تسلیحات نیروی هوایی

موشک هوا به هوای اسپارو و اسکای فلش

موشک هوا به هوای اسپارو و اسکای فلش

ساخت اسپارو به سال 1947 بر میگردد زمانی که نیروی دریایی امریکا به یک موشک  هوا به هوای هدایت  موج سوار راداری نیاز داشت.در مرحله نخست شرکت داگلاس سلاح 127 م م اچ وی ای ار را توسعه داد  ای ای ام ان 1 نامیده  شد. این سلاح به دلیل قطر کمش  توان حمل تجهیزات الکترونیکی لازم برای  هدایت را نداشت  از این رو داگلاس دست به  ساخت بدنه جدید 203 م م زد. این موشک در سال 1947 تست و در سال 1952 ازمونهای خود را تکمیل کرد.موشک جدید که ای ای ام ان 2 نامیده میشد در سال 1954 بر روی شکاری  اف3 دی اسکای کینگ تست شد و در سال 1956 با نام اسپارو 1 بر روی شکاری های نیروی دریایی  همچون اف3  اچ دیمون و اف7 یو کوتلس  عملیاتی شد.اسپارو 1 موشکی با توان پایین بود. یک موشک  موج سوار راداری   که همانند تمامی موشک های  هدایت موج سوار راداری  در یک پرتوی رادار نازک تا هدف پرواز می کرد که توسط رادار چنگنده شلیک کننده ایجاد شده بود. در صورت خارج شدن هدف و یا موشک از این پرتو  نازک  موشک خطا می رفت.این نمونه نشان  داد در برابر اهداف مانور  پذیر کارایی ندارد  و تنها 2000 فروند از ان ساخته شد. در خدمت ارتش امریکا به این موشک  در دهه 1960 AIM-7A اسپارو 1 نام گذاشتند.

در اواسط دهه 1950 داگلاس تصمیم به تجهیز موشک اسپارو 1 به سامانه رادار فعال گرفت.سلاح جدید با نام ای ای ام ان 3  بعدها AIM-7B  اسپارو 2نام گرفت که توان شلیک کن و فراموش کن و توان درگیر با چندین هدف را داشت.قرار بود موشک در دماغه مجهز به رادار ای پی کیو 64 شود ولی اندازه بزرگ این رادار  باعث ناهماهنگی اندازه موشک با رادار شد  و در سال 1956 این طرح رها شد.

همزمان با طرح و توسعه موشک اسپارو 1 شرکت ریتون کار بر روی نسخه رادار نیم فعال موشک با نام اسپارو 3 را اغاز کرد.این موشک در دهه 1950 ای ای ام ان 6 نامیده شد ولی در دهه 1960  ، AIM 7C اسپارو 3 نامیده شد و کد فاکس وان(1) به ان داده شد . این موشک در سال 1958 وارد خدمت شد و کارایی بالای ان نسبت به اسپارو 1 باعث جایگزینی   با ان شد.موشک جدید دارای یک موتور راکتی جدید بود و بردش به 32 کیلومتر می رسید   با سامانه رادار نیم فعال عمل میکرد. رادار نیم فعال بدین  معنی بود که رادار بعد از قفل امواج را به هدف می تاباند  و سپس   موشک بعد از شلیک با یک کاونده در نوک خود  امواج بازگشتی از هدف را کسب و به صوی ان هدایت می شد .در سال 1963 نسخه ارتقا یافته ای ای ام ان 6 بی  با موتور تقویت شده با برد 35 کیلومتر وارد خدمت شد که بعدها AIM7D خواند شده. در سال 1965 نسخه AIM-7E  با برد 40 کیلومتر وارد  خدمت شد. اسپارو3 در دهه 1960 تنها بر روی اف4 فانتوم به صورت عملیاتی نصب و به کار رفت و به سرعت با شروع درگیری در ویتنام بر علیه میگ های ویتنام شمالی به کار رفت ولی عملکردش بسیار ضعیف بود.موشک  به شدت دم دمی مزاج بود و گه گاه خلبان فانتوم برای اطمینان   از سرنگون کردن یک هدف چهار اسپارو خود را روانه هدف میکردند.مشکلات اسپارو 3 در سه  مدل سی/ دی و ایی میتوان  به عدم اطمینان  پذیری به دلیل رطوبت  بالای هوا در جنوب شرقی اسیا، کیفت پایین موتو راکتی که باعث تاثیر در بیشترین برد و کاهش سرعت  نهایی موشک به دلیل سوزش ناقص میشد  و از همه مهمتر محدودیت در اموزش و به کارگیری موشک بود . خلبان حق نداشتند در ویتنام تا زمان شناسایی بصری هدف به طرف ان اتش کنند که در این صورت اصلا مفهوم به کار گیری موشک  میان برد را از بین می رفت . این مسائل باعث کاهش کارایی و میزان10% موفقیت اسپارو بود.طی جنگ ویتنام 612 موشک اسپارو  شلیک شد که 92  موشک به هدف رسیدند  . موشک  های شلیک شده شامل  انواع دی/ ایی و ایی -2 بود.در سال 1969 نسخه ایی-2 توسعه  یافت که پیشرفته ترین نسخه به کار رفته در ویتنام بود. این مدل برای درگیری هوایی  نزدیک در ویتنام توسعه یافت  که شامل  بالچه کوتاه تر برای  افزایش چالاکی و فیوز  انفجار مجاورتی کارامدتر  بود. با وجود این مشکلاتی همچنان سر جای خود باقی ماند. این نسخه موفقیت 13% را برای خود در ویتنام کسب کرد . عملکرد ضعیف  فیوز که گهگاه زودتر از موقع منفجر می شد و کارایی پایین موتور از جمله مشکلات بود . ارتقاء بر روی فیوز   باعث ساخته نسخه ایی-3 و در نهایت  نسخه ای برای اف14 با نام ایی 4 شد.

در کل  طی جنگ ویتنام  اسپارو موفق به سرنگونی 60 هدف شد و به بیش از 30 هدف اسیب زد از این میان 50 هدف سرنگون شده توسط فانتوم  های نیروی هوایی بود.

موشک هوا به هوای اسپارو و اسکای فلش
اسپارو

بعد از ویتنام توسعه اسپارو ادمه داشت که شامل  نسخه اف  بود که برای حل مشکل سوخت موتور راکتی اسپارو که ناقص می سوخت ، از یک موتور  دو مرحله ای ولی سر هم بهره میبرد که از هم جدا نمیشدند  استفاده شد  تا برد موشک به 50 کیلومتر برسد(موشک در   نسخه سی دارای برد 11 کیلومتر در نسخه ایی دارای برد 30 کیلومتر و در نسخه اف  برد به 48 تا 50 کیلومتر  و در نسخه ام تا 70 کیلومتر برد دارد . همچنین سامانه های الکترونیکی با افزایش  سرعت پردازش ارتقا یافت و یک نسخه از این موشک  با نام  اسکای فلش در انگلستان تولید شد که از قرار   ان از نسخه اصلی نیز بهتر بود.این مدل در سال 1978 وارد خدمت شد. در سال 1982 نسخه جدید M وارد خدمت شد.این نسخه که امروزه  رایج ترین نسخه  عملیاتی  اسپارو است دارای یک جستجوگر منو پلاس مشابه  اسکای فلش بود که برای درگیر نگاه به پایین و شلیک به پایین بسیار مهم بود .همچنین دارا یک فیوز  رادار فعال برای انفجار   به موقع بود و دارای  یک کنترل دیجیتال  است تا در برابر جنگ الکترونیک ان را مقاومت کند. برخی منابع برد این مدل را تا70 کیلومتر اعلام کردند. این نسخه در جنگ اول خلیج فارس 1  بسیار عالی عمل کرد و از 44  موشک شلیک  شد 30 موشک  به هدف برخورد کرد که 19 عدد از انها فراتر   از میدان دید(بالای 15 کیلومتر) بودند.بعدها نسخه ارتقاء یافته  پی نیز توسعه یافت که در واقع با ارتقاء بر روی اسپارو ام به دست  می امد  که شامل  ارتقا نرم افزار برای درگیری بهتر در ارتفاع پایین بود . در دهه 1990 همچنین نسخه  ای با جستجو گر فروسرخ  نیز توسعه  یافت که در نهایت طرح لغو شد.

 اسپارو در جنک های زیاد به غیر  از ویتنام و جنگ اول خلیج فارس 1 شرکت داشت. این موشک در جریان جنگ اعراب و اسرائیل  در سال 1973 و 1982 و جنگ ایران و عراق  توسط  اف4 و اف14 به کار رفت  اگرچه از تعداد شکارها این موشک  در هیچ کدام از جنگ ها اطلاعی در دست نیست

امروزه  اسپارو در خدمت ارتش  امریکا به عنوان یک موشک  هوا به هوای میدانی خارج شده و جای خود را به امرام داده و تنها برای تمرینات  از ان بهره  برده میشود. در اکثر کشور ها  دارنده اسپارو نیز امرام جایگزین  این موشک  شده است.اسپارو در در مقبل امرام  حرفی برای گفتن ندارد. امرام موشکی است رادار فعال با توان شلیک کن و فراموش کن، توان شلیک قبل از قفل و توان درگیر با هدف به صورت پیسو است و همچنین میتوان ان را از جایگاه پرتاب موشک سایندوندر نیز اتش کرد امتیازاتی که اسپارو نداشت

اسکای فلش

نسخه ای بر گرفته شده از موشک AIM-7E-2  با بدنه ای مشابه نسخه اف ساخته  شده در انگلستان بود. این موشک  توسط شرکت  مارکونی انگلستان مجهز به رادار مونو پلس  و یک فیوز رادار فعال  بود و از موتور سوخت جامد راکتی  متفاوتی  و البته بهتر از نسخه اصل بود  . این موشک طی تست های  خود در دهه 1970 نشان داد به خوبی در  برابر جنگ الکترونیک مقاوم  است و می تواند حتی ان  را به طرف هدف در ارتفاع 75 متری  نیز اتش  کرد که در حالی بود که  عدد  برای اسپارو ایی 2 عدد 220 متری بود. این موشک در سال 1978 بر روی نسخه های انگلستان  فانتوم به کار رفت.نسخه تولید از سال 1977 تمپ 3000 نام گرفت ولی در دهه 1980  با ورود  نسخه شکاری تورنادو نیاز به تغییراتی  بر روی اسکای فلش شد که نسخه جدید تمپ 5000 نام گرفت. سطوح کنتول کوچکتر شد  تا در جایگاه نیم پنهان  کوچکتر  تورنادو نسبت به فانتوم جا شود.همچنین این نمونه دارای پردازش  دهنده بهتر و خلبان خودکار بهینه بود. تمپ 5000  در سال 1987 بر روی تورنادو اف3 نصب شد.  اسکای فلش بر روی نسخه شکاری ویگن نیز نصب شد و در نهایت  در دهه 1990 هر دو جنگنده این موشک را با امرام جایگزین کردند  .

اسکای فلش
اسکای فلش
موشک اسپارو نسخه ام اسکای فلش
طول 3.7 متر 3.6 متر
قطر 200 م م 203م م
وزن 230 کیلوگرم 193 کیلوگرم
وزن کلاهک 44 کیلوگرم 40 کیلوگرم
برد 50کیلومتر 45 کیلومتر
سرعت 4 ماخ 4 ماخ
کاربران اف4 فانتوم،اف14 تامکت، اف15 ایگل، اف16 فالکون، اف18 هورنت، اف104 اس تورنادواف3، نسخه شکاری ویگن و اف4 فانتوم

 

ترجمه:عبدالحمید تارخ

نوشته های مشابه

‫2 نظرها

  1. سلام
    جناب تارخ امکان پذیره ما هم مثل ایتالیا موشک های اسپارو که سری ای 2 آن هم در ایران است رو به موشک ضدهوایی در کنار توپ ضد هوایی 35 میلیمتری تبدیل کنیم؟(منظورم همون سامانه اسپادا 2000 هست) و آیا اصلا این کار ارزش داره با وجود این همه پدافند در ایران؟

    1. سلام این موشک های اسپارو ما مال 40 سال پیش است وقاعا چه نیزی داریم این کار بکنیم وقتی خودمون موشک پدافندی نو ساز داریم

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن