تانک

توپ های نصب شده روی تانک های عملیاتی جهان

توپ های نصب شده روی تانک های عملیاتی جهان

در این مقاله به بررسی توپ های نصب شده بر روی تانک های مختلف در جهان می پردازیم. در این مقاله تنها توپ های که به صورت عملیاتی روی MBT ها و یا تانک های اصلی میدان نبرد همکنون در خدمت هستند  پرداخته شده است. لازم به ذکر است منابع تمام اطلاعات داده شده در چند سایت که در پایان مقاله ادرس انها داده شده گرد امده.مقاله فوق به قلم بنده  یک سال پیش در مجله جنگ افزار نیز چاپ شده است ولی این مقاله کاملتر شده و بخش های به ان افزوده شده است

قبل از خواندن مقاله به موارد زیر توجه حتما  فرمائید

 مهمات خرج گود(یا انفجار قوی ضد زره):درون کلاهک یک تکه  فلز معمولا از جنس مس  است که بعد از انفجار به شکل مذاب در می اید  به طرف زره تانک پرتاب شده و زره را سوراخ میکند. در این روش مواد مذاب با سرعت صوت به زره برخورد کرده ،ان را  سوراخ و وارد تانک میشوند(اگر اینقدر  قدرت نفوذ داشته باشند که بتوانند تمام زره تانک را بشکافد و وارد تانک شود  )این نوع مهمات بر روی تمامی موشک ها  و راکت های  ضد تانک مثل ار پی جی و یا تاو و یا کورنت  نصب است  اگرچه برخی گلوله های توپ نیز  دارای  چنین  کلاهکی هستند. اسم انگلیسی این کلاهک ها HEAT است

23250026

مهمات انرژی جنبشی :مهماتی دارت شکل بدون مواد منفجره از جنس فلز سخت مانند  فولاد ، تنگستن و یا و اورانیوم  که با سرعت بیش از سه و یا پنچ  برابر سرعت  صوت و یا بیشتر شلیک شده به بدنه تانک برخورد کرده  و در درون زره تانک نفوذ میکند(سرعت صوت 343 متر بر ثانیه است). این مهمات در لحظه برخورد بر اثر سرعت برخورد و گرمای تولید ، به ان بخشی که میخورد  ذوب کرده  و وارد بدنه می شود. اگرچه مواد منفجره ندارد ولی ورود به تانک و کانه کردن یک تکه فلز سخت با طول بالای پنچاه سانتیمتر خدمه را تک تکه و باعث انفجار مواد منفجره درون تانک می شود.نام انگلیسی این مهمات (APFSDS) می باشد

Sabot_separating

مهمات انفجارقوی :مهمات انفجار قوی ترکش شونده برای استفاده بر ضد ساختمانها  که HE نیز خوانده می شوند

شاید در طول مقاله ببیند که مهمات های خرج گود توان نفوذ بیشتری ار  مهمات های انرژی جنبشی دارند و فکر کنید خرج گود توان بیشتری دارد ولی اینچنین نیست. برای اینکه شما بفهمید کدام مهمات توان نفوذ بیشتری دارد بهتر است به  مشخصات  زره تانک نگاه کنیم مثلا

گفته شده میزان مقاومت زره تانک تی 90 ای و یا اس از روبرو با زره کنتاکت 5 در برابر مهمات خرج گود 1350 م م و در برابر مهمات انرژی  جنبشی 800 م م است

و یا امده  مقاومت زره ابرامز ام1 ای1 در برابر مهمات خرج گود عدد 1620 م م و در برابر انرژ ی جنبشی 900 م م است

حالا وقتی نگاهی به جدول می کنید  می بینید  مثلا بهترین مهمات المانی برای لئوپارد2  از نوع خرج گود دارای قدرت نفوذ در 700 م م در  زره است که خیلی کمتر از میزان مقاومت زره تی 90 به عدد 1350 م م و ابرامز با 1620 م م است و اصلا کاری از پیش نمی برد دست کم از روبرو برجک   ولی بهترین مهمات انرزی جنبشی  ساخت المان برای لئوپارد 760 م م نفوذ در 2000 متر دارد که عملا نفوذ در 1500 متر در زره تی 90 با میزان مقاومت 800 م م در برابر انرژ ی جنبشی ممکن است  ولی در زره برامز با 900 م م مقاومت در برابر خرج گود نیاز به نزدیک  شدن بیشتر دارد(اگر متوجه شدیم که شدین،  نشدین دقت بیشتری کنید ) از این رو مهمات های انرژی جنبشی  بسیار موثر تر از خرج گود هستند(موشک تاو و کورنت با کلاهک خرج گود دارای  قدرت نفوذ به ترتیبی بین 750 تا 900 م م برای تاو بسته به مدل و 1200 تا 1350 م م برای کورنت است حالا شما تنها نگاهی به جدول پایین و میزان  مقاومت زره تانک ها در برابر خرج گود بیندازید)

مورد بعد این است که فاصله برخورد مهمات خرج گود موثر نیست زیرا بر اساس مکانیزم انفجار و خرج گود عمل میکند و برخورد ان در 1000 متری با 4000 متری فرقی ندارد در میزان نفوذ ولی مهمات انرژی جنبشی فرق دارد به دلیل اینکه همان طور که از اسمش پیداشت بر اساس انرژی جنبشی کار میکند پس هرچه فاصله برخورد کمتر باشد توان نفوذش بیشتر است زیرا  سرعتش بیشتر است و هرچه فاصله برخورد بیشتر باشد قدرت نفوذ کمتر است زیرا سرعتش کمتر شده. برای مثال امده  که فلان مهمات توان نفوذ در 600 م م زره در 2000 متر را دارد … خوب در 1000 متر قدرت نفوذ  بیشتر است  در 3000 متر کمتر زیرا سرعت فرق دارد

همچنین برد نهایی توپ مهم نیست..مثلا ممکن است یک توپ ده کیلومتر برد داشته باشد  ولی سامانه اتش تانک به شکل موثر تنها تا 2000 متری توان اتش دقیق را داشته باشد

همچنین برخی مهمات های اچ ایی و یا همان انفجار ترکش شوند از قلم افتاده که همان طور که گفته شد برای درگیری با ساختمانها پیاده و خودروهای و استحکامات سبک هستند.اتفاقا این مهمات ها بسیار پرکاربرد تر هستند زیرا اگرچه یکی از وظایف تانک نبرد ضد زره است ولی وظیفه اصلی تانک یک نیروی خط شکن برای در هم کوبیده خطوط دفاعی دشمن و نفوذ در این خطوط  و درگیری با یگانهای مدافع است که در بسیاری موارد اصلا تانک ندارند ویا دفاع در برابر یک تک بزرگ

همچنین بسیاری از کشورها  این توپ ها را روی تانک های بومی خود نصب کره اند و برخی از این مهمات ها را در داخل تولید کرده اند که نام های بومی دارند ولی مشابه مهمات های در لیست هستند.

برای اسان  شدن کار دوستان  مقاومت زره برخی از تانکها از جلوی برجک و بدنه اورده شده . برخی از تانک ها  میزان مقاومتشان  اعلام شده برخی حدود ان مشخص است برخی اصلا مشخص نیست ..در سایت در مقاله اختصاصی  هر تانک به ان اشاره شده ولی من چنتای را ذکر میکنم. البته  مثلا در جلوی برجک و بدنه نیز همه جا یک میزان مقاومت ندارد حتی مثلا جلو برجک ولی من اعداد را به  شکل میانگین اورده ام. شایان  به ذکر است که اساسی ترین بخش یک تانک برجک است زیرا جایگاه خدمه توپ و مهمات است (اسم هر تانکی را در سایت بخش جستجو سرج کنید حتما مقاله اختصاصی ان دردسترس است)

نام روبروی برجک در برابر خرج گود روبروی  برجک در برابر انرژی جنبشی روبروی  بدنه  در برابر خرج  گود روبروی  بدنه در برابر انرژی جنبشی
تی -72 بی(مشابه نسخه موجود در ایران ) 950 م م 520 م م 900 م م 500م م
تی 72 بی3 مجهز به زره کنتاکت5(که روی تی 90 نصب است) 1020 م م 920 م م 1050 م م 710 م م
تی 90 ای و اس 1350 م م 830 م م 1500 م م 900 م م
تی 90 اس ام 1800 م م(تخمینی) 1000  م م(تخمینی ؟ ؟
ابرامز ام1 ای 2 SEP 1620  تا 1900م م 960 تا 1100  م م 1050 م م 750  م م
لئوپارد2 ای 4 1290 م م 960 م م 710 م م 600 م م
لئوپارد 2 ای 7 2000 م م 1200 م م 700م م 700 م م
لگرک 700 تا 1100 م م 500 تا 700 م م 700 م م 650 م م
چلنجر2 1900 م م 800 تا 1200 م م 600 تا 1400 م م 600 تا 1000 م م

مشخصات تانک ارماتا مشخص نیست ولی مشابه تی 90 اس ام و البته کمی بهتر است

توپ 105  م م 68

در طی انقلاب مجارستان در سال 1956 ، شوروی تانک های خود را برای سرکوبی انقلاب به مجارستان فرستاد. در بوداپست یکی از تانک ها تی 54 ای ارتش شوروی  کنترل خود را از دست داد و وارد  حیاط   سفارت انگلستان شد. وابسته نظامی انگلستان در سفارتخانه به سرعت نگاهی به توپ 100 م م دی 10 تانک تی 54 انداخت و به سرعت متوجه شد که توپ های 84 و 90 م م انگلیسی و امریکایی  توان مقابله با توپ 100 م م  تانک تی 54 را نداشته و زره تانک نیز از روبروی برجک بیش از این است که این دو توپ غربی بتوانند در فاصله بیش از 1000 متر در ان نفوذ کنند. از این رو انگلیسی ها دست به توسعه توپ 105 م م  ال 7 زدند .این توپ در سال 1959 بر روی تانک سنجورین  نصب شد.توپ ال7 یک توپ خان دار است که از یک فشار شکن در مرکز لوله  توپ داشت. توپ  دارای کالیبر 105 م م و پوکه های 607 م م بود   و وزن کل ان 1282 کیلوگرم بود. مهمات گذاری در توپ به صورت دستی انجام و پشت جان لوله بعد از گذاشتن گلوله درون تانک به صورت خودکار بسته میشود.

این توپ به صورت بسیار گسترده ای از دهه 1960 به کار رفت. به غیر از تانک سنجورین روی چند تانک دیگر نصب شد. امریکا این توپ را با نام ام 68 در داخل تولید کردند و بر روی نسخه های ارتقا یافته ام 48 و بر روی تانک ام 60 خود که اصلیترین تانک انها بین سال های 1969 تا 1980 بود نصب کردند. امریکا مهمات های مختلفی از جمله مهمات های انرژی جنبشی اورانیومی  را برای ان توسعه دادند و حتی نسل اول تانک ام 1 ابرامز مجهز به این توپ بود.

در دهه 1990 و دهه بعد از ان این توپ که زمانی برای رقابت با توپ 100 م م تی 54 و تی 55 ساخته شد گزینه مناسبی برای نصب بر روی این دو تانک برای ارتقا  شد به صورتی که کشور های زیادی بر روی تی 55 خود این توپ را در کنار سامانه هدفگیری جدید نصب کردند.همچنین بسیاری از تانک های قدیمی غربی مانند ام 47 و ام 48 نیز به این توپ تجهیز شدند.  بسیاری این توپ را یکی از بهترین توپ های نصب شده روی یک تانک در تاریخ میدانند و توان نفوذ بالای  داشت به شکلی که تا اوائل 1980 تمامی تانک های شوروی را حریف بود و تنها زمانی که زره کنتاکت 5 وارد خدمت شد این توپ با توپ 120 م م جایگزین شد . یک نمونه مهمات المانی طراحی شده برای این تانک با  بهترین مهمات های توپ125 م م 2 ای 46 روسی برابری می کرد

ام60
ام60

از جمله کاربران این توپ میتوان به

لئوپارد 1 المانی،ام 60 پاتن،کا 1 تایپ 88 کره جنوبی،مرکاوا مارک 1و2،تایپ 74 ژاپنی و نسخه های ارتقا یافته تی 55، تایپ 59، ام 46، ام 47 و ام 48 و تی 62

جدول انواع مهمات  شلیک شونده از این توپ

نوع مهمات سرعت دهانه میزان نفوذ توضیحات
 (ام 329) 1478 120 م م در 2000 متر در زره 60 درجه  مهمات انرژی جنبشی دارای هسته تنگستنی
 (ام 735) 1455 330  م م در 2000 متر در زره  60 درجه APFSDS   انرژی جنبشی با هسته اورانیومی
 (ام 833) 1495 420  م م در 2000متر در زره 30 درجه APFSDS ،انرژی جنبشی
DM 63C LS 1455 600 م م در 2000 متر APFSDS ،انرژی جنبشی
ام 456 1174 390 تا 420 م م بسته به نوع مهمات خرج گود

توپ 120 م م ال 11 و ال30

ساخت توپ 120 م م ال-11 در سال 1957 اغاز شد. هدف از ساخت ال-11  ساخت توپ با توان هدف قرار دادن تانک های شوروی  تی 62 در برد 2000 متری بود. این توپ در اوائل دهه 1960 بر روی پیش نمونه های چیفتن نصب شد و در سال 1967 با چیفتن عملیاتی شد. این توپ 120 م م خان دار یکی از بهترین توپ های دوران خود بود که به دلیل دقت  بالا (به دلیل خان دار بودن) شهرت بسیار داشت(در واقع تنها جنبه مثبت تانک چیفتن  همین توپ بود)

مهمات توپ دو تکه بود که شامل  مهمات و خرج پرتاب بود . اول مهمات درون لوله قرار می گرفت  و بعد خرج پرتاب که این مسئله سرعت گلوله گذاری را تا اندازه کاهش می داد. چنین مدل از این توپ ساخته شد که شامل  ال-11 ای1 تا ال-11 ای 7 بود . نسخه ال11 ای 5 در اواخر دهه 1970 توسعه یافت که بر روی تانک چلنجر  1 نیز نصب شد. اگرچه ثابت کرد حتی در برد 2600 متری موثر است ولی تا زمان نصب مسافت یاب لیزری  و رایانه کنترل  اتش بالستیک  در دهه 1980 روی چیفتن هرگز به برد موثر دست پیدا نکرد . در جریان جنگ خلیج فارس توپ ال11 روی چلنجر1 توانست یک خودروی زرهی عراقی را در برد 5100 متر مورد هدف قرار دهند(البته هدف ثابت بود)

توپ دارای وزن 1778 کیلوگرم است و برد ان با مهمات های انرژی جنبشی 3000 متر و با گلوله های اچ ایی اس اچ 8000 متر به صورت بالستیک بود. سرعت اتش توپ در بیشترین  حالت 10 گلوله بر دقیقه بود ولی در میدان جنگ 6 گلوله بر دقیقه بود

چلنجر2
چلنجر2

توپ ال 30  نسخه ارتقا یافته ال 11 برای نصب بر روی تانک جلنجر 2 است . این توپ خان دار را باید  دقیق ترین توپ موجود در بین تانک های پیشرفته دانست

نوع مهمات سرعت دهانه میزان نفوذ توضیحات
ال 15 ای 1 1370 400م م در 2000 متر  مهمات انرژی جنبشی دارای هسته تنگستنی
ال 23 1534 450 م م در 2000  مهمات انرژی جنبشی دارای هسته تنگستنی برای تانک چلنجر 1
ال 26 ؟ 530 م م در 2000 متر مهمات انرژی جنبشی اورانیومی برای چلنجر
ال 27 ؟ 720 م م 2000 متر مهمات انرژی جنبشی اورانیومی برای چلنجر
ال 31 670 460 م م HESH

 

توپ 120 م م  ال 44/ ال55 و ام 256

در دهه 1960 میلادی  توپ 105 م م ناتو کارایی بسیار خوبی داشت  ولی شوروی دست به توسعه نسخه پیشرفته تر تی 55 با نام تی 62 زد که دارای توپ 115 م م بود.  این توپ کارایی برابر  با توپ 105 م م داشت  و همچنین در اواخر دهه 1960 سر کله تانک تی 64 پیدا شد که دارای توپ 125 م م و از توپ ال7 برتری کامل داشت.با وجود این  همچنان با در نظر گرفتن مهمات های تنگستنی و اورانیومی موجود توپ 105 م م حتی از پس زره تانک تی 72 اورال بر می امد و این مسئله در نبرد بین مرکاوا و نسخه های اورال تی 72 در جنگ سال 1982 لبنان مشخص شد. ولی شوروی بیکار ننشست  و نسخه جدید تی 72 ای و بعد بی را توسعه داد که زره بیشتری داشت از این رو ناتو به دنبال توپ جدید 120 م م رفت.

امریکا و المان در دهه 1960 روی طرحی با نام  ام بی تی 70  کار میکردند که دارای یک توپ 152 م م با گلوله گذاری خودکار بود  ولی در نهایت این پروژه کنسل  شد تا المانها به دنبال طرح لئوپارد 2 بروند  که دارای یک توپ 120 م م توسعه یافته در داخل رایمتال  بود.

توپ 120 م م جدید ال44 نامیده شد و بر روی لئوپارد 2 نصب شد . این توپ اولین توپ بدون خان ناتو بود . امریکا در دهه  1980 دست به ساخت نسخه از این توپ در امریکا با نام ام  256 زد. این نسخه برای نصب بر روی ام1 ای1 تانک ابرامز ساخته شد . تا قبل از این نسخه ام1 ابرامز دارای توپ 105 م م بود

در دهه 1980 تانک جدید شوروی با نام تی 80 یو با زره کنتاکت 5 وتارد میدان شد که میزان مقاومتش  دو برابر تی 72 بی بود از این رو المان در مرحله اول طرحی با نام لئوپارد  3 را اغاز کرد که دارای نسخه بهبود یافته توپ ال 44 بود . طرح لئوپارد 3 به دلایل فروپاشی شوروی لغو شد ولی با نصب توپ ال55 که لوله بلندتر داشت روی لئوپارد 2 ای 5 نسل جدید از این توپ معرفی شد

ال 55 دارای طول لوله بیشتری بود و می توانست  مهمات های انرژی جنبشی را با سرعت بیشتری شلیک کند.

لئوپارد2 ای 4
لئوپارد2 ای 4

120MMRDS

توپ 120  المانی ال44 و ال 55 توپ بسیار خوبی است به شکلی که همه بزرگان از ان بهره میبرند. تانک های که مخهز به ان توپ هستند عبارتند از : ابرامز امریکایی ، لئوپارد2 المانی ، اریتی ایتالیای،  التی ترکی، مرکاوا مارک3 و 4 اسرائیلی، تایپ 10 و 90 ژاپنی، نسل دوم کا1  و تانک کا2 کره جنوبی و برخی نسخه های ارتقا یافته ام60 از این توپ به شکل مستیقم و یا غیر مستیقم(یعنی ساخت نسخه ای مشابه ان) استفاده میکنند

نام نوع مهمات وزن سرعت برد موثر میزان نفوذ توضیحات
دی ام12 خرج گود 23.2 کیلوگرم 1114 متر بر ثانیه 2600 متر 700 م م سال 1979
دی ام 13 انرژی جنبشی ؟ 1650 متر بر ثانیه 3200 متر 320 م م در 2000 متر 1979
دی ام 23 انرژی جنبشی ؟ 1650 متر بر ثانیه 3500 متر 470 م م در 2000 متر 1983
دی ام 33 انرژی جنبشی 19 کیلوگرم 1650 متر بر ثانیه 3500 متر 550 م م در 2000 متر 1987
دی ام 43 انرژی جنبشی 20 کیلوگرم 1740 متر بر ثانیه 3500 متر 590 م م در 2000 متر 1994
دی ام 53 انرژی جنبشی 21 کیلوگرم 1670 متر بر ثانیه در صورت پرتاب از توپ ال 44 و 1750 متر بر ثانیه در صورت پرتاب از توپ ال55 4000 متر 760 م م در 2000 متر در نسخه پرتابی از توپ ال 55 1998
دی ام63 انرژی جنبشی ؟ 1750 م م .توسعه یافته برای ال 55 4000 متر 720 م م 2006
دی ام11 انفجاری ترکش شونده 19 کیلوگرم 950 متر بر ثانیه برای ال 44 و 1100 متر بر ثانیه برای ال55 5000 متر ضد ساختمان و تاسیسات ثابت

و لیست مهمات های شلیکی از توپ ام 265 امریکایی

نوع مهمات سرعت دهانه میزان نفوذ توضیحات
مهمات (ام 829) 1670 540  م م در 2000 متر در زره صفر درجه APFSDS  دارای هسته اورانیومی
مهمات (ام  829 ای 1 ) 1575 610   م م در 2000 متر در زره صفر  درجه APFSDS  دارای هسته اورانیومی
مهمات (ام  829 ای 2 ) 1680 720  م م در 2000متر در زره صفر درجه APFSDS  دارای هسته اورانیومی
مهمات (ام  829 ای 3 ) 1555 800   م م در 2000متر در زره صفر درجه APFSDS  دارای هسته اورانیومی
مهمات (ام  829 ای 4 ) ؟ 900 تا 1000   م م در 2000متر در زره صفر درجه APFSDS  دارای هسته اورانیومی
مهمات کی ائی دبیلو 1585 673 م م  در 2000 متر در زره صفر درجه APFSDS  دارای هسته ای تنگستنی
ام 830 1140 650 تا 700  م م زره صفر درجه خرج گود
ام 830 ای 1 1410 450 تا 500 م م در زره صفر درجه خرج گود

همچنین توپ ال 44 و ال 55 توان شلیک موشک هدایت لیزری لهد ساخت اسرائیل با برد 8 کیلومتر را دارند

توپ120 م م جیات  سی ان 120 -26 /52

این توپ 120 م م بدون خان  فرانسوی توسط شرکت جیات برای تانک ام بی تی لگرک ساخت فرانسه توسعه یافت . این توپ 120 م م با توان پذیرش مهمات های 120 م م استاندارد ناتو را شلیک کند . .توپ بدون خان بوده و دارای سامانه گلوله گذاری  خودکار است   و ۳٫۵ تن وزن دارد و میتواند در هر دقیقه  ۱۲ گلوله اتش کند(در واقع سرعت سامانه گلوله گذاری اینقدر است).توپ دارای  سامانه گلوله گذاری  زنجیره ای است. ۲۲ گلوله  در پشت برجک تانک ذخیره شده اند که به  صورت خودکار در سلاح لود میشود. به غیر از  این  ۱۸ گلوله  دیگر نیز در سمت راست راننده قرار گرفته و  به عنوان مهمات ذخیره استفاده  میشود. سامانه میتواند تا هفت نوع مهمات  مختلف را کد گذاری  و از هم تشخیص  دهد و بسته به انتخاب توپچی مهمات مورد نظر را (مثلا انرژی جنبشی   ویا خرج گود ویا انفجار شدید ) از بین  ۲۲ گلوله  انتخاب و در لوله لود کند . البته این روس در تانک های  شرقی نیز وجود  دارد ولی روش لودر زنجیره ای  یا  همان روش لود   در لگرک بسیار ایمن تر از روش چرخفلکی  در تانک های  روسی و یا چینی است زیرا مهمات در پشت سر برجک است و احتمال نفوذ مهمات دشمن کمتر است .

لگرک
لگرک

در جدول زیر نوع مهمات شلیکی از این توپ امده است

نام سال ورود نوع مهمات سرعت دهانه میزان نفوذ(زره بدون شیب) جنس
او اف ال 120-جی1 دهه 1980 انرژی جنبشی 1650 متر بر ثانیه 500 م م در 2000 متر هسته تنگستنی
او اف ال 120اف 1 1994 انرژی جنبشی 1790 متر بر ثانیه 600 م م در 2000 متر هسته تنگستنی
120 او اف ال ایی اف1 2011 انرژی جنبشی 1790 متر بر ثانیه ؟؟؟ هسته تنگستنی
او اف ال 120 اف2 1996 انرژی جنبشی 1740 متر بر ثانیه 640 م م در 2000 متر اورانیومی
120 او اف ال ایی اف2 2013 انرژی جنبشی ؟ 720 م م در 2000 متر اورانیومی
او ایی سی سی اف1 دهه 1980 خرج گود 1100 متر بر ثانیه 600 م م
بی اس سی سی اف1 دهه 1990 خرج گود 1100 متر بر ثانیه 650 م م
بی اس  سی سی اف2 2011 خرج گود 1100 متر بر ثانیه ؟

توپ 100 م م دی10

توپ دی10 در زمان جنگ جهانی دوم در شوروی  در سال 1942 به عنوان یک توپ کششی ضد زره ساخته شد ولی در همان دوران نیز بر روی برخی تانک های زره کوب چون اس یو 100 نصب شد. بعد از جنگ دوم جهانی زمانی که شوروی به دنبال تانک جدید برای جایگزین با تانک تی 34 میگشت دست به توسعه تانک تی 54 و تی 55 زد  که در تمامی طول دهه 1950 بهترین تانک جهان بود. این تانک مجهز به توپ دی 10 شد. دی ۱۰ یک توپ خان دار بود که در دهه  ۱۹۵۰ بهترین توپ روسها  بود که میشد روی یک تانک سوار کرد   که از تی ۵۴ ای دارای  یک تثبیت کننده لوله  GORIZONT بود که در تی ۵۴ بی به یک تثبیت کننده دو محوره نیز مجهز شد.

لوله توپ تا ۱۸ درجه به طرف بالا و  پنج درجه  رو به پایین  بر میگشت . این توپ می توانست   انواع مهمات انفجاری اچ ایی، خرج گود ضد زره، و یک نوع مهمات انرژی جنبیش HVAP  را حمل کند

مهمات مختلف توسعه یافت برای این توپ و در واقع بهتر است بگویم برای تی 55 در دهه1960 تا 1980 بسیار پیشرفت کرد به صورتی که در دهه 1950 این تانک تنها به مهمات های ضد تانک ای پی مجهز بود که ترکیبی از یک کلاهک نفوذ کننده و خرج گود بود ولی در دهه 1970 مجهز به مهماتهای انرژی جنبشی شد که قدرت نفوذ ان در زره با بسیاری از مهمات های 115  و 125 م م برابر بود.این توپ به غیر از تی55 و تایپ 59 چینی در هیچ تانک دیگری  نصب نشد  ولی با در نظر گرفتن اینکه تی 55پرتولید ترین تانک تاریخ است همچنان به صورت گسترده ای در خدمت است

تی55
تی55
مهمات نوع مهمات توان نفوذ فاصله زمان
BK-354M خرج گود 280 م م جنگ دوم
BK-5M خرج گود 390 م م دهه 1960
BR-412 ای پی سی 135 م م 1000 متر سال 1943
BR-412B ای پی سی سی 160 م م 1000 متر 1945
BR-412D ای پی سی سی 198 م م 1000 متر دهه 1950
HVAPDS HVAPDS 200 م م 1000 متر دهه 1950
BM-8 انرژی جنبشی 238 م م 2000 متر دهه 1960
BM-25 انرژی جنبشی 296 م م 2000 متر دهه 1970

توپ 115 م م  2 ای 20

این توپ 115 م م که یو5-تی اس نیز خوانده می شود برای مقابله با توپ 105 م م ناتو توسعه پیدا کرد و بر روی تانک تی 62 شوروی نصب  شد. توپ115 م م بدون خان با  لود دستی بود. این توپ بدون خان می توانست  مهمات های انرژی جنبشی ، خرج گود، و انفجار شدید  ترکش شونده و موشک ضد تانک  لوله پرتاب هدایت شونده را حمل می کرد. تا مدتها در غرب این سئوال مطرح بود که ایا توان مقابله با زره های تانک های غربی را دارد ویا خیر که در جنگ ایران و عراق زمانی که تنها در یک نبرد 200 تانک چیفتن و ام60 توسط تی62 عراقی انهم با از دست دادن 50  تانک شکار شدند کارایی ان بر همگام مشخص شد . در جدول زیر لیست  مهماتها  پرتابی از این توپ امده است.

تی 62
تی 62
نام نوع مهمات میزان نفوذ در 2000 متری در 90 درجه جنس سرعت دهانه سال ساخت
بی ام3 انرژی جنبشی 270 م م فولاد 1650 متر بر ثانیه دهه 1960
بی ام4 انرژی جنبشی 220 م م فولاد 1650 متر بر ثانیه 1961
بی ام 6 انرژی جنبشی 246 م م فولاد 1680 متر بر ثانیه 1962
بی ام 21 انرژی جنبشی 330 م م فولاد 1600 متر بر ثانیه دهه 1970
بی ام 28 انرژی جنبشی 380م م اورانیوم 1650 متر بر ثانیه  دهه 1980
بی کا 4 جرخ گود 440 م م 900 متر بر ثانیه
بی کا 15 خرج گود 500  تا 550 م م 1060 متر بر ثانیه
OF-11 انفجار قوی ترکش شونده برای نابود  کردن ساختمان ها فاقد توان ضد زره  شامل تی ان تی 905 متر بر ثانیه دهه 1960
OF-18 انفجار قوی ترکش شونده برای نابود  کردن ساختمان ها فاقد توان ضد زره  شامل تی ان تی 750 متر بر ثانیه دهه 1970
OF-27 انفجار قوی ترکش شونده برای نابود  کردن ساختمان ها فاقد توان ضد زره شامل ترکیبی از تی ان تی و پودر الومنیوم 800 متر بر ثانیه دهه 1970

نسخه ای برای توپ125 م م نیز موجود است

همچنین این توپ در نسخه های چون تی 62 ام که دارای مسافت یاب لیزری است توان شلیک موشک هدایت لیزری  لوله پرتاب 9M117 را دارد که بسته به مدل بین 4000 تا 6000 متر برد و دارای قدرت نفوذ 550 تا 850 م م در زره است.البته از انجایی که این موشک هدایت لیزری نیم خودکار است بافاصله که لیزر روی هدف قرار بگیرد و اگر هدف هشدار دهنده لیزری داشته باشد ، با هشدار به موقع و پرتاب نارنجک انداز دود زا میتوان موشک را فریب داد

توپ125 م م 2 ای 46

توپ 125 م م بدون خان با گلوله گذاری  خودکار از نوع 2 ای 46 بود . سری اول  این توپ بر روی تانک تی 64 نصب شده بود ولی تمامی تانک های روسی بعدی همانند تی 72 ، تی 80 و تی 90  نیز از این توپ بهره بردند (البته این توپ دست کم روی 20 تانک دیگر همچون تایپ 99 ، الخالد، ذولفقار، پی تی 91 و…. نصب است). توپ دارای  توان شلیک انواع مهمات انفجار  شدید ضد زره   و  انرژی جنبشی  و موشک های ضد تانک لوله پرتاب را داشت. خشاب به صورت چرخفلکی  در زیر برجک قرار دارد.

توپ دارای خطای 1 متر در 1800 متر است و برد نهایی ان 9100 متر است اگرچه برد  اتش با موشک لوله پرتاب 4000 متر است.با وجود اینکه توپ 125 ، 2 ای 46 تی 72 مشابه نسخه تی 64 است ولی سامانه لودکننده گلوله در لوله   این دو با هم فرق دارد. در  خشاب 22 گلوله قرار دارد و 17 گلوله نیز در درون بدنه تانک ذخیره شده است. توپ توان شلیک هشت تا ده گلوله بر دقیقه را دارد(در تی 72 و 90 هشت گلوله در تی 64 و تی 80 تا  ده گلوله)

 در  توپ ۲ای ۴۶ ام  مهمات و خرج پرتاب از هم  جدا هستند و در دو ردیف  خشاب چرخ فلکی  درون تانک قرار گرفته اند. برخورد و نفوذ مهمات ضد زره دشمن به بدنه تانک از هر سمت  باعث برخورد به مهمات ویا خرج پرتاب  خشاب چرخفلکی شده و انفجار بزرگی ایجاد می شود  به شکلی که برجک تانک از جا کنده شده و خدمه نابود می شوند. این مشکل بزرگ همیشه تانک های روسی  و خدمه ان را تهدید  میکرده .از تی ۸۰ یو به بعد  تلاش شد با نصب  زره واکنش دهنده حتی در دو طرف بدنه حفاظت را افزایش داد ولی دست کم  حتی نسخه های زره پوش شده چون  تی ۶۴بی ام نسخه ارتقا یافته در اکرایین  تانک تی ۶۴  ویا تی ۸۰ یو در چچن باز در صورت نفوذ  مهمات همان داستان را داشتند. تنها در تی 90 اس ام است که با یک زره یک پارچه واکنشی از جمله در دو طرف بدنه تلشا شده سطح تهدید بسیار کم شود اگرچه از بین نرفته است

تی 72
تی 72

 

مهمات های پرتابی توپ125 م م
مهمات های پرتابی توپ125 م م

440px-T72_crew.svg

نوع مهمات سرعت دهانه میزان نفوذ توضیحات
بی ام 9 1800 245 م م در 2000 متر در زره 90 دره انرژی جنبشی APFSDS-T

دارای هسته فولادی

بی ام 15 1780 310 م م در 2000 متر در زره 90 درجه انرژی جنبشی APFSDS-T

دارای هسته فولادی

بی ام 22 1760 380 م م در 2000 متر زره صفر درجه انرژی جنبشی APFSDS-T

دارای هسته فولادی

بی ام 29 1700 430 م م در 2000 متر زره صفردرجه انرژی جنبشی APFSDS-T

دارای هسته اورانیومی

بی ام 32 1700 500 م م در  2000 متر زره صفر درجه انرژی جنبشی APFSDS-T

دارای هسته اورانیومی

بی ام 42 1700 450 م م در 2000 متر در زره صفر انرژی جنبشی APFSDS-T

دارای هسته تنگستنی

بی ام 42 ام 1750 650 م م در 2000 متر در زره صفر درجه انرژی جنبشی APFSDS-T

دارای هسته تنگستنی

بی ام 46 1700 600 م م در 2000 متر در زره صفر درجه انرژی جنبشی APFSDS-T

دارای هسته اورانیومی

بی کا 14 905 450 م م در زره صفر خرج گود
بی کا 18 905 500م م در زره صفر درجه خرج گود
بی کا 21 905 750 م م در زره صفر درجه خرج گود
بی کا 29 915 800 م م در زره صفر درجه خرج گود
OF-19 850  مهمات  دارای  تی ان تی برای نابودی ساختمانها است و نه نبرد زرهی انفجار قوی ترکش شونده
OF-26 850  مهمات  دارای  RDX  برای نابودی ساختمانها است و نه نبرد زرهی  انفجار قوی ترکش شونده
ای تی 8 ؟ 600 م م در زره صفر درجه موشک لوله پرتاب با برد 4000 متر
ای تی 11 900 م م  در زره صفر درجه موشک 5تا6 هزار متر

روسها توپ جدید برای با نام 2A82 بر اساس توپ 2A46  توسعه داده اند  . این توپ هنوز جزئیات زیادی از ان مشخص نیست ولی همکنون روسها در حال توسعه  مهماتی با توان نفوذ در 900 تا 1000 م م زره برای ان هستند. البته این مهمات یک تکه تنها از همان توپ ارماتا به دلیل شکل متفاوت سامانه گلوله گذاری لود می شود . این مهمات با مهمات M892A4 که به تازگی وارد تولید شده قابل قیاس است

در نهایت : بزرگی کالبیر امتیاز است ولی نشان دهده برتری نیست کما اینکه تنها با نگاهی به جدول های فوق می بینید  توپ 105 م م مهمات های  شلیک میکرد که از توپ 115 م م برتر و با توپ125 م م برابر بود. همچنین  توپ 120 م م ناتو که روی تانک های غربی و حتی ژاپنی  و کره ای نصب می شود اگرچه  5 م م کوچکتر  از توپ125 م م روسها است ولی به خوبی میتوان دید که مهمات های ان به شکل چشمگیری  در میزان نفوذ برتر هستند . در واقع برتری ویا ضعف یک توپ از کالیبر ان گذشته به مهمات و سرعت دهانه است و اگر شما می خواهید  کارایی یک توپ را در نبرد ضد زره  بسنجید   باید به میزان نفوذ مهمات های ان نگاه کنید .البته این مسئله را نیز مورد توجه قرار بدهید که مثلا وجود یک توپ 120 م م و یا 125 م م روی یک تانک در فلان کشور به معنی این نیست که ان کشور بهترین مهمات موجود این توپ را دارد ممکن است اصلا بهترین مهمات را خریداری نکرده باشد.همچنین  مثلا بله توپ125 م م روسها از توپ120 م م غربی ضعیفتر  است ولی این یک درد بزرگ نیست باید دید تهدید  که در برابر این توپ125 م م قرار می گیرد  و یا بهتر است بگویم در برابر کشور دارای تانکی با چنین توپی قرار میگیرد چه میزان زره دارد شاید همین توپ 125 م م  هم از سرش زیاد باشد کما  اینکه روسها دو دهه بود از توپ 125 م  م استفاده میکردند ولی امریکا از توپ 105 م م زیرا تا اوائل دهه 1980 هم توپ105 م م از پس تانک های روسی برای امریکا بر می امد(مثلا در یک کشور افریقای توپ100 م م  تانک تی 55 هم شاید خیلی شاخ باشد در نبرد زرهی ولی در خوارمیانه  توپ 120 م م با مهمات تنگستنی هم ممکن است کارایش در اگر و اما باشد )

احتمالا در اینده توپ های 152 م م (برای ارماتا) و یا 140 م م برای تانک های ناتو  نیز به میدان بیاید ولی این مسئله بر میگردد به روسها… تاکنون توپ120 م م ناتو از پس تانک های روسی بر میامده همینک نیز توپ 120 م م با مهمات ام 829 ای4 این توان را دارد ولی بدون شک این میزان کالیبر تا زمانی است که روسها تانکی مقاوم تر نسازند  و یا  اینکه کالبیر توپ خود را از 125 بالاتر نبرند  است . ناتو از دهه 1990 با پیشاپیش اینکه روسها در نهایت برای جایگزین ناوگان تی 72 و تی 90 تانک جدید خواهد ساخت دست به  تست توپ 140 م م با گلوله گذاری خودکار روی نسخه ازمایشی ابرامز و لئوپارد2 زدند و بعد از این  ازمایشات نقشه ها را نگهداشته و هر دو تانک ازمایشی را روانه  موزه کردند تا زمانی که لازم شد توپ140 م م را تولید و روی ابرامز و لئوپارد2  و احتمالا چلنجر2 نصب  کنند. از این رو باید منتظر ماند و دید در اینده چه می شود .

در ایران:

ایران تقریبا تمامی این توپ ها به غیر از توپ120 م م المانی رامتال و توپ120 م م فرانسوی  و توپ ال 30 چلنجر 2 را دارد. ما دو توپ در کشور  تولید می کردیم و یا  میکنیم و ان توپ 105 م م و دیگری  توپ 125 م م است . این توپها مهمات های مختلفی شلیک میکنند ولی بهترین  مهمات انرژی  جنبشی شلیکی از هر دو توپ مهمات روسی BM-42 با هسته تنگستنی است که 450 م م قدرت نفوذ دارد. این مهمات برای توپ 125 م م است ولی با تغییر کفشک  از توپ 105 م م نیز پرتاب می شود.در حال حاظر بهترین کار برای ما  خرید مهمات های بهتر است . چینیها مهمات های 125 م م با توان نفوذ در 600 م م زره را نیز تولید میکنند که در این لیست نیامده است  و یا نسخه های پر توان تر روی با همین میزان توان نفوذ  که در لیست امده  و دست کم از پس ابرامز های سعودی  بر می اید . تولید توپ120 م م برای ما با وجود کارایی بالا ممکن  نیست ( منظور توپ ال44 و ال55 است) زیرا مهمات این توپ با مهمات موجود در کشور جور نیست  و اصلا ما این توپ و مهمات ان را نداریم و هیچ کدام از تانک های ما نیز چنین توپی ندارد و تعویض توپ ها با توپ 120 م م بسیار هزینه بر است و حتی دو طرح توسعه یافته در کشور یعنی ذولفقار 1 و 3 نیز دارای توپ 125 م م روسی بودند

در پایان همین هفته مقاله ای در مورد تانک های موجود در ایران خواهیم داشت

گرداوری:عبدالحمید تارخ

منابع:

http://www.kotsch88.de/m_115mmmun.htm

http://www.steelbeasts.com/sbwiki/index.php?title=Ammunition_Data

Lhttp://defense-update.com/products/digits/120ke.htm

https://en.wikipedia.org/wiki/125_mm_smoothbore_ammunition

http://www.army-guide.com/eng/product3615.html

http://www.rheinmetall-defence.com/en/rheinmetall_defence/systems_and_products/weapons_and_ammunition/direct_fire/large_calibre/index.php

https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiM-puvjZHNAhWLPhQKHTh9AYAQFggpMAE&url=http%3A%2F%2Fwww.globalsecurity.org%2Fmilitary%2Flibrary%2Fbudget%2Ffy2015%2Fdot-e%2Farmy%2F2015m829a4.pdf&usg=AFQjCNGV9Efyd5HFeu7BluhvrUhPynUTRg

 

نوشته های مشابه

یک نظر

  1. با توجه به اینکه مقالات سایت رو میخونم خواستم چند مورد رو اصلاح کنید
    تعریف خرج گود
    تعریف apfsds

همچنین ببینید

بستن
دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن