مقایسه سامانه های پدافندی پاتریوت و اس-300

مقایسه سامانه های پدافندی پاتریوت و اس-300 : پاتریوت یا اس-300؟ مسئله این است!

در این مقاله قصد داریم تا به یک مقایسه اجمالی بین دو سامانه پدافندی برد بلند اس-300 و پاتریوت بپردازیم. در ابتدا باید توجه داشتیم که هر دو سامانه نسخه های متفاوتی دارند و از موشک های گوناگونی بهره می برند و همین امر, مقایسه را دشوارتر می سازد.

پاتریوت یک سامانه پدافندی برد بلند متحرک است که توسط ایالت متحده آمریکا توسعه یافته است و علاوه بر توانایی انهدام جنگنده ها قادر است تا به مبارزه با موشک های بالستیک بپردازد. این موشک از سال 1981 میلادی تا به امروز (بیش از 30 سال) در حال خدمت است و در طی زمان دستخوش تغییرات و بروزرسانی هایی شده است. این سامانه توسط شرکت های ریتون, هاگز و RCA توسعه یافته است و هز سامانه از آن حدود 2 الی 3 میلیون دلار قیمت دارد. تا بحال حدود 1106 سامانه از آن برای ارتش آمریکا ساخته شده اند و 172 سامانه نیز به کشورهایی نظیر اسرائیل,مصر,بحرین,عربستان سعودی,هلند,کره جنوبی, تایوان,امارات متحده عربی,اسپانیا و یونان صادر شده اند. با این حساب حدود 10 هزار فروند موشک برای این سامانه تولید شده اند. همانطور که پیش تر گفته شد این سامانه مدل های گوناگونی نظیر PAC-1, PAC-2, PAC-3/GEM, PAAC-4 را داراست. جهت آشنایی بیشتر با این سامانه می توانید از اینجا اقدام کنید.

اس-300 یک سامانه پدافندی برد بلند متحرک است که توسط شوروی توسعه یافته است و از سال 1978 میلادی تا کنون در حال خدمت است. این سامانه نیز قابلیت انهدام جنگنده ها و ضد بالستیک را در خود جای داده است. اس-300 توسط آلماز-آنتی توسعه داده شده است و در طی عمر عملیاتی خود دستخوش تغییرات ریز و درشت زیادی شده است. این سامانه به کشورهای زیادی نظیر الجزیره, آذربایجان, بلغارستان, بلاروس, چین, یونان, قزاقستان, اوکراین, مصر, ونزوئلا,ویتنام و اسلواکی صادر شده شده است. اس-300 دارای نسخه های مختلفی نظیر S-300V, S-300P , S-300F است که هر کدام از آنها شامل نسخه های متعدد دیگری است می باشد. جهت آشنایی بیشتر با این سامانه می توانید از اینجا اقدام کنید.

در این مقایسه قصد داریم تا مدل های پاتریوت (پک-2) و اس-300 (پی ام یو-2) رو مورد ارزیابی قرار بدیم. این سامانه ها قادرند تا بر ضد هواگردها و موشک های بالستیک عمل موثر انجام دهند.هر دو سامانه می توانند یک جنگنده را فاصله کمینه 3 کیلومتری منهدم کنند ولی در فاصله بیشینه اس-300 حدود 40 کیلومتر از رقیب خود بهتر عمل می کند و می تواند جنگنده ها را در فاصله 200 کیلومتری منهدم کند و این در صورتی است که این عدد برای پاتریوت 160 کیلومتر عنوان شده است. البته لازم به ذکر است این اعداد می توانند بنابر نوع جنگنده و سطح مقطع راداری (RCS) به یک نسبت کاهش یا افزایش پیدا کنند. پاتریوت می تواند موشک های بالستیک را تا فاصله 20 کیلومتری خود نابود سازد و این در حالی است که این عدد برای اس-300 حدود 40 کیلومتر می باشد و این یعنی 2 برابر! و در این مورد اس-300 بدون شک بهتر از پک-2 عمل می کند. کمینه ارتفاع درگیری برای پاتریوت در حدود 60 متر و بیشینه ارتفاع در حدود 24 کیلومتر می باشد و این در حالی است که کمینه ارتفاع برای اس-300 حدود 10 متر و بیشینه ارتفاعی درگیری بر ضد یک هواگرد حدود 27 کیلومتر عنوان شده است. ارتفاع درگیری بر ضد یک موشک بالستیک برای پاتریوت 3 الی 12 کیلومتر و برای اس-300 حدود 2 الی 25 کیلومتر بیان شده است.

بیشترین سرعتی که اس-300 می تواند بر یک هواگرد اقدام به مقابله کند برابر 2800 متر بر ثانیه می باشد و این در صورتی است که این عدد برای پاتریوت برابر 2200 متر بر ثانیه است. این اعداد برای مقابله با موشک های بالستیک به ترتیب 1900 متر بر ثانیه (ّرای اس-300) و 1700 متر بر ثانیه (برای پاتریوت) خواهند شد. تا به اینجا اس-300 برنده بی چون و چرای این مقایسه است ولی ویژگی اصلی اس-300 وقتی نمایان می شود که به نکته این نکته توجه داشته باشیم که اس-300 توانایی هدایت 72 موشک به صورت همزمان را داراست در حالی که پاتریوت تنها 24 موشک را می تواند به صورت همزمان هدایت کند. از طرفی گرامبل می تواند به صورت همزمان با 36 هدف درگیر شود ولی پاتریوت تنها قابلیت درگیری با 8 هدف را به صورت همزمان دارد. هر چند که اس-300 در اکثر موارد برتر از پاتریوت بود ولی باید به این نکته توجه داشته باشیم که موشک های پاتریوت تنها 700 کیلوگرم وزن دارند و این در حالی است که وزن موشک های اس-300 به 1750 کیلوگرم نیز می رسد! و همین امر باعث خواهد شد تا به طور ذاتی موشک های اس-300 پتانسیل کمتری برای انجام مانور بر ضد هواگردها داشته باشند. در اینجا می توان به تفاوت دیدگاه های شرقی و غربی در رابطه با توسعه پدافند های برد بلند پی برد.

غربی ها سعی داشته اند تا در پاتریوت با طراحی سبک تر موشک و همچنین کلاهک انفجاری آن (در حدود 90 کیلوگرم) یک موشک چابک تر ولی در برد کمتر را در اختیار بگیرند در صورتی که روس ها مد نظر داشته اند که چابکی را فدای برد و محدوده عملکرد موشک کنند و چالاکی موشک را با یک کلاهک جنگی بزرگ 150 کیلوگرمی جبران کرده اند. در اینجا می توان دیدگاه آمریکایی ها را تحسین کرد. هر چند که پاتریوت برد کمتری دارد ولی با پیاده سازی این دیدگاه غربی بر روی آن می توان بر خلاف اس-300 تا حدود زیادی از میزان خطای این پدافند جلوگیری نمود. اس-300 می تواند در برابر اهدافی با میزان مانور 7 الی 8 جی موثر عمل کرده و مانورهایی برابر 30 جی را اجرا کند لازم به ذکر است که آلماز آنتی سعی کرده است تا با اضافه کردن قابلیت ردیابی غیرفعال هدف به این سامانه تا میزان زیادی از تاثیر جنگ الکترونیک بر روی آن بکاهد.یکی دیگر از مزیت های پاتریوت نسبت به اس-300 این است که در طی جنگ خلیج فارس رویارویی با موشک های بالستیک عراقی را تجربه کرده و بعد از آن دستخوش تغییراتی متناسب با نیازهای روز در نسخه PAC-2/GEM شده است.

در نهایت می توان اذعان داشت هر چند که اس-300 در نسخه های مختلف تا حدود زیادی از پاتریوت جلوتر می باشد ولی باید به تفاوت دیدگاه سازندگان این دو سامانه توجه نمود. زیرا که همیشه اعداد و ارقام نیستند که نتیجه یک مقایسه را مشخص می کنند و در انهدام یک جنگنده و یا یک موشک بالستیک در میان دل آسمان فاکتورهای گوناگونی دخیل اند.

ترجمه و تالیف: مهدی زمانی