف سیستمMW  Catherine MP برای هدفی در ابعاد یک تانک یا خودروی زرهی در بیشینه حالت 20 کیلومتر عنوان شده اما در عمل در حالت نظارت زمین به زمین در خط دید و در ارتفاعی که سیستم تصویربرداری حرارتی بر روی برجک خودروی شناسایی/رزمی آژاکس قرار میگیرد ، برد کشف به دلیل  عامل مهمی همچون عوارض زمین و موانعی که میان سیستم نظارتی و هدف قرار گرفته اند به مراتب کمتر خواهد شد. در نهایت اما Catherine MP یک سیستم تصویربرداری حرارتی پیشرفته ، به روز و توانمند است که قابلیت های نظارتی فوق العاده ای برای خودروی رزمی فراهم کرده و امکان نظارت موثر در تمام شرایط آب و هوایی را دارد.

به جز سیستم تصویربرداری حرارتی، در دو سایت Orion و DNGS T3  از سیستم تصویربرداری تلویزیونی رنگی با حسگر CCD و مسافت یاب لیزری مجهز به لیزر غیر مخرب برای چشم نیز استفاده شده است.

در پروژه آژاکس قرارداد صنایع تالس علاوه بر ارائه سیستم های نظارتی مجموعه کنترل آتش شامل مورد دیگری نیز میشود از جمله ارائه سیستم آگاهی موقعیتی محلی یا Local Situational Awareness System اختصارا LSAS. این سیستم شامل مجموعه ای از دوربین های تلویزیونی و حرارتی است که علاوه بر جلو و عقب خودرو، پوشش نظارتی نزدیک برای جوانب را نیز فراهم میکند. البته این مجموعه در خودروی آژاکس به نظر صرفا شامل سیستم نظارت جلونگر و عقب نگر راننده است. در تمامی مدل های آژاکس سیستم نطارتی دو کاناله (تلویزیونی-فروسرخ) جلونگر و عقب نگر (Forward/Backward Look) تعبیه شده که این دو سیستم از محدوده دید 120 درجه ای برخوردار هستند.

تصاویر سیستم جلونگر و عقب نگر برای راننده بر روی یک صفحه نمایشگر سه تکه دید وسیع با نام  Codis TX-321 نمایش داده میشود. این نمایشگر ساخت صنایع Esterline بریتانیا است. در صورتی که پریسکوپ های راننده آسیب دیده باشند از طریق این نمایشگر و سیستم نظارتی جلونگر امکان نظارت موثر راننده  به جلوی خودرو وجود خواهد داشت. صنایع Esterline نمایشگرهای دیگری را نیز برای پروژه آژاکس تامین میکند از جمله مدل Codis TX-335  که یک نمایشگر چند منظوره برای فرمانده یا توپچی خودرو است.

نگاهی دقیق تر به برخی تغییرات و مشکلات نظارتی در مدل شناسایی رزمی پلتفرم زرهی آژاکس :

هیچ شکی در این مسئله وجود ندارد که آژاکس از سیستم کنترل آتش بسیار پیشرفته ای برخوردار است. مشخصا سابقه و تکنولوژی صنایع تالس و فرانسه در حوزه سیستم های نظارت و کنترل آتش بر کسی پوشیده نیست. اما در نمونه شناسایی رزمی آژاکس مسائل و جزئیاتی در خصوص سامانه های نظارتی مطرح است که در ادامه به طرح شماری از آن ها خواهیم پرداخت.

مشخصا در جانمایی سایت پانورامیک فرمانده و نصب همزمان جایگاه تسلیحاتی مشکل ایجاد شده ک هبا وجود یکی دیگری از روی برجک حذف شده است. سایت دید وسیع فرمانده که برای آژاکس در نظر گرفته شده به ویژه از جهت قابلیت ها مشابه نمونه مورد استفاده برای توپچی است (با این تفاوت که دارای یک پایه گردان است). این سایت دارای پایه ایست که در داخل برجک قرار گرفته و در سقف نفوذ میکند در نتیجه با وجود دریچه های خدمه و دریچه های دسترسی به اجزای داخلی برجک سایت فرمانده را در هر نقطه ای نمیتوان نصب کرد و این مشکلی است که بریتانیایی ها با آن رو به رو شده اند.

