قیاسی بین اف4 فانتوم، میگ23 فلاگر و میراژاف1

قیاسی بین اف4 فانتوم، میگ23 فلاگر و میراژاف1

سه جنگنده اف4 فانتوم،میراژ اف1 و میگ23 فلاگر  هر سه اولین جنگنده های نسل سوم تمام عیار کشور خود بودند که هر سه آنها در بدو طراحی دارای شباهت های زیادی در زمینه ماموریت های محول شده به آنها بودند اگرچه روزگار هر یک را در نهایت به سمتی برد ولی این سه هواپیما در دهه 1970 اصلی ترین و پیشرفته ترین جنگنده های زمان خود بودند و بارها رو در روی هم و یا  در کنار هم جنگیدند.

تاریخچه اف4 فانتوم2 به اوائل دهه 1950 بر میگردد زمانی که نیروی دریایی امریکا خواهان یک شکاری رهگیر مافوق صوت بود که بتواند در شعاع بیش از 200 کیلومتری از ناو هواپیما بر به گشت زنی بپردازد . در ان زمان کمپانی مکدانل با طراحی هواپیمای اف3اچ تا حدی به این نیاز پاسخ داد ولی در در سال 1953 مشخص شد که سرعت پیشرفت بمب افکن های شوروی و موشک های کروز ضد کشتی هوا پرتاب ان ها بسیار سریعتر از عملکرد اف3اچ می باشد.از این رو در سال 1954 کمپانی داگلاس تلاش کرد در پاسخ به نیاز جدید نیروی دریایی برای یک شکاری رهگیر دو سرنشینه با توان عملیات در فاصله بیش از 400 کیلومتر از ناو هواپیما بر و سرعت بیش از دو ماخ نسخه جدیدی از اف3اچ را ارائه دهد که نتیجه این تلاش اف3 اچ-جی بود.اف3اچ جی که از نظر ظاهری بیشترین تفاوت را نسبت به دیگر مدل های اف3 اچ داشت تا حدی سیرت جنگنده بعدی داگلاس یعنی اف4 فانتوم2 را داشت.در نهایت از سال 1955 داگلاس تلاش کرد با رها کردن طرح اف3 اچ ، بر اساس اف3اچ جی جنگنده جدید را طراحی کند.جنگنده جدید که اف4 اچ 1 جنگنده ای بود دو سرنشینه ،دو موتوره مجهز به موتورهای جنرال الکترونیک جی 79 که نوک بال هایش به میزان 30 درجه به طرف بالا و دم عمودی ان 60 درجه به طرف پایین باشد.جنگنده جدید توان حمل موشک های  رادار نیم فعال جدید اسپارو را داشت که از الزامات نیروی دریایی در ساخت جنگده جدید بود.اولین نسخه عملیاتی اف4 فانتوم2 ،اف4 ای فانتوم 2 بود که تنها کمتر از 50 فروند از انها ساخته شد و به سرعت جای خود را در خدمت به اف4بی داد که از سال 1961 وارد خدمت نیروی دریایی امریکا شد.با اغاز جنگ ویتنام نیروی هوایی که از نداشتن یک شکاری رهگیر برای اسکورت جنگندهای اف105 خود محروم بود به اکراه دست به خدمت گرفتن نسخه های از اف4 با که اف4سی زد.اف 4 سی نیروی هوایی در واقع همان اف4 بی نیروی دریایی بود که تغییرات کمی بر روی ان انجام شده بود تا با استانداردهای نیروی هوایی جور در بیاید . جنگ ویتنام بسیاری از قابلیت های فانتوم را نشان داد . برد رزمی زیاد،توان حمل بمب و مهمات زیاد،سیستم های الکترونیکی پیشرفته.از این رو نیروی هوایی خواهان مدل های پیشرفته تری از فانتوم شد.اگرچه فانتوم در اصل برای نقش دفاع هوایی ساخته شد ولی دارای نقش ثانویه حمله به زمین نیز شد.از این رو اف4 فانتوم با شروع جنگ ویتنام به دلیل نیاز نیروی دریایی و هوایی به انجام عملیات های بمب باران هوایی و به خاطر توان حمل بمب به میزان قابل ملاحظه در برد زیاد در نقش جنگنده بمب افکن به کار رفت.حتی بعدها نیروی هوایی با ورود به خدمت نسخه های دی و ایی به خدمت سلاح های هدایت شونده نوین را در ان زمان مانند انواع بمب های لیزری و تلویزیونی را از فانتوم در ویتنام افکند و با شلیک موشک های ضد رادار شرایک از نسخه ویژه سرکوب پدافند هوایی ان باب جدید را در ساخت و به خدمت گیری هواپیماهای سرکوب پدافند برداشت.مدل های شناسایی فانتوم نیز ساخته شد که بسیار نیز خوشنام بودند . برخی از مدلهای هوایی و دریایی فانتوم دارای نسخه شناسایی بودند ولی دو نسخه ار اف 4 بی متعلق به نیروی دریایی و ار اف 4 سی متعلق به نیروی هوایی از همه مشهور تر بودند از جمله اینکه در ویتنام بسیار خوب درخشیدند.مدل های مختلف اف4 فانتوم بدین شرح هستند.

برای آشنایی با اف۴ فانتوم اینجا را کلیک کنید

مدل	تعداد	توضیحات
F4A فانتوم2	45 فروند	در خدمت نیروی دریایی
F4B فانتوم2	649 فروند	نیروی دریایی و سپاه تفنگدار دریایی
RF4B فانتوم2	46 فروند	نسخه شناسایی برای نیروی دریایی
F4C فانتوم2	583 فروند	شکاری رهگیری نیروی هوایی
RF4C فانتوم2	503 فروند	نسخه شناسایی برای نیروی هوایی
F4D فانتوم2	825 فروند	نیروی هوایی
F4E فانتوم2	1370 فروند	نیروی هوایی
F4F و F4EJ فانتوم2	315 فروند	برگرفته شده از نسخه E برای نروی هوایی المان و ژاپن
F4G ولید ویزل	134 فروند	مدل سرکوب پدافند هوایی، با بهسازی 134 فروند اف4 E به دست امد برای نیروی هوایی
F4J فانتوم2	522 فروند	نسخه شکاری نیروی دریایی
F4K , F4M فانتوم2	166 فروند	ساخته شده برای انگلستان
F4Nفانتوم2	228فروند	از تغییر F4B به دست امد برای نیروی دریایی
F4S فانتوم2	302 فروند	از تغییر F4J به دست امد برای نیروی دریایی

ولی میگ23 فلانکر داستان دیگری داشت.روسها در اوائل دهه 1960 خواهان یک شکاری رهگیر نقطه ای بودن که بتوان از باند های کوتاه به عملیات بپردازد تا در زمان جنگ بتوان از روش جنگ پراکنده و ایجاد پایگاه های موقت با باندهای کوتاه برای عملیات استفاده کنند.البته برد کم،توان رادار کم و محموله هوا به هوای جنگنده نسل قبل میگ یعنی میگ21 نیز در ساخت میگ23 بی تاثیر نبود.روسها برای اولین بار در نسخه پی اف ام میگ21 جنگنده ای را برای برخاست از باند کوتاه به خدمت گرفتند.این جنگنده مجهز به راکت  سوخت مایع کمکی در دو طرف بدنه بود که با افزایش سرعت جنگنده به برخاستن سریع کمک میکرد.این روش جواب داده بود در کمپانی میگ نیز نسخه اولیه میگ23 در واقع نسخه بسهازی شده میگ21 بود که دارای بال های دلتا و ورودی های هوایی در دو طرف بدنه  بود و این جنگنده جدید نیز می توانست از راکت کمکی بهره ببرد.ولی میگ در سال 1965 طی یک تغییر رویه کلی تصمیم گرفت تا برای رفع مشکل باند کوتاه از بال متغیر در جنگنده جدید خود استفاده کند.جنگنده ای جدید که اولین پرواز خود را در 10 ژوئن سال 1967 انجام داد می توانست بال های متغیر خود بین زوایایه 72 تا 16 درجه تغییر دهد.البته بال های میگ23 برخلاف جنگنده امریکایی اف14 بال هایش زوایایه مختلفی بسته به نظر خلبان به خود میگرفت  تنها  بال هایش در سه زاویه 16 ،45 و 72 قرار میگرفت.میگ23 راسما در سال 1970 وارد خدمت شد اگرچه تا سال 1973 به طور گسترده به خدمت ارتش سرخ در نیامد که دلیل ان ضعف شدید نسخه های اولیه این جنگنده در سیستم های رادار و الکترونیک پرواز بود .میگ23 به عنوان یک شکاری رهگیر نقطه ای وارد میدان شد.این جنگنده اولین جنگنده نسل سوم عملیاتی روس ها بود و می توانست موشک های هوا به هوای هدایت رادار نیم فعال را حمل کند.روس ها بلافاصله نسخه های حمله به زمین این جنگنده را نیز توسعه دادند که البته بیشتر در کشورهای دیگر به خدمت گرفته شد تا خود شوروی.میگ23 هرگز نسخه شناسایی نداشت.

برای آشنایی با میگ۲۳ اینجا را کلیک کنید

مدل	تعداد	توضیحات
میگ23 اس	60 فروند	بیشتر به کشورهای خاورمیانه صادر شده
میگ23 اس ام	80فروند	مجهز به نسخه اولیه رادار سفیر ال.به طور محدود به خدمکت گرفته شد
میگ23 ام	1300فروند شامل نسخه ام اف و ام اس  نیز میشود	اولین نسخه  تولیدی که به صورت گسترده به خدمت در امد.مجهز به رادار و موشک نسل سوم
میگ23 ام اف		نسخه صادراتی میگ23 ام
میگ23 ام اس	70 فروند	نسخه صادراتی مجهز به تجهیزات الکترونیکی میگ21.به برخی کشورهای شمال افریقا صادرشد
میگ23یو و یو بی	769 فروند	نسخه اموزش دو سرنشینه
میگ23 پی	500 فروند	نسل دوم فلانگر.نسخه تخصوصی دفاع هوایی برای فرمانده ای دفاع هوایی شوروی
میگ23 ام ال	1100 فروند شامل مدل ام ال دی نیز میشود	نسخه پیشرفته مجهز به سامانهای الکترونیکی بسیار پیشرفته و نسل دوم رادار سفیر 23
میگ23 ام ال دی		پیشرفته ترین مدل شکاری میگ23
میگ23 بی	24 فروند	نسخه تهاجمی هوا به زمین
میگ23 بی ان	624 فروند	نسخه تهاجمی حمله به زمین

میراژاف1 داستانی متفاوت داشت.نیروی هوایی فرانسه در اوائل دهه 1960 در حالی دریافت جنگنده های جدید میراژ3 بود به فکر جانشینی این جنگنده بود.میراژ 3 طرح واقعا موفقی بود و در تیراژ بسیاری تولید شد و به خدمت ارتش های بسیاری در امد. میراژ3 و نسخه تهاجمی ان میراژ5 دارای عیبی در طراحی بودند که آن عیب وجود  بالهای دلتا بود.بالهای دلتا ویژگی های خود را داشت ولی محدودیت های ذاتی را برای انجام مانورهای تند  داشت.از این رو داسا برگه برای طراحی جنگنده جدید باید به دنبال بال های متعارف می رفت.نیروی هوایی فرانسه دارای نیازی برای یک جنگنده شکاری ارتفاع بالا و یک جنگنده تهاجمی ارتفاع پایین بود که می خواست هر دو نیاز را در یک جنگنده به خدمت بگیرد.اول داسا چند طراح را به نیروی هوایی پیشنهاد داد که شامل نسخه ویژه میراژ5،نسخه عمود پرواز میراژ3 و میراژ جی8  که دارای بال های متغیر بود ولی هیچ کدام مطلوب واقع نشد ولی در نهایت یک طرح جدید به نام میراژ اف2 به نیروی هوایی فرانسه پیشنهاد شد.میراژ اف2 در واقع نسخه بال ثابت جنگنده میراژ جی8 بود.میراژ اف2 قرار بود از موتور پرات اندویتنی تی اف30 ساخت امریکا که بر روی بمب افکن اف111 نصب شده بود استفاده کند.در نهایت نیروی هوایی نسخه کوچکتر و سبک تر اف2 با نام میراژاف1 را به خدمت گرفت که اولین پرواز خود را در25 دسامبر سال 1966 انجام داد و در سال 1973 وارد خدمت شد.میراژ اف1 نیز مانند اف4 فانتوم و میگ23 دارای نسخه های مختلفی مانند نسخه های شکاری رهگیر ،تهاجمی ، اموزشی و شناسایی بود.اف1 اولین جنگنده عملیاتی اروپا مجهز به رادار پالاس داپلر بود و اولین جنگنده چند منظوره ساخت اروپا بود که می توانست طیف وسیعی از ماموریت ها را از عملیات های  برتری هوایی گرفته تا تهاجمی و شناسایی را انجام دهد.

برای آشنایی با میراژ اف۱ اینجا را کلیک کنید

مدل	تعداد	توضیحات
میراژ اف1 ADو AZ	48 فروند	نسخه حمله به زمین برای افریقای جنوبی و لیبی
میراژ اف1 B،BD,BE,BJ,K,BQ	58 فروند	نسخه دو سرنشینه اموزشی
میراژ اف1 C,CE,CG,CH,CJ,CK,CZ	175فروند	نسخه شکاری با توان حمله به زمین
میراژ اف1 D,JE,DDA	4 فروند	نسخه دو سرنشینه چند منظوره
میراژ اف1 ED,JA,EE,EH,EJ,EQ2-6	213 فروند	نسخه تک سرنشینه چند منظوره
میراژ اف1 CR	64 فروند	نسخه شناسایی برای نیروی هوایی فرانسه
میراز اف1 CT	55 فروند بسهازی شده از مدل c	55 فروند از نسخه های C در خدمت ارتش فرانسه برای انجام عملیتهای هوا به زمین
حرف اخر هر مدل نشان دهدنه کشور در اخیتار دارنه ان مدل است.برای نمونه Z افریقای جنوبی،D لیبی،E اسپانیا،J اردن،K کویت،Q عراق،H مراکش،A اکوادور،G یونان،  و حرف اول نیز نشان دهنده مدل  جنگنده

موتور توربو جت  جنرال الکتریک جی79 که موتور استاندارد تمامی نسخه های تولیدی فانتوم در امریکا بود در دهه 1950 موتور بسیار خوشنامی بود.این موتور در واقع اولین موتوری بود که در امریکا برای عبور جنگنده های از سرعت بیش از دو ماخ طراحی شده بود.موتور جی79 قبل از فانتوم بر روی جنگنده های چون اف104،اف11 تایگر ،بمب افکن های ای5 وینجر و بی58  و بعدها بر روی جنگنده اسرائیل کفیر نصب شد.این موتور با توربین سه مرحله ای و کمپروسر 17 مرحله ای با تیغه های متغیر بود که تیغه ها ان از استیل ضد زنگ ساخته شده بود.چندین نمونه مختلف این موتور بر روی اف4 فانتوم نصب شد که تقریبا دارای رانشی به یک میزان بودند برای نمونه نسخه پر کاربرد F4E  مجهز به دو دستگاه موتور جنرال الکتریک جی 79  جی ایی 17 ای با توان 11905 پوند بدون پس سوز و 17875 پوندبا پس سوز بود.این موتور دارای نسبت فشار کلی 13:5 و رانش به وزن 4.6:1 بود .میزان مصرف ویژه سوخت این موتور 1.965 پوند در ساعت با پس سوز و 0.85 پوند در ساعت بدون پس سوز موتور در حال رزمی بود. ورودی های هوا  متغیر فانتوم در دو سوی بدنه قرار داشت و دارای یک طرح ابتکاری برای تنظیم هوای ورودی به هوا در  سرعت های مختل بود که این طرح ابتکاری بعدها بر روی جنگنده مانند میگ23 نیزاستفاده شد.فانتوم  با این موتور می تواند در 1370 متر از زمین برخاسته و 1120 متری در هنگام فرود متوقف شود.

میگ23 جنگنده تک موتوره بود.میگ23 بر خلاف اف4 فانتوم که در تمام مدل ها از یک نوع موتور بهره می برد حداقل چهار مدل مختلف موتور استفاده کرد. مدل های اولیه تولید از موتور توربوجت ار27 اف300 بهره می برد.کمتر از 150 فروند فلاگر با این موتور تولید شد ولی پر تعداد ترین موتور نصب شده بر روی میگ23 موتور توربوجت توربین گازی  ار29 بود که از نسخه SM به بعد بر روی فلاگر نصب شد.ار29 ساخت کمپانی تومانسکی بود و نسل سوم موتورهای توربوجت شوروی محسوب میشد.این موتور حداقل یک دهه بعد از موتور جی79 فانتوم طراحی شد.ار29 دارای توربین دو مرحله ای  و 11 مرحله کمپرسور بود که پنچ مرحله فشار پایین و شش مرحله فشار بالا بود.نسبت فشار کل  این موتور 13.1 بود که دارای بهره بری کمتری نسبت به موتور فانتوم بود.مصرف ویژه سوخت این موتور  2.000 پوند بر ساعت با پس سوز و 0.951 پوند بدون پس سوز بود. ولی این موتور دارای قدرتی برابر با 18400 پون دبدون پس سوز و 25500 پوندبا پس سوز بود.موتور ار29 کوتاه تر بود از این رو باعث شد تا طراحان دوباره عقب میگ23 را طراحی کنند.میگ 23 فلانکردر مدل ML/MLA/MLD که در واقع پیشرفته ترین مدل های این جنگنده بودند از موتور ار35 استفاده میکرد.این موتور دارای رانش 18850 پوندبدون پس سوز و28700 پوندبا پس سوز بود.این موتور قویترین موتور میگ23 بود و اگر از مباحث فنی پیچیده درباره تفاوت های مهم بین موتور فانتوم با میگ23 بگذریم ار 29  متعلق به میگ23 دارای مصرف سوخت بیشتری نسبت به جی79 بودند .بازدهی ار29 نسبت به جی79 پایین تر بود ولی ار35 بهبود زیادی پیدا کرده بود و نه تنها قدرت بیشتری داشت بلکه دارای مصرف سوخت کمتری نسبت به ار29 بود.اگرچه اطلاعات کمی از ار35 در دستراس است  ولی برتری مشخصی از نظر برتری  قابل تولید نسبت به موتور جی 79 داشت.  .در مجموعه میگ23 با رانش به وزن 0.88 دارای رانش به وزن بیشتری نسبت  به فانتوم با رانش به وزن 0.86 بود.در کل باید  فانتوم را ازنظر چالاکی در سطح پایین تری نسبت به میگ23 و میراژ دانست.فانتوم بسیار سنگین تر از میگ 23 بود و چالاکی کمتری داشت.فانتوم قرار بود با موشک اسپارو از فاصله بیش از 10 کیلومتر به درگیری هوایی به پردازد و رزم هوایی تن به تن در دستور کار ان نبود.حتی در ویتنام نیز این جنگنده نشان داد اگرچه از تمام جنبه ها از میگ21 برتر است ولی چالاکی کمتری از ان دارد.جنگنده های خانواده میگ به طور اختصاصی به عنوان یک شکاری رهگیر نقطه ای برای رزم هوایی تن به تن ساخته شده بودند و چالاکی زیاد در دستور کار طراحان قرار داشت. ولی میگ 23 تنها در نسخه ام ال دی چالاکی بالای داشت. شاید چالاکتر از فانتوم بود ولی نه نسبت به بسیاری از جنگنده های دیگر. داستان از این قرار بود که میگ23 به دلیل شکل طراحی دوم با کشیدگی زیاد  که تا پشت کابین می امد و همچنین  سکان  در زیر بده که برای  کنترل سمتی به کار می رفت  چالاکیش  را از دست داده بود. دم کشیده و و سکان زیر بدنه برای از دست نرفتن کنترل در  زاویه حمله بالا بسیار مهم بود . این مشکل نیز از انجای ناشی می شد  که میگ23 نیز مانند فانتوم بر اساس  این تفکر ساخته شده بود که با شلیک موشک ار23 کار را از  راه دور تمام کند ولی تاریخ نشان  داد همیشه برنامه بر اساس نقشه پیش نمی رفت. کمپانی میگ در نسخه اخر یعن مدل  ام ال دی با نصب سامانه رایانه ای برای کنترل زاویه حمله در دو طرف دماغه و اصلاح  شکل دم چالکی را افزایش داد ولی میگ23 ام ال دی در دورانی امد که نسل چهارمی چون اف16 و اف15 در غرب وارد خدمت شده بودند

موتور اترا 9 کا 50  جنگنده میراز اف1 بر اساس موتور اترا 9 کا متعلق به میراژ3 ساخته شد.این موتور ساخت انسکا می باشد که تمامی موتورهای جنگنده های ساخت فرانسه از جنگ جهانی دوم به بعد را طراحی کرده.این موتور نیز مانند موتور ار29 میگ23 اولین موتور نسل سوم فرانسه بود.موتور 9 کا 50 دارای رانش 11050 پوندبدون پس سوز و 15873 پوندبا پس سوز می باشد.این موتور دارای مصرف ویژه سوخت 0.981 پوندبر ساعت در حال عادی نظامی و 1.991 پوند در ساعت در حالت پس سوز نظامی می باشد.این  جنگنده  دارای  رانش  به وزن 0.88 بود و سرعت اوجگیری هواپیما را به عدد 243 متر بر ثانیه می رساند . این رقم برای فانتوم 210 متر بر ثاینه و برای میگ23 عدد 240 متر بر ثانیه  بود.

از نظر فنی موتور جی79 قابل ستایش است زیرا با وجود اینکه یک دهه قبل از موتورهای دیگر جنگنده های این مقاله ساخته شده کارایی برابر از  بسیار  از جنبه ها را با این دو موتور نسل سوم دارد از جمله اینکه مصرف سوخت بسیار بهینه ای داشت. جالب اینکه زمانی شوروی و فرانسه دست به تولید این موتورها توربوجت برای این دو جنگنده  نسل سوم زدند(دهه 1970) که امریکا  در حال ساخت موتور توربوفن برای نسل چهارم های خود مانند اف14  اف15 بود .ولی برترین موتور را موتور ار 35 میگ 23 ام ال دی باید دانست زیرا نتنها دارای قدرت بیشتری بود بلکه خود موتور دارای رانش به وزن بیشتر ازدو موتور دیگر است.

ولی از نظر چالاکی این میراژ  اف1 بود که برترین جنگنده  بین این سه جنگنده است.این پرنده از نظر ویژگی پرواز برتر از از هر دو زیرا فرانسوی ها از اول ان را برای نبرد داگ فایت ساخته  و این ویژگی  در این  لحاظ  شد

از نظر الکترونیکی اف4 فانتوم در زمان خود جنگنده فوق مدرنی محسوب میشد.این جنگنده مجهز به سیستم جنگ الکترونیک ، کاونده فروسرخ  و شناسایی دوست از دشمن بود که برای  اولین بار بود که یک جنگنده این تجهیزات را با خود حمل میکرد.تا پیش از این تنها هواپیما های  جنگ الکترونیک دارای چنین تجهیزاتی بودند.رادار مختلفی بر روی نسخه های مختلف اف4 فانتوم 2 نصب شد که همگی پالاس داپلر بودند  . اف4 سی دارای رادار ای پی کیو 100 بود که نسخه ارتفاع یافته ای پی کیو 72 جنگنده اف4 بی بود.جنگنده اف4 دی که برای انجام عملیات های هوا به زمین در نظر گرفته شده بود(البته بهتر است بگویم دارای قابلیت های هوا به زمین بهتری نسبت به مدل های قبلی داشت) از رادار ای پی کیو 109 بهره میبرد که توان درگیر بهتری با اهداف  هوایی در برد نزدیک داشت.این نسخه در مدل تولید دارای سیستم هشدار دهنده رادار نیز بود.در نسخه پر کاربرد F4E  رادار ای پی کیو 120 ساخت وستینگهاوس نصب شد.این رادار بسیار فشرده تر نصب شد تا جنگنده بتواند در دماغه خود یک توپ ام 61 را حمل کنداین رادار که از مدارهای حالت جامد طراحی شده بود سریعترین رادار فانتوم تا قبل از ورود به خدمت  F4J بود.بعدها در نسخه های اخر تولید نسخه F4E  یک دوربین الکترو اپتاتیکی بر روی اف4 نصب شد که میشد ان را برای شناسایی چشمی اهداف از فاصله 20 کیلومتری استفاده کرد.این دوربین بعدها در بهسازی های انجام شده می شد به کمک رادار بر روی هدف ثابت شود.تمامی رادارهای یاد شده تنها توان رهگیری یک هدف و اتش همزمان به یک هدف را داشتند و توان پایین نگری را نداشتند.توان کشف اهداف زمینی در این نمونه وجود نداشت و در بهتری حالت رادار ای پی کیو120 دارای برد کشف 50 تا 70 کیلومتر و برد درگیری 30 تا 40 کیلومتر بود اگر چه این  تمامی این مدل ها توان هدایت موشک هدایت رادار نیم فعال اسپارو را داشتند.ولی نسخه دریایی J که در هیچ کشوری جزء نیروی دریایی امریکا به کار نرفت دارای سیستم کنترول اتش AWG10 شامل رادار ای پی جی59 بود در واقع اولین رادار پالس داپلر با توان پایین نگری نصب شده بر روی فانتوم بود.این رادار توان تعقیب همزمان چهار هدف را داشت و از توان پایین نگری و قفل بر روی اهداف پایین پرواز  را داشت و تا زمان ورود به خدمت ای وی جی9 متعلق به اف14 از نظر خروجی در ارتش امریکا بی نظیر بود.گفته شده برد کشف این رادار به 150 کیلومتر نیز می رسید.

میگ23 در نسخه های اولیه که هرگز به خدمت ارتش سرخ در نیامد مجهز به رادار و تجهیزات الکترونیکی میگ21 بودند.البته این چیزی نبود که ارتش سرخ می خواست و این تنها یک راه حل موقتی برای ورود به خدمت رادار پالس داپلر جدید با توان هدایت موشک های هدایت راداری جدید بود.با ورود به خدمت میگ 23 مدل ام در سال 1973 این مدل اولین مدلی بود که از رادار جدید سافپیر 23 ال ملقب به های لارک بهره می برد .این رادار بر اساس یک رادار F4J  نیروی هوایی امریکا ساخته شد که در ویتنام ساقط شده بود.نسخه اولیه این رادار  دارای  برد کم و توان هدایت موشک های  جدید ار23 را نداشت ولی به زودی این رادار به نسخه دی  و بعد به دی+++ ارتقاء پیدا کرد.این رادار پالاس داپلر با توان کشف و رهگیر اهداف در ارتفاع پایین دارای محدود نگاه به پایینی در حدود 1000 متر بود.برد این رادار در برابر اهداف بلند پرواز به 45 کیلومتر می رسید.با این رادار میگ23 می توانست موشک هدایت رادار نیم فعال ار23 را شلیک و هدایت کنند که در کلاس اسپارو امریکایی بود.در مدل های پیشرفته ام ال و ام ال دی  میگ23 ،رادار های لارک 2 یا سافپیر23 ام ال و ام ال ای نصب شد.این رادار دارای کامپیوتر دیجیتال بود(میراژ اف1 نیز دارای سامانه کنترول اتش دیجیتال بود ولی فانتوم در تمام مدل های دارای سامانه انالوگ بود جز مدل های بهسازی شده در ارتش امریکا)و می توانست در حالت نگاه به پایین یک هدف را در فاصله 25 کیلومتری کشف کند.های  لارک2 دارای برد کشف 65 تا80 کیلومتر بود (به قولی 100 کیلومتر)و می توانست بر روی یک هدف به ابعاد اف16 از فاصله 40 و جنگنده ای مانند اف4 از فاصله60 کیلومتری قفل کند و همزمان چند هدف را رهگیری کند اگرچه توان درگیری با یک هدف را داشت  .

میراژاف1 از اول به رادار سیرانو4  مجهز بود.این رادار نسخه پالس داپلر سیرانو2 متعلق به میراژ3 بود.در نسخه های اولیه این رادار تنها توان هوا به هوا داشت.ولی نسخه سیرانو4-1 توان نگاه به پایین را نیز پیدا کرد و نسخه سیرانو4 ام که بر روی میراژاف1 سی -200 نصب شد دارای توان کامل هوا به زمین نیز بود.این رادار دارای برد کشف 100 کیلومتر بود و می توانست از فاصله 50 تا70 کیلومتری بر روی هدف قفل کند.این رادار تا 1000 متر و در برخی مدلها تا 2000 متر  پایین تر از خود را می دید و می توانست تا چهار هدف را کشف و با یک هدف درگیر شود.توان لازم برای کشف کشتی ها را بر روی اب  را داشت و می توانست از سطح زمین نقشه برداری کند و یا با تعقیب عوارض زمین به خلبان اجازه پرواز در ارتفاع پایین را بدهد.

در مجموع در میان این سه جنگنده رادار سیرانو4 ام میراژ اف1 از هر دو جنگنده دیگر برتر بود و در جایگاه بعدی راداری نصب شده روی F-4J  و در نهایت  رادار میگ23 .رادارهای نصب شده بر روی فانتوم توان پایین نگری نداشت و تنها در یک زمان اطلاعات یک هدف را در اختیار کاربر قرار میداد.توان کشف اهداف دریایی و یا زمین در این رادار وجود نداشت. رادار های لارک 2 میگ23 اگرچه در نقش هوا به هوا کارایی بالای داشت ولی توان هوا به زمین نداشت البته شاید دلیل این مسئله هم این بود که اصلا خود میگ23 (حداقل در نسخه های شکاری)نقش هوا به زمین نداشت ولی رادار سیرانو 4 یک رادار کامل بود که می شد ان را با رادار ای پی جی66 جنگنده اف16 ای مقایسه کرد اگر چه می توان این رادار را با رادار سری اخر میگ 23 در رزم هوایی در یک رده دانست.سیرانو 4به واسته توان نقشه برداری از زمین و تعقیب عوارض زمین به خلبان این امکان را میداد که از میراژ به عنوان یک جنگنده تهاجمی ارتفاع پایین در عملیات  شب بهره ببرد.اطلاعات این رادار توسط کامپیوتر بر روی HUD  دیده میشود.البته یادمان نرود که اگر رادار فانتوم از دو رادار دیگر پایین تر است یک دهه قبل تر نیز طراحی شده است بود از طرفی نسخه های پیشرفته فانتوم در نیروی دریایی (F4J)دارای راداری با توان بیشتر در رزم هوایی در قیاس با میگ23 بودند ولی این مدل تنها در خدمت نیروی دریای امریکا قرار داشت و هرگز صادر نشد.

در زمینه سیستم های الکترونیک پرواز میراژ اف1 و میگ23 از نسخه ام به بعد مجهز به سیستم اچ یو دی (نمایشگر سر بالایی)بودند.تمامی مدل های این دو جنگنده نیز دارای سامانه شناسایی دوست از دشمن بودند . ولی فانتوم دارای سامانه  اچ یو دی نبود و به جای ان مگسک الکترونیکی داشت.همچنین کابین میراژ اف1 دارای یک نمایشگر تک رنگ تک کاره بود که هم میشد در ان تصاویر رادار را دید و هم تصاویر غلاف هدفگیری لیزری و یا موشک های هدایت تلویزیونی ،فانتوم نیز در داخل کابین جلو دارای یک نمایشگر تک رنگ دایره ای بود که کارای مشابه کابین اف1 را داشت  (در کابین عقب نیز دارای نمایشگر مشابه کابین جلو را داشت)ولی میگ23 در هیچ مدلی دارای نمایشگر نبود و اطلاعات رادار تماما بر روی اچ یو دی کابین دیده  میشد.هیچ کدام دارای کابین هوتاس نشدند اگرچه بعدها نسخه های بهسازی شده میراژ اف1  در خدمت ارتش فرانسه به نمایشگر های چند کاره و کابین هوتاس مجهز شدند. اف4 فانتوم دو کابینه بود.دلیل این عمر نیز این بود که نیروی دریایی اعتقاد داشت دو جفت چشم در رزم هوایی بهتر از یک جفت چشم هستند.از طرفی رادار پالاس داپلر اف4 فانتوم نسل نخست  این چنین رادارهای بود و نیاز به یک کاربر جدا برای کار با ان وجود داشت در حالی که در زمان توسعه میگ23 و میراژ اف1 سیستمها کوچکتر و خودکارتر شده بودند.برای نمونه میگ23 از جمله در نسخه  دفاع هوایی P که در خدمت نیروی دفاع هوایی شوروی بود می توانست  از زمان  برخواستن ، کشف و قفل روی هدف شلیک موشک را به صورت خودکار انجام دهد.سیستم شناسایی دوست از دشمن را نیز برای اولین بار فانتوم به صورت کامل در یک جنگنده در خود دید(البته در ارتش امریکا).همچنین میگ 23 دارای جستجو گر فروسرخ در زیر کابین خلبان بود که به خلبان این امکان را میداد بدون روشن کردن رادار با کمک امواج فروسرخ به دنبال جنگنده های دشمن بگردد.سامانه هشدار راداری و سیستم جنگ الکترونیک نیز از مدل ام به بعد بر روی جنگنده میگ23 نصب بود.البته نسخه های صادراتی میگ 23 از جمله نمونه های ام اف و ام اس دارای برخی از این سیستم ها از جمله سیستم شناسایی دوست از دشمن و سیستم جنگ الکترونیک و پادکار ضد جنگ الکترونیک یا اصلا نبودند و یا دارای نسخه ضعیف شده انها بودند.همچنین تمامی مدل های میگ 23 دارای یک خط ارتباط داده بودند که برای هدایت ان ها از رادار زمین به سوی هدف طراحی شده بود.میراژ اف1 دارای کاونده فروسرخ مانند میگ23 نبودند ولی برخی نسخه های فانتوم چنین سامانه ای داشت .ولی در عوض میراژ اف1 و فانتوم قابلیتی برتر از میگ 23 داشتن و ان نیز توان حمل چندین نمونه مختلف غلاف جنگ الکترونیک و یا پادکار ضد الکترونیک بود چیزی که میگ23 از ان محروم بود.البته میگ23 نیز غلاف جنگ الکترونیک حمل میکرد ولی این سیستم ها شهرت نسخه های غربی را نداشتند زیرا در ارتش شوروی این اعتقاد وجود داشت که ایجاد جنگ الکترونیک بر عهده هواپیما های طراحی شده برای این منظور مانند نسخه های جنگ الکترونیک توپلوف16،میگ25 ویا سوخوی24 می باشد.فانتوم و میراژ طی درگیرهای مختلف از جمله جنگ ویتنام و جنگ ایران و عراق ثابت کردند می توانند به عنوان یک سکوی جنگ الکترونیک ایفای نقش کنند از جمله اینکه هر دو نه تنها توان حمل غلاف های جنگ الکترونیک مانند AN/ALQ-119  و 184   را حمل کند (این سامانه ها نشان دادند که می توانند بر روی سامانه های موشک چون سام2 ،3 و6 ایجاد اختلال و انها را فریب دهند) بلکه توان حمل موشک های ضد رادار را نیز داشتند تا به وظیفه سرکوب پدافند هوایی بپردازند .در حالی که میگ23 حتی در نسخه های تهاجمی نیز موشک ضد رادار با خود حمل نمی کرد.میراژ اف1 دارای پرتاب کننده پوشاله و شراره از اولین مدل بود ولی میگ23 در مدلهای پی/ام ال/ام ال ای و ام ال دی دارای چنین سامانه ای بود.فانتوم نیز از نسخه E به بعد چنین سامانه ای داشت

به نظر میرسد میراز اف1 کابینی پیشرفته تر داشت ولی فانتوم غلاف جنگ الکترونیک بهتری حمل میکرد  

هر سه جنگنده دارای مدل های تهاجمی نیز هستند با وجود اینکه از اول به عنوان یک شکاری رهگیر ساخته شده اند . اف4 فانتوم بر خلاف میگ23 و میراژ اف1 دارای نسخه مخصوص عملیات های هوا به زمین و تهاجمی نبود.اگرچه اف4 دی که بعد از اف4 سی وارد خدمت نیروی هوایی امریکا شد دارای امکانات بیشتری نسبت به مدل های دیگر برای انجام عملیات هوا به زمین بود.این نمونه اولین نسخه فانتوم بود که دارای گیرنده رادار بود که می توانست حداقل سمت رادار های دشمن را مشخص کند.این تجهیزات بر روی اف4 ائی نیز نصب نشد اگرچه بر روی نسخه سرکوب پدافند فانتوم نصب شد.همچنین اف4 دی  اولین جنگنده نیروی هوایی بود می توانست بمب های لیزری و اپتیکی  را حمل کند و از این رو بارها از این گونه سلاح ها در ویتنام بهره برد.

میراژ اف1 دارای دو مدل حمله به زمین بود.این نسخه شاید به دلیل بازار فروش خوب میراژ5 ساخته شد.فروش بالای میراژ 5 به عنوان نسخه حمله به زمین میراژ3 باعث شد تا داسا وسوسه شود تا نسخه حمله به زمین میراژ اف1 را توسعه  دهد که البته اصلا در بازار های جهانی موفق نبود.اولین نسخه حمله به زمین میراژ اف1 A بود که در دماغه دارای رادار حمله به زمین ایدا2 بود.رادار ایدا 2 در دماغه بسیار باریکی نصب شده بود و انتن ان ثابت بود وهیچ گونه تحرکی نداشت و  توان هوا به هوای کمی داشت.این مدل دارای مسافت یاب لیزری و کامپیوتر پرتاب بمب بود.این نسخه دارای سوخت بیشتر بود اگرچه تسلیحات هوا به زمینش با مدل های دیگر تفاوتی نداشت.این مدل که با  کد AZ و CZ و AD شناخته می شوند تنها به لیبی و افریقای جنوبی صادر شد .

ولی در معنای کامل کلمه این میگ23 بود که دارای مدل های کامل هوا به زمین به صورت تخصصی بود.نیاز به یک جنگنده بمب افکن در اواخر دهه 1960 در شوروی وجود داشت.کمپانی میگ بلافاصله با عملیاتی کردن نسخه های شکاری رهگیر فلانکر دست به طراحی نسخه ای ویژه تهاجمی میگ 23 نیز زد.اولین مدل تهاجمی ،میگ23 مدل بی بود.این مدل دارای همان پیکر بندی مدل اس بود و اولین پرواز خود را در سال 1970 انجام داد.میگ 23 بی فاقد رادار بود و دارای دماغه ای اردک مانند شبیه جنگنده اروپای جگوارد بود.این هواپیما در عوض رادار مجهز به سیستم حمله به زمین  سکول 23 که شامل یک کامپیوتر پرتاب بمب انالوگ، مسافت یاب لیزری در دماغه،و مکسک الکترونیکی پرتاب بمب بود.این مدل دارای شیشه مقاوم در برابرکالیبر 23 میلیمتر و کابین زره پوش بود و مخازن سوخت ان دارای سامانه مقابله با اتش بودند.بزرگترین تغییر این مدل استفاده از موتور لیلکا ای ال 21 بود.این موتور کم توان تر از موتور ار 29 نسخه شکاری میگ 23 بود ولی مصرف سوخت کمتری داشت و بر روی جنگنده های تهاجمی سوخوی17 وسوخوی24 نصب شد.مدل بی تنها یک سال در خط تولید باقی ماند و کمتر از 30 فروند ان ساخت شده ولی این مدل راه را برای مدل بعدی تهاجمی میگ 23 یعنی مدل BN باز کرد.میگ 23 بی ان فلاگر اچ در واقع همان مدل بی بود ولی از همان موتور ار 29 مدل های شکاری بهره می برد.این مدل می توانست تا 3000 کیلوگرم تسلیحات را با خود حمل کند.میگ23 بی ان نسبت به دیگر مدل های میگ23 دارای سامانه جنگ الکترونیک و پادرکار جنگ الکترونیک پیشرفته تری بود به طوری که بسیاری از مشتریان نسخه بی  ان را مسلح به موشک ضد راداری همچون کا 58 کردند و به عنوان جنگنده جنگ الکترونیک و سرکوب کننده پدافند هوایی از ان بهره بردند(مانند نیروی هوایی هند).اگرچه از نظر وزنی میتوانست همان میزان تسلیحاتی را حمل کند که نسخه های شکاری میگ23 حمل میکردند ولی دارای جایگاه های تسلیحاتی بیشتری بود.میگ23 بی ان دارای 8 جایگاه حملی تسلیحات بود(چهار جایگاه در زیر بدنه و دو جایگاه زیر هر بال) و میتوانست جایگاه پرتاب بمب چند تایی را حمل کند .این مدل بین سال های 1974 تا 1985 تولید شد و مشتریان خارجی بسیار داشت ولی در خود شوروی به خدمت گرفته نشد.در عوض ارتش سرخ نسخه بهسازی شده این مدل با نام میگ 23 بی ام که بعدها میگ 27 خوانده شد را به خدمت گرفت.

اگر میگ23 در میان این سه جنگنده کامل ترین مدل حمله به زمین را داشت در عوض در یک مورد از دو جنگنده دیگر کاملا کمتر بود و ان نیز نداشتن مدل شناسایی بود.میگ 23 بر خلاف میراژ اف1 و اف4 هیچ مدل شناسایی نداشت اگرچه چنین مدلی در حد پژوهش وجود داشت ولی هرگز به تولید نرسید.شاید دلیل این مسئله ، وجود جنگنده شناسایی بلند پرواز مثل میگ25 و نسخه های شناسایی توپلوف22 در خدمت ارتش سرخ بود.البته برخی از کشورها که از میگ23 بی ان بهره میبردند این جنگنده را مجهز به غلاف های شناسایی  کردند که در زیر بدنه حمل میشد.این گونه غلاف ها که بریا جنگنده های چون سوخوی17 توسعه یافته بود بارها بر روی میگ23 بی ان نصب شد. میراژ اف 1دارای مدل شناسایی ویژه ای با نام میراژ اف 1 سی ار بود.این مدل در سال 1981 وارد خدمت شد و تنها مشتری ان نیز خود ارتش فرانسه بود.این مدل دارای تجهیزات شناسایی بسیار داخلی و خارجی بود.از جمله تجهیزات این مدل می توان به حسگر فروسرخ،دوربین های ساخت تامسون برای عکس برداری از پهلو و زیر هواپیما در دماغه،رادار سیرانو4 ام ار با توان نقشه برداری از زمین.همچنین این مدل می توانست در غلاف زیر بدنه رادار روزنه ساختگی،تجهیزات عکس برداری شبانه و سیستم های جنگ الکترونیک و غلاف تعقیب عوارض زمین را با خود حمل کند.اگر چه کشورهای خارجی این نسخه را سفارش نداند ولی بسیاری از مدل های صادراتی میراژ اف 1 مجهز به غلاف خارجی شناسایی بودند که نمونه بارز این مدل نسخه میراژ اف 1 EQ  نیروی هوایی عراق بود.

ولی کامل ترین نسخه شناسایی را فانتوم اف4  داشت .اولین مدل شناسایی فانتوم ،ار اف4 بی بود که به خدمت نیروی دریایی در امد.این نسخه شبیه به اف 4 بی نیروی دریایی بود و تنها 46 فروند از ان ساخته شد.این مدل کمترین میزان تولید را بین دیگر نسخه های عملیاتی فانتوم را داشت که شاید دلیلش وجود جنگنده های شناسایی متعددی در خدمت مانند ار اف8 سی و ارای 5 سی بود ولی در عوض نیروی هوایی برای پر کردن خلاء هواپیمای ار اف101 دست به خدمت گرفتن نسخه شناسایی اف4 سی با نام ار اف4 سی زد که با میزان تولید 505 فروند پر تولید ترین نسخه شناسایی فانتوم بود.این نسخه در دماغه دارای سه دوربین بود.دو تا از دوربین ها از زیر و جلو و یکی از پهلو های هواپیما عکس برداری میکرد.همچنین این نسخه در دماغه مجهز به یک رادار پهلونگر برای نقشه برداری از زمین در هر شرایط جوی از نوع ای پی کیو102 بود ،این رادار می توان هر هدفی را که دارای سرعت بیشی از 9.5 کیلومتر در ساعت بود را تشخیص دهد و بر روی فیلم مشخص کند،از جمله دیگر تجهیزات این مدل می توان به سامانه عکس برداری فروسرخ،سامانه هشدار رادار و جمع کننده علائم رادار برای جاسوسی الکترونیکی،سامانه حاشیه نویسی فیلم برای دادن اطلاعات بهتر به افسران بررسی کننده فیلم ،این اطلاعات حاشیه فیلم شامل تاریخ وساعت،ارتفاع، سرعت باد و دمای هوا و… می باشد.بعدها مکدانل داگلاس نسخه شناسایی RF4E را نیز تولید کرد که در واقع نسخه شناسایی مدل پر تولید و پر فروش F4E بود.تنها 143 فروند از ان ساخته شد که همگی صادر شدند و تقریبا  تمامی مشتریان نسخه رزمی فانتوم ، بقیر از مصر و انگلستان نسخه ار اف4 ایی را دریافت کردند ولی ار اف4 ایی اصلا قابلیت های ار اف4 سی را نداشت از جمله اینکه مجهز به رادار پهلونگر نقشه بردار نبود.ار اف4 سی پیشرفته ترین هواپیمای شناسایی تاکتیکی نیروی هوایی امریکا بود که در ویتنام خدمات زیادی انجام داد.هنگامی که در دهه 1980 ارتش امریکا می خواست این نسخه را از خدمت خارج کند بسیاری ها با اه و اندوه از این جنگنده جدا شدند.ار اف4 سی را باید برترین هواپیمای شناسایی تاکتیکی جهان در دهه 1960 و1970 دانست که تنها برخی از نسخه های میگ25 فاکس بوت روسی قابل قیاس با ان بودند از این رو می تواند فانتوم را در زمینه شناسایی برترین هواپیمای در بین این سه جنگنده است.همچنین فانتوم دارای نسخه ویژه سرکوب پدافند هوایی نیز بود.F4G ویلد ویزل(شکارچی راسو) تنها نسخه اف4 بود که لقب فانتوم را نداشت که بر اساس اف4 ایی فانتوم ساخته شده بود.نیاز به این هواپیما در ویتنام برای مقابله با سامانه های سام2 ارتش ویتنام شمالی به وجود امد .ارتش امریکا قبل از فانتوم از اف105 اف برای این کار بهره میبرد ولی از انجا که نیاز زیادی به این جنین هواپیمایی بود و خط تولید اف105 نیز بسته شده بود ارتش امریکا تصمیم به تغییر نسخه های موجود فانتوم گرفت از این رو 36 فروند اف4 سی و 116 فروند اف4 ایی به این مدل ارتقاع پیدا کردند.این نسخه  به جای توپ ام61(که در زیر دماغه اف 4 ایی قرار داده اند)دارای یک سامانه AN/APR-38 که وظیفه کشف و تعیین موقعیت رادارهای دشمن را دارد.این مدل  نه تنها می تواند نوع رادار را مشخص کند بلکه حتی موقیعت دقیق ان را نیز مشخص میکرد و به جنگنده اجازه دهد تا با کمک موشک ضد رادار شرایک و هارم رادار را از کار بیندازد.میراژ اف1 دارای مدل سرکوب کننده پدافند هوایی نبود اگرچه توان حمل موشک ضد رادار را داشت.میگ 23 نیز در نسخه تهاجمی بی ان در برخی از کشورها برای حمل موشک های ضد رادار برای انجام این نقش بهسازی شد اگرچه هیچ کدام از مدلهای میراژ و میگ به صورت تخصصی برای انجام عملیات سرکوب پدافند هوایی مانند F4G ساخته نشدند.در کل تنوع مدلهای اف4 فانتوم و میراژ اف1 بیشتر از میگ23 بود.

در کل از نظر ماموریتی میراژ اف1 و فانتوم برتر بودند زیرا یک مشتری با خرید انها میتواند هر عملیاتی را انجام دهد زیرا هر دو یک جنگنده چند منظوره بودن  ولی میگ23 یک رهگیر بود الا که کشوری نسخه تهاجمی ان را می خرید . میراژ اف1 از  ان دو برتر بود زیرا توان ضد کشتی نیز داشت دو  جنگنده دیگر نداشتند ولی فانتوم  توان حمل سلاح بیشتری داشت و به نظر چند منظوره تر می رسید از جمله اینکه توان حمل تسلیحات متنوع هدایت شونده را داشت . در کل خریدار  میراژ اف1 و فانتوم برای انجام  چندین ماموریت تعداد کمتری جنگنده نیاز داشتند تا مشتری میگ23 زیرا میگ23 نسخه تهاجمی و شکاریش با هم فرق داشت و نسخه شناسایی هم نداشت 

میگ 23 در تمام مدل ها مجهز به توپ ثابت دو لول 23  میلیمتری جی اس اچ -23ال در زیر بدنه بود که 200 فشنگ را حمل میکرد. این توپ می توانست 3000 تا 3600 گلوله در دقیقه اتش کند . جی اس اچ23ال توپ بسیار خوشنامی بود و نه تنها بر روی جنگنده میگ21 و 23 نصب شد حتی به عنوان توپ دفاعی بر روی بمب افکن های توپلوف و بالگرد تهاجمی چون میل 24 نیز نصب شد.این توپ با سرعت دهانه 715 متر بر ثانیه دارای مرمی سنگین بود و نشان داد بر ضد اهداف زمین بسیار موثر می باشد.

میراژ اف 1 نیز در تمام مدل ها از دو توپ 30 میلیمتری دفا 553 ساخت فرانسه با 150 گلوله برای هر توپ  بهره میبرد.این توپ 30 میلیمتری بر روی تمامی جنگنده های ساخت فرانسوی به غیر رافائل بعد از جنگ جهانی دوم نصب شود. این توپ با سرعت اتش 1300 گلوله بر دقیقه دارای سرعت دهانه 815 متر بود و نشان داد بر ضد اهداف زمینی کارایی بالای دارد و تقریبا توپ ثابت اکثر جنگنده های تهاجمی و پشتبانی هوایی نزدیک ساخت اروپا بود.

ولی تنها یک مدل از فانتوم دارای توپ ثابت بود. یک تفکر در اواخر دهه 1950 در امریکا مبنی بر اینکه با ورود موشک های کوتاه برد فروسرخ مانند سایندوندر دیگر نیازی به توپ ها برای درگیری هوایی نزدیک نیست , این تفکر جدید باعث شد تا مدل های مختلف اف4 فانتوم از داشتن یک توپ ثابت محرم بمانند(مدلهای اولیه میگ 21 نیز قربانی چنین تفکری شدند).ولی با اغاز جنگ ویتنام اثبات شد که توپ ثابت یک سلاح همیشه حاضر در دست خلبانان می باشد که می توانند هم با ان به درگیری با هواگردهای دشمن رفته و هم در صورت نیاز(که در ویتنام بسیار پیش امد)با ان به اهداف زمینی نیز حمله کرد از این رو در نهایت تنها نسخه فانتوم که مجهز به توپ شد نسخه پر کاربرد اف4 ایی بود که در دماغه مجهز به توپ 20 میلیمتری شش لوله ام 61 شد.ام 61 یک توپ گاتیلینگ پیچیده بود که می توانست تا 6000 گلوله در دقیقه را شلیک کند.سرعت دهانه این توپ 1050 متر بر ثانیه بود و دارای سامانه تغذیه و سوزن الکترونیک بود.اگرچه این توپ از دو توپ دیگر بسیار پیچیده تر و پیشرفته تر  بود ولی به همان میزان نیز پر درد سرتر بود .این توپ نیاز به تعمیر و نگهداری بسیار داشت و حتی اگر یک گلوله از ان شلیک میشد باید هر از 20 روز یکبار پیاده و سرویس میشد.از طرفی این توپ کارایی کمتری در درگیر هوا به زمین داشت و در کل قدرت کمتری نسبت به توپ 23 و 30 میلیمتری به دلیل کالیبر کوچکتر و طول پوکه کوتاه تر داشت.البته نمی توان این مسئله را نادیده گرفت که علیرقم  کارایی کمتر در درگیری هوا به زمین ولی این توپ به دلیل سرعت اتش بالا بهترین توپ در بین این سه توپ در درگیرهای هوا به هوا بود و از این رو بر روی تمامی جنگنده های امریکا نصب شد.در نهایت ارتش امریکا بر روی برخی از هواپیماهای تهاجمی خود مانند ای 10 ، ای وی 8 بی و اف35 از توپ 30 و 25 میلیمتری بهره برد.البته نسخه های دیگر فانتوم نیز می توانستند در زیر بال و بدنه غلاف توپ 20 میلیمتری حمل کند.

در زمینه حمل میزان تسلیحات فانتوم با میزان 8480 کیلوگرم،میراژ اف1 با میزان 6300 کیلوگرم و میگ 23 با میزان 3000 کیلوگرم رتبه های اول تا سوم را دارا هستند.موشک هوا به هوای کوتاه برد اصلی اف4 فانتوم موشک AIM9 سایندوندر بود.موشک سایندوندر اولین بار در دهه 1950 وارد خدمت شد.این موشک به درخواست نیروی دریایی امریکا ساخته شد ولی امروزه اصلیترین موشک هوا به هوایی فروسرخ  ارتش امریکا است.سایندوندر راه درازی را به اندازه نیم قرن طی کرده که از موشکی با محدودی جستجوی 10 درجه به جای برسد که بتواند با هدفی که 180 درجه با سر موشک فاصله دارد یورش ببرد.اخرین سری سایندوندر که بر روی فانتوم نصب شد نسخه ال و ام بود.مدل ال اولین بار در سال 1978 وارد خدمت شد.نسخه ال اولین مدل سایندوندر بود که توان درگیری از همه جهات را داشت و در درگیرهای دهه 1980 خاورمیانه موفقیت 80 درصد را از خود نشان داد.این نسخه کارایی بسیار بالایی در مقابل سامانه های فریب دهنده دارد.برد سایندوندر در نسخه ال به بیش از15 کیلومتر می رسید و حتی توان قفل کرد از روبروی یک جنگنده را نیز داشت.

میراژ اف 1 از موشک هوا به هوای فروسرخ  ماژیک 1 و2  بهره می برد. ماژیک2که در اواخر دهه 1980 وارد خدمت شد و دارای برد 15 کیلومتر می باشد.این موشک نیز مانند سایندوندر توان درگیری در تمام جهات را دارد و اگر چه  کارنامه درخشان سایندوندر را ندارد ولی ثابت کرد چیزی نیز از ان کم ندارد. میراژ اف1 توان حمل سایندوندر را نیز دارد .

ولی در میان این سه جنگنده میگ 23 ضعیف ترین موشک هوا به هوایی فروسرخ کوتاه برد  را دارا می باشد.میگ 23 در مدل های اولیه توان حمل موشک ار13 اتول را داشت ولی اگر از ان موشک بگذریم اصلی ترین موشک هوا به هوایی فروسرخ میگ 23 موشک ار 60 (با نام ناتو ای ای 8 افید)بود.ار 60 در اوائل دهه 1970 وارد خدمت شد.هدف از طراحی ان ساخت موشک فروسرخ دفاعی برای هواپیماهای تهاجمی روسها مانند سوخوی17 /24 و 25 بود ولی تبدیل به اصلی ترین موشک هوا به هوای فروسرخ میگ 23 شد.ار 60 فقط 44 کیلوگرم وزن داشت یعنی نصف موشک ماژیک و سایندوندر, از این رو به آن موشک جیبی می گفتند . ار60 بسیار چالاک و سریع بود ولی کلاهک ان تنها 3 کیلوگرم مواد منفجره حمل میکرد(در مقابل 9 و 13 کیلوگرم برای سایندوندر و ماژیک) از این رو ثابت کرد گهگاه حتی هواپیماهای تجاری بدون دفاع را نیز نمی تواند سرنگون کند. ار 60 در سابقه عملیاتی خود نشان دادکه می تواند در رزم هوا به هوا اهداف سریع و مانور پذیر را به راحتی تعقیب کند ولی هنگامی که به انها برخورد میکرد تاثیر کمی بر روی انها می گذاشت برای همین در نهایت تنها یک دهه بعد از ورود به خدمت این موشک در ارتش سرخ با موشک ار 73 جایگزین شد.میگ23 ام ال دی  می توانست موشک ار73 را حمل کند ولی ار60 تاپایان خدمت میگ23 در ارتش روسیه همچنان جایگاه خود بر روی میگ23 را حفظ کرد.

به جرعت باید در میان سه موشک ماژیک ،سایندوندر و ار60 موشک سایندوندر را برترین موشک میدان دانست که البته برتری ان  اختلاف کمی با  ماژیک دو دارد. هر سه جنگنده می توانند تا چهار موشک فروسرخ را با خود حمل کنند.

در میان موشک های های هوا به هوای هدایت رادار نیم فعال میان برد اف 4 فانتوم می تواند تا چهار موشک aim7 اسپارو حمل کند.اسپارو اولین موشک هوا به هوای هدایت رادار نیم فعال ارتش امریکا بود که به طور گسترده ای در به خدمت گرفته شد.اسپارو با وزن 230 و وزن کلاهک 40 کیلوگرم دارای برد 45 تا 50 کیلومتر است.این موشک دارای هدایت رادار نیم فعال است و اولین میدان نبرد ان ویتنام بود.درباره کارایی اسپارو نمی شود به قاطعیت بحث کرد اسپارو نشان داد کارایی مناسبی در هدف قرار دادن جنگنده های سریع از پهلو و یا جنگنده های که در ارتفاع پایین در حال حرکت هستند را ندارد.در جریان جنگ ویتنام عملکرد اسپارو واقعا نا امید کننده بود از جمله نسخه E که بعدها طی بهسازی ها مختلف  چهار مدل جدید بر اساس  ان ساخته شد.در اواخر دهه 1970 نسخه F ساخته شد که دارای پیشرانه دو مرحله ای و بهبود در سیستم رادار برای مقابله با جنگ الکترونیک دشمن بود.انگلستان بر اساس نسخه اف موشک اسکای فلش را ساخت.ولی رایج ترین نسخه و اخرین مدل اسپارو نسخه M بود که در 15 کیلومتر اخر مسیر به صورت رادار فعال عمل میکرد و دارای کلاهک بزرگتر بود.این مدل کارایی بالای داشت و 40 درصد از پیروزی های جنگ خلیج فارس بر عهده این مدل بود.ولی در کل عمل کرد اسپارو بر ضد اهداف در ارتفاع پایین ،اهدافی که از روبروی جنگنده در راستای خط افقی در حال عبور است و همچنین در فاصله زیر 5 کیلومتر در حالی که دو جنگنده به سرعت به هم نزدیک می شوند بسیار پایین بود و شاید همین مسئله باعث شد تا ارتش امریکا اسپارو را با امرام جایگزین کنند.

میراژ اف1 از موشک رادار نیم فعال سوپر 530 بهره می برد.سوپر 530 نسخه بهبود یافته ار 530 بود که از اواخر دهه 1970 وارد خدمت شد.سوپر530 با باله های سلیبی شکل با وزن کامل 275 کیلوگرم و وزن کلاهک 31 کیلوگرم دارای برد 37 کیلومتر بود.این موشک با سرعت 4.5 ماخ از جنگنده های میراژاف1 و میراژ2000 پرتاب می شود.این موشک کارایی بسیار خوبی بر ضد اهداف در حال پرواز در ارتفاع پایین دارد(البته این موشک بعد  دلیل ضعف نسبی رادار سیرانو4 در نگاه به پایین بر روی میراژ به هد بالای توان نرسید) ،از طرفی دارای سامانه هدایت دیجیتال و پردازنده ای می باشد که می تواند ان را بر ضد اهداف جدید برنامه ریزی کرد. سوپر 530 بسیار برتر از اسپارو بود زیرا حتی می توانست در ارتفاع 60 متری نیز دست به تعقیب هدف بزند  (این میزان برای اسپارو 700 تا800 متر است)و گفته شده حتی در فاصله زیر یک  کیلومتر در سرعت های بالا نیز  به خوبی عمل میکند.

 موشک رادار نیم فعال میگ23 موشک ار23(نام ناتو ای ای 7 اپکس) بود که به طور اختصاصی برای میگ23 طراحی شد.این موشک از سال 1974 وارد خدمت شد و شامل دو نسخه  یکی مدل R با هدایت رادار نیم فعال و دیگری مدل T با هدایت فروسرخ بود.نسخه هدایت رادار نیم فعال این موشک دارای وزن کامل 222 کیلوگرم و وزن کلاهک 25 کیلوگرم می باشد.ار23 دارای برد 35 کیلومتر در نسخه هدایت نیم فعال و 15 کیلومتر در نسخه فروسرخ بود.در اواخر دهه 1970 شوروی نسخه بهسازی  شده ار23 با نام ار24 را وارد خدمت کرد و بر روی نسل دوم میگ23 یا همان نسخه های ام ال و ام ال دی نصب کرد.ار24 تا 50 کیلومتر برد داشت و کارایی بسیار خوبی بر ضد اهداف بالاتر و یا پایین تر داشت.دارای کلاهک بزرگتر و موتور قویتر بود و کمترین برد درگیری ان به 500 متر کاهش پیدا کرده بود.

اسپارو،سوپر 530 و ار23 و ار24 هر سه سوابق عملیاتی بسیاری دارند.اسپارو از ویتنام تا چند جنگ در خاومیانه شرکت داشت ولی همواره کارایی ان در اگر و اما بود،موشک ار23 طی چند جنگ چند پیروزی هوایی به دست اورد ولی ار24 تنها در خدمت ارتش شوروی و برخی ارتش های اروپای  شرقی قرار داشت از این رو در یک جنگ واقعی شرکت نکرد. سوپر 530 کارایی بسیار خوبی داشت و نشان داد یک نسل بعد از اسپارو است،بزرگترین نبرد سوپر 530 جنگ ایران و عراق بود که حتی نشان داد می تواند جنگنده چون اف14 را نیز سرنگون کند.سوپر 530 در هر ارتفاعی عالی عمل میکرد و گفته شده در ارتفاع پایین که همواره اسپارو مشکلات بسیاری داشت کارایی خوب داشت و بر طبق ادعای فرانسوی ها ترکیب سوپر 530 با میراژ اف1 حتی می توانست برای جنگنده بلند پروازی چون میگ25 نیز خطر افرین باشد. میکرد.ار23 موشک خوبی بود ولی ار24 عالیتر بود  به طوری که تمامی کارشناسان غربی معتقد بودند ار24 از تمام موشک های هوا به هوایی دوران خود مانند اسپارو،اسکای فلش  برتر بود.ولی در کل باید سوپر 530 را برتر از  دو موشک دیگر دید.از جمله اینکه این موشک اولین  هدایت رادار نیم فعال جهان با سیستم هدایت کاملا دیجیتال بود و می توانند حتی در صورت شکسته شدن قفل رادار جنگنده ،با پیدا شدن دوباره هدف توسط رادار دست به تعقیب دوباره هدف بزنند.همچنین کارایی این موشک در مقابل جنگ الکترونیک  همواره توسط خلبان امریکایی یعنی کاربران اسپارو در طی مانورهای پرچم قرمز بارها ستوده شد.

 در میان موشک های هوا به هوا باید اول سوپر 530، دوم ار24 و بعد اسپارو را قرار داد.

در مجموع اگر صحبت از رزم هوای باشد فانتوم اف4 در پایین ترین رده گروه قرار میگیرد.امریکایی در دهه 1980 توانستند  به چند فروند میگ23 ام ال و ام ال دی  دست یابند.انها طی ازمایشاتی که بر روی این جنگنده انجام دادند متوجه شدند که میگ23 از تمام  جنبه ها از جمله برد خام رادار و موشک،کارایی کلی رادار،چالاکی و خوش دستی از اف4 فانتوم نتنها برتری کامل دارد .این ازمایشات باعث شد تا ارتش امریکا به سرعت دست به کار به خدمت گیری سریع موشک امرام برای نصب بر روی جنگنده های اف16 خود شود و برد کشف و قفل رادار ای پی جی66 این جنگنده را افزایش دهد.ولی در عوض اگرچه طبق براورد فرانسویها طی گذارشی که در سال 1980 درباره قیاس میگ23 و میراز اف1 در نشریات این کشور درج شد برتری کامل به میراژ داده شده بود ولی امروزه مشخص است حداقل در رزم هوایی این جنگنده با هم برابر بوده زیرا مثلا برد کمتر رادار های لارک2 نسبت به سورونا4  (که در گزارش فرانسویها امده بود ولی انقدر هم این دو رادار اخلاف برد نداشتند) توسط برد بیشتر موشک ار24 نسبت به سوپر530 جبران شده.تنها چیزی که این میان تاثیر میگذاشت جنگ الکترونیک بود که فرانسوی ا بهتر بودند

هر سه جنگنده توان حمل تسلیحات غیر هدایت شونده هوا به زمین را داشتند البته هیچ کدام ظرفیت و تنوع تسلیحاتی اف4 فانتوم را نداشتند.هر سه نیز توان حمل تسلیحات هدایت شونده را دارند که البته میگ23 توان مقابله با دو جنگنده دیگر در این زمینه ندارد.اف4 فانتوم طیف وسیعی از موشک های و بمب های هدایت اپتیکی  و لیزری ،و موشک های ضد رادار را حمل میکند اگرچه توان حمل موشک ضد کشتی را ندارد(البته در برخی از کشورها بهسازی های برای حمل و شلیک موشک ضد کشتی بر روی ان انجام شده).فانتوم تقریبا میتوانست تمام تسلیحات هدایت شونده نیروی هوایی و دریایی امریکا را حمل کند.همین توان تسلیحاتی بی نظیر باعث شد که فانتومی که به عنوان یک شکاری رهگیر برتری هوایی وارد میدان شد تبدیل به جنگنده بمب افکن برای نفوذ در عمق خاک دشمن شود.میراژ اف1 نیز میتواند انوع تسلیحات هوا به زمین هدایت شونده از جمله موشک های ضد رادار و ضد کشتی و حتی کروز را حمل کند.میراژ توان حمل بمب های ضد باند دارنل و پخش کننده ریز مهمات را با خود حمل کند که این جنگنده را برای حمله به باندهای پرواز  بسیار ایدعال میکرد.هر دو جنگنده توان حمل غلاف هدفگیری لیزری را دارند  برای نمونه اف4 فانتوم از غلاف هدفگیری لیزری ای وی کیو 26 و میراژ اف1 از غلاف هدفگیری اطلس بهره می برد.ولی میگ23 در نسخه شکاری تنها تسلیحات غیر هدایت شونده را حمل میکرد و نسخه تهاجمی ان نیز مانند میراژ و یا فانتوم نمی توانست سلاح هدایت اپتیکی  و لیزری را حمل کند و توان حمل موشک ضد کشتی را نیز ندارد(البته منظور میگ23 بی ان است نه میگ27).تنها سلاح هدایت شونده هوا به زمین میگ23 بی ان موشک هدایت رادیویی ای اس7 (کی اچ 23) بود که ان نیز عملا در دهه 1980 از رده خارج شده به حساب می امد.از طرفی میگ23 بی ان نصف جنگنده ای همچون میراژ اف1 تسلیحات حمل میکند.البته میگ27 نسخه بهسازی شده میگ23 بی ان می توانند تسلیحاتی هدایت شونده لیزری و تلویزیونی  را حمل  کند از این رو بود که نیروی هوایی شوروی این جنگنده را به جای میگ23 بی ان به خدمت گرفت.

مشخصات در یک عملیاتی تهاجمی اول فانتوم و بعد میراز و در نهایت میگ23 قرار دارد

در زمینه برد انتقالی(برد با بیشترین میزان سوخت خارجی و داخلی بدون تسلیحات)میراژ اف1 با برد 3300 کیلومتر با 4280 لیتر سوخت داخلی و  سه مخزن سوخت خارجی شامل5600 لیتر سوخت (در مجموع 9880 لیتر سوخت)،میگ 23 با برد انتقالی 2820 کیلومتر با 4250 لیتر سوخت داخلی و سه مخزن سوخت خارجی با ظرفیت هر یک 800 لیتر(در مجموعه 5850 لیتر).اف4 فانتوم با  برد کمی بیش از 2817 کیلومتر که می تواند 7549 لیتر سوخت داخلی و 5185 لیتر سوخت خارجی در سه مخزن را با خود حمل کند (12734 لیتر).البته در نظر گرفته شود که فانتوم دو موتوره بوده و تقریبا دارای همان برد انتقالی می باشد که میگ23 تک موتوره دارد. برد رزمی میراژ اف1 در حالی که مسلح به 14 بمب 250 کیلوگرمی می باشد در حالت (رفتن به طرف هدف در ارتفاع  بالا ،بمب باران هدف در ارتفاع پایین و برگشتن در ارتفاع بالا ) بدون  مخزن سوخت خارجی به همراه دو موشک هوا به هوای ماژیک در سر بال ها 800 کیلومتر می باشد(3.5 تن بمب و نیم تن موشک).اف4 فانتوم با  12 بمب 227 کیلوگرمی و چهار موشک سایندوندر(حدود 3.5 تن) و دو مخزن سوخت خارجی 1420 لیتری دارای شعاع رزمی  840 کیلومتر می باشد.اف4 با همین ارایش ولی بدون مخازن سوخت خارجی شعاع رزمیش به 680 کیلومتر محدود میشود.شعاع رزمی  نسخه تهاجمی فلاگر یا همان میگ23 بی ان  با شش بمب 250 کیلوگرمی (1500 کیلوگرم)   دارای برد 700 کیلومتر است. در این مقایسه میتوانید ببینید  که  اف4 فانتوم میتواند 12 بمب و چهار موشک هوا به هوا را با دو مخزن سوخت خارجی در یک ماموریت حمل کند(البته این این شرایط حتی میتوان تا چهار موشک اسپارو ویا غلاف جنگ الکترونیک را حمل کند)و دارای برد بیشتری از میراژ اف1 باشد.دلیل این مسئله دارا  بودند جایگاه حمل تسلیحاتی بیشتر و چند تایی حمل تسلیحات بر روی فانتوم می باشد که به ان اجازه میدهد مخازن سوخت خارجی را به همراه میزان قابل توجه ای بمب حمل کند.میراژ اف1 نمی تواند مخازن سوخت خارجی با خود حمل کند در حالی که به 14 بمب مجهز است زیرا تمامی جایگاه های حمل تسلیحات میراژ را بمب ها فرا گرفته ولی فانتوم میتواند 12 بمب را در سه جایگاه و دو مخزن سوخت خارجی را در دو جایگاه دیگر با خود حمل کند. البته نباید فراموش کرد اگر میراژ همین میزان سلاح را (که قبلا گفته شده)در حالت پروازی با پا با(رفت و برگشت در ارتفاع بالا و حمله در ارتفاع پایین ) دارای شعاع رزمی 700 کیلومتر می باشد. اگرچه فانتوم سوخت بیشتری از میراژ حمل میکند ولی نباید فراموش کرد که فانتوم دو موتوره می باشد .میگ23 بی ان دارای کمترین برد می باشدکه تقریبا با نصف محموله میراژ و فانتوم  دارای بردی مانند انها است.دلیل این مسئله ظرفیت کم سوخت قابل حمل توسط میگ 23 می باشد.میگ 23 نصف دو جنگنده دیگر سوخت حمل میکند و از طرفی نمی تواند مانند فانتوم مخازن سوخت زیادی را برای انجام بمب باران هوایی با خود حمل کند جز آنکه از تعداد تسلیحاتش بکاهد.این یک عیب اساسی برای میگ23 بوده که همواره کاربران این جنگنده  از این مسئله گله و شکایت داشتند.حتی میگ27 نیز این مشکل را در زمینه برد رزمی داشت شاید به همین دلیل نیروی هوای شوروی ترجیه میداد تا از سوخوی17 به عنوان هواپیمای تهاجمی اصلی خود بهره ببرد.در زمینه عملیات رهگیری هوایی میراژ اف1 مسلح به شش موشک هوا به هوا و یک مخزن سوخت خارجی در حالت پرواز در ارتفاع  بالا دارای شعاع رزمی 900 تا 1000 کیلومتر می باشد،فانتوم مسلح به چهار اسپارو و چهار سایندوندر و سه مخزن سوخت خارجی برابر با 1266 کیلومتر می باشد همچنین میگ23 با شش موشک هوا به هوا شامل چهار ار60 و دو ار24 با یک مخزن سوخت خارجی  در حدود 1100 کیلومتر برد داشت .البته یک ایراد بزرگ نیز اینجا به میگ23 وارد است وان نیز نداشتن توان سوخت گیری هوایی است.هیچکدام از نسخه های میگ23 توان سوخت گیری هوایی نداشت در حالی که فانتوم و میراژ هر دو نه تنها توان سوختگیری هوایی را داشتند  حتی توان سوخت رسانی هوایی را به جنگنده های دیگر با نصب غلاف سوخت رسانی را نیز داشتند.البته برخی از کارابران میگ23 بی ان از جمله عراق خود دست به نصب لوله سوخت گیری هوایی ثابت بر روی میگ های خود زدند  ولی هیچ کدام از نسخه های تولیدی چنین توانی نداشتند.برد کم،توان حمل محموله کم و نداشتن توان سوختگیری هوایی باعث شده در این بخش میگ23 پایین تر از فانتوم و میراژ قرار بگیرد.در این مقایسات کوتاه دیدی که فانتوم و میراژ برتری چشمگیری  نسبت به میگ23 دارند که البته فانتوم در بین این سه جنگنده به دلیل توان حمل تسلیحات متنوع و چیدمان عالی تسلیحاتی در یک ماموریت رزمی بالاتر  از میراژ قرار می گیرد  اگرچه ضعف راداری ان در عملیاتهای هوا به زمین از جمله توان کشف اهداف متحرک زمینی تا حدی این برتری را کم رنگ میکند.البته نباید از میگ23 نیز خورده گرفت زیرا میگ23 مانند محصولات دیگر میگ مانند میگ29 و 21 به عنوان شکاری رهگیر نقطه ای طراحی شد در حالی که فانتوم تا حد زیادی دارای نقش شکاری رهگیر برتری هوایی بود(البته نسخه  تهاجمی ان نیز کارایی در برابر دو جنگنده غربی نداشت).

فانتوم بین سال های 1958 تا 1981 در خط تولید باقی ماند و در مجموعه 5195 فروند از ان تولید شد.نسخه E  با میزان 1370 فروند بیشترین میزان تولید را بین دیگر نسخه های فانتوم داشت.از دیدگاه تاریخچه عملیاتی هر سه جنگنده جنگ های بسیار به خود دیدند.اف4 فانتوم که تا امد به خود بجنبد به پست جنگ ویتنام خورد. جنگ ویتنام ازمون واقعا بزرگ و تکرارنشودنی برای فانتوم بود از جمله اینکه تمامی مدل های فانتوم در ان شرکت کردند.البته فانتوم به ویتنام مدیون است.اگر جنگ ویتنام و نیازهای مختلف ارتش امریکا در جنگ نبود مدل های بسیاری از فانتوم توسعه پیدا نمی کردند و اصلا نسخه های نیروی هوایی ان ساخته نمی شد زیرا نیروی هوایی امریکا به دلیل نیازهای بسیار در ویتنام به یک شکاری رهگیر اسکورت اف4 را به خدمت گرفت.از طرفی کارایی بالای فانتوم در ویتنام باعث شهرت این جنگنده شد.درباره عملکرد فانتوم در ویتنام کتابها نوشته اند .در مجموعه طی جنگ ویتنام 676 فانتوم بر اثر اتش دشمن از دست رفت که40 فروند در رزم هوایی و مابقی پدافند هوایی دشمن ویا حوادث غیر رزمی.فانتوم توانست طی این جنگ 107 میگ ویتنامی را سرنگون کند.اگرچه با در نظر گرفتن رقیبان فانتوم در ویتنام نظیر میگ17/19 و21 این امار اصلا امار خوبی نیستند ولی یادمان  نرود که تمامی فانتوم های از دست رفته در ویتنام در رزم هوایی نزدیک هوایی از دست رفته اند.فانتوم بر عکس میراژ و میگ23  اصلا جنگنده چابکی نبود.فانتوم یک شکاری رهگیر ویا یک جنگ بمب افکن سنگین دو موتوره بود و از اول نیز قرار نبود که در نبرد تن به تن درگیر شود.قرار بود با شلیک موشک اسپارو از فراتر از میدان دید خلبان درگیری را به پایان برساند ولی این تاکتیک که حتی در طراحی فانتوم نیز لحاظ شد به زودی عیب خود را اشکار کرد.خلبانان میگ ویتنام در ارتفاع پایین به سرعت به فانتوم نزدیک میشدند چون انها به تجربه اموخته بودند که اسپارو در ارتفاع کم کارایی بسیار پایینی دارد.وقتی کار به درگیری نزدیک هوایی می رسید میگ17 با فانتوم برابر و میگ21 از ان سرتر بود.جنگنده های خانواده میگ تک موتوره با رانش به وزن زیاد برای نبرد هوایی تن به تن ساخته شده بودند چیزی که در طراحی فانتوم در نظر گرفته نشد.بدین سان حداقل 12 فانتوم تنها قربانی میگ17 شودند.البته اموزش کم خلبانان امریکایی در ان زمان و برخی از تاکتیک های غلط دیکته شده از فرمانده ای نیز در این مسئله نقش داشت.فانتوم در ویتنام ثابت کرد به دلیل توان حمل تسلیحات زیاد می تواند  یک جنگنده بمب افکن فوق العاده خوب باشد.از این رو نیروی هوایی دست به توسعه نسخه های مختلفی از فانتوم را زد که توان حمل تسلیحات هوا به زمین هدایت شونده داشت.اگرچه نمونه های نیروی دریایی توان حمل هیچ گونه سلاح هدایت شونده هوا به زمین را نداشتند ولی در ویتنام به طور گسترده ای با بمب های سقوط ازاد دست به عملیات زدند.ازاین رو فانتوم  در نیروی هوایی نقش برجسته تری داشت ولی در نیروی دریایی از انجایی که به عنوان یک شکاری رهگیر به ان نگاه میشد با ورود اف14 از خدمت خارج شد.فانتوم بعدها در سال 1973 و 1982 برای اسرائیل در خاورمیانه جنگید و البته در جنگ سال 1973 توانست تعداد زیادی از جنگنده های اعراب را سرنگون کند.ولی بزرگترین میدان رزم فانتوم بعد از ویتنام جنگ ایران و عراق بود.رژیم گذشته ایران که 225 فروند اف4 فانتوم از انواع دی،ایی و ار اف 4 ایی دریافت کرده بود فانتوم را تبدیل به ستون فقرات نیروی هوایی ایران در جنگ کرده بود که نه تنها وظیفه انجام عملیات های بمباران در عمق خاک عراق را داشت ،بلکه پشتیبانی هوایی نزدیک،درگیر با واحد های نیروی  دریایی عراق و برتری هوایی را نیز بر عهده داشت.در نهایت فانتوم در جریان نبرد خلیج فارس نیز حضور داشت.در این جنگ تنها نسخه سرکوب پدافند هوایی فانتوم یعنی اف4 جی برای نیروی هوایی امریکا خدمت کرد و چند سال بعد در سال 1996 برای همیشه از خدمت نیروی هوایی امریکا خارج شد.امروزه فانتوم در نیروی هوایی بسیاری از کشورها همچون کره جنوبی،امان،ژاپن،یونان،مصر،ایران،ترکیه در خدمت است که اکثر مشتریان این هواپیما با بروز رسانی کرده اند.این بهسازی ها  در حد تعویض رادار و سیستم کنترل اتش ان را ارتفاع دادند.انتظار می رود تا سال 2017 تمامی فانتوم های عملیاتی جهان از خدمت خارج شوند.

میگ23 نیز در عملیات های زیادی حضور داشت.این هواپیما بین سال های 1967 تا 1985 در خط تولید بود و در مجموعه 5047 فروند ان ساخته شد.میگ23 در خدمت ارتش سوریه در میانه دهه 1970 اولین نبرد خود را تجربه کرد.در این دهه سوریه درگیرهای هوایی پراکنده ای با اسرائیل داشت.ولی تا سال 1982 طی عملیات اسرائیل در جنوب لبنان میگ23 نیروی هوایی سوریه به صورت همه جانبه جنگ به خود ندید.در این جنگ نیروی هوای سوریه گل کاشت و 85 جنگنده خود را در رزم هوایی از دست داد که حداقل 30 فروند ان میگ23 بودند.البته میگ های سوری از نسخه حمله به زمین ویا نسخه های صادراتی ام اس بودند(اگرچه نسخه ام اف نیز در خدمت بود) .البته میگ23 قبل از این در سال 1974 در بدو ورود به خدمت نیروی هوای سرویه یک فروند اف4 فانتوم اسرائیل را بر فراز بلندی های جولان سرنگون کرد جالب اینکه خلبان پیروز میگ سوری در حین برگشت به پایگاه خود توسط موشک های  سام6 خودی سرنگون شد(ارتش سوریه است دیگر).همچنین در سال 1981 نیز دو فروند ای4 اسکای هاوک اسرائیل طعمه میگهای سوری شدند.با وجود این نبرد هوایی سال 1982 بر فراز لبنان که باعث از دست رفتن 30 میگ23 سوری از انواع ام اس،ام اف و بی ان بود باعث شد سوری ها در سالهای بعد نسخه های پیشرفته ام ال و ام ال دی را از شوروی دریافت کند که البته درسال 1987 دو فروند نسخه ام ال دی نیز قربانی جنگنده های اف16 اسرائیلی شدند. همچنین میگ های 23 نیروی هوایی شوروی در دهه 1970 میلادی در زمان حکومت پهلوی در ایران حداقل چند فروند بالگر کبرا و شینوک هوانیروز ارتش ایران را که اشتباها وارد خاک شوروی و افغانستان  شده بودند  را توسط موشک های ار23 و ار60 سرنگون کرده اند.نبرد بعدی جنگ ایران و عراق بود که از میگ23 به عنوان پیشرفته ترین جنگنده میگ ارتش عراق در ان حضور داشتند.عراق به طور گسترده ای از نسخه تهاجمی میگ23 بهره می برد اگر چه همواره از برد کم ان شکایت داشت.میگ23 در این نبرد چند فروند یا به گفته برخی منابع غربی چند ده فروند  اف5 واف4 نیروی هوایی ایران را سرنگون کرد.اگرچه تعداد زیادی (80 فروند به اتش فانتوم و تامکت)از انها قربانی شکاری رهگیر های  اف14 تامکت شدند. همچنین دو فروند میگ23 ام اس لیبی در دهه 1980 توسط جنگنده های اف14 نیروی دریایی امریکا سرنگون شده اند.بعدها در نبرد انگولا یک فروند میگ23 ام ال نیروی هوایی کوبا یک فروند میراژ اف1 سی زد نیروی هوایی افریقای جنوبی را با شلیک یک فروند ار23 ویا به گفته برخی منابه ار60 سرنگون کرد.میگ23 در جریان جنگ خلیج فارس هیچ عمل موثری انجام نداد و 8 فروند از انها توسط اف15 نیروی هوایی امریکا سرنگون شدند.البته عمل کرد میگ23 در جریان جنگ خلیج فارس(و البته تمامی جنگنده های نیروی هوایی عراق)به دلیل ضعف شدید فرمانده ای ارتش عراق در جریان جنگ خلیج فارس بود که هفتمین نیروی هوایی جهان در ان زمان را ان چنان خار و ذلیل کرد که به نظر می امد اصلا نیروی هوایی وجود ندارد.همکنون میگ23 در برخی از کشورها همچون سوریه،لیبی،کره شمالی و چند کشور دیگر جهان در حال خدمت هستند.روسیه اخرین میگ23 خود را در سال 1997 از خدمت خارج کرد.

میراژ اف1 بین سالهای 1966 تا ۱۹۸۹ در خط تولید بود که در مجموعه 720 فروند از ان تولید شد.میراژ اف1 بر خلاف میگ و فانتوم جنگهای زیادی به خود ندید اگرچه در جنگ بزرگی مانند ایران و عراق شرکت داشت.میراژ اف1 در جریان این جنگ پیشرفته ترین جنگنده نیروی هوایی عراق بود.در این جنگ میراژ اف1 از بدو ورود به خدمت برای استفاده بر ضد نفت کشتهای ایرانی به کار رفت.میراژ های اف1 عراقی که مجهز به موشک ضد کشتی اگزوست بودند در نبرد بر ضد کشتی های نفتکش ایرانی بسیار خوب ظاهر شد و حتی یک فروند میراژ  عراقی به اشتباه ناوچه امریکای استریک  را مورد هدف قرار داد(به نقل برخی منابع یک  فالون 50 مسلح به اگزوست بود. این تنها تلفات امریکا بر اثر اتش هوایی طی 40 سال گذشته است که البته انهم اشتباه بوده و نه از طرف دشمن).همچنین به طور گسترده ای میراژ ها بر ضد اهدافی در عمق خاک کشور به کار رفت.میراژ که مجهز به موشک ضد رادار ارمات شد و توانست ضربات بسیار مهلکی بر سامانه های هاک ایرانی وارد کند.همچنین میراژ تنها شانس عراقیها برای مقابله با اف14 نیروی هوایی ایران بودند که البته  میراژ موفقیت های را نیز در این زمینه داشته است.میراژ همچنین  در خدمت نیروی هوایی اکوادور و افریقای جنوبی توانست طی درگیرهای مرزی حداقل 3 تا چهار فروند سوخوی22 نیروی هوایی پرو ویا نیرو هوایی کوبا را سرنگون کند.همچنین طی درگیریهای دهه 1980 در افریقا ،یک یا دو فروند میگ21 توسط میراژ های افریقای جنوبی شکار شده اند.

اف4 فانتوم در رزم هوایی کارنامه بسیار درخشان تری داشت

این جنگنده دست کم 147 جنگنده در ویتنام ،120 پیروزی هوایی در نبرد های اعراب و اسرائیل و حدود 70 تا 79 پیروزی در جنگ ایران و عراق  به دست اورد در حالی که کمتر از 100 فانتوم در رزم هوایی از دست رفته

میراز اف1 کارنامه بدتری دارد دست کم 35 فروند ان در جنگ ایران و عراقی  قربانی تامکت و فانتوم شد اگرچه از قرار همین میزان هم تلفات از نیروی هوایی ایران  گرفته

  ولی  میگ23 بدترین کارنامه را دارد البته نه بدترین کارنامه بین محصولات  شوروی زیرا میگ29 از ان نیز بدتر بود. میگ23 همیشه قربانی بوده . در جنگ سال 1982 سوریه و اسرائیل دست کم 30 فروند  و در جنگ ایران و عراق 80 فروند و حدود ده تا دوازده فروند در نبرد های دیگر در حالی که کمتر از 40 جنگنده را سرنگون کرده ولی حتی نصف انها نیز قابل تائید نیست

اف4 فانتوم را باید یکی از بیاد ماندنی ترین جنگنده های تاریخ هوانوردی دانست.صد درصد شهرتی که فانتوم دارد میراژ و میگ ندارند.فانتوم اولین جنگنده بمب افکن تمام عیار جهان بود و نشان داد یک جنگنده خوب میتوانند طیف وسیعی از عملیاتها را انجام دهد که برای انجامش چند جنگنده لازم است.فانتوم از ان دسته جنگنده های بود  که هر وظیفه ای بر گردنش گذاشته میشد را به زیبایی انجام میداد.انجا که به رزم هوایی رفت پیروزی های زیادی به دست اورد،انجای که برای بمب باران فرستاده شد استقامتش در برابر پدافند هوایی همگان را حیران کرد و در جایی که برای شناسایی رفت با دست پر برگشت و همه را شیفته خود کرد.هنگامی که نیروی هوایی و دریایی امریکا خواستند  که فانتوم را جایگزین کننده مجبور شدند اف14،اف15،اف16 و اف18 را به خدمت بگیرند تا تمامی نقشهای را که فانتوم به عنوان یک شکاری رهگیر گرفته تا یک جنگنده سرکوب پدافند هوایی بر عهده گرفته انجام دهند.اگرچه فانتوم در قیاس با میگ23 و میراژ اف1 کارنامه درخشانتری دارد ولی از جنبه های چون چالاکی،سیستمهای الکترونیک پروازی،موتور و رزم هوایی در جایگاه کمتری از ان میگ و میراژ قرار میگیرد  اگر چه اگر ملاک توان انجام عملیات های هوا به زمین باشد،به غیر از توان راداری محدود این جنگنده برای حملات زمینی ،از لحاظ برد،پایش رزمی و چیدمان جنگ افزاری برتری با فانتوم است.

میگ23 فلاگر از ان دسته جنگنده هاست که نمی توان به درستی درباره اش قضاوت کرد.از نظر چالاکی تا قبل از امدن میگ29 چالاکترین جنگنده ساخت میگ برای رزم هوای تن به تن بود(البته بسته به مدل دارد) ولی هیچ جنگنده ای هم مانند میگ23 در جنگ بین جنگنده های خانواده میگ تلفات نداد.میگ23 از جمله در نسخه شکاری ان اگرچه با جنگنده های چون اف14 ویا اف15 قابل قیاس نبود ولی نسخه شکاری ان به غیر از برد رزمی،در تمام زمینه ها از اف4 فانتوم سر تر و با میراژ برابری میکرد.میگ23 به دلیل داشتن بالهای متغیر  و وزن کمتر در تمامی ارتفاعات برتری خاصی نسبت به فانتوم داشت و با میراز در چالاکی برابر.ولی نسخه تهاجمی ان همواره به دلیل برد کمش مورد انتقاد بود و شاید برای همین بسیاری ها ترجیه دادند از سوخوی17 ویا22 بهره ببرند .میگ23 جنگنده کارامدی بود ولی خلبانان کامدی نداشت،این جنگنده بهتر از فانتوم بود ولی چیزی را نداشت که فانتوم داشت  انهم خلبانان با انگیزه و مجرب.

میراژ اف1 این جنگنده زیبا و خوش استیل فرانسوی از میگ و فانتوم سرتر بود و میتوان ان را برترین جنگنده های این مقاله دانست.این جنگنده را به خوبی  میتوان با نسل اول اف16 و اف18 در تمامی  سطوح مقایسه کرد.میراژ اف1 مانند فانتوم یک جنگنده چند منظوره بود ولی دارای راداری با توان چند  منظوره  نیز بود چیزی که فانتوم  ومیگ23 از ان بی بهره بودند ،میراژ اف1 داری برد  بیشتری بود اگرچه مقاومت فانتوم را نداشت ولی چالاکتر و دارای سطح مقطی کوچکتری بود .از نظر سیستمهای الکترونیکی می شود گهگاه ان را یک جنگنده نسل چهارم دانست ولی فانتوم دارای خصایص یک جنگنده نسل سوم در زمینه سیستم های الکترونیک  بود .میراژ چالاکتر و رانش به وزن بیشتری داشت.سه  دلیل برتری میراژ بر فانتوم عبارت است از ،داشتند راداری کارامدتر (چه در حالت هوا به هوا وچه هوا به زمین)و چند منظوره که حداقل  یک نسل برتر از رادار فانتوم بود،دوم  چالاکی و مانورپزیر بیشتر،سوم تسلیحات هوا به هوای برتر از جمله موشک  سوپر ار530 .از دلایل برتری میراژ بر میگ23 نیز میتوان به برد رزمی بیشتر،توان حمل تسلیحات بیشتر ،رادار چند منظوره که برتر از رادار تک منظوره میگ23 بود. میراژ اف1  برترین جنگنده نسل سوم حتی برتر از جنگندهای چون ویگن(در هر دو مدل شکاری و تهاجمی) و جی8 چینی میباشد. تنها دلیلی که باعث شد میراژ اف1 فروش زیادی نداشته باشد حالا از اینکه از یک قدرت دست دوم بود بماند  این بود که میراژ اف1 همزمان با اف16 وارد خدمت شد از این رو فروش فانتوم را نکرد زیرا همراه نسل چهارم های امریکای ها  وارد خدمت شد. میگ23 هم اینچنین بود با نسل چهارم های امریکایی وارد خدمت شد ولی از انجای که شوروی تا میانه دهه 1980 نسل چهارمی برای فروش نداشت میگ23 فروش خوبی داشت .در قیاس میگ23 و اف4 فانتوم نیز باید گفت که فانتوم دارای برد بیشتر و توان حمل تسلیحات بیشتری  بود و برتری کاملی در زمینه توان حملات هوا به زمین از میگ23 داشت ولی در سه جنبه پایین تر از میگ23 بود ،اول چالاکی و مانورپذیری،دوم توان راداری زیرا رادار پالاس داپلر های لارک2 چه از نظر برد کشف،برد قفل و چه از نظر جستجو و تعداد اهداف قابل رهگیری و چه پایین نگری (تمام زمینه های هوا به هوا)برتر از رادار F4E بود و در نهایت برتری موتور موتور ار35 بر موتور جی79 چه از لحاظ قدرت موتور و چه فناوری ساخت .

مشخصه	اف4 فانتوم	میگ23 فلاگر	میراژ اف1
اولین پرواز	27 می1958	10 ژوئه 1967	23 دسامبر 1966
ورود به خدمت	1960	1970	1973
طول و ارتفاع	19.2 متر،5 متر	16.70 متر،4.82 متر	13.30 متر،.50 متر
کمترین وزن	13757 کیلوگرم	9595 کیلوگرم	7400 کیلوگرم
بیشترین وزن برخواستن	28030 کیلوگرم	18030 کیلوگرم	16200 کیلوگرم
پیشرانه	GEJ79-GE-17A	ار-35-300	اترا 9 کا 50
توان موتور(پوند)	11905-17845	18850-28700	11023-15875
رانش به وزن جنگنده	0.86	0.88	0.88
میزان سوخت داخلی  و خارجی	12734 لیتر	5850 لیتر	9880 لیتر
رادار	ای پی کیو 120	سافپیر 23 ام ال ای های لارک2	سورونای4 ام
برد کشف	50-65 کیلومتر	85 تا100 کیلومتر	100 کیلومتر
بیشترین سرعت	2370 کیلومتر درساعت	2445 کیلومتر در ساعت	2338 کیلومتر در ساعت
سقف پرواز	18300 متر	18500 متر	20000 متر
برد انتقالی	بیش از 3000 کیلومتر	2820 کیلومتر	3300 کیلومتر
سرعت اوجگیری	210 متر بر ثانیه	240 متر بر ثانیه	243 متر بر ثانیه
توپ ثابت	گاتیلینگ 6 لول 20 میلیمتری  ام61 با 640 گلوله	توپ دو لول 23 میلیمتریبا 200 گلوله	دو توپ 30 میلیمتری با 150 گلوله برای هر توپ
موشک هوا به هوا فروسرخ	4* سایندوندر	6* ار60 و یا 4* ار73	2* سایندوندر و یا ماژیک2
موشک رادار نیم فعال	4* اسپارو	2* ار23 ویا ار24	2* سوپر 530
بمب سقوط ازاد	24 بمب 227 کیلویی یا 5 بمب 900 کیلویی،بمب های خوشه ای:18 بمب سی بی یو 98/97	16 بمب 250 کیلویی و یا 8 بمب 500 کیلویی(نسخه بی ان) بمب خوشه ای :4 بمب ار بی کا500	تا 14 بمب 227 کیلویی ویا 8 بمب 450 کیلویی بمب بمب خوشه ای:بی ای پی100 و مهمات ضد باند دراندل
راکت انداز	راکت انداز 70 م م	57م م و 122 مم	68 م م
سلاح هدایت شونده هوا به زمین	سلاح های هدایت تلویزونی :9 * موشک ماوریک،3 بمب هابوس ویا سه بمب جی بی یو 15 ویا 3 بمب والی سلاح های هدایت لیزری: جی بی یو 12 /10	موشک هدایت رادیویی خا23(ای اس 7)	موشک هدایت تلویزیونی هدایت همزمان مارتل و بمب های هدایت لیزریجی بی یو 12 و16 و موشک لیزری ای اس 30 ال
موشک ضد رادار	شرایک و هارم	ندارد	الارم و نسخه ضد رادار مارتل
موشک ضد کشتی	ندارد	ندارد	اگزوست

 

گرداوری:عبدالحمید تارخ