توان هوایی افغانستان
توجه: این مقاله مربوط به تیر ماه سال 1400 قبل از سقوط حکومت افغانستان توسط گروه تروریستی طالبان است
توان هوایی افغانستان در سال1919 تشکیل شد زمانی که حکومت پادشاهی افغانستان بر علیه شورشیان منطقه خواست وارد میدان شد. این نیرو توسط روسها اداره میشد و بیشتر شبیه یک نیروی اجاره ای بود ولی تا پایان دهه 1920 نیروی هوای تازه تاسیس افغانستان تعداد هواپیما دو باله از شوروی انگلستان دریافت کرد .در سال 1924 نیروی هوایی افغانستان به عنوانی یک بخش مستقل تشکیل شد که عمده خلبانان ان روس بودند . بخش عمده توان هوای ان مربوط به هواپیمای Polikarpov R-1 که یک هواپیما تک موتور روسی بر گرفته شده از هواپیمای دهاولیند دی اچ.9 بود .در سال 1928 افغانستان وارد یک جنگ داخلی می شود که بخش عمده توان هوایی ان از بین میرود. به شکل کلی این توان بیشتر روی زمین در حملات به پایگاه های این نیرو از دست رفت ولی از سال 38 باز نیروی هوایی رو به بازسازی رفت
این سال تعداد هواپیما انگلیسی و ایتالیا وارد شد که برترین انها هاوکر بود. این نیرو از سال1947 بعد جنگ جهانی دوم با نام RAAF یا نیروی هوایی سلطنتی افغانستان شناخته شد نامی که تا سال1973 بر ان بود
در دهه 1950 با ورود به عصر جت افغانستان وارد دنیایی جت شد. افغانستان در جنوب شوروی قرار داشت و حکومت ان به شوروی نزدیک. اختلافات با پاکستان که غرب تمایل داشت باعث شده بود کمک مالی نظامی از شوروی دریافت کند و بتواند با ان کمک های دست به نوسازی نیروی هوایی بزند در حالی که افغانستان خود کشور ثروتمندی نبود . در این میان در دهه 1950 موفق به دریافت شش فروند میگ15 اموزشی شد که برای اموزش خلبان 100 فروند میگ17 بود که تا پایان دهه 1950 از شوروی دریافت کرد. میگ17 پرتعداد ترین جنگنده افغانستان در تمامی طول تاریخ این کشور است. همچنین این کشور موفق به دریافت 46 فروند بمب افکن جت دو موتوره ایلیوشن28 نیز از شوروی شد.این دارای ها به همواره تعدادی هواپیما ترابری اموزشی در هشت پایگاه هوایی گرد هم در امده بودند که عمده خلبانان افغانی بودند و تنها رده های تعمیراتی گهگاه متعلق به شوروی بودند
در دهه1960 تجهیز این نیرو ادامه یافت و این کشور به اولین جت مافوق صوت خود یعنی میگ19 دست یافت. 18 میگ19 به شکل دست دوم وارد شد ولی زمان ورود به خدمت این میگ ها در سال 1963 شوروی محصول بهتری داشت یعنی میگ21 که ان نیز به سرعت توسط افغانها دریافت شد. اینها در دهه1960 موفق به خرید 50 فروند میگ21 اف13 نخستین نمونه تولید انبوه میگ21 شدند که برای تجهیز ان 250 تیر موشک ار13 که یک موشک فروسرخ کپی موشک امریکای سایدواندر نسخه بی بود (در دهه بعد 250 تیر دیگر از این موشک نیز خریداری شد).همچنین در دهه1960 بحث نظارت بر اسمان افغانستان با خرید تعدادی رادار جستجو و استقرار انها در مرز با پاکستان نیز مد نظر قرار گفت و همراه ان 6 اتش بار موشک پدافندی سام2 به عنوان نخستین سامانه پدافندی انها به همراه 150 تیر موشک خریداری کرد
بین سال1970 و 1972 افغانستان موفق به دست اوردن 38 فروند جنگنده تهاجمی سوخو7 البته به شکل دست دوم شد تا نخستین جنگنده تهاجمی خود را در اختیار بگیرد
در سال 1973 زمانی که طی انقلابی حکمت سلطنتی در افغانستان سرنگون شد و محمد داود خان رئیس جمهور این کشور شد نیروی هوایی افغانستان دارای 200 جنگنده و حدود50 هواپیما ترابری بود که بخش عمده انها هواپیمای ایلیوشن 18 بودند در حالی که در بخش ترابری بالگرد میل1 و4 را نیز در خدمت داشتند
بعد از سرنگونی حکومت سلطنتی نیروی هوایی جدید چندان مورد توجه قرار نگرفت اگرچه بیش از 20 فروند هواپیما ترابری انتنوف24 دریافت کرد ولی غیر تعدادی ال29 و میگ21 اموزشی جنگنده جدید دریافت نکرد
با به خطر افتادن حکومت کمونیستی طرفدار شوروی در افغانستان در سال 1980، افغانستان توسط شوروی اشغال شد که هدف ان باقی ماند حکومت کمونیستها بود. مردم افغانستان واکنش نشان دادند و مجاهیدن دست به مبارزه با ارتش افغانستان و نیروی های شوروی زدند.اگرچه سیلی از تجهیزات از سال 1979 تا زمان باقی ماندن این حکومت درقدرت (تا پایان دهه1980 ) وارد افغانستان شد ولی عمدتا توسط مستشاران کوبای و یا چکسلواکی هدایت می شد . شوروی علاقه زیادی نداشت که ناوگان بزرگی از تجهیزات که شامل 400 هواگرد مختلف میشود توسط افغانها هدایت شود زیرا برای نمونه اکثر خلبانان افغانی علاقه ای به حمله و بمب باران مردم خود را نداشتند
در دهه1980 که این نیرو در قویترین حالت خود بود با در نظر گرفت وضعیت جنگ در این کشور ، این نیرو دست به وارد کردن تعداد 20 فروند سوخو20 نسخه صادراتی نمونه پایه سوخو17 و 36 فروند سوخو22 و 10 فروند سوخو7 دست دوم زد. همچنین تعداد بیشتری بالگرد میل24 و 8 دریافت کرد. زمانی که شوروی از افغانستان بیرون امد این نیروی 5000 پرسنل و 7000 مستشار خارجی داشت که در 9 پایگاه عملیات انجام میدادند. با خروج شوروی و خروج مستشاران از نیروی هوایی افغانستان توان عملیاتی این نیرو به شدت کاهش یافت.
در سال1992 حکومت نجیب الله که طرف شوروی بود، شورویی که چند ماه قبل فروپاشیده بود از قدرت سرنگون شد و با در گرفتن جنگ داخلی بین گروه های مجاهد افغانستان، نیروی هوای کاملا فروپاشیده و بین طرفین تقسیم شد. با به قدرت رسیدن طالبان این حکومت در اواخر دهه1990 5 فروند میگ21 ام اف ،10 فروند سوخو22، شش فروند میل8 ، هشت فروند میل24، 5 فروند جت امروزی رزمی ال39 سی، 6 فروند هواپیمای ترابری انتنوف12 که بزرگترین و سنگین ترین هواپیمای ترابری افغانها و 25 فروند انتنوف26 و 24 در خدمت داشتند که همگی با حله امریکا به این کشور در سال 2001 نابود شدند
با به قدرت رسیدن حکومت مردمی در این کشور بعد سالها، بعد از دو دهه اموزش خلبانان جدید در سال 2008 در افغانستان اغاز شد .افغانستان در سال 2008 با 26 هواپیما وبالگرد جدید از جمله تعداد میل24 نیروی هوایی خود را راه اندازی کرد . نیروها به امریکا اعزام شدند تا انجا اموزش ببیند
7 پایگاه هوایی فعال شد و با افزایش ناوگان هواگردها طی دهه بعد این نیروی جان تازه گرفت و موفق به حملات موثر به طالبان شد .از اینجایی که این کشور با خطر هوایی کشورهای همسایه مواجه نبود و از طرفی اصلیترین دمن انها یعنی گروه طالبان روی زمین قرار دشت نیاز به بالگرد و هواپیمای پشابیانی نزدیک کم هزینه موثر بسیار مورد توجه قرار گرفت
امورش خلبانان در امریکا انجام میشود ولی همواره خلبانان افغان با مشکل اساسی امنیت مواجه هستند با در نظر گفت گسترش بسیار نیروی های تروریستی طالبان در این کشور همواره خلبان افغان و خانواده انها مورد تهدید طالبان قرار میگیرند و دست کم دو خلبان تا کنون کشته شدند این فشارها انقدر زیاد بود که برای نمونه اولین خلبان زن این کشور با نام نیلوفر رحمانی بعد چند سال خدمت و پرواز با سسنا 208 مجبور به پناهندگی در امریکا شد
دارایی
نیروی هوای افغانستان هیچ جنگنده جت مسلحی در خدمت ندارد. جنگنده مسلح این کشور هواپیمای توربوپراپ سوپر توکانو برزیلی است. این پرنده یک پنجم جنگنده های جت هزینه عملیاتی دارد و ساعت پرواز بالای دارد و توان حمل تسلیحات بالای در اندازه خود داشته و میتواند انواع تسلیحات هدایت شونده و غیر هدایت شونده را حمل کند. از این رو سوپر توکانو گزینه بسیار خوبی برای کشور های درگیر در یک نبرد چریکی میباشد ، زیراهم کم هزینه و هم پر بازده است . افغانستان اولین بار درسال 2012 به چنین هواپیمای اعلام نیاز کرد و طی مناقصه ای هواپیمای سوپر توکانو برزیلی و ای تی6 امریکایی با هم به رقابت پرداختند که یک سال بعد سوپر توکانو پیروز رقابت شد . 20فرود هواپیما به قیمت 427 میلیون دلار سفارش داده شد که قرار شد تا سال 2018 همگی تحویل شد. 10 فروند در پایگاه هوایی شیندند در غرب این کشور و ده فروند قرار شد در قندهار مستقر شوند.اموزش خلبان در پایگاه هوایی در جرجیا امریکا در سال 2015 اغاز شد و در 4 فروند نخست این هواپیما در 15 ژانویه سال 2016 در فرودگاه حامد کرزای در کابل تحویل نیروی هوای افعانستان داده شد (در افغانستان به این نیرو، قوای هوایی نیز گفته می شود)
30 خلبان در مجموع برای این هواپیما اموزش دیدند
همکنون 19 فروند سوپر توکانو به شکل عملیاتی در خدمت است . این جنگنده مجهز به موتور1600 اسب بخاری میباشد و در هر کابین سه نمایشگر بزرگی رنگی قرار دارد و کابین جلو مجهز به اچ یو دی بوده و تمامی انها مجهز به دوربین دید شبانه میباشند . سوپر توکانو ها توان حمل یک غلاف خارجی نظارتی و نشان گذار لیزری با توان عملیات شبانه هستند و از سال 2018 انها در عملیات های خود از بمب های لیزری نیز استفاده کرده اند . سوپر توکانو افغانستانی مجهز به دو مسلسل سنگین 12.7 م م برونینگ بوده و زیر هر بال 3 جایگاه برای حمل سلاح دارند که شامل بمب های سقوط ازاد مارک81 و 82 ، راکت انداز70 م و بمب های هدایت لیزری جی بی یو 58 است که یک بمب لیزری 225 کیلوگرمی باشد .سوپر توکانو های افغانی نتنها توان بمب باران با بمب هدایت لیزری را دارد بلکه توان کامل پرواز در شب را نیز دارد. این کشور برای مسلح کردن ای29 خود 250 تیر بمب هدایت لیزری از امریکا تحویل گرفته است
سسنا208 کاراوان
سسنا208 یک هواپیما تک موتور توربوپراپ غیر نظامی است که تا 9 نفر سرنشین و تا 1.5 تن بار را حمل کند. این پرنده یک پرنده غیر نظامی مشهور است ولی شرکت سازنده با نصب یک سامانه دید نظارتی حرارتی و جایگاه حمل موشک ضد تانک هلفایر که البته میتوان ان را به بمب لیزری نیز مجهز کرد از ان به عنوان هواپیمای مسلح از جمله در نبردهای بر ضد گروه های تروریستی که پدافندی ندارد استفاده میکند و از این رو عراق و افغانستان هر دو مشتری نسخه مسلح با نام ای سی208 هستند.
26 فروند از این پرنده در خدمت نیروی هوایی افغانستان است که میتواند تا 5 ساعت در اسمان مداومت پرواز داشته باشد و تا چهار تا هشت موشک هدایت لیزری هلفایر را حمل کند .البته از قرار تنها ده فروند انها مسلح بوده و باقی به عنوان هواپیمای آموزشی و ترابری استفاده می شود
در بخش هواپیماهای ترابری 4 فروند هواپیمای دست دوم سی130 اچ هرکولس تحویلی از امریکا توان ترابری این کشور است .12 فروند هواپیمای ارتباطی پی سی12 که یک هواپیمای توربوپراپ کوچک ارتباطی است برای حمل و نقل فرماندهان و مقامات استفاده می شود .4 فروند هواپیمای ترابری انتنوف32 نیز در سال 2008 دست دو از طرف اوکراین تحویل افغانستان شد
بالگرد برای افغانها بسیار مهم است زیرا این کشور دارای مناطق صعب العبور است و هم برای پشتیبانی از نیروی زمینی چه به شکل ترابری چه به شکل مسلح
پرتعداد ترین بالگرد افغانها بالگرد میل17 است. از دهه1960 افغانستان شاهد پرواز میل8 در کشور خود بودند و به شکل کلی انها با بالگرد سری میل تجربه بالای دارند بالگردی که بسیار کم هزینه است و نیازهای انها را به خوبی مرتفع میکند
کمتر از 3 بالگرد از زمان طالبان در افغانستان باقی ماند ولی بعد از به قدرت رسیدن حکومت مردمی در این کشور ، افغانستان از منابع بسیار به شکل دست دوم و نو بالگرد میل 8 و 17 را دریافت کرد. منابع دریافت میل8 و 17 به شرح زیر است
8 فروند میل 8 ام تی از چک در سال 2007 به شکل دست دوم
3 فروند میل 8 ام تی از اسلواکی در سال 2008 به شکل دست دوم
2 فروند میل 8 ام تی از انگلستان در سال 2010 به شکل دست دوم. ابن بالگردها در یک مدرسه اموزش خلبانی پرواز میکردند
6 فروند میل 8 ام تی از امارات در سال 2007 به شکل دست دوم..این بالگردها از یک کشور سوم توسط امارات برای افغانستان خریداری شد
90 فروند بالگرد میل 17 از روسیه تحویل شد. این بالگردها طی چند سری تحویل افغانستان شد که به غیر از یک مورد که پول ان توسط امارات داده شد(به میزان ده فروند) و 7 فروند که به شکل دست دوم از روسیه رایگان دریافت شد باقی نو ساز بوده و توسط امریکا هزینه خرید انها داده شده (73 فروند) که همگی از سری وی5 بود که اخرین نسخه تولیدی میل17 میباشد. تمامی میل ها مجهز به بالچه و توان حمل دو تا شش راکت انداز 57 م م و یا 90 م م را دارند و میتواند غلاف توپ 23 م م حمل کند و نقش ترابری و مسلح را دارند و میتواند تا 28 سرباز و یا 4.5 تن بار را حمل کند
ام دی 530 دیفندر دیگر بالگرد پر تعداد این ارتش است که ساخت امریکا میباشد ام دی530 نسخه نظامی بالگرد غیر نظامی مشهور ام دی50 است. ام دی500 در زمان جنگ ویتنام برای خدمت در نقش بالگرد شناسایی ساخته شد ولی نسخه های مختلفی از ان ساخته شد که یکی از انها نسخه ام دی 530 است. ابن بالگرد دارای نسخه ضد تانک نیز است ولی نسخه در خدمت افغانستان بسیار سادهتر است. بالگرد دارای دو بالچه برای حمل غلاف 7 تایی راکت 70 م م و یا غلاف مسلسل 12.7 م م است .همکنون 68 فروند از این بالگرد در خدمت انها است. این بالگرد سرعت عملکرد بالای دارد بسیار چالاک و سریع است و زمان اماده سازی ان برای پرواز در نوع خودش در جهان بی نظیر است و برای همین سرعت عملکرد در بین مشتریان نظامی که نیاز به بالگرد با سرعت واکنش بالا دارد بسیار مشهور است . برخی نسخه های تحویلی به افغانستان دارای یک سامانه اپتیکی زیر دماغه هستند که دارای سامانه دید حرارتی بود و توان نظارتی به این بالگرد میدهد .68 فروند از این بالگرد تحویل این ارتش شده 10 فروند دیگر نیز در سال 2020 سفارش داده شد
یو اچ60 بلک هاوک به زودی جایگزین بخشی از ناوگان میل8 و17 می شود (نمونه های قدیمی دست دوم تحویلی میل8). این بالگرد که همکنون اصلیترین بالگرد ترابری ارتش امریکا است به سرعت جز ارتش افغانستان شد. افغانستان اولین بار 53 فروند بالگرد UH-60A بلک هاوک را به شکل دست دوم تحویل گرفت. این بالگردهای بین سال 2017 تا سال 2020 تحویل شد. بالگردها دست دوم بوده وقبلا در خدمت ارتش امریکا بودند ولی برای تحویل به این ارتش مورد ارتقا قرار گرفت . قرار بود 159 فروند بلک هاوک تحویل شود ولی در نهایت ترامپ رئیس جمهور وقت آمریکا این تعداد را به 59 فروند کاهش داد ..بلک هاوک های افغانستان را UH-60A+ میخوانند زیرا ارتقا انها تقریبا در سطح یو اچ-60 ال است. تمامی بلک هاوک با پول دولت امریکا خریداری شده است
ارتش افغانستان ده فروند نیز یو اچ1 هیویی در خدمت دارد که به شکل دست دوم و اهدایی دولت امریکا تحویل شده که اگرچه جز داری نیروی هوایی است ولی از قرار در خدمت دولت افغانستان است
میل24 هاینده بالگرد تهاجمی افغانستان . اینها از دهه1980 این بالگرد را در خدمت داشتند و حتی طالبان نیز زا ان در زمان حکومت در این کشور بهره بسیار برد. در دوران حضور روسها در افغانستان این کشور طی دو سری در مجموع 151 میل 24 تحویل گرفت که شامل 90 فروند میل24 ای و 61 فروند میل24 دی بود.کمتر 5 فروند از این تعداد بعد از حکومت طالبان به حکمت مردی افغانستان رسید که همگی از نسخه دی بودند .بعد از ان افغانستان تعدادی میل24 از چندین کشور به شکل دست دوم دریافت کرد که عبارت است از
6 فروند میل24 وی از چک در سال 2008
4 فروند میل24 وی از بلاروس در سال 2019
4 فروند میل24 دی از هند در سال 2016
5 فروند میل24 دی از بلاروس در سال 2002
همکنون 8 فروند میل24 به شکل عملیات در خدمت نیروی هوای افغانستان است اگرچه انها مسلح به موشک ضد تانک موثری نیست ولی از راکت 57 و 80 م م و توپ استفاده میکنند
سه فروند بالگرد کوچک لاما نیز توسط هند به شکل دست دوم به افغانستان اهدا شده است
در بخش پهپاد این ارتش 77 فروند پهپاد امریکای اسکن ایگل در خدمت دارد که یک پهپاد کوچک با بیش از 9 ساعت مداومت پرواز و ارسال تصاویر رنگی به شکل زنده است
