خلاصه ای در معرفی نیرو های ویژه/اسپتسناز روسیه
کلمه اسپتسناز به نیروی های ویژه روسیه اختصاص داده شده ولی این نام، نام جدید نیست و در واقع به بخش از نیروی های نظامی امنیتی در شوروی اختصاص داده شده بود که برای انجام عملیات های ویژه اموزش دیده بودند. در دوران شوروی عمدتا مردم از وجود چنین نیروی در کشور خبر نداشتند ولی در دوران گورباچوف با باز شدن فضای سیاسی کشور، داستانهای عجیب و غریب از عملیات های اسپتسناز بر سر زبانها افتاد که بیشتر شبیه فیلم های جیمز باند بود. در سال 1987 کتابی در مورد انها در روسیه چاپ شد که شامل برخی از اسناد دولتی بود و برای نخستین بار غرب با این نیروها اشنا شد
با فروپاشی شوروی روسها همچنان نیروی های ویژه خود یا همان اسپتسناز را حفظ کردند.
تاریخچه نیروی های اسپتسناز در واقع بر میگردد به دهه 1950 زمانی که شوروی درگیری یک نبرد جاسوسی با غرب بود. در ان زمان سازمان اطلاعات ارتش از برخی نیرویهای ورزیده خود برای عملیاتهای چون جمع اوری اطلاعت از بندر گاه های دشمن(به شکل غواصی) و یا ورود به خاک کشور های غربی و عکس برداری از پایگاهی ها نظامی انها استفاده میکرد و در واقع هسته اسپتسناز ان زمان تشکیل شد
با وجود این اسپتسناز اولین عملیات واقعا کماندوی خود را در سال 1979 زمان حمله شوروی به افغانستان انجام داد زمانی که نیروی های اسپتسناز به کاخ ریاست جمهوری افغانستان حمله کرده و حیفضالله امین رئیس جمهور وقت این کشور را کشتند. در این عملیات وی و 200 نیروی محافظ کاخ کشته شدند و طی ان 660 نیروی ویژه روس که شامل 50 نیروی سازمان امنیتی شوروی KGB نیز بودند حضور داشتند. اسپتسناز طی جنگ در افغانستان چندین عملیات معمولا شامل کمین زدن برای نابودی مجاهدین را انجام دادند و همواره مجاهدین برای انها به دلیل مهارت بالایشان احترام بالای قائل بودند . این نیرو در سال 1986 دست به عملیات کماندویی در جنوب افغانستان برای بستن مرز با پاکستان نیز زدند تا مجاهدین بیشتری وارد این کشور نشود. در این ماجرا بر اساس ادعا روسها و بر اساس شواهد موجود دست کم این نیرو ها دو بار با نیروی های ویژه پاکستانی درگیر شدند. پاکستان از مجاهدین و نیروها سلفی حمایت میکرد و چندین بار تیپ های ویژه پاکستانی در حال پوشش مجاهدین و یا سلفیان بودند با نیروهای شوروی درگیر شدند
بعد از فروپاشی شوروی این نیرو ها در درگیری های زیادی شرکت کردند مانند نبرد داخلی تاجیکستان و یا جنگ در چچن و دست کم چندین مورد گروگانگیری را نیز با کشتن گروگانگیران و گروگانها(به روش روسی) به پایان رساندند.
برای نمونه در 14ژوئن سال 1995 حدود 150 جدایی طلب چچنی در شهر بیودونوفسک، در جنوب روسیه به یک ایستگاه پلیس حمله کردند و بعد از چند ساعت جنگ و درگیری به یک منطقه مسکونی عقب نشینی کرده و بین 1500 تا 1800 نفر افراد غیر نظامی را گروگان گرفتند که شامل 150 کودک نیز میشدند . همه این افراد در یک بیمارستان گروگان گرفته شدند
بعد از سه روز محاصره و مذاکره مقامات دولتی از نیرویهای ویژه خواستند وارد بیمارستان شوند .چندین دور حمله انجام شد و 125 گروگان کشته و حدود 500 نفر زخمی شدند و البته گروگانگیران نیز حدود 105 کشته دادند. بعد از این عملیات نیروهای ویژه روسی مورد انتقاد شدید قرار گرفتند که انها عملا بدون هیچ ملاحظه ای باعث کشته شدن تعداد زیادی گروگان شدند ولی واقعیت این بود که این نیرو ها نه اموزش درست حسابی برای عملیات رهایی گروگان دیده بودند و نه تا ان زمان تجربه لازم را کسب کرده بودند
در جریان جنگ اول چچن اسپتسناز واقعا سرگردان بود انها عملکرد درستی نداشتند ولی در جنگ دوم چچن در سال 1999 به شکل هدفمندی وارد جنگ شدند و تلاش در ترور فرمانده هان چچنی کردند و دست کم 20 فرمانده و رهبر چچنی را کشتند و یک موفقیت بزرگ به دست اوردند و بسیار از سربازن و فرماندهان این نیرو مدال شجاعت کسب کردند. نبرد چچن 2 نشان داد اسپتسناز نباید مثلا یک سرباز عادی و یا یک نیروی عادی عملیات انجام دهدو برای تاثیر گذاری در جنگ باید دست به انجام عملیات ویژه بزند
در یک سپتامبر سال 2004 میلادی یک حادثه گروگان گیری دیگر پیش امد . این داستان به بحران گروگانگیری مدرسه بسلان مشهور است. بسلان مدرسه ای در اوستیای شمالی بود . زمانی که تعدادی از جدای طلبان مسلمان چچنی عضو گروه ریاض‌الصالحین چچن وارد این مدرسه شدند و 1100 نفر شامل 770 نفر کودک را گروگان گرفتند . نیرو های ویژه بعد از سه روز حمله کردند ولی فاجعه ای بزرگتر از بمب باران رخ داد . اتش سنگین بین دو طرف رد بدل شد و بخشهای از ساختمان اتش گرفت .334 نفر گروگان کشته شدند که نیمی از انها کودک بودند و 200 نفر هم گم شدند که بر میگردد به اتش گرفتن ساختمان و ریزش ان. این عملیات نشان داد که اسپتسناز واقعا به درد ازاد سازی گروگان نمی خورند
ولی با وجود این داستان گروگان گیری، اسپتسناز کارایی بسیار خوبی در نبرد با تروریستها داشت و این نیروها در چچن و منطقه جنوبی روسیه از سال 2000 میلادی به بعد موفق به نابودی بسیار از تروریستها شدند و واقعا کار را برای انها سخت و دشوار کرد به شکلی که سالانه حدود25 نفر از تروریست های جدای طلب را کشته اند و در حفظ امنیت روسیه تاثیر بسیار داشت
اسپتسنازدر جریان اشغال نظامی کریمه توسط روسیه در سال 2014 نقش داشتند. این نیروها بودند با تجهیزات نظامی و بدون هیچ ارام و نشانی بر روی لباس های خود وارد کریمه شده و نظامیان اکراینی را وادار به ترک شهر کردند
با دخالت نظامی روسها در سوریه اسپتسناز نقش بسیار داشت از جمله عملیات های مشهور انها نجات خلبان سوخو24 روسی بود که توسط اف16 ترکی سرنگون شد و در ادامه انها بارها اطلاعت لازم برای موشک های کروز روسی که معمولا از بمب افکنها و ناوهای روسی شلیک می شود برای هدف قراردادن رهبران گروهای مخالف دولت سوریه را جمع اوری میکردند . همچنین اسپتسناز در نبرد پالمیرا و حلب نیز نقش بسیار مهمی را بازی کردند
اسپتسناز به شکل مستقیم تحت نظر ستاد مشترک ارتش روسیه قرار دارد و تمامی عملیات های ان به رئیس جمهور گزارش می شود ولی باوجود این اسپتسناز مانند دلتا فورس امریکا نیست. دلتا فورس یک نیرو مشخص است که تنها شامل یک گردان نیرو ویژه است ولی اسپتسناز شامل چندین تیپ است که در بخش های مختلف در خدمت است. نیروی دریایی و هوایی و زمینی و گارد ریاست جمهوری هم کدام بین یک تا چهار تیپ اسپتسناز دارند . همه نیرو های اسپتسناز به کارایی دلتا فورس امریکا نیستند، دلیلش نیز این است که تعداد بیشتری نیرو را جذب میکند و معمولا عملیات های گهگاه سطح پاینتری از یک نیروی ویژه حرفی به انها داده می شود در واقع اسپتسناز را همان تیم های نیرو مخصوص دانست که در کشورهای مختلف وجود دارند. در امریکا به غیر از تیپ های نیرو مخصوص یکسری نیروی بسیار ویژه مانند دلتا فورس وجود دارد، مشابه این نیرو در روسیه را می توان تیم آلفا اسپتسناز سازمان FSB روسیه دانست.
در بخش تسلیحات نیرو های اسپتسناز غیر از تسلیحات ماموریت خاص خود، در سطح گسترده از همان سلاح های سازمانی ارتش روسیه (نظیر AK 74m تا سال 2020) استفاده می کنند اگرچه از نظر بروزرسانی و بهینه سازی تجهیزات نظیر خرید تجهیزات جدید جهت شخصی سازی (کاستوم تسلیحات) و بهره گیری از جدید ترین و بهترین تجهیزات و پوشش های حفاظتی در دسترس، به این نیرو ها توجه ویژه ای میشود.
این نیرو از بین نیروی های در خدمت ارتش روسیه انتخاب می شوند حتی طی دوران های مختلف تعداد زیادی از انها را نیروی های وظیفه تشکیل میداد (باز یکی از تفاوت ها با نیرو های ویژه ارتش آمریکا)
اسپتسناز نیروی تاثیر گذاری در روسیه است. این نیرو انقدر که در خود روسیه از جمله بر ضد نیروهای جدایی طلب و تروریست به کار رفته در خارج این کشور من بعد از فروپاشی شوروی به این سمت به کار نرفته است و بدون شک بخش عمده ای از امنیت روسیه وابسته به این نیروها است.
تصاویر، فیلم ها و پست های متفاوتی درخصوص نیرو های اسپتسناز را می توانید با جستجوی این عبارت در کانال تلگرامی جنگاوران بیابید.
نویسنده: عبدالحمید تارخ
مقالات مشابه