مسئله حفاظت زرهی :

در طراحی حفاظتی این خودرو سه الزام مد نظر قرار گرفته است :

• تامین حفاظت بالستیک (اصابت انواع گلوله) از کالیبر های پایین همچون 5.56 و 7.62 میلیمتر تسلیحات انفرادی تا کالیبرهای 20/23/25/30 میلیمتر توپ های خودکار کالیبر متوسط خودروهای رزمی و بعضا کالیبرهای بالاتر (نظیر 40 و 57)
• تامین حفاظت انفجاری در مقابل بمب های کنار جاده ای ، انواع مین و تله انفجاری. سطح حفاظت انفجاری این خودرو به شکل دقیق و رسمی مشخص نیست اما تخمین زده میشود از سطح سوم و چهارم استاندارد حفاظتی 4569 STANAG در برابر تهدیدات انفجاری برخوردار باشد که به معنی مقاومت در برابر انفجار تحتانی 8 الی 10 کیلوگرم تی ان تی است.
• تامین حفاظت در برابر شکافنده های شکل یافته انفجاری (EFP) و راکت های ضد زره سبک نظیر آر پی جی 7 با سرجنگی خرج گود یک مرحله ای

در پلتفرم آژاکس (با نام گذاری سابق Scout SV) یکی از مواردی که تاکید شده است حفاظت جانبی است. دیوانه کناری شاسی این پلتفرم زرهی تحت زاویه 90 درجه قرار گرفته و امکان استفاده از برخی اصول طراحی زرهی از جمله زره زاویه دار یا شیب دار (Sloped Armor) جهت افزایش حفاظت آن وجود ندارد. از این جهت یک بلوک چند تکه کامپوزیتی که ضخامت زیادی دارد در این بخش نصب شده که این بلوک علاوه بر مقاومت در برابر اصابت مهمات کالیبر متوسط توپ های خودکار (25 و 30 و ….) در برابر اصابت راکت های ضد زره نظیر آر پی جی 7 نیز مقاوم است.

آژاکس، وزن بالا در کنار محدودیت ظرفیت

پلتفرم آژاکس در مدل شناسایی/رزمی در بیشینه سطح حفاظت در حدود 40 تن وزن خواهد داشت که این میزان از افزایش وزن که در اثر افزودن سطوح حفاظتی است نشان از سطح حفاظتی بالای این خودرو دارد. اما سوالی که در این میان مطرح میشود این است که یک پلتفرم زرهی/رزمی 40 تنی با چه قابلیت هایی؟

نمونه شناسایی/رزمی آژاکس با 40 تن وزن ظرفیت حمل 4 سرباز را دارد و از یک توپ 40 میلیمتری، یک قبضه تیربار 7.62 هم محور و یک جایگاه تسلیحاتی برخوردار است اما اگر نگاهی به رقبای سنگین وزن این پلتفرم داشته باشیم به موارد جالبی برخواهیم خورد. به عنوان نمونه خودروی رزمی پیاده نظام سنگین پوما با وزنی در حدود 42/43 تن.پوما علاوه بر توپ و تیربار هم محور قابلیت نصب پرتابگر دوگانه موشک اسپایک را دارد.ضمن آنکه از امکان حمل 8 سرباز برخوردار است.

نمونه دیگر خودروی رزمی پیاده نظام سنگین T-15 از پلتفرم آرماتا است. این خودرو نیز در کلاس وزنی 40 تن قرار دارد و علاوه بر توپ 30 میلیمتری و تیربار هم محور دارای چهار پرتابگر موشک ضد زره کورنت است. در کنار آن ظرفیت حمل 6 الی 7 سرباز را نیز دارد. خودروی رزمی پوما (ساخت آلمان) و T-15 (ساخت روسیه) در بالاترین سطح حفاظتی حتی از قابلیت دفع اصابت برخی از مهمات 125/120 میلیمتری شلیک شده از تانک ها در بخش جلویی شاسی و از فواصل مشخص نیز برخوردار هستند در حالی که بعید به نظر میرسد چنین قابلیت حفاظتی برای مدل شناسایی/رزمی آژاکس فراهم باشد حتی در بیشینه سطح حفاظتی آن.

مولفه قدرت آتش

سلاح اصلی نمونه شناسایی/رزمی آژاکس یک قبضه توپ 40 میلیمتری خودکارCTAI 40   ساخت صنایع CTA International است که یک شرکت دو ملیتی فرانسوی/بریتانیایی است (با زیر ساخت های عمدتا مستقر در فرانسه). این توپ طرح پیشرفته و مبتکرانه ای دارد که البته جدید هم نیست و به طرح مشترک سیستم سلاح پوکه تلسکوپی یا Cased Telescoped Weapon System (اختصارا CTWS) صنایع  Royal Ordnance بریتانیا و صنایع GIAT فرانسه باز میگردد که در دهه 90 میلادی توسعه داده شد. این طرح یک توپ 45 میلیمتری با سیستم تغذیه و خزانه نسل جدید و متفاوت از طرح های موجود بود. بعد ها البته طرح  مشابهی نیز توسط آمریکایی ها پیگیری شد که توپ 45 میلیمتری XM295 بود.

در طرحی که بعد ها برای مدل شناسایی/رزمی آژاکس ارائه شد توپ 40 میلیمتری نصب شده بر روی آن نیز با نام سیستم سلاح پوکه تلسکوپی شناخته میشد با این تفاوت که مخفف این عبارت متفاوت است. توپ آژاکس تحت عنوان  Cased Telescoped Armament System شناخته میشود که مخفف آن CTAS است. البته توپ 40 میلیمتری CTAS مورد استفاده در آژاکس از نظر طرح کلی مشابه توپ 45 میلیمتری CTWS است.

اما چرا با این توپ ها پوکه تلسکوپی گفته میشود؟ در توپ هایی که مورد اشاره قرار گرفتند از مهمات پوکه تلسکوپی یا اصطلاحا Cases telescoped ammunition استفاده میشود. در این نوع از مهمات، مرمی در داخل پوکه قرار میگیرد و از این جهت لفط تلسکوپی به این مهمات اطلاق میشود. مزیت مهم این دسته از مهمات در کاهش ابعاد مهمات، کاهش احتمال آسیب دیدن مرمی و ………… است

ویژگی های کلی توپ 40 میلیمتری نصب شده بر روی نمونه شناسایی رزمی آژاکس عبارتند از :

• وزن : 340 کیلوگرم
• طول کلی : 3428 میلیمتر
• نیروی لگد : به صورت اسمی 110 کیلونیوتن
• میزان عقب نشینی : 42 میلیمتر
• حالت های شلیک : 1-تک تیر 2-رگبار 3-حالت شلیک انطباقی با قابلیت تنظیم نرخ آتش در سطح مورد نظر
• نرخ آتش اسمی : 200 گلوله بر دقیقه
• زوایای هدفگیری عمودی : از 10- درجه الی 45+ درجه با قابلیت افزایش تا 75+ درجه

توپ 40 میلیمتری نصب شده بر روی خودروی شناسایی/رزمی آژاکس دارای 6 نوع مهمات است از جمله مهمات APFSDS-T ، GPR-PD-T ، TP-T ، TPRR-T ، GPR-AB-T و در نهایت A3B-T

• به عنوان نمونه مهمات تمرینی-رسام یا TP-T
• مهمات زره شکاف تثبیت شده با بالک کفشک دار -رسام یا APFSDS-T
• مهمات ضد هوایی منفجر شونده در هوا-رسام یا A3B-T

مهمات ارائه شده در توپ 40 میلیمتری CT-40 را میتوان به دو نوع کلی تقسیم کرد 1-مهمات با کاربری تخصصی 2-مهمات با کاربری چند منظوره . در هر دو نمونه، مهماتی که برای توپ مذکور ارائه شده از تکنولوژی و اثر بخشی بالایی برخوردار هستند و البته قیمت آن ها نسبت به مهمات معمول بالاتر است.

مهمات زره شکاف انرژی جنبشی رسام APFSDS-T در کالیبر 40 میلیمتر، ویژگی های این مهمات به شکل خلاصه عبارتند از :

• وزن مهمات 1900 گرم
• دارای پرتابه انرژی جنبشی به وزن 550 گرم با شکافنده تنگستنی
• سرعت دهانه بیش از 1500 متر بر ثانیه
• قابلیت نفوذ در 140 الی 150 میلیمتر زره همگن نورد شده (RHA) در فاصله اصابت 1500 متری
• برد موثر بیش از 2500 متر

مهمات چند منظوره علاوه بر قابلیت نفوذ در اهداف سخت (همچون سنگرهای بتنی و خودروهای زرهی) ، از قابلیت ترکش زایی و امکان به کارگیری بر علیه اهداف فاقد سطوح حفاظتی (اصطلاحا اهداف نرم) و تجمع نفرات دشمن نیز برخوردار هستند.تفاوت عمده این دو نمونه مهمات در نحوه انفجار آن ها است. در مهمات GPR-AB-T ،مهمات از نوع منفجر شونده در هوا یا AIRBURST است  (AB در نام این مهمات اختصاری از منفجر شونده در هوا است). در نمونه دوم انفجار مهمات به صورت نقطه ای یا POINT DETONATING است.

در نمونه GPR-AB-T با 2400 گرم وزن از قابلیت نفوذ در بیش از 210 میلیمتری بتن در فاصله 1000 متری و یا نفوذ دربیش از 15 میلیمتر زره همگن نورد شده در فاصله 1000 متری برخوردار است. بیشینه برد این مهمات 2500 متر بوده و محدوده ترکش زایی آن بیش از 125 متر مربع است (در صورت استفاده به عنوان مهمات ضد تجمع و بر علیه نفرات دشمن)

همانگونه که پیشتر نیز مورد اشاره قرار گرفت یکی از اجزای تسلیحاتی در پلتفرم زرهی آژاکس بریتانیا، جایگاه تسلیحاتی کنترل از راه دور محافظ یا PROTECTOR RWS ساخت صنایع KONGSBERG نروژ است. این جایگاه از انواع مختلفی برخوردار است که هر کدام دارای پیکربندی مشخصی هستند. به عنوان مثال نمونه مجهز به پرتابگر موشک جاولین قابل ارائه است و ………. . در قراردادی که مابین صنایع KONGSBERG نروژ و صنایع جنرال داینامیکس بریتانیا منعقد شده، تامین جایگاه تسلیحاتی جهت پروژه آژاکس بر عهده شرکت نروژی قرار گرفته و تمامی مدل های آژاکس به جایگاه تسلیحاتی کنترل از راه دور مجهز خواهند بود.

مسئله حفاظت فعال و محدودیت های موجود

یکی از انتقاداتی که بر پروژه آژاکس وارد میشود این است که این پلتفرم به عنوان یک پلتفرم رزمی/زرهی نسل بعدی یا نسل آینده، فاقد یکی از الزامات مهم است که این الزام برخورداری از سیستم حفاظت فعال یا Active Protection System یا APS میباشد. تاکنون طرح تایید شده ای جهت تجهیز پلتفرم آژاکس به سیستم حفاظت فعال ارائه نشده در حالی که گزینه های مختلفی در این حوزه در اختیار بریتانیا قرار دارد از سیستم حفاظت فعال LEDS-150 سوئدی تا Iron Fist اسرائیلی و ……. . با توجه به تهدیدات موجود و تهدید رو به افزایش موشک های ضد زره که هر روز بر برد ، نفوذ سرجنگی و سرعت آن ها افزوده میشود، پلتفرم آژاکس جهت پاسخگویی به تهدید به ویژه در مقطع زمانی آینده نیازمند برخورداری از سیستم حفاظت فعال است در حالی که تاکنون طرح خاصی برای تجهیز آن تایید و اعلام نشده و این خودرو تا بدین جای کار به صورت پایه ای فاقد سامانه حفاظت فعال است.

سیستم های حفاظت فعال جهت نصب بر روی پلتفرم زرهی آژاکس میبایست دو الزام را در کنار الزامات دیگر تامین کنند :

1. اجزای سامانه در محلی نصب شود که مانع فعالیت و ایجاد کننده محدودیت حرکت و عملکرد در دیگر اجزای نصب شده بر روی برجک نباشد
2. اجزای سامانه به گونه ای نصب شود که از بالاترین سطح پوشش و کارایی برخوردار باشند و مانع یا محدود کننده ای در مقابل نداشته باشند

آژاکس در نمونه شناسایی/رزمی دارای برجک بزرگی است اما این برجک در عین ابعاد بزرگ مسائلی را هم  به همراه دارد از جمله بزرگی دریچه های خدمه ، وجود دریچه های دسترسی متعدد در سقف برجک ، نصب اجزای متعدد نظارتی بر روی برجک و ………… . تمامی این موارد، فضای کافی برای نصب مناسب سیستم حفاظت فعال را از بین برده یا به شدت محدود کرده است. برای اینکه امثال سامانه های حفاظت فعال Iron Fist یا LEDS-150 بر روی خودروی رزمی از بهترین سطح کارایی و سطح پوشش برخوردار باشند میبایست بر سقف برجک نصب شوند که چنین فضایی در نمونه رزمی آژاکس به شکل کافی وجود ندارد مگر تفاوتی در طراحی برجک اعمال شود

گزینه برجک بدون سرنشین

یکی از انتقاداتی که در خصوص نمونه شناسایی/رزمی آژاکس مطرح هست این است که چرا بریتانیایی ها به جای نصب یک ماژول رزمی یا برجک بدون سرنشین که وزن و ابعاد کمتری دارد و جای توسعه و نصب تجهیزات بیشتری، به دنبال یک برجک دو سرنشین رفته اند. گزینه های مناسبی در این خصوص در اختیار بریتانیایی ها بوده از جمله ماژول های رزمی ساخت Kongsberg یا صنایع رافائل رژیم صهیونیستی که به موشک ضد زره نیز قابل تجهیز هستند.

گزینه های حفاظتی بیشتر

در پلتفرم آژاکس از سیستم های حفاظتی جنبی جهت افزایش سطح حفاظت خدمه و بقاپذیری خودرو استفاده شده است که شماری از آن ها در ادامه معرفی میشوند.

سیستم هشدار حمله شیمیایی : در پلتفرم زرهی آژاکس از سیستم هشدار حمله شیمیایی موسوم به LCD 3.3 ساخت شرکت Smiths Detection systems بریتانیا استفاده شده که در عین برخورداری از قابلیت های بالا، سیستمی با ابعاد کوچک و کاربری آسان است. از جمله قابلیت های این سیستم امکان کشف و شناسایی عناصر شیمیایی در داخل و خارج از خودرو به صورت همزمان است تا خدمه از نفوذ این عناصر خطر ساز به داخل خودرو نیز مطلع شوند. این سیستم توسط شرکت سازنده با نام آشکار ساز شیمیایی سبک وزن اختصارا LCD ارائه شده است.

سیستم هشدار دهنده قفل لیزری : تمام مدل های آژاکس به سیستم هشدار دهنده قفل لیزری ساخت صنایع البیت اسرائیل با نام اختصاری  E-LAWS مجهز هستند. این سامانه ترکیبی از آشکارسازهای پرتو لیزر با یک مجموعه کنترل و نارنجک اندازهای دودزا است که ضمن کشف و جهت یابی پرتو لیزر تابیده شده به خودرو، امکان اخلال در آن از طریق ایجاد پرده دود استتاری را داشته باشد. علاوه بر این قراردادی که با صنایع البیت منعقد شده است شامل گزینه ارائه سامانه موسوم به سیستم اقدامات متقابل فروسرخ خودرو اختصارا VIRCM نیز میباشد. سامانه اخلالگر VIRCM و سامانه هشدار دهنده لیزری E-LAWS در کنار هم مجموعه ای میسازند با نام ALWACS که یک سیستم حفاظتی با با مکانیزم مقابله نرم یا soft-kill است.

پوشش استتاری : یکی از جوانب حفاظتی پلتفرم آژاکس، سیستم استتار متحرک یا Mobile Camouflage System موسوم به باراکودا (Barracuda) ساخت صنایع ساب (Saab) سوئد است. این سیستم در حقیقت یک پوشش استتار چند طیفی است که بر روی خودروهای مختلف زرهی قابل نصب است. در حال حاضر باراکودا در کشورهای مختلفی مشتری پیدا کرده و همچنان توسط صنایع ساب بازاریابی میشود.

شماری از سیستم ها و زیرسیستم های کاربردی در خودرو

شبکه داده و توان : یکی از موارد جالب در پروژه آژاکس که پیشتر با نام Scout SV شناخته میشد همکاری شرکت Williams Advanced Engineering بریتانیا با صنایع جنرال داینامیکس بریتانیا جهت ارائه سیستمی موسوم به هسته زیر ساخت سیستم توزیع به اختصار CIDS است. شرکت مورد اشاره عمدتا در جهت توسعه تکنولوژی های مرتبط با خودروهای مسابقه ای فرمول 1 فعالیت میکند. در پروژه آژاکس سیستم CIDS در حقیقت استخوان بندی و شالوده شبکه توان و داده Power/Data در سطح خودروی زرهی است که امکان توزیع توان و داده  به بهترین شکل ممکن مابین سیستم های خودرو را فراهم میکند. یکی از قابلیت هایی که این سامانه تامین میکند امکان دریافت و پایش اطلاعات و داده ها از سیتسم های مختلف و نظارت و بررسی مداوم اجزا و سیستم های خودرو در حوزه عملکرد و صحت عملکرد است. چنین سیستمی در خودروهای فرمول 1 نیز به کار رفته و در حال حاضر سطح بالاتر و پیشرفته تری از آن در پلتفرم آژاکس مورد استفاده قرار گرفته (در طی قرار داد 17 میلیون پوندی با صنایع Williams Advanced Engineering)

سیستم های کامپیوتری : پلتفرم آژاکس دارای یکسری تجهیزات کامپیوتری داخلی است از جمله کامپیوترهای صنعتی فشرده یا کامپکت که توسط شرکت GE automation ارائه شده اند.موارد دیگر از جمله سوئیچ های اترنت نیز توسط این شرکت تامین میشود. به عنوان نمونه جهت تامین تجهیزات توسط این شرکت دو قرارداد 3.25 میلیون پوندی و 64 میلیون پوندی منعقد شده است.

مدیریت میدان نبرد : در پلتفرم زرهی آژاکس از نسل جدیدی از سیستم های ارتباط تاکتیکی و مدیریت میدان نبرد استفاده شده که تحت نام مورفیس (MORPHEUS) شناخته میشود. این سیستم در حقیقت یک مجموعه فرماندهی، کنترل، هماهنگی و ارتباطات (اختصارا C4) است که بر مبنای یک معماری باز ارائه شده که قابلیت افزودن تجهیزات و سیستم های مختلف و ارائه اطلاعات در سطوح متفاوتی را دارد. این مجموعه الزاما شامل سیستم ها و تکنولوژی های ارتباطی نظامی نیست و انواع تجاری در آن قابل به کارگیری میباشد.

مدریت توزیع و توان : در مبحث مدیریت و توزیع توان در خودروهای زرهی پلتفرم آژاکس از شرکت ریتیون (Raytheon) آمریکا کمک گرفته شده و این بخش به شرکت مذکور واگذار گردیده.

سیستم های نورپردازی: در حوزه سیستم های نور پردازی داخلی و خارجی پلتفرم آژاکس صنایع Oxley Group تامین کننده اصلی است. تمامی سیستم های نورپردازی ارائه شده از سوی این شرکت دارای لامپ های LED هستند. از جمله تجهیزاتی که این شرکت برای پلتفرم آژاکس تامین خواهد کرد  چراغ های کاری سری Gooseneck هستند.

ذخیره سازی اطلاعات: در پلتفرم زرهی آژاکس از سیستم ذخیره سازی برای حفظ و ضبط اطلاعات استفاده میشود. این سیستم ذخیره سازی که از نوع کدگذاری (encrypted) شده و با امنیت بالا است توسط شرکت ViaSat ارائه شده است.

اشتراک گذاری اطلاعات: در پلتفرم زرهی آژاکس قابلیت اشتراک اطلاعات به دست آمده از سیستم های تصویربرداری و سایر حسگرهای خودرو وجود دارد. این به اشتراک گذاری در بستر اشتراک داده موسوم به OpenSplice از شرکت PrismTech صورت میگیرد.

سیستم ارتباط خارجی: در پلتفرم آژاکس جهت ارتباط خدمه با خارج از خودرو سیستم های ارتباطی مختلفی در نظر گرفته شده که یکی از آن ها سیستم ارتباط صوتی خارجی Outacom ساخت شرکت سیستم های صوتی Vitavox بریتانیا است. با استفاده از بلندگوهایی که در بیرون از خودرو قرار میگیرد، سیستم Outacom امکان برقراری ارتباط صوتی خدمه با خارج از خودرو تا فاصله 300 متری را فراهم میکند. در سیستم ارتباطی Outacom بلندگو ها معمولا بر روی جایگاه تسلیحاتی خودرو قرار میگیرند تا امکان گردش و پوشش 360 درجه ای داشته باشند.

سیستم ناوبری و موقعیت یابی: در پلتفرم آژاکس از سیستم ناوبری زمینی سری TALIN صنایع Honeywell آمریکا که در بریتانیا نیز شعبه دارد استفاده شده است. این سیستم یک سیستم ناوبری ترکیبی شامل ناوبری اینرسیایی با ژیروسکوپ لیزری و سیستم ناوبری پشتیبان ماهواره ای است ضمن اینکه قابلیت بهره گیری در حسگرها و سیستم های اندازه گیری نصب شده بر روی خودرو از جمله سیستم مسافت یاب لیزری را نیز دارد.

تجهیزات ارتباط داخلی:  هدست های RA195 iCombat مورد استفاده در پلتفرم آژاکس از محصولات شرکت Esterline بریتانیا از دسته هدست های ضد نویز جهت کار در شرایط پر سر و صدا و قابل نصب بر روی انواع سیستم های ارتباط داخلی (اینترکام) ادوات زرهی

مسئله تحرک و اجزای حرکتی : در پلتفرم زرهی آژاکس، پیشرانه در کناره راست بخش جلویی شاسی قرار گرفته و محفظه راننده نیز در کناره چپ بخش جلویی شاسی واقع شده است. پیشرانه های مورد استفاده از مدل  V8 199 TE21 ساخت صنایع MTU با توان 600 کیلووات (حدود 800 اسب بخار) هستند. پلتفرم آژاکس در نمونه شناسایی/رزمی در کلاس وزنی 30 تا 40 تن قرار میگیرد که بستگی به سطح حفاظت مورد نظر خودرو دارد. این خودرو در بیشینه سطح حفاظت در حدود 42 تن وزن دارد (نزدیک به وزن یک تانک تی 72 روسی). با 42 تن وزن و پیشرانه 800 اسب بخاری (دقیق تر 804.6) نسبت قدرت به وزن این خودرو که عامل اصلی تحرک آن است در حدود 20 اسب بخار بر تن خواهد بود و در وزن 30 تن این نسبت به حدود 26.8 اسب بخار بر تن افزایش خواهد یافت. در کل میتوان گفت که از نظر توان پیشرانه و نسبت قدرت به وزن که معیاری کلیدی در تحرک است آژاکس وضعیت خوبی دارد.

اجزای حرکتی مختلف از جمله شنی ها، چرخ های جاده، چرخ خورشیدی و ….. در پلتفرم آژاکس توسط صنایع Cook Defence Systems ارائه شده که زیر مجموعه ای از صنایع William Cook بریتانیا است. سیستم تعلیق پلتفرم آژاکس نیز از نوع میله پیچشی (torsion bar) با ضربه گیرهای کمکی هیدرولیکی است که طرح تعلیق استاندارد و متداولی محسوب میشود. سیستم تعلیق نیز ساخت صنایع William Cook است. شنی های نصب شده بر روی آژاکس از مدل TR40 505FB با دوپین متصل کننده است.

معماری الکترونیکی و مدیریت کابل: در آنچه که با نام معماری الکترونیکی یا electronic architecture مطرح است بدون هیچ شکی پلتفرم آژاکس از بهترین و پیشرفته ترین های حال حاضر و آینده دنیا محسوب میشود و از معماری الکترونیکی بسیار پیشرفته ای برخوردار است. این خودرو از معماری الکتریکی و الکترونیکی بازی برخوردار است و امکان تغییر در سیستم های الکترونیکی و نصب تجهیزات جدید متناسب با الزامات روز بدون نیاز به تغییرات گسترده و خاص در آن وجود دارد.

 

 

نگاهی مختصر به قرارداد های منعقد شده در پروژه آژاکس

در این پروژه بیش از 30 قرارداد مختلف برای تامین تجهیزات و سیستم های متفاوت برای پلتفرم آژاکس منعقد شده است که به عنوان نمونه و به صورتی مختصر میتوان به قرارداد های ذیل اشاره کرد :

صنایع تالس فرانسه برای پروژه آژاکس قراردادی 125 میلیون پوندی منعقد کرد که شامل پشتیبانی چندین سیستم و قطعه برای صنایع جنرال داینامیکس بریتانیا است از جمله :

• سایت دید وسیع فرمانده موسوم به Orion که پیشتر معرفی شد
• نارنجک اندازهای 76 میلیمتری جهت شلیک نارنجک های دودزا در سیستم دفاعی خودرو
• سیستم آگاهی موقعیتی محلی

یک قرارداد مستقل 54 میلیون پوندی نیز جهت ارائه سیستم نظارت و هدفگیری توپچی موسوم به DNGS-T3 منعقد شد.شرط اجرای این قرارداد از سوی بریتانیایی ها، تجهیز شعبه تالس بریتانیا و ساخت سیستم ها در این بخش از صنایع تالس بود. هر قطعه ای که در خارج از بریتانیا تامین میشد در نهایت اما سامانه میبایست در بریتانیا ساخته و منتاژ میشد. بدین صورت در حوزه اشتغال زایی در طرف بریتانیایی نیز رضایت ایجاد میشد.

ازمایشات اجام شده: