هواپیماهای ترابری و سوخت رسان

هواپیماهای سوخت رسان در حال تولید

نگاهی به هواپیماهای سوخت رسان در حال تولید در جهان و دارندگان این گونه هواپیماها

هواپیماهای سوخت رسان به شکل معمول از تبدیل هواپیماهای ترابری و یا مسافربری به دست می اید . دلیل این کار بسیار مشخص است زیرا توسعه یک سوخت رسان بر اساس یک هواپیمای اماده و عملیاتی بسیار کم هزینه است .این هواپیماها به روش تقریبا ساده ای تبدیل به سوخت رسان می شوند که در اکثر موارد شامل نصب غلاف سوخت رسانی زیر بال و بدنه  و اتاق ویژه اپراتور سوخترسان است.امروزه چندین کشور  دست به ساخت سوخت رسان میزنند ولی دو کمپانی بوئینگ و ایرباس با تبدیل هواپیماهای مسافربری به سوخت رسان بیشترین بازار را دارند اگرچه تبدیل ترابری های توبوپراپ به سوخت رسان هم همچنان بازار داغی دارد

مقاله ای در مورد تاریخ  و روشهای سوختگیری هوایی در جهان را اینجا بخوانید

هواپیمای سوخت رسان اهمیت بسیار دارند.انها به جنگنده کمک میکنند به برد بیشتری دسترسی پیدا کند و عملا عملیات تهاجم برد بلند و یا گشت هوایی طولانی بدون انها  ممکن نیست. سوخترسانها این اجازه را میدهند  بدون اینکه جنگنده ها  گشت هوایی بعد از اتمام سوخت به پایگاه برگردند ساعتها دست به گشت زنی بزنند و یا اجازه میدهد در فاصله هزاران کیلومتری پایگاه خود به دشمن تهاجم کنند. بدون شک بدون سوخت رسان قدرتهای جهانی چون امریکا هرگز توان استفاده از نیروی هوایی خود را به این شکل نداشتن زیرا سوخت رسانی  به انها اجازه میدهد که تجهیزات  و نیروهای خود را با سوختگیری  هواپیماهای ترابری خود در بین قاره ها  جابجا کنند و یا دست به عملیات دوربرد حتی از چند هزار کیلومتری  بزنند

در این مقاله به معرفی سوخترسان های در حال ساخت در جهان خواهیم پرداخت

کی سی130 جی

کی سی 130 فراگیر ترین سوخت رسان جهان است و البته پرتعدادترین انها ….کی سی130 از دهه 1960 وارد خدمت شد و در واقع بر اساس سفارش تفنگداران دریایی امریکا توسعه یافت. سی130 هرکولس که عملا باید ان را مشهورترین و پرکاربرد ترین هواپیمای ترابری جهان دانست همچنان بعد از شصت سال در حال تولید است و بدون شک بهترین کاندید برای تولید نسخه سوخت رسان . چندین مدل سوخت رسان بر اساس سی 130 ساخته شده ولی همه انها در واقع همان نسخه ترابری با درب عقب است که توان حمل بار را دارد ولی زیر هر بال خود دارای یک غلاف سوخت رسانی شلنگی است که برای سوخت رسانی به کار میرود.129 فروند  از انواع مختلف کی سی130 ساخته شد که همگی بر  اساس خانواده هرکولس بودند ولی از دهه 1990 با ساخت نسخه پیشرفته تر این پرنده با نام سوپر هرکولس نسخه سوخت رسان این مدل با نام KC130J ساخته شد که  همکنون نیز در حال تولید است. این هواپیما دارای بیشترین  ظرفیت سوخت 27000 لیتر سوخت است که میتواند در زیر بال خود در دو مخزن سوخت هر یک با 10000لیتر سوخت در مجموع 20000لیتر سوخت  نیز حمل کند. هواپیما دارای دو غلاف سوخت رسانی یکی زیر هر بال است که ان را در زیر یک پاییه در بیرونی ترین  بخش بال حمل میکند و میتوان در دقیقه 1100 لیتر سوخت از هر یکی از غلاف ها با شلنگ به جنگنده ها سوخت برساند. برد عملیاتی 5250 کیلومتر برای ماموریت سوخترسانی  است و از جمله ویژگی های  ان این است که از انجایی که بالگردهای که توان سوختگیری هوایی دارند تنها میتوانند از یک توربوپراپ سوخت گیری کنند به راحتی از کی سی130 سوخت دریافت میکنند. شایان به ذکر است به دلیل اینکه یک توربوپراپ میتواند با سرعت کمتری از یک جت پرواز کند این ویژگی را دارد.کی سی130 میتواند در نقش هواپیمای ترابری نیز ظاهر شده و تا 20 تن بار را حمل کند. همکنون در حال تولید است  و کشورهای چون امریکا، ایتالیا،کویت،لیبی،عربستان،اسرائیل،فرانسه،شیلی،برزیل،ارژانتین،کانادا،اندونزی،ایتالیا،ژاپن،مالزی، مراکش،پرو،سنگاپور،سوئد از دارندگان سی130 جی و یا نسخه های قدیمی بر اساس  هرکولس هستند  .قیمت هر فروند این هواپیما 75 میلیون دلار به سال 2015 میلادی است

 

 

کی سی767

کی سی767 در واقع یک سوخترسان  برای جایگزینی نسخه سوخت رسان بوئینگ  707 است که کی سی135 نیز نامیده می شود. کی سی135 در دهه 1950 ساخته شد و به شکل فراگیری تولید شد ولی امروزه دیگر قدیمی  و منسوخ است. داستان کی سی767 بر میگردد به دهه 1990زمانی که نیروی هوایی امریکا برای جایگزینی کی سی135 و کی سی10 به دنبال هواپیمای سوخت رسان میگشت و در نتیجه بوئینگ و ایرباس طرح های  را ارئه دادند. از نتیجه ان مناقصه که بگذریم  که دو بار تجدید شد و در نهایت بوئینگ برد ، کی سی767 از انجا به وجود امد. در واقع کی سی767 شامل تبدیل بوئینگ 767 سری 300 به نسخه سوخترسان است . این پرنده در دو نسخه موجود است. یکی کی سی767 که نسخه صادراتی است و دیگری کی سی46 که قرار است در ارتش امریکا خدمت کند اگرچه مشتری خارجی نیز دارد. این هواپیما دارای نقش سوخت رسان ترابری است.  دارای یک غلاف  سوخت رسانی شلنگی زیر هر بال و یکی  بوم سوختگیری هوایی زیر بدنه است که برای سوخت رسانی با روش سوخت رسانی تلسکوپی کاربرد دارد . این هواپیما توان حمل 96000 لیتر سوخت را دارد  و میتواند با کمک درب بارگیری در کنار بدنه تا 52 تن بار را نیز حمل کند از این رو دو منظوره است.این پرنده از بوم مرکزی خود تا 4500 لیتر سوخت  بر دقیق و از دو غلاف شلنگی خود میتواند 1500 لیتر سوخت منتقل کند(از هر غلاف).ژاپن،کلمیبا و ایتالیا از جمله دارندگان کی سی767 میباشند که بر اساس بوئینگ767 سری200 ایی ار ساخته شده و امریکا و اسرائیل  و باز ژاپن از دارندگان کی سی46 هستند که بر اساس بوئینگ767 سری 300 ساخته شده . قیمت هر فروند از این هواپیما 145 میلون دلار است

 

 ایرباس 330 نسخه ام ار تی تی

شرکت معظم ایرباس تاکنون دو هواپیمای سوخت رسان را توسعه داده یکی نسخه سوخت رسان ایرباس 310 که البته  تنها برای المان بود و دیگری ایرباس 330. ایرباس 330 یک جت دو موتور قاره پیما بسیار پرکاربرد در زمینه  جتهای غیر نظامی است و ایرباس برای رقابت با بوئینگ بر سر برنامه  کی سی767 دست به توسعه نسخه سوخت رسان با زد. این نسخه بر اساس ایرباس 330 نسخه 200 ساخته شد که دارای دو غلاف سوخترسانی شلنگی(یکی زیر هر بال) و یک بوم سوختگیری زیر بدنه است که میتواند 110000 لیتر سوخت  و یا در حالت ترابری با کمک درب بارگیر  کنار تا 45 تن بار را حمل کند . استرالیا 5 فروند،فرانسه 9 فروند،عربستان 6 فروند،سنگاپور 6 فروند، امارات 5 فروند،کره 4 فروند و انگلستان 14 فروند، اسپانیا3 فروند،نروژ 1 فروند، هلند دو فروند،المان 4 فروند،بلژیک یک فروند.. قیمت هر فروند  ان 180 میلیون دلار است

ایرباس 330 ام ار تی تی

ایلیوشین78ام-90 ای مادیوس

نسخه سوخت رسان هواپیمای ترابری مشهور ایلیوشین76 کاندید در اواخر دهه 1970 در شوروی با نام ایلشوین78 مادیوس توسعه یافت. خود نیروی هوایی شوروی حدود 40 فروند از این هواپیما را در چند مدل دریافت  کرد که بعد از فروپاشی شوروی حدود 21 فروند ان به خدمت روسها در امد. روسها از فروپاشی شوروی به بعد هیچ سوخت رسان جدید  دریافت نکردند تا اینکه  از سال 2012 کمپانی ایلیوشین بر اساس نسخه جدید ایلیوشنی76 با نام ایلوشین76 ام دی -90 ای که دارای کابین و سیستم ناوبری بهروز شده و موتور های جدید PS-90A-76 بود که مصرف سوخت کمتری و قدرت بالاتری داشت  از این رو این مدل نسبت به مدل قبلی برد بیشتری دارد

. مادیوس میتواند تا سه غلاف سوخت رسانی شلنگی UPAZ  یکی زیر هر بال و دیگری در بخش میانه چسبیده  به سمت چپ بدنه را حمل کند که دارای  شلنگ های سی متری  است و میتواند تا 110000 لیتر سوخت را حمل کند. سرعت سوخترسانی هر غلاف در بیشترین  میزان خود 2000لیتر بر دقیقه است.این پرنده یک هواپیمای ترابری سوخت رسان است و میتواند تا53 تن بار نیز از درب عقب خود در نقش ترابری حمل کند .نسخه جدید در سال 2018 پرواز کرد و ارتش روسیه به دنبال به خدمت گیری 10 فروند از این هواپیما است . قیمت هر فروند ان 100 میلون دلار تخمین زده می شود

ایلیوشین 78 MKI ارتش هند

کی سی390

یک هواپیما دو موتوره جت ترابری سوخت رسان ساخت امبرایر برزیل که قرار است از سال 2019 وارد خدمت شده است . این هواپیما از اول به عنوان یک طرح دو منظوره ساخته شده که دارای دو موتور در زیر بالها و بالهای در بالای  بدنه است و میتواند تا 26 تن بار  را در نقش ترابری حمل کند و در نقش سوخت رسان با کمک دو غلاف سوخت رسانی شلنگی(یکی زیر هر بال)  تا 45000 لیتر نیز سوخت حمل میکند.این پرنده فعلا توسط برزیل و پرتقال و مجارستان  سفارش داده شده ولی چندین کشور به دنبال خرید ان هستند و هر قیمت  فروند ان 85 میلیون دلار قیمت دارد.

ایرباس 400 اطلس

اطلس اولین هواپیما ترابری نظامی ساخت ایرباس است ولی این شرکت  نسخه سوخت رسان این هواپیما را نیز توسعه داد. اطلس دارای چهار موتور توربوپراپ است و با داشتن یک درب بارگیر بزرگ عقب میتواند خودروهای زرهی سوار کند. نسخه تانکر این هواپیما در سال2013 رو نمایی شد که از سال2017 دست به تست های خود زد و المان  اولین مشتری ان بود. اطلس دارای دو جایگاه خارجی یک زیر  هر بال برای سوخت رسانی شلنگی است و میتواند تا 2000 لیتر بر دقیق سوخت منتقل کند. اطلس میتواند  تا37 تن بار و یا   50 هزار  سوخت را حمل کند. برد سوخترسانی  ان بیش از 4500 کیلومتر است و امپراتور سوخترسان پشت کابین خلبان قرار میگیرد .این هواپیما طی تست های خود به بالگرد و هواپیمای جنگنده سوخترسانی کرده است

استفاده در نقش سوخترسان با نصب غلاف زیر بال

وای20

وای20 بزرگترین هواپیمای ترابری است که چین ساخته شد و یک الگو برداری از سی17 و ایلیوشن76 روسی است.این هواپیما از سال 2016 عملیاتی شده  ودر سال2021 تصاویری از سوخترسانی  این هواپیما در چین منتشر شده است. نسخه سوخترسان  نسخه تغییر یافته نسخه ترابری  است از این رو دارای نقش سوخترسان و ترابری داشته باشد. بر اساس تصاویر دارای دو غلاف یکی زیر هر بال برای  سوخترسانی  با شلینگ است . جزئیات بیشتر از این نسخه وجود ندارد

شایان به ذکر است چین از نسخه سوخترسان بمب افکن اچ6 نیز استفاده میکند. البته این نسخه همکنون در حال تولید نیست و تعدادی از انها  در دهه1980 و 1990 تولید شد.

نگاهی به برخی از سوخترسانها که عملیاتی هستند ولی دیگر تولید نمی شوند.

بوئینگ707  : نسخه  سوخت رسان ترابری بوئینگ707 که به تعداد بالای تولید و همچنان در خدمت است .این هواپیما میتواند بیش از 30 تن بار  را حمل کند و دارای سه جایگاه سوخت رسانی یکی زیر هر بال وی یکی برای سوخت رسانی تلسکوپی زیر بدنه است

کی سی135: نسخه سوخت رسان  بوئینگ707 ساخته شده برای نیروی هوایی امریکا که صادر نیز شد. این نسخه بعدها در دهه1980 مورد ارتقا قرار گرفت و مجهز به موتور سی اف ام 56 نصب شده روی بوئینگ 737 که برد ان را به  شدت  به دلیل کاهش مصرف سوخت افزایش داد به شکلی که برد انتقالی ان از 10000 کیلومتر به 16000 کیلومتر رسید.کی سی135 پرتعداد ترین هواپیما سوخترسان  جهان است زیرا بیش از 420 فروند ان در خدمت چندین ارتش جهان  است که390 فروند از  این تعداد در خدمت ارتش امریکا است

کی سی 10: یک سوخترسان به سفارش فرمانده ای راهبردی نیروی هوای امریکا برای سوخت رسانی به بمب افکنها و هواپیماهای ترابری بزرگ این نیرو  که بر اساس هواپیمای تجاری   دی سی10 ساخت شد که یک هواپیما سه موتور پهن پیکر بود . این هواپیما تنها در ارتش امریکا خدمت میکند

البته برخی کشورها دست به تبدیل برخی هواپیماهای ترابری به شکل موقت برای سوخت رسانی کرده اند برای نمونه برخی نسخه های هواپیمای ترابری سی160 اروپای دارای نسخه سوخت رسان هستند ولی اینها برای این نقش ساخته نشده بلکه با تغییر روی نسخه های ترابری خدمت به دست امده اند .برای نمونه چین و پاکستان و هند با تغییر هواپیماهای ایلیوشین76 نسخه سوخترسان به دست اوردند. این هواپیما در اصل ترابری بودند  و توسط شرکتهای اوکراین و  یا روسی به این نقش تغییر کردند و از اول برای این کار ساخته نشده اند

در زیر نگاهی به کشورهای دارنده سوخترسان می اندازیم

الجزایر: 5 فروند ایلیوشن76

ارژانتین:2 فروند کی سی130 هرکولس

استرالیا:6 فروند ایرباس330 ام ار تی تی

برزیل: یک فروند ک سی130 و دو فروند بوئینگ767  و سفارش 22 فروند کی سی390 که البته تعدادی از انها سوخترسان خواهند بود

کانادا: دو فروند ایرباس 310 ام ار تی تی  که از تبدیل دو ایربسا310 باری به دست امده و چهار فوند سی130 هرکولس

شیلی: سه فروند کی سی130 هرکولس و سه فروند کی سی135

چین: سه فروند ایلیوشن76 و یک فروند نسخه  سوخترسان وای20

کلمبیا: یک فروند بوئینگ767

فرانسه: شش فروند ایرباس 330  ،4 فروند کی سی130 جی سوپر هرکولس(برای خدمت در یک اسکادران مشترک هوایی با المان) و 11 فروند کی سی135 ار

المان:4 فروند ایرباس330 و 3 فروند کی سی130 جی سوپر هرکولس برای خدمت در اسکادرن مشترک سوخترسان با فرانسه

هند: شش فروند نسخه سوخت رسان ایلیوشن76

اندونزی: 2 فروند ایرباس 400 اطلس 1 یک فروند کی سی130 بی هرکولس

ایران:4 فروند بوئینگ707 و 3 فروند بوئینگ747

اسرائیل: 7 فروند بوئینگ707 و 4 فروند کی سی130 جی و دو فروند کی سی46

ایتالیا: 4 فروند کی سی767 و 6 فروند کی سی130 جی سوپر هرکولس

ژاپن:4 فروند کی سی767 ،سه فروند کی سی46،  2 فروند کی سی130 هرکولس

کره جنوبی: 4 فروند ایرباس 330 ام ار تی تی (با نام کی سی30 شناخته می شود)

کویت:سه فروند کی سی130 جی سوپر هرکولس

مالزی:4 فروند کی سی130 هرکولس

مراکش: دو فروند کی سی130 هرکولس

هلند: 5 فروند ایرباس330 برای خدمت در ارتش هلند و 4 فروند برای خدمت تحت فرمانده ای ناتو

پاکستان: 4 فروند ایلیوشین76

روسیه: 20 فروند ایلیوشن78 مادیوس

سنگاپور:5 فروند سی 130 هرکولس و شش فروند ایرباس 330

اسپانیا:3 فروند ایرباس 330

سوئد: یک فروند کی سی130

ترکیه:7 فروند کی سی135 ار

امارات:5 فروند ایرباس 330

انگلستان: نه فروند ایرباس 330

عربستان:7 فروند بوئینگ707 ،7 فروند کی سی130 هرکولس،6 فروند ایرباس330  و دو فروند کی سی130 جی سوپر هرکولس

امریکا:

 نیروی هوایی امریکا: بیش از 390 فروند کی سی135 ار،  59 فروند کی سی10 ،60 فروند کی سی46

 تفنگداران دریایی: 52 فروند کی سی130 جی سوپر هرکولس

نیروی دریایی: 10 فروند کی سی130 اچ  هرکولس

ونزوئلا: یک فروند بوئینگ707

برای عضویت در اینستاگرام جنگاوران اینجا را کلیک کنید

عبدالحمید تارخ

مقالات مشابه

روش های سوختگیری هوایی 

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا
بستن
بستن