پدافند هوایی

سامانه پدافند هوایی اسپایدر

طرح سامانه پدافند هوایی اسپایدر  در  اولین دهه قرن جدید اغاز شد که هدف ان ساخت سامانه برای جایگزینی  سامانه پدافند هوایی  هاوک  در خدمت ارتش اسرائیل بود. در نیازمندی ارتش  ساخت سامانه ای تمام متحرک و کاملا مستقل پیشبینی شده بود که قابلیت درگیری  در ارتفاع بسیار پایین و متوسط  را داشته باشد و بتوان ان را به صورت فعال و غیر فعال(با رادار  و یا بدون رادار) استفاده کرد

پیمانکار اصلی این  طرح شرکت رافائل و شرکت هواپیما سازی اسرائیل پیمانکار دوم  طرح بود. سامانه بین سال های  2002 تا 2005 تست شد و در سال 2005 به صورت محدود وارد خدمت شد و تا ده سال اینده جایگزین هاوک شد

اسپایدر شامل  دو مدل  می شود  . نسخه کوتاه برد   اسپایدر اس ار(SR)   و نسخه دوربرد تر  اسپایدر ام ار(MR)

هر دو نوع  نسخه از یک لانچر پرتاب متحرک شامل  دو نوع موشک   بهره میبرند

  • موشک هوا به هوای کوتاه برد پایتون 5 که یک موشک تصوری ساز فروسرخ با برد  20 کیلومتر است . این موشک دارای سامانه تصویر ساز فروسرخ است و یک نسل جلوتر  از موشک های فروسرخ است . در این گونه موشک ها یک دوربین فروسرخ به صورت حرارتی هدف را کسب میکند و تحت نظر دارد که بدین صورت ایجاد اختلال روی موشک کار سختی است. این موشک  میتواند تا 100 درجه از محور اصلی کاونده موشک با هر هدفی درگیر شود از این رو چالاکی بالا دارد. استفاده از این موشک به دلیل دارا بودن یک سامانه هدایت درونی غیر فعال به معنی برخورد به هدف بدون اخطار قبلی است
  • موشک هوا به هوای رادار فعال دربی با برد 50 کیلومتر. این موشک در کلاس موشک امرام ای و بی است و دارای حالت رادار فعال است و میتوان ان را حتی به صورت غیر فعال مانند یک موشک ضد رادار به طرف هدف اتش کرد (برای اشنایی با موشک پایتون 5 و دربی اینجا را کلیک کنید)
  • تصویری از اسپایدر اس ار
    تصویری از اسپایدر اس ار

هر دو موشک  موشک های هوا به هوا هستند  و از جنگند های چون اف15 و اف16 و چند مدل دیگر جنگنده شلیک میشوند  ولی در این سامانه از لانچر زمینی  پرتاب میشوند . در اسپایدر اس  ار نسخه کوتاه برد تر این سیستم  موشک ها به همان شکلی که از هواپیما پرتاب می شوند  در دستراس هستند و لانچر پرتاب دارای چهار سلول  است که دو موشک پایتون5  و دو موشک دربی درون خود حمل میکند . اگرچه موشک پایتون5 دارای برد 20 و دربی دارای برد 50 کیلومتر می باشد   ولی این دو موشک در هنگامی که از یک هواپیما شلیک میشوند به این برد  در ارتفاع متوسط به بالا دست پیدا خواهند کرد و شلیک از زمین  به دلیل نیاز به نیروی بیشتر برای رسیدن  به سرعت بالا و افزایش ارتفاء برای رسیدن به هدف باعث کاهش برد موشک   پایتون5 به 9 کیلومتر و دربی را به 15 کیلومتر شده است

ولی در نسخه ام ار هر دو موشک دارای  یک بوستر کمکی برای افزایش برد است  و از این رو پانتون5 به برد 16 کیلومتر و دربی به برد 32 کیلومتر رسیده  است . البته قرار گرفتن این بوستر کمکی  باعث این شده که موشک ها  در اسپایدر  ام ار   طول بیشتری داشته باشند  . همچنین لانچر پرتاب اسپایدر ام ار دارای هشت سلول پرتاب است که شامل  چهار پینتون و چهار دربی است.  البته میتوان  تمامی   محفظه های پرتاب   چه در نسخه اس ار و چه ام ار را از یک نوع موشک لود کرد(مثلا همه انها پایتون5 و یا دربی باشند ) به نسخه دوربرد تر این دو موشک دربی ام ار و  پایتون ام ار میگویند

تصویر از موشک های قابل پرتاب از سامانه اسپایدر در تصویر موشک پایتون5 و دربی برای پرتاب از اسپایک اس ار و پتون5 ام ار و دربی ام ار با یک بوستر کمکی برای اسپایدر ام ار دیده میشود
تصویر از موشک های قابل پرتاب از سامانه اسپایدر
در تصویر موشک پایتون5 و دربی برای پرتاب از اسپایدر اس ار و پتون5 ام ار و دربی ام ار با یک بوستر کمکی برای اسپایدر ام ار دیده میشود

RSAF Open House Preview 23 May 2011 122b

نسخه اس ار  دارای  کمتری ارتفاع درگیری 20 متر و بیشترین ارتفاع درگیری 9000 متر و 16000 متر در نسخه ام ار هستند  و سازنده  این سیستم مدعی توان درگیر اسپایدر با موشک های کرزو ، پهبادها و جنگنده ها را دارد

سیستم اسپایدر اس ار  برای کشف هدف از یک   رادار سه بعدی  ارایه فازی فعال ایی ال / ام 2106 ساخت التای اسرائیل بهره می برد. این رادار خود بر روی یک شاسی چرخدار  شش چرخ نصب است و کاملا متحرک است . این  رادار میتواند  500 هدف را رهگیری و با چهار  هدف درگیر شود و  دارای برد کشف 70 تا 110 کیلومتر  بر ضد یک جنگنده 40 تا 60 کیلومتر برضد یک پهباد و یا بالگرد است. این رادار سه بعدی وظیفه قفل و دادن اطلاعات هدف برای هدایت موشک دربی   را دارد. واحد حامل  رادار در واقع پست فرمانده ای نیز می باشد  و می تواند  تا هشت  پرتابگر اسپایدر  را با کمک امواج رادیویی  از برد 10 کیلومتری پوشش دهد  و همگی را رهبری کند.

رادار سامامه اسپایک اس ار
رادار سامامه اسپایدر اس ار

در اسپایدر  ام ار  از رادار اریه فازی فعال ایی ال /ام 2084 استفاده میشد که ان نیز روی یک شاسی متحرک نصب است  و پست فرمانده ای نیز به حساب می اید.این رادار دارای توان رهگیری 1200 هدف و درگیری  با 8 هدف است و برد ان بر ضد یک جنگنده به 250 کیلومتر می رسد

همچنین هر دو نوع نسخه اسپایدر بر روی کاموین  حامل موشک دارای یک سامانه تصور ساز فروسرخ نیز است که برای کسب غیر فعال هدف استفاده میشود

در هر دو سیستم اسپایدر میتوان موشک را قفل شده و یا قفل نشده شلیک کنند . در روش شلیک بعد از قفل  ، موشک دربی توسط رادار  روی هدف قفل  و روانه  هدف میشود و میشد موشک را به حالت نیم فعال  نیز به طرف هدف روانه کرد و در تمام طول مسیر در صورت نیاز توسط رادار سامانه  اتش، هدایت شود

همچنین در حالت شلیک بعد از قفل هدف توسط کاونده  تصویر ساز فروسرخ  موشک کشف شده و موشک روی هدف قفل شده و به طرف ان اتش می شود.  در لانچر  پرتاب موشک دربی سر موشک پاینتون5 بیرون از  لانچر است تا بتوان با کمک دوربین تصویر ساز سر موشک هدف را کسب کرد

رادار سامانه اسپایک ام ار
رادار سامانه اسپایدر ام ار

ولی در روش شلیک قبل از قفل  برای  مواردی که سیستم رادار فعال نیست(به هر دلیل مانند برخورد  موشک ضد رادار به رادار اتش بار  ویا جنگ الکترونیک) موشک بدون اینکه قفل شود به طرف محدوده ای که انتظار می رود هدف در انجا  است و یا در حال حرکت به ان سمت است شلیک شده و موشک با کمک کاونده خود در اسمان دنبال  هدف میگردد تا هدف را کسب کند. البته در این شرایط باید دقت کرد که هدفی خودی ویا غیر نظامی در  اسمان نباشد زیرا موشک اولین هدفی را که بیابد  با ان درگیر میشود

لانچر موشک در پشت کابین قابلیت چرخش 360 درجه را دارد و برای درگیر با اهداف مختلف نیاز  به چرخش کامیون   نیست

همان طور که گفته شد، این سیستم تمام متحرک است و در اسرائیل روی شاس خودروی بنز و یا من نصب شده است

اسپایدر   به غیر از  اسرائیل در چند کشور دیگر نیز به خدمت گرفته شد.

گرجستان اولین مشتری اسپایدر بود. این کشور در سال 2008 تعدادی اسپایدر  را دریافت کرد و بر اساس برخی منابع حتی در جریان جنگ گرجستان نیز حضور داشته است. در نهایت  تصاویری از این سامانه همکنون در گرجستان در دسترس است

تصویری منتسب به حضور اسپایدر در جنگ سال 2008 گرجستان
اسپایدر تنها با موشک پاینتون در گرجستان
لانچر پرتاب اسپایدر ام ار
لانچر پرتاب اسپایدر ام ار
Spyder-SAM
اسپایدر ارتش هند

هند اولین مشتری  اسپایدر است که خرید و دریافت این موشک را تائید  کرده است.هند 18 سیستم اسپایدر ام ار را در سال 2006 با مبلغ  بیش از 395 میلیون دلار را سفارش داد که در سال 2012 با 500 موشک پاینتون 5 و 300 موشک دربی دریافت کرده است

پرو نیز در سال 2012 طی قرار داد 140 میلیون دلاری  بین 20 سیستم دیگر انتخاب کرد . گفته شده شش اتش بار اسپایدر  توسط این کشور تحویل گرفته شده است

سنگاپور نیز در سال 2008 توانست 2 اتش بار  با 75 موشک پاینتون5 و 75 تیره دربی سفارش داد  که بین سال های 2011 تا 2012 تحویل این کشور  شده است

ویتنام نیز در سال 2015 میلادی تعدادی سامانه اسپایدر را سفارش داد

چک در سال 2021 دست به سفارش 4 اتش بار اسپایدر ام ار برای جایگزینی  سامانه های سام6 زد

اتیوپی  نیز نسخه ام ار را در سال 2019 سفارش داد

فیلیپین  در سال 2020 دست به سفارش 3 اتش بار از این سامانه از نسخه ام ار گرفت

اذربایجان نیز در سال 2012 تعداد نامشخصی از این سامانه را دریافت کرد

اولین استفاده اسپایدر بر میگردد به شکار یک پهپاد پاکستانی توسط اسپایدر هندی ها در 26فوریه سال 2019 میلادی ، یک روز بعد این حادثه خدمه هندش اشتباها با اسپایدر یک میل17 خود را سرنگون میکنند که شش نفر کشته می شوند. چند روز اول این حادثه سقوط بالگرد اعلام شد بود

نام اسپایدر اس ار  اسپایدر ام ار
موشک  فروسرخ 2 موشک تصویر ساز فروسرخ پاینتون5 با برد 9 کیلومتر چهار موشک تصویر ساز فروسرخ پاینتون5 با برد 15 کیلومتر
موشک رادار 2 موشک رادار فعال دربی با برد 15 کیلومتر چهار  موشک رادار فعال دربی با برد 35 کیلومتر
رادار رادار اریه فازی EL/M-2106 رادار اریه فازی EL/M-2084
برد رادار بر ضد یک جنگنده 130 کیلومتر 250 کیلومتر
شاسی رادار و لانچر موشک متحرک/متحرک متحرک/متحرک

ترجمه :عبدالحمید  تارخ

منابع:

 http://www.army-technology.com/projects/spyder/

http://www.globalsecurity.org/military/world/israel/spyder.htm

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن