جنگنده پشتیبانی هوایی نزدیک و آموزشی IA-63 پامپا

جنگنده پشتیبانی هوایی نزدیک و آموزشی IA-63 پامپا

مینا گلرو

هواپیمای جنگنده IA-63 Pampa در واقع یک جت آموزشی رزمی مدرن و پیشرفته است که مشترکا توسط کمپانی فابیریکو میلیتار دی آویونس اختصارا FMF آرژانتین « که امروزه ان را لاکهید مارتین آرژانتین میگویند »  و کمپانی دورنیر المان در کشور آرژانتین طراحی شد ولی به مرور شرکت های امریکایی هم دربخشهایی از این طرح کمک‌های فنی کردند

طراحی و توسعه

کشور آرژانتین را میتوان یکی از کشورهایی دانست که همواره در تلاش است نیازهای دفاعی خود را بصورت بومی تولید کننده و در حیطه نیروی هوایی این کشورجنگنده های مختلفی را بصورت بومی تولید کرده که اغلب به دلیل اینکه تنها در نیروی هوایی کشور ارژانتین بتنهایی بخدمت گرفته شدند و تیراژ تولید شده هم پایین بوده و از طرفی هواپیماهایی در حد اموزشی با توان محدود رزمی بوده اند چندان نام اشنا و سرشناس نیستند و ممکن است اغلب در کشورمان حتی نام انها را نشنیده باشند از جمله پوگارو که یک توربوپراپ رزمی ساخت ارژانتین بود

بهرحال در سال 1978 کشور آرژانتین با ناوگان هواپیماهای جت اموزشی مورانس سالونیر MS-760 خود که فرسوده شده و نیاز به نوسازی داشت مواجه بود

برای اشنایی با پوگارو اینجا را کلیک کنید

ام اس -۷۶۰ یک جت سبک اموزشی ساخت فرانسه بود که کاربران ان نیروی دریایی و هوایی فرانسه به همراه نیروی هوایی آرژانتین بودنداین جنگنده از پیکر بندی منحصر به فرد و نامتعارفی برخوردار بود بطوریکه در چیدمان کابین خلبان و کمک‌خلبان کنار هم و در پشت سرشان جای برای ۲ تا ۳ نفر دیگر هم وجود داشت بهرحال پس از اعلام نیاز نیروی هوایی آرژانتین ، کمپانی FMA که یک شرکت بزرگ آرژانتینی فعال در حوزه هوا و فضا است به نیروی هوایی پیشنهاد ساخت یک جت تک موتوره توربوفن را داد پس از ان اینکه مورد موافقت قرار گرفت کمپانی FMA به دنبال یک شریک برای شروع کار بود

این پروژه مصادف شد با نیاز المان به یک جت پیشرفته اموزشی رزمی اگرچه شرکت آرژانتینی تلاش زیادی کرد که بتواند المان را متقاعد به ساخت یک جت مشترک کنند، و اگر چه در ابتدا المان شروع به بررسی طرح برای مقایسه با نیازهای خود کرد ولی پس از ورود شرکت داسولت فرانسه به میدان و پیشنهاد ساخت یک جت مشترک با دورنیر ، شرکت المانی اگرچه پذیرفت که از نظر فنی کمکهای مورد نیازرا به شرکت آرژانتینی ارائه نماید، ژولی ترجیح داد با شرکت فرانسوی مشارکت کند، مشارکتی که به ساخت الفاجت که یک هواپیمای جنگنده سبک آموزشی رزمی دو موتوره است منتهی شد

به همین علت جنگنده ساخته شده توسط اف ام آ تحت تاثیر آلفاجت ساخته شد و از نظر ظاهری طراحی پامپا بسیار به الفاجت شباهت دارد ولی از نظر فنی کاملا متفاوت هستند زیرا پامپا تک موتوره است و الفاجت دو موتوره از ان گذشته در بخش الکترونیک جنگنده بسیار ساده تر از الفاجت است و در کل در رده پایین ترقرار میگیرد

بهرحال در اوایل دهه ۱۹۸۰ کار پروژه بصورت جدی توسط آرژانتین و شرکت المانی شروع شد و در ۶ اکتبر ۱۹۸۴ پیش نمونه طرح اولین  پرواز ‌آزمایشی خود را انجام داد

وتا سال ۱۹۸۸ جنگنده آماده ورود به خط تولیدشد

دولت آرژانتین هم قرارداد ساخت و تحویل  100 فروند را امضا نمود و تا سال ۱۹۹۵ در مجموع ۱۸ فروند تحویل گرفت که در این سال بدلیل مشکلات مالی دولت آرژانتین قرارداد لغو شد و تولید هواپیما متوقف شد البته شرکت آرژانتینی تلاش زیادی برای بازاریابی ان کرد ولی موفق به گرفتن سفارشی برای ان نشد …..

همانگونه که گفته شد پس از بروز مشکلات مالی قراردادی که دولت آرژانتین جهت خرید 100 فروند بسته بود لغو شد و‌اگرچه کشورهایی مانند گواتمالا و فلیپین هم در حال بررسی جنگنده بودند ولی عملا سفارشی نداده بودند تا عملا علیرغم تلاش زیاد کمپانی FMA خط تولید پامپا متوقف شود

در دهه 1990 نسخه پایه جنگنده برای شرکت در برنامه هواپیمای آموزشی مشترک ایالات متحده هم شرکت کرد ولی در نهایت رقابت را به نماینده ریتون یعنی بنچکرافت تی -۶ تگزان واگذارکرد و شکست خورد

در نهایت در سال 2006 دولت آرژانتین طی قراردادی 260 میلیون دلاری با کاهش تعداد قرارداد اولیه به تعداد 40 فروند از نسخه های پیشرفته تر این جنگنده که طی همکاری بین شرکت آرژانتینی با شرکت های  ایالات متحده از نظر الکترونیک و سلاح پیشرفته تر شده بود سعی کرد  تا خط تولید جنگنده دوباره فعال شود

ولی پس از تولید 6 فروند ، بازهم به دلیل عدم توان دولت آرژانتین در تامین اعتبار قرارداد این قرار داد هم بجایی نرسید و دوباره خط تولید جنگنده غیر فعال شد ولی در سال 2017 وزارت دفاع آرژانتین قراردادی به ارزش 30/3 میلیون دلار برای خرید سه فروند به توافق رسید ولی این تعداد تکافوی راه اندازی دوباره خط تولید را نمیداد و در همین زمان کشور گواتمالا که از مدتها قبل به دنبال بررسی جنگنده بودقرار دادی به ارزش 28 میلیون دلار با شرکت آرژانتینی برای خرید دو جنگنده به امضا رساند و دوباره خط تولید جنگنده فعال شد ولی چند ماه پیش بین وزارت دفاع گواتمالا و دادستانی این کشور بر سر منابع مالی این قرارداد اختلاف پیش امد و دچار مشکل شدند تا خرید خود را لغو کنند

ولی اینبار دولت آرژانتین بصورت جدی پیگیر است که در صورت امکان گواتمالا طبق قرارداد عمل کند در غیر اینصورت از طریق مجامع بین المللی این موضوع را پیگیری کند

ویژگی های جنگنده

پامپا یک جنگنده تمام فلزی است که عمدتا از الیاژ آلومینیوم ساخته شد و در برخی از بخشها مانند ورودی هوا از فیبر کربن استفاده شده جنگنده دو کابین و پیکربندی کابین بصورت دو خدمه پشت سر همدیگر است و کابین جنگنده حبابی و از دیدی بسیار عالی به بیرون برخوردار است. هر دو خدمه دارای  یک نمایشگر رنگی چند کاره و دو نمایشگر تک رنگ تک منظوره هستند و کابین جلو از نمایشگر اچ یو دی استفاده میکند .   جنگنده دارای ارابه فرود سه محوره است که هر محور دارای یک چرخ است و دو ارابه فرود عقب در بدنه جمع میشود و چرخ جلو هم زیر دماغه ، و دو خلبان زیر یک سایبان شیشه ای یک تکه و تا شونده قرار میگیرند که به سمت بالا باز میشود  و هر دو خدمه از صندلی پرتاب شونده مارتین بیکر مارک6 ساخت انگلستان بهره میبرند ،  جنگنده از طولی برابر با 10/93 متر برخوردار است و طول دو سر بال 9/69 متر است و مساحت سطح آن 15/63 متر است ، ارتفاع هواپیما 4/29 متر در بخش پیشرانه جنگنده در نسخه آخر از یک دستگاه موتور توربوفن TFE731-2N ساخت کمپانی هانیول با توان 3500 پاوند بدون پسوز بهره میبرد که در واقع یک موتور مربوط به هواپیما های جت تجاری کوچک است و کلا ریشه و کاربرد غیر نظامی دارد  که جنگنده  را به سرعت حداکثر 819 کیلومتر  در ساعت میرساند ولی سرعت کروز 740 کیلومتر در ساعت است برد عبوری جنگنده 1500 کیلومتر است و برد رزمی 600 کیلومتر و یک هواپیمای مادون صوت است

وزن خالی 2821 کیلوگرم است و حداکثر وزن جنگنده در زمان پرواز 5000 کیلوگرم است سرعت اوج گیری هم 31متر بر ثانیه است

تسلیحات و جنگ افزار

در بخش تسلیحات سلاح ثابت جنگنده یک قبضه توپ 30میلیمتری ژیات ۵۵۴ دفا ساخت فرانسه است که در خزانه توپ 145 تیر گلوله ذخیره میشود.این توپ دارای سرعت اتش 1300 گلوله بر دقیقه است و روی جنگنده های خانواده میراژ و یا جنگنده رافال نصب شده است .خلبان برای حفظ خزانه خود از رگبارهای کوتاه بهره میبرد

جنگنده از 5 جایگاه تسلیحاتی برخوردار است که دو عدد زیر هر بال و یک جایگاه زیر بدنه است که جهت حمل 1000 کیلوگرم بمب و راکت غیر هدایت شونده در نظر گرفته شده و راکت های LAU و همچنین بمب های ام کا 81 ام کا 82 و بمب خوشه ای CBLS-200 را حمل و پرتاب میکند.هواپیما فاقد رادار است و عملا یک جنگنده روز پرواز است  اگرچه مجهز به سیستم ناوبری اینرسی و جی پی اس است . هرگز روی ان سلاح هدایت شونده نصب نشد ولی میشود روی ان سلاح های اپتیکی نصب کرد  و یا ان را مجهز به موشک های کوتاه برد فروسرخ کرد

نسخه های متفاوت

نسخه IA-63 :

نسخه اول تولید که هیجده فروند از جنگنده های تولیدی از این نسخه هستند و از سال 1988 تولید ان شروع شد و‌بسیار تحت تاثیر الفاجت قرار گرفت اغلب بخش ها المانی هستند و با کمک شرکت دورنیر تولید گردید

نسخه Vought Pampa 2000

این نسخه سری دوم جنگنده بود که با کمک کمپانی ووت ایالات متحده برای شرکت در مناقصه پنتاگون تولید شد در این نسخه قطعات المانی با امریکایی جایگزین شدند ولی در نهایت از تی -6 تگزان شکست خورد و برنامه ان به جایی نرسید و بعلت نبود سفارش تولید نشد

نسخه IA-63 pampa GT

سری سوم جنگنده که با یک موتور جدید تر سیستم سلاح بروز و بعنوان یک هواپیمای پشتیبانی نزدیک سبک ساخته شد شش فروند از این نسخه برای ارتش آرژانتین ساخته شد و دوباره خط تولید متوقف شد

نسخه IA-63 Pampa NG

این نسخه دارای وروی های هوای اصلاح شد موتور توربوفن ساخت هانیول است و دو فروند گواتمالا سفارش داده و سه فروند دولت ارژانتین ، فیلیپین هم این نسخه را در حال بررسی دارد

رقبای هم کلاس

جنگنده های رقیب این جنگنده در بازار جهانی  ایرومانچی اس -۲۱۱ ساخت ایتالیا آئرو ال -۳۹ آلباتروس ساخت جمهوری چک ، بی ای ایی سیستم هاوک ساخت انگلیس ، کاسا سی -101 ساخت اسپانیا یاک -۱۳۰ ساخت روسیه ، بوئینگ تی7

در نهایت اینکه این جت علیرغم اینکه هواپیمای مناسبی است ولی در نهایت به دلایلی هرگز موفقیت تجاری برای شرکت بشمار نمیرود زیراسفارشات داخلی ان که در ابتدا 100 فروند بود بدلیل مشکلات مالی هرگز محقق نشد در بازار بین المللی هم جنگنده بدلیل اینکه دارای رقبای بسیار مدرنی بود و در نهایت خریدسلاح تابع روابط و نفوذ کشور سازنده است و بصورت سنتی این بازار در اختیار ایالات متحده ، روسیه ، فرانسه و بریتانیا است و کشورهایی مانند آرژانتین یا برزیل در این وضعیت شانس زیادی ندارند زبراخریدارسعی میکند حتی با پرداخت رقم بیشتری هم که باشد از کشورهای تاثیر گذار  وقدرتمند خرید کنند تا بتوانند به این کشورها نزدیک شوند مانند عربستان که از قراردادهای خرید تسلیحات بعنوان پلی برای جلب حمایت قدرتهای دنیا استفاده میکند

و این جنگنده هم به سرنوشت تانک اوسوریو برزیل گرفتار شد که بدلیل روابط ضعیف کشور خود علیرغم شایستگی اما در بازار جهانی نتوانست موفقیتی بدست بیاورد